Википедија

Албирео

повеќеѕвезден систем во соѕвездието Лебед


Албирео — двоѕвезда со ознаката Бета Лебед (β Лебед, β Cygni, β Cyg) во соѕвездието Лебед. Албирео е всушност називот на посјајната ѕвезда од овој двоец.[19] Иако е означена како бета и е послаба од Гама Лебед, Делта Лебед и Епсилон Лебед, ова е петта точка по сјајност во соѕвездието Лебед. Гледајќи со голо око, изгледа како една ѕвезда со величина од 3, но дводелноста се забележува дури и со слаб телескоп. Посјајната жолта ѕвезда (која впрочем самата е мошне близок двоен систем) е силно спротивставена по боја со послабата сина придружничка.[20]

Албирео

Местоположбата на Алиеро, долу-десно.
Се гледа Северниот Крст.
Сината рамка се границите на соѕвездието Лебед.
Податоци од набљудување
Епоха J2000,0 (ICRS)      Рамноденица
Соѕвездие Лебед
Албирео Aa
Ректасцензија 19ч 30м &1000000000004328600000043,286с[1]
Деклинација +27° 57′ &1000000000000348400000034,84″[1]
Привидна величина (V) 3,18[2]
Албирео Ac
Ректасцензија 19ч 30м &1000000000004329500000043,295с[3]
Деклинација +27° 57′ &1000000000000346200000034,62″[3]
Привидна величина (V) 5,82[2]
Албирео B
Ректасцензија 19ч 30м &1000000000045396100000045,3961с[4]
Деклинација +27° 57′ &1000000000005499000000054,990″[4]
Привидна величина (V) 5,11[5]
Особености
{{{компонента}}}
Спектрален тип K2II[6]
B−V Боен показател +1,13[5]
V−R Боен показател +0,92[2]
Албирео Ac
Спектрален тип B8:p[6]
B−V Боен показател +0,09[3]
V−R Боен показател +0,09[2]
{{{компонента}}}
Спектрален тип B8Ve[7]
U−B Боен показател -0,32[5]
B−V Боен показател -0,10[5]
Астрометрија
Радијална брзина (Rv)-24,07[8] км/с
Сопствено движење (μ) Рект: -7,17[9] млс/г
Дек.: -6,15[9] млс/г
Паралакса (π)7.51 ± 0.33[9] млс
Оддалеченост430 ± 20 сг
(133 ± 6 пс)
Албирео Aa
Апсолутна величина (MV)−2,45[6]
Албирео Ac
Апсолутна величина (MV)−0,25[6]
Албирео B
Радијална брзина (Rv)-18,80[10] км/с
Сопствено движење (μ) Рект: -0,953[4] млс/г
Дек.: -1,624[4] млс/г
Паралакса (π)8.16 ± 0.25[9] млс
Оддалеченост400 ± 10 сг
(123 ± 4 пс)
Орбита (Aa/Ac)[11]
Период (P)213.859 г.
Голема полуоска (a)0.536 ″
Занесеност (e)0.256
Наклон (i)154.9°
Должина (Ω)170.4°
Перицентарска епоха (T)B1997.995
Аргумент на перицентарот (ω)
(споредна)		39.4°
Податоци
Албирео Aa
Маса14.52[12] M☉
Површ. грав. (log g)2.0[13]
Сјајност (болометричка)1,200 ± 200[2] L☉
Температура4,270[13] K
Вртежна брзина (v sin i)1.4[13] км/с
Албирео Ac
Маса3.84[12] M☉
Сјајност (болометричка)950 ± 250[2] L☉
Температура~12,000[6]–30,000±100[2] K
Податоци
Албирео B
Маса3.7 ± 0.8[14] M☉
Полупречник2.59[15] R☉
Површ. грав. (log g)4.00 ± 0.15[14]
Сјајност (болометричка)230 ± 90[14] L☉
Температура13,200 ± 600[14] K
Местоположба (во однос на Албирео A)
ДелАлбирео B
Епоха на набљудување2006
Аголно растојание35.3″ [16]
Положбен агол54° [16]
Други ознаки
β Cygni, 6 Cygni, ADS 12540, CCDM J19307+2758, WDS 19307+2758[11][17][18]
Наводи во бази
SIMBAD— Бета Лебед (STF 4043)
— Албирео A
— Албирео Aa
— Албирео Ab
— Албирео B

Именување уреди

Бета Лебед (β Cygni, Beta Cygni) е Бајеровата ознака на системот. Посјајната од двете составници се означува како β¹ Лебед (β¹ Cygni) или Бета Лебед A, а послабата е β² Лебед (β² Cygni) или Бета Лебед B.

Во 2016 г. Меѓународниот астрономски сојуз приредил работна група за ѕвездени имиња (WGSN)[21] со цел да ги каталогизира и снтадардизира имињата на ѕвездите. Во првиот билтен од јули истата година[22] е објавено дела Албирео се прогласува за име на β¹ Лебед и сега е нејзиното официјално име.[19]

Во средновековието, арапските астрономи ја нарекувале (منقار الدجاجة, „минкар ел-деџаџа“), што значи кокошкин клун.[23] Како таква се јавува во каталогот на египетскиот астроном ел-Ахаси ел-Муакет, подоцна преведено на латински латински како Rostrum Gallinae, со истото значење.[24]

Друг назив за ѕвездата е „клунова ѕвезда“ бидејќи се наоѓа на главата на соѕвездието кое има облик на лебед.[25] Заедно со Денеб, Гама Лебед (Садр), Делта Лебед и Епсилон Лебед (Џена) го образуваат астеризмот наречен Северен Крст.[26]

Особини уреди

 
Албирео A и B

Бета Лебед е оддалечена на 415 сг (127 пс) од Сонцето. Гледајќи без помагала, Албирео изгледа на единечна ѕвезда, но било кој телескоп ја покажува како двоѕвезда од β Лебед A (килибарна, привидна величина 3,1) и β Лебед B (синозелена, привидна величина 5,1).[27] Овие две составници се одделени 35 лачни секунди,[16] една од друга, и даваат најдобра слика за разликата на спарените ѕвезди на небото поради нивните мошне различни бои.

Не е познато дали составниците β Лебед A и B кружат една околоу друга во физички двоен систем, или пак се работи за оптички двоец. Доколку се физички врзани, тогаш имаат орбитален период од барем 100.000 години.[27] Меѓутоа, некои стручњаци ја сметаат просто за оптички двоец поради набљудувањата од кои се гледа дека имаат различни сопствени движења, што значи дека не се поврзани.[28] Исто така, мисијата „Хипаркос“ има утврдено дека главната и споредната ѕвезда се на различни растојанија — 434 ± 20 сг (133 ± 6 пс) за главната и 401 ± 13 сг (123 ± 4 пс) за споредната.[9] Во поново време, мисијата „Гаја“ измерила далечини од 330–390 светлосни години (100–120 парсеци) за двете составници, но нивната поврзаност не е со сигурност позната поради шумот при мерењето.[29]

Постојат уште 10 слаби придружнички наведени во Вашингтонскиот каталог на двоѕвезди — сите со сјајност послаба од 10. Само една е поблиска до главната од Албирео B, а останатите се на растојание до 142".[11]

Албирео A уреди

Спектарот на Бета Лебед A е утврден како повеќеделен во набљудувањето на Спомен-проектот „Хенри Дрејпер“ на крајот од XIX век, поради што се претпоставило дека самата A е двоец.[30] Во прилог на ова се и набљудувањата од 1898 и 1918 г. со кои се покажало дека има колеблива радијална брзина.[31] Во 1923 г. во каталогот „Хенри Дрејпер“ се заведени две составници, како HD 183912 односно HD 183913.[32][33]

Во 1978 г. во Горнопровансалската опсерваторија е употребен телескоп со пречник од 1,93 м и извршена е дамчеста спектрометрија, со што придружничката е разделена за 0,125". Ова наоѓање е објавено во 1980 г.,[34] а придружничката ја добила ознаката Ab во Вашингтонскиот каталог на двоѕвезди.[11]

Во 1976 г. придружната ѕвезда е нагледно раздвоена во Националната опсерваторија „Кит Пик“ користејќи дамчеста интерферометрија со телескоп од 2,1 м во пречник. Измерени се при одделеност од 0,44", и забележано е дека виденото не одговара на утврденото во Горнопровансалската опсерваторија и затоа не се работи за истата ѕвезда.[18][35] Иако овие набљудувања се направени пред горнопровансалските, објавени се дури во 1982 г. и составницата е означена како Ac во Вашингтонскиот каталог на двоѕвезди.[11] Ја носи ознаката C во Каталогот на составници на двојни и повеќекратни ѕвезди,[36] што е различно од составницата C збележана во Вашингтонскиот каталог на двоѕвезди, која се однесува на бледа оптичка придружничка.[11] Подоцна е пресметана орбитата за овој пар служејќи се со интерферометриски мерења, но износот е само една четвртина од забележаната орбита, што значи дека орбиталните параметри треба да се сметаат за привремено важечки. Периодот на оваа орбита изнесувал 214 години.[18]

Статусот на двете можни придружнички сè уште не е целосно разјаснет.[37] При едно набљудување двете составници се одвај разложени, но и ова не е потврдено.[38] Претпоставувајќи повеќеделен спектар, набљудувањата даваат спектрален тип B во доцна фаза за придружничката,[39] нешто како B8.[6] Мерењата со адаптивна оптика најдобро се моделираат со B0V-спектар од придружната ѕвезда, со привидна величина од 5,85.[2] Различните претпоставки за спектралниот тип на придружничката даваат сосема различни физички својства; на пр. делотворната тепмература може да биде или 12.000 K или 30.000 K.[2][6]

Пречникот на главната џиновска ѕвезда типот K е измерен по пат на интерферометрија. Утврден е рамномерен диск од околу 4,5 млс со мерење на оптички близуинфрацрвени бранови должини, а пресметан е пречник на рабното затемнување од 4,834 млс, што е исто колку и полупречник од 69 R☉ на растојание од 133 пс.[40]

Албирео B уреди

β Лебед B е брзовртечка Be-ѕвезда со екваторска брзина од барем 250 км/с.[20] Нејзината површинска температура е спектроскопски проценета на 13.200 K.[14]

Се смета дека е во многу близок двоец,[37] но овие набљудувања подоцна се најдени за неисправни.[11]

Наводи уреди

  1. ↑ 1,0 1,1 Høg, E; Fabricius, C; Makarov, V. V; Urban, S; Corbin, T; Wycoff, G; Bastian, U; Schwekendiek, P; Wicenec, A (2000). „The Tycho-2 catalogue of the 2.5 million brightest stars“. Astronomy and Astrophysics. 355: L27. Bibcode:2000A&A...355L..27H.
  2. ↑ 2,0 2,1 2,2 2,3 2,4 2,5 2,6 2,7 2,8 Ten Brummelaar, Theo; Mason, Brian D; McAlister, Harold A; Roberts, Lewis C; Turner, Nils H; Hartkopf, William I; Bagnuolo, William G (2000). „Binary Star Differential Photometry Using the Adaptive Optics System at Mount Wilson Observatory“. The Astronomical Journal. 119 (5): 2403. Bibcode:2000AJ....119.2403T. doi:10.1086/301338.. See tables 4, 5, 6, and 8. Luminosity from Lbol=102(4.75−Mbol)/5.
  3. ↑ 3,0 3,1 3,2 Fabricius, C; Høg, E; Makarov, V. V; Mason, B. D; Wycoff, G. L; Urban, S. E (2002). „The Tycho double star catalogue“. Astronomy and Astrophysics. 384: 180–189. Bibcode:2002A&A...384..180F. doi:10.1051/0004-6361:20011822.
  4. ↑ 4,0 4,1 4,2 4,3 Gaia Collaboration; Brown, A. G. A; Vallenari, A; Prusti, T; De Bruijne, J. H. J; Mignard, F; Drimmel, R; Babusiaux, C; Bailer-Jones, C. A. L; Bastian, U; Biermann, M; Evans, D. W; Eyer, L; Jansen, F; Jordi, C; Katz, D; Klioner, S. A; Lammers, U; Lindegren, L; Luri, X; O'Mullane, W; Panem, C; Pourbaix, D; Randich, S; Sartoretti, P; Siddiqui, H. I; Soubiran, C; Valette, V; Van Leeuwen, F; и др. (2016). „Gaia Data Release 1. Summary of the astrometric, photometric, and survey properties“. Astronomy & Astrophysics. 595: A2. arXiv:1609.04172. Bibcode:2016A&A...595A...2G. doi:10.1051/0004-6361/201629512.
  5. ↑ 5,0 5,1 5,2 5,3 Ducati, J. R (2002). „VizieR Online Data Catalog: Catalogue of Stellar Photometry in Johnson's 11-color system“. CDS/ADC Collection of Electronic Catalogues. 2237. Bibcode:2002yCat.2237....0D.
  6. ↑ 6,0 6,1 6,2 6,3 6,4 6,5 6,6 Ginestet, N.; Carquillat, J. M. (2002). „Spectral Classification of the Hot Components of a Large Sample of Stars with Composite Spectra, and Implication for the Absolute Magnitudes of the Cool Supergiant Components“. The Astrophysical Journal Supplement Series. 143 (2): 513. Bibcode:2002ApJS..143..513G. doi:10.1086/342942.
  7. ↑ Levenhagen, R. S; Leister, N. V (2006). „Spectroscopic analysis of southern B and Be stars“. Monthly Notices of the Royal Astronomical Society. 371 (1): 252–262. arXiv:astro-ph/0606149. Bibcode:2006MNRAS.371..252L. doi:10.1111/j.1365-2966.2006.10655.x.
  8. ↑ Famaey, B; Jorissen, A; Luri, X; Mayor, M; Udry, S; Dejonghe, H; Turon, C (2005). „Local kinematics of K and M giants from CORAVEL/Hipparcos/Tycho-2 data. Revisiting the concept of superclusters“. Astronomy and Astrophysics. 430: 165–186. arXiv:astro-ph/0409579. Bibcode:2005A&A...430..165F. doi:10.1051/0004-6361:20041272.
  9. ↑ 9,0 9,1 9,2 9,3 9,4 Van Leeuwen, F (2007). „Validation of the new Hipparcos reduction“. Astronomy and Astrophysics. 474 (2): 653–664. arXiv:0708.1752. Bibcode:2007A&A...474..653V. doi:10.1051/0004-6361:20078357.
  10. ↑ Kharchenko, N. V; Scholz, R.-D; Piskunov, A. E; Röser, S; Schilbach, E (2007). „Astrophysical supplements to the ASCC-2.5: Ia. Radial velocities of ˜55000 stars and mean radial velocities of 516 Galactic open clusters and associations“. Astronomische Nachrichten. 328 (9): 889. arXiv:0705.0878. Bibcode:2007AN....328..889K. doi:10.1002/asna.200710776.
