Википедија

Променлива ѕвезда од типот на Гама Златна Рипка

вид променлива ѕвезда

Променлива ѕвезда од типот на Гама Златна Рипка — вид променливи ѕвезди чија сјајност се колеба поради нерадијалните пулсирања на нивната површина. Ова обично млади ѕвезди во главната низа, од ран тип F или доцен тип A, со типични колебања од 0,1 величини во периоди во рамките на еден ден. Класата е релативно нова, воведена во втората половина на 1990-тите, а физичката причина за промените продолжува да се иследува.

Ѕвездата 9 Кочијаш првпат е забележана како променлива во 1990 г. Меѓутоа, за неа не одговарало ниедно од дотогашните образложенија: пулсирала премногу бавно и лежела вон појасот на нестабилност на Делта Штит (δ Sct); немало наоди од затемнувачки материјал, иако забележана е сличноста на Гама Златна Рипка и HD 96008.[1] Овие три ѕвезди, заедно со HD 224638, набргу поттикнале претпоставка дека се работи за нова класа на променливи ѕвезди чија променливост се должи на пулсирања на g-начин наместо пулсирањата на p-начин кај променливите од типот на Делта Штит.[2] Утврдена е и сличноста помеѓу HD 224945 и HD 164615, додека пак HD 96008 е изземена поради нејзиниот поредовен период.[3] Набргу како причинители на променливоста на Гама Златна Рипка се исклучени затемнувањата и ѕвездените дамки,[4] а по една година за променливоста на 9 Кочијаш е потврдено дека е предизвикана од пулсирања на g-начин, со тоа втемелувајќи ги овие ѕвезди како прототипни на нова класа.[5] Набргу се најдени уште десет кандидати,[6] па откривачите со тоа ги нарекле ѕвезди од типот на Гама Златна Рипка (γ Dor-променливи), откако е увидено дека најсјаниот и првиот член се променливи.[7]

Список

уреди
Име[8] Соѕвездие Откриена Најголема привидна величина (mV)[9] Најмала привидна величина (mV)[9] Период (денови)[8] Спектрална класа Забелешка
HD 8801 A
(V529 And) 		Андромеда Henry & Fekel (2005)[10] 6св,48
(Хипаркос) 		6св,51
(Хипаркос) 		0.40331 A7Vm првата откриена мешовита γ Dor/δ Sct-променлива[10]
V872 Ara[11] Олтар Aerts et al. (1998)[11] 6св,37
(Хипаркос) 		6св,39
(Хипаркос) 		0.4266 A9V
9 Aur A Кочијаш Krisciunas (1993)[2] 4св,93 5св,50 1.2582 F2V една од првичните ѕвезди ставени во класата[5]
17 CVn Ловечки Кучиња Henry et al. (2011)[8] 5св,91 0.8862 F0:V спектроскопски двоец; нејасно која составница е променлива
HD 108100
(DD CVn) 		Ловечки Кучиња Breger et al. (1996)[12] 7св,15 0.7541 F2V
V350 CMa A Големо Куче Eyer & Aerts (2000)[13] 6св,18 6св,27 0.7750
10.959 		F2V има два посебни периода
V1026 Cen[11] Кентаур Aerts et al. (1998)[11] 9св,33
(Хипаркос) 		9св,38
(Хипаркос) 		1.1857 A3:m
HD 17163 Кит Henry et al. (2011)[8] 6св,04 0.42351 F1V
HD 14940[11]
(EP Cet) 		Кит Aerts et al. (1998)[11] 6св,74 6св,77 0.5004 F0IV/V
43 Cyg Лебед Henry et al. (2005)[14] 5св,75
(Хипаркос) 		5св,84
(Хипаркос) 		0.79955 F0V
γ Dor Златна Рипка Krisciunas (1993)[2] 4св,23 4св,27 0.7570 F1V една од првичните ѕвезди ставени во класата[5]
8 Dra Змеј Aerts et al. (1998)[11] 5св,26
(Хипаркос) 		5св,34
(Хипаркос) 		0.42450 F1VmA7(n)
DI Gru[11] Жерав Aerts et al. (1998)[11] 8св,68 8св,76 0.8668 F3IV
V1325 Her Херкул Kaye et al. (1998)[15] 6св,38 0.4210 F0V
80 Leo Лав Henry & Fekel (2002)[16] 6св,34 6св,37 0.45286 F3IV
HD 40745
(AC Lep) 		Зајак Aerts et al. (1998)[11] 6св,28
(Хипаркос) 		6св,30
(Хипаркос) 		0.82427 F2IV
HD 69682 Рис Henry et al. (2011)[8] 6св,50 0.53189 A9V
DO Lyn Рис Kaye et al. (1999)[17] 7св,17 0.62447 F0V
HD 50747[18] Еднорог Dolez et al. (2009)[18] 5св,45 4.865
0.956 		A4IV троѕвезда; непознато која составница е променлива
HD 49434 Еднорог Bruntt et al. (2002)[19] 5св,75 0.57644 F1V мешовита γ Dor/δ Sct-променлива[20]
HD 41547 A Еднорог Henry et al. (2007)[21] 5св,87 0.81123 F4V
α Oph[22]
(Расалхаг) 		Змијоносец Monnier et al. (2010)[22] 2св,08 0.5850 A5IV мешовита γ Dor/δ Sct-променлива
73 Oph A Змијоносец Fekel & Henry (2003)[23] 6св,11 (B) 0.61439 F0V+G1V
HD 164615
(V2118 Oph) 		Змијоносец Mantegazza et al. (1994)[3] 7св,02 7св,09 0.8117 F2IV една од првичните ѕвезди ставени во класата
V2502 Oph Змијоносец Aerts et al. (1998)[11] 6св,57 6св,67 1.307 F2V
HD 38309 Aa Орион Henry et al. (2011)[8] 6св,09 0.37703 F0III:n
NZ Peg Пегаз Henry et al. (2001)[24] 5св,83
(Хипаркос) 		5св,86
(Хипаркос) 		0.41113 F2V
HR 8799
(V342 Peg) 		Пегаз Rodriguez & Zerbi (1995)[25] 6св,00
(Хипаркос) 		6св,06
(Хипаркос) 		0.5053 A5V ѕвезда од типот на Ламбда Воловар и веговидна ѕвезда[26]
V372 Peg Пегаз Kaye et al. (1998)[15] 6св,53 (B) 2.594821 F3V
39 Peg Пегаз Henry et al. (2005)[14] 6св,43 6св,53 0.75574 F1V
HD 224638
(BT Psc) 		Риби Krisciunas (1993)[2] 7св,8 (B) 1.2323 F0V една од првичните ѕвезди ставени во класата[5]
HD 224945
(BU Psc) 		Риби Mantegazza et al. (1994)[3] 6св,93 0.5432 A9V една од првичните ѕвезди ставени во класата[5]
QW Pup Крма Poretti et al. (1997)[27] 4св,47 4св,50 0.9584 F0IV/V
ι TrA A Јужен Триаголник Aerts et al. (1998)[11] 5св,30
(Хипаркос) 		5св,42
(Хипаркос) 		1.4556 F4IV
EE Tuc[11] Тукан Aerts et al. (1998)[11] 6св,72
(Хипаркос) 		6св,82
(Хипаркос) 		0.6935 F2IV
V349 Tel[11] Телескоп Aerts et al. (1998)[11] 7св,60
(Хипаркос) 		7св,73
(Хипаркос) 		0.6953 F0V
KO UMa Голема Мечка Kaye et al. (1999)[17] 7св,18 0.7691 F2V
UY UMi[11] Мала Мечка Aerts et al. (1998)[11] 6св,30
(Хипаркос) 		6св,38
(Хипаркос) 		0.7237 F2V
VX UMi Мала Мечка Henry et al. (2001)[24] 6св,48 (B) 0.34510 A9V

Наводи

уреди
  1. ↑ Krisciunas, K.; Aspin, C.; Geballe, T. R.; Akazawa, H.; Claver, C. F.; Guinan, E. F.; Landis, H. J.; Luedeke, K. D.; Ohkura, N.; Ohshima, O.; Skillman, D. R. (1993). „The 9-AURIGAE System“. Monthly Notices of the Royal Astronomical Society. 263 (3): 781. arXiv:astro-ph/9304008. Bibcode:1993MNRAS.263..781K. doi:10.1093/mnras/263.3.781.
  2. ↑ 2,0 2,1 2,2 2,3 Krisciunas, K. (1993). „A new class of pulsating stars“. American Astronomical Society. 183: #84.02. Bibcode:1993AAS...183.8402K.
  3. ↑ 3,0 3,1 3,2 Mantegazza, L.; Poretti, E.; Zerbi, F. M. (1994). „Unusual Variability among Early F-Type Stars - HD224638 and HD224945“. Monthly Notices of the Royal Astronomical Society. 270 (2): 439. Bibcode:1994MNRAS.270..439M. doi:10.1093/mnras/270.2.439.
  4. ↑ Balona, L. A.; Krisciunas, K.; Cousins, A. W. J. (1994). „Gamma-Doradus - Evidence for a New Class of Pulsating Star“. Monthly Notices of the Royal Astronomical Society. 270 (4): 905. Bibcode:1994MNRAS.270..905B. doi:10.1093/mnras/270.4.905.
  5. ↑ 5,0 5,1 5,2 5,3 5,4 Krisciunas, K.; Griffin, R. F.; Guinan, E. F.; Luedeke, K. D.; McCook, G. P. (1995). „9 Aurigae: Strong evidence for non-radial pulsations“. Monthly Notices of the Royal Astronomical Society. 273 (3): 662. arXiv:astro-ph/9407094. Bibcode:1995MNRAS.273..662K. doi:10.1093/mnras/273.3.662.
  6. ↑ Krisciunas, K.; Handler, G. (1995). „A List of Variable Stars Similar to gamma Dor“. Information Bulletin on Variable Stars. 4195: 1. Bibcode:1995IBVS.4195....1K.
  7. ↑ Krisciunas, K. (1995). „What is known and not known about Gamma Doradus stars“. Delta Scuti Star Newsletter. 9: 17. Bibcode:1995DSSN....9...17K.
  8. ↑ 8,0 8,1 8,2 8,3 8,4 8,5 Henry, Gregory W.; Fekel, Francis C.; Henry, Stephen M. (2011). „A VOLUME-LIMITED PHOTOMETRIC SURVEY OF 114 γ DORADUS CANDIDATES“. The Astronomical Journal. 142 (2): 39. arXiv:1105.4161. Bibcode:2011AJ....142...39H. doi:10.1088/0004-6256/142/2/39.
  9. ↑ 9,0 9,1 Samus, N. N.; Durlevich, O. V.; и др. (2009). „VizieR Online Data Catalog: General Catalogue of Variable Stars (Samus+ 2007-2013)“. VizieR On-line Data Catalog: B/gcvs. Originally Published in: 2009yCat....102025S. 1: 02025. Bibcode:2009yCat....102025S.
  10. ↑ 10,0 10,1 Henry, Gregory W.; Fekel, Francis C. (2005). „HD 8801: A Unique Single Am Star with γ Doradus and δ Scuti Pulsations“. The Astronomical Journal. 129 (4): 2026–2033. Bibcode:2005AJ....129.2026H. doi:10.1086/428373.
  11. ↑ 11,00 11,01 11,02 11,03 11,04 11,05 11,06 11,07 11,08 11,09 11,10 11,11 11,12 11,13 11,14 11,15 11,16 11,17 Aerts, C.; Eyer, L.; Kestens, E. (1998). „The discovery of new gamma Doradus stars from the HIPPARCOS mission“. Astronomy and Astrophysics. 337: 790. Bibcode:1998A&A...337..790A.
  12. ↑ Breger, M.; Handler, G.; Garrido, R.; Audard, N.; Beichbuchner, F.; Zima, W.; Paparo, M.; Li, Z.; Jiang, S.; Liu, Z.; Zhou, A.; Pikall, H.; Stankov, A.; Guzik, J. A.; Sperl, M.; Krzesinski, J.; Ogloza, W.; Pajdosz, G.; Zola, S.; Serkowitsch, E.; Reegen, P.; Rumpf, T.; Schmalwieser, A. (1996). „A new Gamma Doradus star, HD 108100“. Delta Scuti Star Newsletter. 10: 24. Bibcode:1996DSSN...10...24B.
  13. ↑ Eyer, L.; Aerts, C. (2000). „A search for new gamma Doradus stars in the Geneva photometric database“. Astronomy and Astrophysics. 361: 201. arXiv:astro-ph/0011061. Bibcode:2000A&A...361..201E.
  14. ↑ 14,0 14,1 Henry, Gregory W.; Fekel, Francis C.; Henry, Stephen M. (2005). „Eleven New γ Doradus Stars“. The Astronomical Journal. 129 (6): 2815–2830. Bibcode:2005AJ....129.2815H. doi:10.1086/429876.
  15. ↑ 15,0 15,1 Kaye, A. B.; Bagnuolo, W. G.; Hall, D. S.; Henry, G. W. (1998). „Recent Periodic Variations in Three Gamma Doradus Variables“. A Half Century of Stellar Pulsation Interpretation: A Tribute to Arthur N. Cox. 135: 497. Bibcode:1998ASPC..135..497K.
  16. ↑ Henry, Gregory W.; Fekel, Francis C. (2002). „Six New γ Doradus Stars“. Publications of the Astronomical Society of the Pacific. 114 (799): 988–998. Bibcode:2002PASP..114..988H. doi:10.1086/341785.
  17. ↑ 17,0 17,1 Kaye, Anthony B.; Henry, Gregory W.; Fekel, Francis C.; Gray, Richard O.; Rodríguez, Eloy; Martín, Susana; Gies, Douglas R.; Bagnuolo, William G.; Hall, Douglas S. (1999). „HD 62454 and HD 68192: Two New γ Doradus Variables“. The Astronomical Journal. 118 (6): 2997–3005. Bibcode:1999AJ....118.2997K. doi:10.1086/301136.
  18. ↑ 18,0 18,1 Dolez, N.; Vauclair, S.; Michel, E.; Hui-Bon-Hoa, A.; Vauclair, G.; Le Contel, D.; Mathias, P.; Poretti, E.; Amado, P. J.; Rainer, M.; Samadi, R.; Baglin, A.; Catala, C.; Auvergne, M.; Uytterhoeven, K.; Valtier, J.-C. (2009). „HD 51106 and HD 50747: an ellipsoidal binary and a triple system observed with CoRoT“. Astronomy and Astrophysics. 506 (1): 159–165. arXiv:0909.5135. Bibcode:2009A&A...506..159D. doi:10.1051/0004-6361/200911903.
  19. ↑ Bruntt, H.; Catala, C.; Garrido, R.; Rodríguez, E.; Stütz, C.; Knoglinger, P.; Mittermayer, P.; Bouret, J. C.; Hua, T.; Lignières, F.; Charpinet, S.; Van't Veer-Menneret, C.; Ballereau, D. (2002). „Abundance analysis of targets for the COROT/MONS asteroseismology missions“. Astronomy and Astrophysics. 389 (1): 345–354. arXiv:astro-ph/0203305. Bibcode:2002A&A...389..345B. doi:10.1051/0004-6361:20020549.
  20. ↑ Uytterhoeven, K.; Mathias, P.; Poretti, E.; Rainer, M.; Martín-Ruiz, S.; Rodríguez, E.; Amado, P. J.; Le Contel, D.; Jankov, S.; Niemczura, E.; Pollard, K. R.; Brunsden, E.; Paparó, M.; Costa, V.; Valtier, J.-C.; Garrido, R.; Suárez, J. C.; Kilmartin, P. M.; Chapellier, E.; Rodríguez-López, C.; Marin, A. J.; Aceituno, F. J.; Casanova, V.; Rolland, A.; Olivares, I. (2008). „The γ Doradus CoRoT target HD 49434“. Astronomy and Astrophysics. 489 (3): 1213–1224. arXiv:0807.0904. Bibcode:2008A&A...489.1213U. doi:10.1051/0004-6361:200809992.
  21. ↑ Henry, Gregory W.; Fekel, Francis C.; Henry, Stephen M. (2007). „Photometry and Spectroscopy of 11 γ Doradus Stars“. The Astronomical Journal. 133 (4): 1421–1440. Bibcode:2007AJ....133.1421H. doi:10.1086/511820.
  22. ↑ 22,0 22,1 Monnier, J. D.; Townsend, R. H. D.; Che, X.; Zhao, M.; Kallinger, T.; Matthews, J.; Moffat, A. F. J. (2010). „ROTATIONALLY MODULATEDg-MODES IN THE RAPIDLY ROTATING δ SCUTI STAR RASALHAGUE (α OPHIUCHI)“. The Astrophysical Journal. 725 (1): 1192. arXiv:1012.0787. