Вардино
Вардино — село во Општина Демир Хисар, во областа Железник, во околината на градот Демир Хисар.
| Вардино | |
Поглед на селото | |
  Вардино Местоположба на Вардино во Македонија
Вардино на карта
| |
| Координати 41°14′08″N 21°14′33″E / 41.23556° СГШ; 21.24250° ИГД | |
| Регион |  Пелагониски
|
| Општина |  Демир Хисар
|
| Област | Железник |
| Население | 198 жит. (поп. 2021)[1]
|
| Пошт. бр. | 7240 |
| Повик. бр. | 047 |
| Шифра на КО | 10007 |
| Надм. вис. | 796 м |
| Слава | Св. Никола Летен[2] |
|
Вардино на општинската карта  Атарот на Вардино во рамките на општината | |
 Вардино на Ризницата
| |
Потекло на името
уредиСе претпоставува дека името на селото доаѓа од првиот доселеник Словен во ова место по име Вардин.[2]
Географија и местоположба
уредиОва село се наоѓа во Железник, во крајниот источен дел на територијата на Општина Демир Хисар, во долината на Црна Река, а чиј атар се допира со подрачјето на Општина Битола.[3] Селото е рамничарско, на надморска височина од 660 метри. Од градот Демир Хисар, селото е оддалечено околу четири километри.[3]
Вардино е развиено рамничарско село, чие поле се протега по должината на Црна Река. Од најблискиот поголем град, Битола, е оддалечено 25 километри. Се граничи со Бараково, Единаковци и Света на север, со селото Древеник (Општина Битола) на исток, со селото Суводол на југ и со селото Граиште на запад.[2]
Селото добило електрична енергија во 1958 година, водовод бил направен во 1988 година, а истата година бил завршен и асфалтниот пат до селото.[2]
Историја
уредиВардино се смета за стара населба, која е спомената во 1468 година во пописниот турски дефтер. Во селото имало 33 христијански семејства, 2 неженети и 2 вдовиди со вкупно 179 жители. Жителите плаќале 13.244 акчиња годишно данок. Според пописот од 1568 година селото се намалило на 121 жител.[2]
Во XIX век, Вардино било село во Битолската каза, нахија Демир Хисар, во Отоманското Царство.
Само 1 жител на оваа населба е заведен како жртва во Втората светска војна.[4]
Стопанство
уредиАтарот зафаќа простор од 8,8 км2, при што преовладуваат шумите со 385,7 хектари, на обработливото земјиште отпаѓаат 234,8 хектари, а на пасиштата 227,7 хектари.[3]
Селото, во основа, има мешовита земјоделска функција.[3]
Населението се занимава со одгледување на тутун, пченка, пченица, градинарство, а исто така чуваат овци, крави и живина.[2]
Денес, во селото работи пржилницата „Пела“ за кафе, како и други зрнести растенија, која има 10 вработени. Воедно, има две продавници.[2]
Население
уреди
|
| |||||||||||||||||||||||||||||||||
Според статистиката на Васил К’нчов („Македонија, Етнографија и статистика“) од 1900 година, во Вардино живееле 200 жители, сите Македонци.[5] Според егзархискиот секретар Димитар Мишев, („La Macédoine et sa Population Chrétienne“) во 1905 година во Вардино имало 288 Македонци, под врховенството на Бугарската егзархија.[6]
На Етнографската карта на Битолскиот Вилает од 1901 г. Вардино се води како чисто македонско село во Битолската каза на Битолскиот санџак со 30 куќи.[7]
Според германска карта издадена во 1941 година, а заснована на пописот на Кралството Југославија од 1931 година, селото имало 500 Македонци.[8]
Селото е средно по големина, но со намалување на бројот на населението. Во 1961 година селото броело 543 жители, додека во 1994 година 327 жители, македонско население.[3]
Според последниот попис од 2002 година, во селото живееле 266 жители, сите Македонци.[9]
Според неофицијални податоци, во 2015 година селото броело 250 жители.[2]
Според последниот попис од 2021 година, во селото живееле 198 жители, од кои 170 Македонци, 1 останат и 27 лица без податоци.[10]
Во табелата во продолжение е направен преглед на населението во сите пописни години:
| Година | 1900 | 1905 | 1948 | 1953 | 1961 | 1971 | 1981 | 1991 | 1994 | 2002 | 2021 |
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Население | 200 | 288 | 802 | 692 | 543 | 492 | 419 | 333 | 327 | 266 | 198 |
- Извор за 1900 г.: Македонија. Етнографија и статистика.[11]; за 1905 г.: La Macédoine et sa Population Chrétienne.[12]; за 1948-2002 г.: Државен завод за статистика на РМ.[13]; за 2021 г.: Државен завод за статистика на РМ.[14]
Родови
уредиВардино е македонско село.
