Википедија

Росова Ледена Плоча

ледена плоча на Антарктикот

Росова Ледена Плоча — најголемата ледена плоча на Антарктикот (според податоци од 2013 година има површина од околу 500.089 км2 [1] и околу 800 километри плоштина околу: со големина на Франција).[2] Дебелината на плочата е неколку стотици метри. Речиси вертикалната ледена предница до отвореното море е повеќе од 600 километри долго и помеѓу 15-50 метри високо над површината на водата.[3] Деведесет проценти од лебдечкиот мраз, сепак, е под површината на водата.

Росова Ледена Плоча, сместен помеѓу Земјата на Мери Берд и Викториината Земја

Поголемиот дел од мразот е во Росовата Зависност за која Нов Зеланд смета дека е нејзина територија. Лебди и покрива голем јужен дел од Росовото Море и целиот Рузвелтов Остров сместен на исток од Росовото Море.

Ледената плоча е наречена по Џејмс Кларк Рос, кој го открил на 28 јануари 1841 година. Првично била наречена „Пречка“, со различни придавки, вклучително и „Голема ледена пречка“, бидејќи го спречувала пловењето понатаму на југ. Рос го мапирал ледениот простор кон исток на 160° W. Во 1947 година, Одборот за географски имиња на САД го сменил името во „Росова Ледена Плоча“ и го објавил во оригиналниот US Antarctic Gazetteer. Во јануари 1953 година, името било променето во „Росова Ледена Плоча“; тоа име било објавено во 1956 година.[4][5]

Истражување

уреди
 
Глецијална пукнатина во 2001 година
 
„Мистичната пречка“ во Заливот на Китовите, во близина на местото каде што Амундсен првпат го сретнал.

На 5 јануари 1841 година, Британската експедицијата предводена од Рос со бродовитеЕребус и Терор, бродови на три јарболи со специјално зајакнати дрвени трупови, поминала низ мразот на Тихиот Океан во близина на Антарктикот во обид да ја одреди позицијата на Јужниот магнетен пол. Четири дена подоцна, тие го нашле патот во отворена вода и се надевале дека ќе имаат чист премин до нивната дестинација. Но, на 11 јануари, мажите се соочиле со огромна маса мраз.

Сер Џејмс Кларк Рос, командантот на експедицијата, забележал: „Па, нема повеќе шанси да се плови низ ова, отколку низ карпите на Довер“. Рос, кој во 1831 година го лоцирал Северниот магнетен пол, следните две години ги поминал напразно барајќи морски премин до Јужниот пол; подоцна, неговото име било дадено на ледената плоча и морето околу неа. Два вулкани во регионот биле именувани од Рос според неговите бродови.[6]

За подоцнежните истражувачи на Антарктикот кои сакале да стигнат до Јужниот пол, Ледената плоча станала почетна област. Во првото истражување на областа од страна на Британската експедицијата „Дискавери“ во 1901-1904 година, Роберт Фалкон Скот направил значајно проучување за плочата и нејзината околина од базата на неговата експедиција на Росовиот Остров . Со мерење на отечените ледени берги и нивната пловност, тој процени дека ледената покривка е во просек дебела 274 метри; ненарушената морфологија на ледената покривка и нејзиниот превртен температурен профил го навеле да заклучи дека лебди на вода; и мерењата во 1902-1903 година покажале дека напреднал 555 метри на север за 13,5 месеци.[7] Наодите биле претставени на предавање насловено „Universitas Antarctica!“ дадени на 7 јуни 1911 година и биле објавени во извештајот за втората експедиција на Скот (Експедицијата Тера Нова од 1910-1913).[8]

Јужната група на Ернест Шеклтон (Шеклтон, Адамс, Маршал, Вајлд) од експедицијата Нимрод од 1908 година биле првите луѓе што ја преминале плочата за време на неуспешниот обид да стигне до Јужниот пол. И Роалд Амундсен и Скот го преминале плочата за да стигнат до Полот во 1911 година. Амундсен напишал:

„По должината на нејзиниот надворешен раб, Пречката покажува дека има рамна површина; но овде, внатре во заливот, условите беа сосема различни. Дури и од палубата на Fram можевме да забележиме големи пореметувања на површината во секоја насока; огромни плочи со вдлабнатини меѓу нив се протегале на сите страни. Најголемата надморска височина се наоѓаше на југ во форма на возвишена, заоблена плоча, за кој сметавме дека е околу 500 стапки (150 м) високо на хоризонтот. Но, може да се претпостави дека оваа плоча продолжи да се издигнува надвор од опсегот на видот“.

