Википедија

Лавци (Битолско)

село во Општина Битола

Лавци — село во Општина Битола, во околината на градот Битола.

Лавци
Лавци во рамките на Македонија
Лавци
Местоположба на Лавци во Македонија
Лавци на карта

Карта

Координати 41°0′52″N 21°18′9″E / 41.01444° СГШ; 21.30250° ИГД / 41.01444; 21.30250
Општина Битола
Население 291 жит.
(поп. 2021)[1]

Шифра на КО 02067
Лавци на општинската карта

Атарот на Лавци во рамките на општината
Лавци на Ризницата
За други истоимени места, погледајте Лавци.

Име уреди

За името на селото Лавци има две толкувања. Според првото толкување, во селото се чувале големи стада овци, а со овците имало и кучиња. Ноќе кога сите спиеле доаѓале волци, а кучињата лаеле по нив за да ги бркаат, па селото го добило името по нивниот лаеж. Според второто толкување, во селото се доселиле влашки семејства, па името е изведено од Власи, т.е. Ласи.

Географија и местоположба уреди

Селото Лавци се наоѓа на планината Баба, во близина на градот Битола. Во селото се формирани и маала. Имињата на маалата се Сулоска маала, Горна маала, Долна маала, Белкоска маала, Траноска маала и Орџоска маала.

Историја уреди

Селото се споменува во отоманските документи од 1639 година (помеѓу 17 и 27 јуни), во една изјава дадена од забитот на село Лахци пред група жители од истото село, дека од населението на име ушур и други давачки примил 21.000 акчиња.[2]

Во XIX век, селото било дел од Битолската каза на Отоманското Царство.

Втора светска војна[3] уреди

 
Споменик од НОБ во селото Лавци
Прв битолски партизански одред

На 5 април 1942 година била донесена одлука за исфрлање на битолски партизански одред. Воениот комитет при МК КПЈ за Битола на тој датум донел конечна одлука за исфрлање на првиот битолски партизански одред „Пелистер“. Одлуката гласела Одредот да се формира во месноста над Лавци на Баба Планина. По решението на Воениот комитет се постапило и на 22 април 1942 одредот бил формиран.

Формирање на читалиштето

Бугарските просветни органи со цел да го денационализираат населението, насекаде во македонските градови и села формирале читалишта. Така и во село Лавци на 17 февруари 1943 година било отворено читалиште со име „Просвета“. За да ја спречи работата на читалиштето, Тодор Ангелевски - Даскало на прогресивните лица од селото им препорачал да влезат во управата на читалиштето, кои контактирале со членовите на КПЈ и биле гаранција за натомашна соработка со нив. Така и станало. Лицата што биле во управата на чело со Ставре Костадиновски работата на читалиштето онака како што сакала окупационата власт ја саботирале. Резултат на тоа бил книжен фонд од 26 книги. Бројот на членовите изнесувал 39 за да се покачи на 59. Но зголемувањето било фиктивно, т.е. членовите биле само на список, а тие не знаеле за нивното „членство“. На Ставре Костадиновски во неговата „работа“ во читалиштето му помагал Ѓорги Бошевски - Боше.

Нова партиска ќелија

Лавци во текот на народната револуција било едно од најактивните. Меѓутоа, во првите месеци од 1943 година од скоро сите членови останала само Лена Ташкова. Таа и натаму одржувала партиски контакти со раководството на партиската организација во Битола и овозможувала во селото престојуваат и работат високи партиски функционери како Кузман Јосифовски - Питу на 26 април, Блаже Талевски - Иван во мај и други. Бидејќи во Лавци постоеле мошне активни симпатизери опфатени во воспитни групи, по дискусијата и разгледувањето на нивната дејност, на Лена Ташкова ѝ било ставена задача да формира нова партиска ќелија во село Лавци. Таа задача била исполнета на 13 мај 1943 година.

