Википедија

Marchantia polymorpha

Marchantia polymorpha
Научна класификација
Царство: Растенија
Оддел: Џигерници
Класа: Marchantiopsida
Ред: Комплексни талоиди
Семејство: Marchantiaceae
Род: Marchantia
Вид: M. polymorpha
Научен назив
Marchantia polymorpha
Л.
Синоними

Marchantia alpestris
Marchantia aquatica

Marchantia polymorpha ― вид на голема талоидна џигерница од класата Marchantiopsida.[1] M. polymorpha е многу променлива по изглед и содржи неколку подвидови.[2] Овој вид е диоичен, има одделни машки и женски растенија.[2] M. polymorpha има широка распространетост и е среќавана низ целиот свет.[3]

Распространетост

уреди

Marchantia polymorpha subsp. ruderalis има циркуполарна борео-арктичка космополитска распространетост, која се наоѓа ширум светот на сите континенти освен Антарктикот.[4]

Живеалиште

уреди

Marchantia polymorpha расте на засенчена влажна почва и карпи во влажни живеалишта, како што се бреговите на потоци и базени, омброгени тресетишта, мирогени тресетишта и меки дини.[1] Додека повеќето сорти растат на влажни подлоги, Marchantia polymorpha var. aquatica е полуводна и често се среќава како се доселува во мочуришта, како и мали езерца кои немаат доследна водена маса.[3]

Видот често расте во вештачки живеалишта како што се градини, патеки и стаклени градини и може да биде хортикултурен плевел. Еден начин на ширење е со производството и продажбата на млад расад во тумбази. Тумбази со млад расад засадени со M. polymorpha, често во друштво со Bryum argenteum, најчесто се одгледуваат во еден регион на земјата, се превезуваат во друг регион за да продолжат со растот и се испраќаат до малопродажна местоположба пред да бидат засадени. Растенијата имаат потенцијал да ги соберат или распрснуваат овие видови во секоја точка на пренос.[5]

Познато е дека Marchantia polymorpha може да користи вештачка светлина за да расте на места кои инаку се лишени од природна светлина. Студијата од пештерата Нијагара, покажала дека во такви услови, Marchantia polymorpha може да произведе геми, што покажува дека растението може да се размножува во осветлени пештери.[6] Исто така е пријавено од Кристалната пештера во Висконсин.[7]

Екологија

уреди

Важна придобивка од M. polymorpha е тоа што често е првата вегетација што се појавува по голем шумски пожар. Изложената минерална почва и високите концентрации на вар присутни по силен пожар обезбедуваат поволни услови за образување на гаметофити. По инвазијата на изгорената површина, M. polymorpha брзо расте, понекогаш покривајќи го целото место. Ова е важно за спречување на ерозија на почвата што често се случува по силни пожари, предизвикувајќи значителна, долгорочна, еколошка штета.

Покрај тоа, M. polymorpha го обновува хумусот во изгорената почва и со текот на времето го подига квалитетот на почвата до точка каде што може да се воспостави друга вегетација.[3] Не само што M. polymorpha ја обезбедува изгорената почва и го подобрува нејзиниот квалитет, туку по одреден момент, кога ќе се обнови здравјето на почвата, веќе не може да се натпреварува со вегетацијата што првично ја населувала областа.

Во студијата на Министерството за земјоделство на Соединетите Држави во североисточна Минесота, M. polymorpha доминирала во пејзажот 3 години по силен пожар, но по 5 години била заменета со лишаи. По сличен пожар во Њу Џерси , M. polymorpha ја покривала земјата 2-3 години, но потоа била заменета со месни грмушки и форбии. Во Алјаска следните вегетативни проследувања биле забележани по пожар, што повторно укажува дека по рехабилитацијата на почвата, првобитната флора се враќа и се натпреварува со M. polymorpha.[3]

Морфологија

уреди
 
Талус of Marchantia polymorpha subsp. ruderalis покажува дихотомно разгранување и гемски чашки.
Подготовка на нативен препарат од талус на Marchantia polymorpha.

Таа е талусна џигерница која образува розета од сплескани тали со чаталести гранки. Талите растат до 10 цм во должина и со ширина до 2 цм. Обично има зелена боја, но постарите растенија можат да станат кафеави или виолетови. Горната површина има шема на повеќеагонални ознаки. Долната страна е покриена со многу кореновидни ризоиди кои го прикачуваат растението за почвата.[2] Сложените маслени тела во Marchantia polymorpha, како и кај сите видови Marchantiopsida, се ограничени на специјализирани клетки каде што го заземаат речиси целиот меѓуклеточен простор.[8]

Животен циклус и размножување

уреди
 
Животниот циклус на Marchantia polymorpha.

Животен циклус

уреди

Животниот циклус има алтернација на генерации. Плоидните гаметофити произведуваат плоидни гамети, јајце-клетка и сперма, кои потоа се спојуваат за да образуваат диплоиден зигот. Зиготот подоцна се развива во спорофит кој подоцна создава плоидни спори преку мејоза.

Размножување

уреди
 
Женски (лево) и машки (десно) гаметофори на Marchantia polymorpha subsp. ruderalis.