Следниот ден, групата ги направила првите чекори на Пречката.

„По половина час одење веќе бевме на првата важна точка — врската помеѓу морскиот мраз и пречката. Оваа врска отсекогаш го прогонуваше нашиот мозок. Како би напредувале? Високо, нормално лице на мраз, на кое треба макотрпно да ги влечеме нашите работи со помош на справи? Или голема и опасна пукнатина, која не треба да можеме да ја поминеме без да одиме долг пат? Нормално дека очекувавме нешто од тој вид. Ова силно и страшно чудовиште, се разбира, би пружило отпор во некоја или друга форма“, напиша тој.

Сите извештаи без исклучок, од деновите на Рос до денес, зборувале за оваа извонредна природна формација со стравопочит. Изгледало како секогаш да може да се прочита меѓу редови истата реченица: „Молчи, молчи! мистичната пречка!'

„Еден, два, три и мал скок, а пречката беше надмината! [9]

Состав и движење

уреди
 
Заемодејство ледник-ледена плоча

Ледените плочи се дебели ледени плочи, формирани постојано од ледниците, кои лебдат на врвот на океанот. Тие делуваат како „кочници“ за ледниците. Овие плочи служат за друга важна цел:

„ја ублажуваат количината на топење што се случува на површините на ледниците. Откако ќе се отстранат нивните ледени плочи, ледниците ја зголемуваат брзината поради пробивање на топената вода и/или намалување на силите на сопирање и тие може да почнат да фрлаат повеќе мраз во океанот отколку што собираат како снег во нивните сливови. Зголемувањето на брзината на мразот на ледниците е веќе забележано во областите на Полуостровот каде што ледените полици се распаднаа во претходните години.“ [10]

 
Росовата Плоча во 1997 година
 
врска=//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/4d/Antarctica ice shelves.svg/220px-Antarctica ice shelves.svg.png
 
Главно место за вежбање за кампот на Росовата Плоча

Росовата Плоча е една од многуте такви. Од север допира до Антарктикот и зафаќа површина од околу 520.000 км2 , речиси со големина на Франција.[2][3] Ледената маса е околу 800 километри широка и 970 километри долга. На некои места, имено неговите јужни области, ледената плоча може да биде скоро 750 m (2.450 ft) дебел. Ледената плоча се турка во морето помеѓу 4,5 до 3 метри на ден. Другите ледници постепено му додаваат рефус. Во исто време, замрзнувањето на морската вода под ледената маса ја зголемува дебелината на мразот од 40 до 50 сантиметри. Понекогаш, пукнатините може да предизвикаат откинување на дел од плочата; најголемиот познат е околу 31.000 км2, односно малку поголем од Белгија.[11] Ајсберг Б-15, најголемата снимена санта мраз во светот, била извадена од ледената плоча во март 2000 година.

Научниците долго време се заинтригирани од плочата и нејзиниот состав. Многу научни тимови кои го истражуваат Антарктикот направие кампови на или во непосредна близина на Ледената плоча. Ова ја вклучува станицата Мекмердо.[12] Еден од главните напори била серија студии спроведени во 1957 и 1958 година, кои биле продолжени во текот на сезоната 1960-61. Напорите вклучувале меѓународен тим на научници. Некои групи ги истражувале ледниците, а други долините на ледената плоча.[13]

Од 1967 до 1972 година Институтот за истражување објавил опсежни набљудувања користејќи радио ехо звук. Техниката дозволила да се земаат мерења од воздух; овозможувајќи вкрстена патека од 35.000 км да се помине; во споредба со 3.000 км патека од претходното сеизмичко звучење на земјата.[14] Подетални истражувања биле спроведени помеѓу 1973 и 1978 година.

Значаен научен потфат наречен Ross Ice Shelf Project започнал со план за дупчење во плочата за примерок од биомасата во областа и да се направат други определби за него и неговиот однос со морското дно. Се верува дека ова е првата дупнатина на океанографски ледени појаси. Проектот вклучувал површински глациолошки набљудувања, како и дупчење, а глациолошкиот дел започнал во фазата на планирање на дупчењето.[15] Дупчениот дел од проектот требало да започне во текот на 1974 година, но вистинското дупчење било одложено до 1976 година. Конечно, во 1977 година, научниците успеале успешно да дупчат низ мразот, правејќи дупка од која можело да се зема примерок на секои неколку дена во текот на три недели. Тимот можел да го мапира морското дно, да ги проучува плимата и осеката и да ги процени рибите и разни други форми на живот во водите. Тимот ги испитувал и океанографските и геолошките услови, како и температурата на мразот. Тие процениле дека основата на плочата е −2,16° (27,3 °F). Направиле и други пресметки за флуктуациите на температурите.[12]

Резултатите од овие различни проекти биле објавени во серија извештаи во изданието на Science од 2 февруари 1979 година.[12]

Во текот на 1980-тите, била инсталирана мрежа на метеоролошки станици за снимање на температури на плочата и низ пооддалечените делови на континентот.[16]

Националниот центар за податоци за снег и мраз на Универзитетот во Колорадо ги проучувал ледените плочи и во 2002 година објавил дека, врз основа на неколку распаѓања, вклучувајќи го и Ларсен Б, тој почнал да ја преоценува нивната стабилност. Нивните научници изјавиле дека температурата на најтоплиот дел од плочата е „само неколку степени премногу ладна во лето во моментов за да се подложи на ист вид на процес на повлекување. Ледената плоча е главниот излез за неколку големи ледници што го исцедуваат ледениот слој на Западен Антарктик, кој содржи еквивалент на подигнување на нивото на морето од 5 метри во неговиот мраз над морското ниво. Во извештајот се додава дека набљудувањата на ледената плоча, според нивното мислење, не се поврзани со нејзината стабилност.[10]

Научните истражувања продолжуваат да откриваат интересни информации и анализите резултирале со некои интересни теории кои се поставуваат и објавуваат. Едно такво мислење, дадено во 2006 година врз основа на геолошко истражување, сугерирало дека ледената плоча претходно се срушила, можеби ненадејно, што може да се случи повторно.[17]

Научен тим од Нов Зеланд поставил камп во центарот на плочата кон крајот на 2017 година. Експедицијата била предводена од глациологот Кристина Хулбе [18] и собрала океанографи, глациолози, биолози и седиментолози за да го испитаат мразот, океанот и седиментот во регионот на централната полица. Еден од клучните наоди бил дека мразот во регионот повторно се замрзнува.[19] Ова повторно замрзнување и раст на ледената плоча не е невообичаено, но ситуацијата на ледената плоча се чинело дека е многу променлива бидејќи нема докази за долгорочно замрзнување.[20] Една неодамнешна студија ја припишува оваа варијабилност делумно на плимното мешање.[21]

Втората новозеландска експедиција во 2019 година отпатувала до регионот на Камбовиот Леден Камп. Дупчењето за топла вода на ова место продрело низ над 500 m снег и мраз до океанската празнина длабока само 30 m на оваа локација.[22] Како и земање примероци од океанот и талогот, тоа било првото распоредување под Росовата Ледена Плоча на далечински управуваното подводно возило Icefin развиено во <i>Georgia Tech</i>, возило дизајнирано околу параметри погодни за истражување на течните шуплини на места како Европа.[23] Истиот тим од Нов Зеланд се вратил на друго место по должината на брегот во декември 2021 година, овој пат дупчејќи низ река под мраз која се покажала како суштински океанска. Тимот успеал да открие дека реката длабока 250 метри формирала релативно тесен канал под мразот. Тие, исто така, забележале докази за цунами генерирано од ерупцијата и цунамито Хунга Тонга во 2022 година .[24]