АФЖ во Лавци

Паралелно со општите успеси на НОВЈ и КПЈ во 1944 година во Лавци во текот на септември истата година бил формиран Антифашистички фронт на жените. Покрај другите активности, членките на АФЖ од село Лавци решиле да направат големо црвено знаме и да извезат срп и чекан на него. Целта им била штом ќе биде ослободена Битола да слезат во градот со знамето. Така и направиле. Имено, откако купиле материјал за знамето и коприна за везење на симболите, отпочнале со работа. Освен тоа, како во сите села, така и во Лавци, членките на АФЖ подготвувале храна и облека за борците. Претседател на АФЖ во Лавци била Анча Ристевска.

Формирање на НОО

После долги тормозења и застрашувања од окупаторската власт, селаните од Лавци во почетокот на октомври 1944 година формирале свој орган на власт, т.е. Народноослободителен одбор. Иницијативата за тоа ја дал Димче Милевски - Добри кој на лавчани им дал инструкции, кој можел да биде избран за член на Одборот, функциите на Одборот и сл. На демократски начин со јавно гласање биле избрани следните лица за одборници: Бабамовски Јонче, Дурбаковски Лазо, Констандиновски Ставре, Илковски Богоја, Мајриковски Иљо, Мајриковски Петре и Шапревски Димо. НОО одржаувал врски со Седмата бригада, Битолско-преспанскиот одред, Димче Милевски - Добри. спроведувал мобилизација, ги снабдувал борците со храна и облека и сл.

Вкупно 5 жители на оваа населба се заведени како жртви во Втората светска војна.[4]

Население уреди

Население во минатото
ГодинаНас.±%
1948700—    
1953684−2.3%
1961620−9.4%
1971574−7.4%
1981517−9.9%
ГодинаНас.±%
1991504−2.5%
1994339−32.7%
2002338−0.3%
2021291−13.9%

Според статистиката на Васил К’нчов („Македонија, Етнографија и статистика“) од 1900 година, во Лавци живееле 610 жители, сите Македонци.[5]

Според егзархискиот секретар Димитар Мишев, („La Macédoine et sa Population Chrétienne“) во 1905 година во Лавци имало 960 Македонци патријаршисти, под врховенството на Бугарската егзархија.[6]

На Етнографската карта на Битолскиот Вилает од 1901 г. Лавци се води како чисто македонско село во Битолската каза на Битолскиот санџак со 100 куќи.[7]

Според германска карта издадена во 1941 година, а заснована на пописот на Кралството Југославија од 1931 година, селото имало 600 Македонци.[8]

Лавци е битолско село, но со намалување на бројот на населението. Така, во 1961 година броело 620 жители, додека во 1994 година живееле 339 жители, македонско население.

Според пописот од 2002 година, селото има 338 жители, од кои 336 Македонци и 2 останати.[9]

Според последниот попис од 2021 година, во селото живееле 291 жител, од кои 273 Македонци, 2 Власи, 1 останат и 15 лица без податоци.[10]

Во табелата во продолжение е направен преглед на населението во сите пописни години:

Година 1900 1905 1948 1953 1961 1971 1981 1991 1994 2002 2021
Население 610 960 700 684 620 574 517 504 339 338 291
Извор за 1900 г.: Македонија. Етнографија и статистика.[11]; за 1905 г.: La Macédoine et sa Population Chrétienne.[12]; за 1948-2002 г.: Државен завод за статистика на РМ.[13]; за 2021 г.: Државен завод за статистика на РМ.[14]

Родови уреди

Лавци е македонско православно село.

Родови староседелски и доселенички со непозната старина се: Бабамовци (6 куќи), Илчовци (5 куќи), Стојчевци (5 куќи), Окрои (3 куќи), Рамановци (3 куќи), Цаковци (2 куќи), Ѓафкиловци (2 куќи), Жабовци (4 куќи), Даскаловци (4 куќи), Кечовци (3 куќи), Наковци (3 куќи), Саламовци (3 куќи), Ѓолевци (3 куќи), Србиновци (2 куќи), Секуловци (2 куќи), Митревци (1 куќа), Јовчевци (5 куќи), Трајчевци (3 куќи), Јанкуловци (3 куќи), Нечовци (2 куќи), Анѓелковци (5 куќи), Пафтаровци (10 куќи), Илкановци (4 куќи), Маринковци (1 куќа), Ѓоршевци (5 куќи), Николовци (3 куќи), Гудовци (17 куќи) се делат на Марковци и Костадиновци, Митановци (4 куќи), Дурбаковци (4 куќи), Сидеровци (2 куќи).

