Сирула
Сирула — село во Општина Охрид, во околината на градот Охрид.
| Сирула | |
Традиционална куќа во селото Сирула | |
  Сирула Местоположба на Сирула во Македонија
Сирула на карта
| |
| Координати 41°14′4″N 20°50′40″E / 41.23444° СГШ; 20.84444° ИГД | |
| Регион |  Југозападен
|
| Општина |  Охрид
|
| Област | Охридско |
| Население | 2 жит. (поп. 2021)[1]
|
| Пошт. бр. | 6306 |
| Повик. бр. | 046 |
| Шифра на КО | 19044 |
| Надм. вис. | 939 м |
| Слава | Свети Никола Талалеј |
|
Сирула на општинската карта  Атарот на Сирула во рамките на општината | |
 Сирула на Ризницата
| |
Географија и местоположба
уредиОва село се наоѓа во Охридското Поле, во северниот дел на територијата на Општина Охрид.[2] Селото е планинско, на надморска височина од 1.060 метри. Од самиот град Охрид е оддалечено 18 километри.[2]
Сирула е планинско село во околината на градот Охрид, на самата граница со соседната областа Дебрца. Околни села се: Куратица, Расино, Вапила и Ливоишта. Мештаните со вода за пиење се снабдуваат од извори.[3]
Месностите во атарот ги носат следниве имиња: Ливаѓе, Св. Петка, Мартиној Ливаѓе, Езерец, Митра-Арен, Блажо-Нивче, Широка Арен, Топли Дол, Сирулска Река, Благуње, Велкоска Чешма, Манко Село, Длаги Рид, Турски Рид, Кутел или Кале и други.[3]
Селото е од збиен тип и не се дели на маала.[3]
Историја
уредиСирула претставува старо село. Во историските извори се сретнува во 1582 година, кога имало 41 домаќинство и било дервенџиско село. Се наоѓало на патот Охрид-Демир Хисар. За безбедноста на патот постоела стража на месноста Висока Чука, како и на Страине.[3]
Меѓутоа, ова старо село се наоѓало на повисока положба, кај изворот Зенгоа Чешма. Промената се случила во 1820 година. На старото село се наоѓа месноста Кутел или Кале. Положбата на денешното село всушност биле нивите на некогашните мештани на старото село.[3]
Во околината на селото некогаш постоеле два манастира. Едниот на граница со атарот на Вапила, во месноста Манастириште. Тој бил познат манастир и имал над 6.000 грла кози и повеќе монаси. Вториот манастир бил на месноста Света Петка, кој подоцна бил пренесен во селото Велгошти.[3]
Во XIX век, Сирула било село во Охридската каза на Отоманското Царство.
За време на Илинденското востание сите куќи во селото биле запалени.[3]
Стопанство
уредиАтарот зафаќа површина од 23,6 км2. На него преовладуваат шумите на површина од 1.301 хектар, на обработливото земјиште отпаѓаат 610 хектари, а на пасиштата 156 хектари.[2]
Селото, во основа, има полјоделско-шумарска функција.[2]
До крајот на Втората светска војна, мештаните главно се занимавале со земјоделство и сточарство. Одгледувале кози, овци, волови и коњи и на планината имало 10 бачила.[3]
Население
уреди
|
| |||||||||||||||||||||||||||||||||
Во книгата „Етнографија на вилаетите Адријанопол, Монастир и Салоника“ се вели дека во 1873 г. селото имало 40 домаќинства и 125 жители.[4]
Според податоците на Васил К’нчов („Македонија. Етнографија и статистика“) од 1900 година, во Сирула живееле 440 жители, сите Македонци.[5] Според егзархискиот секретар Димитар Мишев („La Macédoine et sa Population Chrétienne“), во 1905 година во Сирула имало 440 жители, под врховенството на Бугарската егзархија.[6]
На Етнографската карта на Битолскиот Вилает од 1901 г. Сируља е претставено како чисто македонско село во Охридската каза на Битолскиот санџак со 55 куќи.[7]
Според германска карта издадена во 1941 година, а заснована на пописот на Кралството Југославија од 1931 година, селото имало 500 Македонци.[8]
Од селото се иселил голем број од населението, така што тоа преминало од средна во мала населба, населена со македонско население и е доведено во фаза на раселување. Така, во 1961 година Сирула имала 631 жител, а во 1994 година бројот се намалил само на 25 жители.[2]
Според пописот од 2002 година, во селото Сирула живееле 10 жители, сите Македонци.[9]
Според последниот попис од 2021 година, во селото живееле 2 жители, сите Македонци.
Во табелата во продолжение е направен преглед на населението во сите пописни години:
| Година | 1900 | 1905 | 1948 | 1953 | 1961 | 1971 | 1981 | 1991 | 1994 | 2002 | 2021 |
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Население | 440 | 440 | 562 | 625 | 631 | 363 | 121 | 36 | 25 | 10 | 2 |
- Извор за 1900 г.: Македонија. Етнографија и статистика.[10]; за 1905 г.: La Macédoine et sa Population Chrétienne.[11]; за 1948-2002 г.: Државен завод за статистика на РМ.[12]; за 2021 г.: Државен завод за статистика на РМ.[13]
Родови
уредиСирула е чисто православно македонско село. Сега во селото има само 3 родови, сите староседелски.[3]
Родови во селото се: Јанчевци (5 к.), Марковци (5 к.), Ивановци (5 к.), сите родови се староседелски кои живееле во Старо Село кое постоело во атарот на селото. Во родот Јанчевци се знае следното родословие: Цељко (жив на 87 г. во 1980 година) Ристо-Јован-Јанче, кој се преместил во Сирула околу 1820 година.