Полово размножување

уреди

Растенијата произведуваат размножувачки структури слични на чадор познати како гаметофори. Гаметофорите на женските растенија се состојат од стебленце со ѕвездени зраци на врвот. Тие содржат архегонија, органите кои ги произведуваат јајце-клетките. Машките гаметофори се на врвот со сплескан диск кој содржи антеридија кои произведуваат сперматозоиди.[2]

Бесполово размножување

уреди

Овој вид се размножува бесполово со геми кои се произведуваат во чашките на гемите. Геми имаат облик на леќа и се ослободуваат со капки вода. Растенијата направено на овој начин можат значително да ја прошират колонијата.[2]

 
Одблиску поглед на гема на Marchantia polymorpha.

Биолошки показател за загадување

уреди

Министерството за земјоделство на Соединетите Држави ја проучувало M. polymorpha за нејзината употреба во рехабилитација на нарушените места поради неговата способност да толерира високи концентрации на олово во почвите, заедно со други тешки метали. За возврат, колониите на M. polymorpha може да бидат показател дека местото има високи концентрации на тешки метали, особено кога се наоѓаат во густи колонии со малку други присутни вегетативни видови.[3] Студијата од градот Лоха во тропскиот Еквадор, покажала дека, кога растела во урбана средина, M. polymorpha биоакумулирала четири тешки метали, алуминиум, бакар, железо и цинк.[9]

Човечка употреба

уреди

Историски било сметано дека лекува заболувања на црниот дроб поради неговите согледани сличности со обликот и текстурата на животинскиот.[10] Ова е пример за доктрината на препознавање.

Marchantia polymorpha ги произведува антигабичните бис[бибензили] дихидростилбеноиди плагиохин Е, 13,13'-О-изопроилиденерикардин Д, рикардин H, маршантин Е, неомаркантин А, маршантин А и маршантин Б. Неговата силна фунгицидна способност успешно се користи во лекувањето на габите на кожата и ноктите.[11]

Поврзано

уреди

Галерија

уреди

Наводи

уреди
  1. ↑ 1,0 1,1 „Marchantia polymorpha | Introduction to Bryophytes“ (англиски). Посетено на 3 ноември 2022.
  2. ↑ 2,0 2,1 2,2 2,3 2,4 Equihua, Clementina (1987). „Diseminación de yemas en Marchantia polymorpha L. (Hepaticae)“. Cryptogamie, Bryologie, Lichénologie. 8 (3): 199–217.
  3. ↑ 3,0 3,1 3,2 3,3 3,4 Matthews, Robin F. 1993. Marchantia polymorpha. In: Fire Effects Information System, [Online]. U.S. Department of Agriculture, Forest Service, Rocky Mountain Research Station, Fire Sciences Laboratory (Producer). Available: https://www.fs.fed.us/database/feis/plants/bryophyte/marpol/all.html [8 декември 2017].
  4. ↑ „Marchantia polymorpha subsp. ruderalis“ (PDF). Atlas of British and Irish Bryophytes. Посетено на 19 February 2022.
  5. ↑ „Controlling Liverwort and Moss Now and in the Future“ (PDF). Посетено на 3 ноември 2022.
  6. ↑ Thatcher, Edward P. (1947). „Observations on Bryophytes Living in an Artificially Illuminated Limestone Cave“. The American Midland Naturalist. 37 (3): 797–800. doi:10.2307/2421476.
  7. ↑ Thatcher, Edward P. (1949). „Bryophytes of an Artificially Illuminated Cave“. The Bryologist. 52 (4): 212–214. doi:10.2307/3239480.
  8. ↑ He, Xiaolan; Sun, Yu; Zhu, Rui-Liang (3 септември 2013). „The Oil Bodies of Liverworts: Unique and Important Organelles in Land Plants“. Critical Reviews in Plant Sciences. 32 (5): 293–302. doi:10.1080/07352689.2013.765765. ISSN 0735-2689.
  9. ↑ Vásquez, Cristina; Calva, James; Morocho, Ramiro; Donoso, David A.; Benítez, Ángel (2019). „Bryophyte Communities along a Tropical Urban River Respond to Heavy Metal and Arsenic Pollution“. Water. 11 (4): 813. doi:10.3390/w11040813.
  10. ↑ Bland, J. H. 1971. Forests of Lilliput. The realm of mosses and lichens. New York: Prentice-Hall, Inc.
  11. ↑ Niu, C; Qu, JB; Lou, HX (2006). „Antifungal bisbibenzyls from the Chinese liverwort Marchantia polymorpha L“. Chemistry & Biodiversity. 3 (1): 34–40. doi:10.1002/cbdv.200690004. PMID 17193213.
  • Алтланд, Џејмс. Marchantia polymorpha . Пристапено на 3 ноември 2022.
  • Британско бриолошко друштво (2010) Marchantia polymorpha Пристапено на 3 ноември 2022.
  • Метјуз, Робин Ф. (1993) Marchantia polymorpha . Пристапено на 3 ноември 2022.
  • Равен, Питер Х.; Реј Ф. Еверт и Сузан Е. Ајхорн (1999) Биологија на растенијата, В.Х. Фримен, Њујорк.
  • Рук, Ерл Ј.С. (1999) Marchantia polymorpha . Пристапено на 3 ноември 2022.
  • Smith, AJE (1989) The Liverworts of Britain and Ireland, Cambridge University Press, Кембриџ.
  • Walkowiak, Radoslav Janusz (2020) Кратки белешки на Marchantia polymorpha . CTC PAPER 2020.

Надворешни врски

уреди
Преземено од „https://mk.wikipedia.org/w/index.php?title=Marchantia_polymorpha&oldid=4947863“