  11. ↑ 11,0 11,1 11,2 11,3 11,4 11,5 11,6 Entry, WDS identifier 19307+2758, Sixth Catalog of Orbits of Visual Binary Stars Архивирано на 12 ноември 2017 г., William I. Hartkopf & Brian D. Mason, U.S. Naval Observatory. посет. 9 јули 2008 г (19307+2758) Архивирано на 17 мај 2011 г.
  12. ↑ 12,0 12,1 Tokovinin, A. A. (1997). „MSC - a catalogue of physical multiple stars“. Astronomy & Astrophysics Supplement Series. 124: 75–84. Bibcode:1997A&AS..124...75T. doi:10.1051/aas:1997181.
  13. ↑ 13,0 13,1 13,2 Lèbre, A.; De Laverny, P.; Do Nascimento, J. D.; De Medeiros, J. R. (2006). „Lithium abundances and rotational behavior for bright giant stars“. Astronomy and Astrophysics. 450 (3): 1173. Bibcode:2006A&A...450.1173L. doi:10.1051/0004-6361:20053485.
  14. ↑ 14,0 14,1 14,2 14,3 14,4 Table 1, Physical Parameters of Southern B- and Be-Type Stars, R. S. Levenhagen and N. V. Leister, The Astronomical Journal 127, #2 (February 2004), pp. 1176–1180, doi:10.1086/381063, Bibcode: 2004AJ....127.1176L.
  15. ↑ Fracassini, Massimo; Gilardoni, Giorgio; Pasinetti, Laura E. (1973). „Apparent diameters of 172 B5V-A5V stars of the Catalogue of Geneva Observatory“. Astrophysics and Space Science. 22 (1): 141–152. Bibcode:1973Ap&SS..22..141F. doi:10.1007/BF00642829.
  16. ↑ 16,0 16,1 16,2 Entry, The Washington Double Star Catalog, identifier 19307+2758, discoverer identifier STFA 43. посет. 9 јули 2008 г Архивирано на 8 септември 2008 г.
  17. ↑ NAME ALBIREO -- Star in double system , database entry, SIMBAD. посет. 9 јули 2008 г
  18. ↑ 18,0 18,1 18,2 Scardia, M.; Prieur, J.-L.; Pansecchi, L.; Argyle, R.W.; Sala, M.; Basso, S.; Ghigo, M.; Koechlin, L.; Aristidi, E. (2008). „Speckle observations with PISCO in Merate: IV. Astrometric measurements of visual binaries in 2005“ (PDF). Astronomische Nachrichten. 329 (1): 54–68. Bibcode:2008AN....329...54S. doi:10.1002/asna.200710834.
  19. ↑ 19,0 19,1 „IAU Catalog of Star Names“. Посетено на 28 July 2016.
  20. ↑ 20,0 20,1 Jim Kaler. „Albireo“. Посетено на 2018-01-07.
  21. ↑ „IAU Working Group on Star Names (WGSN)“. Посетено на 22 May 2016.
  22. ↑ „Bulletin of the IAU Working Group on Star Names, No. 1“ (PDF). Посетено на 28 July 2016.
  23. ↑ p. 196, Star-names and Their Meanings, Richard Hinckley Allen, New York, G. E. Stechert, 1899.
  24. ↑ Knobel, E. B. (June 1895). „Al Achsasi Al Mouakket, on a catalogue of stars in the Calendarium of Mohammad Al Achsasi Al Mouakket“. Monthly Notices of the Royal Astronomical Society. 55 (8): 429. Bibcode:1895MNRAS..55..429K. doi:10.1093/mnras/55.8.429.
  25. ↑ p. 416, In Quest of the Universe, Theo Koupelis and Karl F. Kuhn, 5th ed., Sudbury, Massachusetts: Jones & Bartlett Publishers, 2007, ISBN 0-7637-4387-9.
  26. ↑ Northern Cross Архивирано на 8 јули 2008 г., entry, The Internet Encyclopedia of Science, David Darling. посет. 24 јули 2008 г
  27. ↑ 27,0 27,1 p. 46, The Monthly Sky Guide, Ian Ridpath, Wil Tirion, Cambridge University Press, 2006, ISBN 0-521-68435-8.