Според истражувањата пак на Бранислав Русиќ од крајот на 1940-тите, родови во селото биле:[14]
- Староседелци: Таневци или Нечковци, Сабрчковци и Бандевци (18 к.); Младеновци (9 к.); Јанчевци (8 к.); Гргушовци или Јоновци (2 к.); Бачковци и Ставревци (8 к.) и Крстановци и Петревци (10 к.).
- Доселеници: Стојановци (10 к.), доселени се на почетокот од XIX век од селото Речица; Бочкаровци (5 к.), доселени се средината на XIX век од селото Велмеј во Дебрца и Марковци (15 к.), доселени се во 1878 година од селото Речица.
Општествени установи
уреди- Поранешно основно училиште, кое првпат било отворено во 1945 година.
Самоуправа и политика
уредиСелото влегува во рамките на Општина Охрид, која била проширена при новата територијална поделба на Македонија во 2004 година.
Во периодот од 1996 до 2004 година, селото се наоѓало во рамките на некогашната рурална Општина Косел.
Во периодот од 1965 до 1996 година, селото било сместено во големата општина Охрид.
Во периодот од 1955 до 1965 година, селото влегувало во рамките на тогашната општина Косел.
Во периодот 1952-1955, селото било дел од тогашната Општина Косел, во која покрај селото Сирула, се наоѓале и селата Вапила, Горно Лакочереј, Долно Лакочереј, Завој, Куратица, Ливоишта, Опеница, Орман, Плаќе, Расино, Речица, Свиништа и Косел. Во периодот 1950-1952, исто така, постоела општината Косел, во која влегувале селата Вапила, Косел, Ливоишта, Расино и Сирула.
Избирачко место
уреди
Селото е опфатено во избирачкото место бр. 1338 според Државната изборна комисија, сместено во просториите на месната заедница на селото Ливоишта.[15]
На претседателските избори во 2019 година, на ова избирачко место биле запишани вкупно 150 гласачи.[16]
Културни и природни знаменитости
уреди- Археолошки наоѓалишта[17]
- Горна Црква — средновековна црква и некропола; и
- Св. Никола — средновековна црква.
- Цркви[18]
- Црква „Св. Никола“ — главна селска црква, обновена и осветена во 2005 година.[19]
Личности
уреди- Вангел Николоски — македонски партизан, учесник во НОБ.
- Аргил Вељаноски — македонски партизан, учесник во НОБ.
Иселеништво
уредиПостари иселеници од Сирула има во Ливоишта (Трпчевци, Крстаноски и Гиноски), Горно Лакочереј (Нечковци), Долно Лакочереј (Сирулци) и во Мислешево (Крстаноски). Потоа постари иселеници има во Охрид (Василевци, Наневци и Гроздановци). После Втората светска војна, има иселеници во Охрид (100 семејства), Велгошти и во Лескоец (15 семејства).[3]
Наводи
уреди- ↑ „Пописна слика на населените места во Македонија, Попис 2021“. Државен завод за статистика. Посетено на 22 декември 2022.
- ↑ 2,0 2,1 2,2 2,3 2,4 Панов, Митко (1998). Енциклопедија на селата во Република Македонија (PDF). Скопје: Патрија. стр. 272. Посетено на 7 ноември 2019.
- ↑ 3,00 3,01 3,02 3,03 3,04 3,05 3,06 3,07 3,08 3,09 Трифуноски, Јован Ф. (1992). Охридско-струшка област : антропогеографска проучавања. Београд: Српска академија наука и уметности. ISBN 8670251582. OCLC 27418468.
- ↑ „Македония и Одринско. Статистика на населението от 1873 г.“ Македонски научен институт, София, 1995, с. 100-101.
- ↑ Васил К’нчов. „Македонија. Етнографија и статистика“. Софија, 1900, с. 252
- ↑ D.M.Brancoff. "La Macédoine et sa Population Chrétienne". Paris, 1905, рр. 162-163.
- ↑ Михајловски, Роберт, уред. (2017). Етнографска карта на Битолскиот вилает (PDF). Каламус. стр. 30.
- ↑ „200K Volkstumskarte Jugoslawien“.
- ↑ „Попис на Македонија“ (PDF). Завод за статистика на Македонија. 2002. Посетено на 7 ноември 2019.
- ↑ К’нчов, Васил. „Македонија. Етнографија и статистика“. Софија, 1900
- ↑ Brancoff, D.M. „La Macédoine et sa Population Chrétienne“. Paris, 1905.
- ↑ „Население по возраст и по пол, по населени места, според пописите спроведени во Република Македонија по Втората светска војна“. Државен завод за статистика.
- ↑ „Вкупно резидентно население на Република Северна Македонија според етничката припадност, по населени места, Попис, 2021“. Државен завод за статистика.
- ↑ Русиќ, Бранислав. Охридско Поле-Сирула. Архивски фонд на МАНУ АЕ 87/1.
- ↑ „Описи на ИМ“. Архивирано од изворникот на 2023-08-17. Посетено на 7 ноември 2019.
- ↑ „Претседателски избори 2019“. Архивирано од изворникот на 2019-11-07. Посетено на 7 ноември 2019.
- ↑ Коцо, Димче (1996). Археолошка карта на Република Македонија. Скопје: МАНУ. ISBN 9789989101069
- ↑ Јелена Павловска, Наташа Ниќифоровиќ и Огнен Коцевски (2011). Валентина Божиновска (уред.). Карта на верски објекти во Македонија. Менора - Скопје: Комисија за односи во верските заедници и религиозните групи. ISBN 978-608-65143-2-7.
- ↑ Христијански храмови и свети места во Охридско од Гоце Ангеличин – Жура, Охрид 2007 година
_1941.jpg){kind=link}