Наводи

уреди
  1. ↑ Rignot, E.; Jacobs, S.; Mouginot, J.; Scheuchl, B. (19 July 2013). „Ice-Shelf Melting Around Antarctica“. Science (англиски). 341 (6143): 266–270. Bibcode:2013Sci...341..266R. doi:10.1126/science.1235798. ISSN 0036-8075. PMID 23765278.
  2. ↑ 2,0 2,1 „Antarctic Hazards“. British Antarctic Survey. Архивирано од изворникот на 2015-07-11. Посетено на 20 April 2019.
  3. ↑ 3,0 3,1 Scheffel, Richard L.; Wernet, Susan J., уред. (1980). Natural Wonders of the World. United States of America: Reader's Digest Association, Inc. стр. 325. ISBN 978-0-89577-087-5.
  4. ↑ 1) [Bertrand, Kenneth John, et al, ed.] The Geographical Names of Antarctica. Special Publication No. 86. Washington, D.C.: U.S. Board on Geographical Names, May 1947. 2) [Bertrand, Kenneth J. and Fred G. Alberts]. Gazetteer No. 14. Geographic Names of Antarctica. Washington: US Government Printing Office, January 1956.
  5. ↑ „Ross Ice Shelf Case Brief“. US Board on Geographic Names. Архивирано од изворникот на 2017-06-30. Посетено на 1 May 2016.
  6. ↑ „About – British Antarctic Survey“. bas.ac.uk. Посетено на 20 April 2019.
  7. ↑ R.F. Scott (1905) The Voyage of the Discovery. Vol II, pp. 411–421 [411] Smith, Elder and Co, London
  8. ↑ Scott, Robert and Leonard Huxley. Scott's Last Expedition in Two Volumes: Vol. II. New York: Dodd, Mead and Company, 1913.
  9. ↑ Amundsen, Roald. The South Pole An Account of the Norwegian Antarctic Expedition in the 'Fram,' 1910–1912. Посетено на 1 July 2015. (Translated from the Norwegian by A. G. Chater)
  10. ↑ 10,0 10,1 „Larsen B Ice Shelf Collapses in Antarctica – National Snow and Ice Data Center“. nsidc.org. Архивирано од изворникот на 2017-07-14. Посетено на 20 April 2019.
  11. ↑ „Antarctica shed a 208-mile-long berg in 1956“. usatoday30.usatoday.com. Архивирано од изворникот на 28 September 2019. Посетено на 20 April 2019.
  12. ↑ 12,0 12,1 12,2 Clough, John W.; Hansen, B. Lyle (2 February 1979), „The Ross Ice Shelf Project“, Science, 203 (4379): 433–455, Bibcode:1979Sci...203..433C, doi:10.1126/science.203.4379.433, PMID 17734133.
  13. ↑ Swithinbank, Charles (March 1964), „To the Valley Glaciers That Feed the Ross Ice Shelf“, The Geographical Journal, 130 (1): 32–48, doi:10.2307/1794263, JSTOR 1794263
  14. ↑ Nature-Times News Service; Science report Glaciology: Ross ice shelf flow; The Times; 28 January 1975; p. 12
  15. ↑ Thomas, R.H.; MacAyeal, D.R.; Eilers, D.H.; Gaylord, D.R. (1990), „Glaciological studies on the Ross Ice Shelf, Antarctica, 1973–1978“, Во Bentley, C. R.; Hayes, D.E. (уред.), The Ross Ice Shelf: Glaciology and Geophysics, Ant. Res. Ser., 42, Washington D.C.: AGU, стр. 21–53, doi:10.1029/AR042p0021, ISBN 978-0-87590-195-4, ISSN 0066-4634.
  16. ↑ Patel, Samir S. (5 April 2006). „A Sinking Feeling“. Nature. 440 (7085): 734–736. doi:10.1038/440734a. Посетено на 15 November 2007.
  17. ↑ „Massive ice shelf 'may collapse without warning'“. The New Zealand Herald. 29 November 2006.
  18. ↑ jamie.morton@nzherald.co.nz @Jamienzherald, Jamie Morton Science Reporter, NZ Herald (25 June 2017). „NZ scientists in ambitious project to probe Spain-sized ice shelf“. Посетено на 20 April 2019.
  19. ↑ „Deep Bore Into Antarctica Finds Freezing Ice, Not Melting as Expected“. National Geographic News. 16 February 2018. Посетено на 20 April 2019.
  20. ↑ Hulbe, Christina; Stevens, Craig. „Climate scientists explore hidden ocean beneath Antarctica's largest ice shelf“. The Conversation. Посетено на 20 April 2019.
  21. ↑ Stevens, C., Hulbe, C., Brewer, M., Stewart, C., Robinson, N., Ohneiser, C. and Jendersie, S., 2020. Ocean mixing and heat transport processes observed under the Ross Ice Shelf control its basal melting. Proceedings of the National Academy of Sciences, 117(29), pp. 16799–16804. https://doi.org/10.1073/pnas.1910760117
  22. ↑ „Antarctic Update“. Radio New Zealand. 3 February 2020.
  23. ↑ Schmidt, B.E., Lawrence, J.D., Meister, M.R., Dicheck, D.J.G., Hurwitz, B.C., Spears, A., Mullen, A.D., Washam, P.M., Bryson, F.E., Quartini, E. and Ramey, C.D., 2020. Europa in Our Backyard: Under Ice Robotic Exploration of Antarctic Analogs. LPI, (2326), p. 1065.
  24. ↑ Horgan, H. and Stevens C. (2022) Exploring Antarctica’s hidden under-ice rivers and their role in future sea-level rise, The Conversation, https://theconversation.com/exploring-antarcticas-hidden-under-ice-rivers-and-their-role-in-future-sea-level-rise-176456

Надворешни врски

уреди
Преземено од „https://mk.wikipedia.org/w/index.php?title=Росова_Ледена_Плоча&oldid=5239658“