Жезказган
Жезказган (казашки: Jezqazǵan, Жезқазған; руски: Жезказган), порано познат како Џезказган (руски: Джезказган, до 1992 година), е град во Карагандинска област, Казахстан, на резервоарот на реката Кара-Кенгир. Населението во 2019 година изнесувало 87.200.[1] Неговата урбана област го вклучува соседниот рударски град Сатпаев, за вкупно градско население од 148.700 жители.
| Жезказган Жезқазған | ||
|---|---|---|
| Град | ||
 Жезказган | ||
| ||
  Жезказган | ||
| Координати: 47°47′N 67°42′E / 47.783° СГШ; 67.700° ИГД | ||
| Земја |  Казахстан | |
| Област | Карагандинска | |
| Основан | 1939 | |
| Статус на град | 1954 | |
| Управа | ||
| • Akim (градоначалник) | Каират Абсатаров | |
| Површина | ||
| • Вкупна | 47 км2 (18 ми2) | |
| Надм. вис. | 300 м | |
| Население (2019) | ||
| • Вкупно | 87 200 | |
| Часовен појас | UTC+5 (UTC+5) | |
| Пошт. бр. | 100600 | |
| Повик. бр. | +7 7102 | |
| Рег. таб. | 09 | |
| Мреж. место | http://www.jezkazgan.kz | |
55% од населението во Жезказган се Казаци, 30% Руси, со помали малцинства Украинци, Германци, Чеченци и Корејци.
Историја уреди
Градот е основан во 1938 година во близина на богати наоѓалишта на бакар. Во 1973 година беше изграден голем рударско-металуршки комплекс на југоисток од градот за топење на бакарот. Други рудни метали кои се копаат и преработуваат се манганот и железото.
За време на советската ера, Жезказган бил местото на логорот Гулаг, Кенгир, споменат во книгата „Архипелагот Гулаг“ на Александар Солженицин и „Американец во Гулаг“ на Александар Долгун.
Географија уреди
Жезказган се наоѓа во самото срце на Казашките степи. Исто така е во близина на географскиот центар на земјата.
Клима уреди
Жезказган се одликува со континентална полусушна клима; дождот е чест, но никогаш обилен и месечните врнежи од дожд никогаш не достигнале 100 милиметри. Просечната температура се движи од 24 °C (75 °F) во јули до −16 °C (3 °F) во јануари, додека крајностите се движат од 43 °C (109 °F) во јуни 1988 година до 41,1 °C (- 42.0 °F) во февруари 1951 година.[2]
| Климатски податоци за Жезказган | |||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Месец | Јан | Фев | Мар | Апр | Мај | Јун | Јул | Авг | Сеп | Окт | Ное | Дек | Годишно |
| Највисока забележана °C (°F) | 5.0 (41) |
9.0 (48.2) |
27.4 (81.3) |
34.2 (93.6) |
37.2 (99) |
43.0 (109.4) |
42.2 (108) |
42.4 (108.3) |
39.9 (103.8) |
30.5 (86.9) |
22.0 (71.6) |
9.8 (49.6) |
43.0 (109.4) |
| Прос. висока °C (°F) | −8.5 (16.7) |
−7.1 (19.2) |
0.6 (33.1) |
15.7 (60.3) |
23.4 (74.1) |
29.9 (85.8) |
31.3 (88.3) |
29.8 (85.6) |
23.2 (73.8) |
13.7 (56.7) |
2.2 (36) |
−5.7 (21.7) |
12.4 (54.3) |
| Сред. дневна °C (°F) | −13.0 (8.6) |
−12.3 (9.9) |
−4.5 (23.9) |
8.6 (47.5) |
16.2 (61.2) |
22.6 (72.7) |
24.4 (75.9) |
22.5 (72.5) |
15.2 (59.4) |
6.3 (43.3) |
−2.8 (27) |
−10.2 (13.6) |
6.1 (43) |
| Прос. ниска °C (°F) | −17.6 (0.3) |
−17.3 (0.9) |
−9.0 (15.8) |
2.2 (36) |
8.7 (47.7) |
14.5 (58.1) |
16.8 (62.2) |
14.4 (57.9) |
7.1 (44.8) |
−0.1 (31.8) |
−7.1 (19.2) |
−14.6 (5.7) |
−0.2 (31.6) |
| Најниска забележана °C (°F) | −40.0 (−40) |
−41.1 (−42) |
−36.1 (−33) |
−15.6 (3.9) |
−6.6 (20.1) |