  28. ↑ Bob King (September 21, 2016). „Will the Real Albireo Please Stand Up?“. Sky and Telescope. Посетено на October 14, 2016.
  29. ↑ Bailer-Jones, C. A. L; Rybizki, J; Fouesneau, M; Mantelet, G; Andrae, R (2018). „Estimating distances from parallaxes IV: Distances to 1.33 billion stars in Gaia Data Release 2“. The Astronomical Journal. 156 (2): 58. arXiv:1804.10121. Bibcode:2018AJ....156...58B. doi:10.3847/1538-3881/aacb21.
  30. ↑ Maury, Antonia C.; Pickering, Edward C. (1897). „Spectra of bright stars photographed with the 11-inch Draper Telescope as part of the Henry Draper Memorial“. Annals of Harvard College Observatory. 28: 1. Bibcode:1897AnHar..28....1M.
  31. ↑ Campbell, W. W. (1919). „The Variable Velocity of β Cygni“. Publications of the Astronomical Society of the Pacific. 31 (179): 38. Bibcode:1919PASP...31...38C. doi:10.1086/122807.
  32. ↑ „freestarcharts.com“. Посетено на 2017-06-11.
  33. ↑ Cannon, Annie Jump; Pickering, Edward Charles (1923). „The Henry Draper catalogue : 19h and 20h“. Annals of the Astronomical Observatory of Harvard College. 98: 1. Bibcode:1923AnHar..98....1C.. See note re HD 183912,3,4 on this page.
  34. ↑ Bonneau, D.; Foy, R. (1980). „Speckle interferometric observations of binary systems with the Haute-Provence 1.93 M telescope“. Astronomy and Astrophysics. 86: 295. Bibcode:1980A&A....86..295B.
  35. ↑ McAlister, H. A.; Hendry, E. M. (1982). „Speckle interferometric measurements of binary stars. VI“. The Astrophysical Journal Supplement Series. 48: 273. Bibcode:1982ApJS...48..273M. doi:10.1086/190778.
  36. ↑ Dommanget, J.; Nys, O. (1994). „Catalogue des composantes d'etoiles doubles et multiples (CCDM) premiere edition - Catalogue of the components of double and multiple stars (CCDM) first edition“. Com. De l'Observ. Royal de Belgique. 115: 1. Bibcode:1994CoORB.115....1D.
  37. ↑ 37,0 37,1 Roberts, Lewis C.; Turner, Nils H.; Ten Brummelaar, Theo A. (2007). „Adaptive Optics Photometry and Astrometry of Binary Stars. II. A Multiplicity Survey of B Stars“ (PDF). The Astronomical Journal. 133 (2): 545. Bibcode:2007AJ....133..545R. doi:10.1086/510335.
  38. ↑ Prieur, J.-L.; Koechlin, L.; Ginestet, N.; Carquillat, J.-M.; Aristidi, E.; Scardia, M.; Arnold, L.; Avila, R.; Festou, M. C.; Morel, S.; Pérez, J.-P. (2002). „Speckle Observations of Composite Spectrum Stars with PISCO in 1993–1998“. The Astrophysical Journal Supplement Series. 142 (1): 95–104. Bibcode:2002ApJS..142...95P. doi:10.1086/341094.
  39. ↑ Skiff, B. A. (2014). „VizieR Online Data Catalog: Catalogue of Stellar Spectral Classifications (Skiff, 2009–2016)“. VizieR On-line Data Catalog: B/Mk. Originally Published in: Lowell Observatory (October 2014). 1. Bibcode:2014yCat....1.2023S.
  40. ↑ Mozurkewich, D.; Armstrong, J. T.; Hindsley, R. B.; Quirrenbach, A.; Hummel, C. A.; Hutter, D. J.; Johnston, K. J.; Hajian, A. R.; Elias Ii, Nicholas M.; Buscher, D. F.; Simon, R. S. (2003). „Angular Diameters of Stars from the Mark III Optical Interferometer“. The Astronomical Journal. 126 (5): 2502. Bibcode:2003AJ....126.2502M. doi:10.1086/378596.

Надворешни врски уреди

Преземено од „https://mk.wikipedia.org/w/index.php?title=Албирео&oldid=5166043“