Доселени родови со позната старина се: Карчановци (3 куќи) доселени се во XIX век од селото Трап; Доневци (4 куќи) доселени се од селото Егри.[15]

Општествени установи уреди

Цркви[16]

Самоуправа и политика уреди

Избирачко место уреди

Во селото постои избирачкото место бр. 0126 според Државната изборна комисија, сместенo во просториите на месната заедница.[17]

На претседателските избори во 2019 година, на ова избирачко место биле запишани вкупно 270 гласачи.[18]

Личности уреди

Иселеништво уреди

До 1951 година иселеници од Лавци имало во Битола (13 семејства).[15]

Наводи уреди

  1. ↑ „Пописна слика на населените места во Македонија, Попис 2021“. Државен завод за статистика. Посетено на 22 декември 2022.
  2. ↑ Турски документи за историјата на македонскиот народ, серија прва (1980). Скопје: Архив на Македонија. Стр.47
  3. ↑ „Битола во Втората светска војна“. Сојуз на борци од НОАВМ - Битола. Архивирано од изворникот на 2012-02-09. Посетено на 2012-05-03.
  4. ↑ „Попис на жртвите од војната 1941-1945, СР Македонија“ (PDF).
  5. ↑ Кънчов, Васил. „Македония. Етнография и статистика“. София, 1900, стр. 238.
  6. ↑ Brancoff, D.M. "La Macédoine et sa Population Chrétienne". Paris, 1905, pp. 166-167. Посочено е и друго село Лахци (Габа) със 112 жители българи егзархисти.
  7. ↑ Михајловски, Роберт, уред. (2017). Етнографска карта на Битолскиот вилает (PDF). Каламус. стр. 12.
  8. ↑ „200K Volkstumskarte Jugoslawien“.
  9. ↑ Попис на населението, домаќинствата и становите во Република Македонија, 2002 - Книга X
  10. ↑ „Оваа категорија опфаќа лица коишто учествуваат во вкупното резидентно население, но поради нивно одбивање да бидат попишани, неможност да бидат најдени на својата адреса на живеење и непотполност во работата на попишувачите не биле официјално попишани, туку за нив податоците биле преземени од административни извори и затоа не учествуваат во изјаснувањето за етничка припадност, вероисповед и мајчин јазик (Прочитајте повеќе...).“
  11. ↑ К’нчов, Васил. „Македонија. Етнографија и статистика“. Софија, 1900
  12. ↑ Brancoff, D.M. „La Macédoine et sa Population Chrétienne“. Paris, 1905.
  13. ↑ „Население по возраст и по пол, по населени места, според пописите спроведени во Република Македонија по Втората светска војна“. Државен завод за статистика.
  14. ↑ „Вкупно резидентно население на Република Северна Македонија според етничката припадност, по населени места, Попис, 2021“. Државен завод за статистика.
  15. ↑ 15,0 15,1 Трифуноски Ф., Јован (1998). Битољско-Прилепска котлина : антропогеографска проучавања (1914-1997). Српска академија наука и уметности. ISBN 8670252678. OCLC 469501519.
  16. ↑ Јелена Павловска, Наташа Ниќифоровиќ и Огнен Коцевски (2011). Валентина Божиновска (уред.). Карта на верски објекти во Македонија. Менора - Скопје: Комисија за односи во верските заедници и религиозните групи. ISBN 978-608-65143-2-7.
  17. ↑ „Описи на ИМ“. Државна изборна комисија. Посетено на 13 октомври 2021.
  18. ↑ „Претседателски избори 2019“. Архивирано од изворникот на 2019-12-29. Посетено на 3 ноември 2019.

Поврзано уреди

Надворешни врски уреди

Преземено од „https://mk.wikipedia.org/w/index.php?title=Лавци_(Битолско)&oldid=5173874“