Според истражувањата на Бранислав Русиќ во 1952 година родови во селото:[15]
- Староседелци: Грујовци со Рибаровци (10 к.); Матевци со Нечаковци (4 к.); Анчевци (1 к.), стари деленици со Грујовци и Рибаровци; Пупулковци (2 к.), стари деленици со Грујовци, Рибаровци и Анчевци; Здравевци (2 к.); Шоклевци (4 к.); Велковчевци (1 к.), најстар род во селото; Димовци (1 к.); Гајдоровци (2 к.); Тренчевци (4 к.); Сариовци (31 к.); Ѓуровци (3 к.); Мицевци (2 к.); Крчановци (8 к.) и Јанкуловци (4 к.).
- Доселеници: Томевци (2 к.), доселени се од селото Перово во Преспа. Го знаат следното родословие: Ристе (жив на 80 г. во 1952 година) Крсте-Томе, кој се доселил во селото; Солевци и Насевци (9 к.), доселени се од некое село Битинци кај Корча во Албанија; Шундовци (4 к.), доселени се околу 1847 година од селото Перово во Преспа. Го знаат следното родословие: Митре (жив на 75 г. во 1952 година) Карафил-Иван, кој се доселил; Златановци (1 к.), доселени се од селото Вирово.
Општествени установи
уреди- Основно училиште „Гоце Делчев“ до V одделение[16], подрачно училиште на ОУ „Гоце Делчев“ - Демир Хисар
- Месна заедница
Самоуправа и политика
уредиСелото влегува во рамките на проширената Општина Демир Хисар, на која ѝ била додадена поранешната Општина Сопотница по новата територијална поделба на Македонија во 2004 година. Во периодот од 1996-2004 година, селото припаѓало на некогашната Општина Демир Хисар.
Во периодот од 1955 до 1996 година, селото се наоѓало во рамките на големата општина Демир Хисар.
Во периодот 1952-1955, селото било во рамките на тогашната Општина Демир Хисар, во која покрај селото Вардино, се наоѓале и селата Бараково, Белче, Граиште, Единаковци, Журче, Кутретино, Мургашево, Ново Село, Лесково, Прибилци, Ракитница, Растојца, Сладуево, Слепче, Стругово и Суви Дол. Во периодот 1950-1952, селото се наоѓало во некогашната Општина Граиште, во која влегувале селата Бараково, Вардино, Граиште, Единаковци и Света.
Избирачко место
уредиВо селото постои избирачкото место бр. 0621 според Државната изборна комисија, сместено во просториите на месната заедница.[17]
На претседателските избори во 2019 година, на ова избирачко место биле запишани вкупно 187 гласачи.[18]
Културни и природни знаменитости
уреди
- Археолошки наоѓалишта[19]
- Плоча — некропола од доцноантичко време; и
- Горна Црква — населба, црква и некропола од средниот век.
- Цркви[20]
- Црква „Св. Никола“ — главна селска црква; и
- Црква „Св. Константин и Елена“ — главна манастирска црква.
- Манастири
Редовни настани
уреди- Слави[2]
- Свети Никола Летен (2 јуни) — селска слава
Личности
уреди- Родени во Вардино
- Тодор Ристов Грујовски — македонски револуционер од ВМОРО.[21]
- Петре Јошев Дуновски — македонски револуционер од ВМОРО.[21]
- Митра Котева Ангелевска — македонска револуционерка од ВМОРО.[22]
- Ангеле Мицев Ангелевски — македонски револуционер од ВМОРО.[22]
- Стојан Јованов Брајановски — македонски револуционер од ВМОРО.[22]
- Петре Кузманов Ристевски — македонски револуционер од ВМОРО.[23]
- Митре Карафилов Иваноски — македонски револуционер од ВМОРО.[24]
- Борис Јолевски — македонски партизан.
