Златна була
Златна була или хрисовул[1][2] — указ издаден од византиските цареви, а подоцна и од монарсите во Европа за време на средниот век и ренесансата, особено од светите римски цареви. Поимот првично го подразбирал златниот печат (a bulla aurea), прикачен на указот, но почнал да се применува на целиот указ. Ваквите укази биле познати како златни були во западна Европа и chrysobullos logos, или хрисовули, во Византиското Царство (χρυσός, chrysos, што на грчки значи злато).
Речиси осумстотини години се издавале еднострано, без обврски од другата страна или страните. Сепак, ова на крајот се покажало неповолно бидејќи Византијците се обидувале да ги ограничат напорите на странските сили да ја поткопаат империјата. Во текот на 12 век, Византијците почнале да вметнуваат во златните були заколнати изјави за обврските на нивните партнери во преговорите.
Познати златни були:
- Златна була од 1082 година, издадена од Алексиј I Комнен да им даде на венецијанските трговци права за слободна трговија, ослободени од данок, низ Византиското Царство во замена за нивната одбрана на Јадранското Море од Норманите.[3]
- Златната була од 1136 година, издадена од папата Инокентиј II, попозната како Гнезненска була.
- Златна була на Сицилија, издадена во 1212 година од Фридрих II, светиот римски цар .
- Златната була од 1213 година, издадена од Фридрих II, светиот римски цар.
- Златната була од 1213 година, издадена од папството за да го признае договорот со Јован Безземниот (попознат како кралот Џон од Англија).
- Златната була од 1214 година, издадена од Фридрих II, светиот римски цар за да му ги отстапи сите германски територии северно од реките Елба и Елде на кралот Валдемар Победникот од Данска.
- Златната була од Берн, наводно издадена од Фредерик II во 1218 година, но сега се смета за фалсификат.
- Златната була од 1222 година, издадена од унгарскиот крал Андреј II за да ги потврди правата на благородништвото и го присили на речиси ист начин како што кралот Џон од Англија бил натеран да ја потпише Големата повелба (Магна карта).
- Златната була од 1224 година (Златен фрајбриф) издадена од Андреј за да им даде одредени права на саксонските жители на Трансилванија.
- Златната була од Римини (1226), издадена од Фридрих II, светиот римски цар.
- Златната була од 1242 година издадена од кралот Бела IV за да прогласи слободен кралски град за жителите на Градец (дел од Загреб ) и Самобор во Хрватска, за време на монголската инвазија на Европа.[4]
- Златната була од 1267 година, издадена од кралот Бела IV.
- Златната була од 1348 година, издадена од кралот Карло IV од Бохемија, подоцна светоримски цар како Карло IV, за да му додели привилегии и имунитети на Карловиот универзитет основан од папата Климент VI во Прага, еден од најстарите универзитети во светот.
- Златната була од 1356 година (една од најпознатите златни були), издадена од светиот римски цар Карло IV за објавување на Диетата од Нирнберг, за да се дефинира (и да трае повеќе од четиристотини години) уставната структура на Светото Римско Царство.
- Златната була од 1702 година, издаден од Леополд I, светоримскиот цар за основање на Академија Леополдина во главниот град на Шлезија Бреслау (сегашно име: Вроцлав), идниот универзитет во Бреслау (Universitas Vratislatensis).
Поврзано
уредиНаводи
уреди- ↑ „хрисовул“ — Дигитален речник на македонскиот јазик
- ↑ „хрисовул“ — Официјален дигитален речник на македонскиот јазик
- ↑ Crowley, Roger (2012). City of Fortune: How Venice Ruled the Seas. New York: Random House. ISBN 978-1400068203.
- ↑ M. Šašić (1998-11-17). „»Zlatna bula« - temelj razvoja Zagreba kroz stoljeća“. Vjesnik (хрватски). Zagreb. Архивирано од изворникот на 2009-01-04.
Надворешни врски
уреди- Златна була на Андреј II Унгарски од 1222 година
- Златна була на светиот римски цар Карло IV од 1356 година Архивирано на 14 август 2014 г.
- Статија во енциклопедија на Колумбија за Златна була
- Детални информации за Златната була
. Catholic Encyclopedia. New York: Robert Appleton Company. 1913.