−2.2 (28) |
3.9 (39) |
−2.6 (27.3) |
−11.4 (11.5) |
−19.0 (−2.2) |
−37.2 (−35) |
−40.0 (−40) |
−41.1 (−42) |
| Прос. врнежи мм (ин) | 19 (0.75) |
16 (0.63) |
16 (0.63) |
17 (0.67) |
19 (0.75) |
17 (0.67) |
18 (0.71) |
11 (0.43) |
5 (0.2) |
16 (0.63) |
17 (0.67) |
16 (0.63) |
187 (7.36) |
| Прос. бр. дождливи денови | 1 | 2 | 4 | 6 | 9 | 8 | 8 | 5 | 4 | 6 | 5 | 2 | 60 |
| Прос. бр. снежни денови | 17 | 13 | 7 | 2 | 0.3 | 0 | 0 | 0 | 0.03 | 2 | 8 | 14 | 63 |
| Прос. релативна влажност (%) | 78 | 76 | 75 | 56 | 48 | 40 | 41 | 40 | 43 | 60 | 76 | 79 | 59 |
| [се бара извор] | |||||||||||||
Население уреди
| Година | Население |
|---|---|
| 1959 | 32 442 |
| 1979 | 62 495 |
| 1989 | 108 821 |
| 1991 | 111 100 |
| 1999 | 90 001 |
| 2009 | 86 227 |
| 2014 | 84 763 |
| 2016 | 86 430 |
| 2019 | 87 200 |
Етнички состав уреди
Етничкиот состав на жителите на Жезказган (2019 година):
| Народ | Вкупно | Удел (%) |
|---|---|---|
| Казаци | 62 322 | 68.01 |
| Руси | 22 102 | 24.12 |
| Украинци | 2 018 | 2.20 |
| Германци | 1 031 | 1.13 |
| Татари | 945 | 1.03 |
| Белоруси | 427 | 0.47 |
| Корејци | 451 | 0.49 |
| Азери | 532 | 0.58 |
| Молдавци | 253 | 0.28 |
| Узбеци | 219 | 0.24 |
| Чеченци | 138 | 0.15 |
| Башкири | 173 | 0.19 |
| Полјаци | 355 | 0.07 |
| Чуваши | 404 | 0.11 |
| други | 823 | 0.90 |
| вкупно | 91 641 | 100.00 |
Индустрија уреди
Денес градот е седиште на бакарниот конгломерат Казахмис, главниот работодавач на градот. Компанијата има подружници во Кина, Русија и Велика Британија и котира на лондонската берза. Постои електрична централа, Електрана на Казахмис, со капацитет за производство од 207 MW и главен оџак висок 220 метри.
Транспорт уреди
Жезказган има железничка линија до главниот град на Карагандинска област, Караганда.
Жезказган е поврзан со автопат со Караганда преку европската рута Е018 и Кизилорда и Аркалик преку европската рута Е123. Во градот се наоѓа аеродромот Жезказган.
Економски и еколошки предизвици уреди
Жезказган е моноград. Градот е економски нестабилен бидејќи градот функционира само поради едно претпријатие (ресурс), што го ограничува неговиот развој. Жезказган има голем потенцијал да стане логистички центар на Казахстан, бидејќи ги поврзува Северот и Југ,от Западот и Истокот. Но, инфраструктурата и патиштата не го дозволуваат тоа. Профитот на Жезказган главно се троши на развој на големите градови како Нур-Султан, Алмати, Караганда итн. Само мал процент користи самиот град. Моноградовите се многу зависни од нивното претпријатие и флуктуациите на цените на светскиот пазар. Промените во овие аспекти можат да доведат до сериозни економски проблеми во градот. Државните службеници го разбрале ова и се обидуваат да создадат и развијат различни извори на приход. На пример, железничката линија „Жезказган-Бејнеу“ е изграден за да ги поврзе Европа и Персискиот Залив и да извезува производи.
Поврзано уреди
Наводи уреди
- ↑ „stat.gov.kz“. stat.gov.kz. Посетено на 2020-11-27.
- ↑ „Погода и Климат - Климат Джезказгана“. web.archive.org. 2016-11-25. Архивирано од изворникот на 2016-11-25. Посетено на 2020-11-27.CS1-одржување: бот: непознат статус на изворната URL (link)