Култура и спорт
уредиИселеништво
уредиДо 1952 година иселеници имало малку од селото и тоа само во Битола (1 семејство) и во Бугарија (1 семејство).[15]
Помасовно иселување на населението од ова село започнало по 1960 година. Иселеници има во градовите Битола, Скопје, Демир Хисар, Охрид и Велес, а исто така многу се имаат иселено и во битолското село Трновци. Има иселено и во европските и во прекуокеанските држави.[2]
Наводи
уреди- ↑ „Пописна слика на населените места во Македонија, Попис 2021“. Државен завод за статистика. Посетено на 22 декември 2022.
- ↑ 2,00 2,01 2,02 2,03 2,04 2,05 2,06 2,07 2,08 2,09 Димитров, Никола В. (2017). Географија на населби: општина Демир Хисар (PDF). Битола. стр. 17–19. ISBN 978-608-65616-4-2.
- ↑ 3,0 3,1 3,2 3,3 3,4 Панов, Митко (1998). Енциклопедија на селата во Република Македонија (PDF). Скопје: Патрија. стр. 47. Посетено на 3 април 2020.
- ↑ „Попис на жртвите од војната 1941-1945, СР Македонија“ (PDF).
- ↑ Кѫнчовъ, Василъ. Македония. Етнография и статистика. София, Българското книжовно дружество, 1900. ISBN 954430424X. с. 239.
- ↑ D.M.Brancoff. "La Macédoine et sa Population Chrétienne". Paris, 1905, р.172-173.
- ↑ Михајловски, Роберт, уред. (2017). Етнографска карта на Битолскиот вилает (PDF). Каламус. стр. 12.
- ↑ „200K Volkstumskarte Jugoslawien“.
- ↑ „Попис на Македонија“ (PDF). Завод за статистика на Македонија. 2002. Посетено на 1 јули 2016.
- ↑ „Оваа категорија опфаќа лица коишто учествуваат во вкупното резидентно население, но поради нивно одбивање да бидат попишани, неможност да бидат најдени на својата адреса на живеење и непотполност во работата на попишувачите не биле официјално попишани, туку за нив податоците биле преземени од административни извори и затоа не учествуваат во изјаснувањето за етничка припадност, вероисповед и мајчин јазик (Прочитајте повеќе...).“
- ↑ К’нчов, Васил. „Македонија. Етнографија и статистика“. Софија, 1900
- ↑ Brancoff, D.M. „La Macédoine et sa Population Chrétienne“. Paris, 1905.
- ↑ „Население по возраст и по пол, по населени места, според пописите спроведени во Република Македонија по Втората светска војна“. Државен завод за статистика.
- ↑ „Вкупно резидентно население на Република Северна Македонија според етничката припадност, по населени места, Попис, 2021“. Државен завод за статистика.
- ↑ 15,0 15,1 Русиќ, Бранислав. Фонд Русиќ. Архивски фонд на МАНУ к-5, АЕ 97.
- ↑ „Основно образование“. македонски: Општина Демир Хисар. Архивирано од изворникот на 2016-08-28. Посетено на 26 јули 2016.
- ↑ „Описи на ИМ“. Архивирано од изворникот на 2023-08-17. Посетено на 3 април 2020.
- ↑ „Претседателски избори 2019“. Архивирано од изворникот на 2021-09-10. Посетено на 3 април 2020.
- ↑ Коцо, Димче (1996). „Археолошка карта на Република Македонија“. Скопје: МАНУ. ISBN 9789989101069
- ↑ Јелена Павловска, Наташа Ниќифоровиќ и Огнен Коцевски (2011). Валентина Божиновска (уред.). Карта на верски објекти во Македонија. Менора - Скопје: Комисија за односи во верските заедници и религиозните групи. ISBN 978-608-65143-2-7.
- ↑ 21,0 21,1 Јасмина Дамјановска; Ленина Жила; Филип Петровски (2016). Илинденски сведоштва том I, дел II. Скопје: Државен архив на Република Македонија.
- ↑ 22,0 22,1 22,2 Јасмина Дамјановска; Ленина Жила; Филип Петровски (2016). Илинденски сведоштва том I, дел I. Скопје: Државен архив на Република Македонија.
- ↑ Јасмина Дамјановска; Ленина Жила; Филип Петровски (2017). Илинденски сведоштва том III, дел II. Скопје: Државен архив на Република Македонија.
- ↑ . Јасмина Дамјановска; Ленина Жила; Филип Петровски (2016). Илинденски сведоштва. том II, дел I. Државен архив на Република Македонија. Отсутно или празно
|title=(help)CS1-одржување: друго (link)
_1941.jpg){kind=link}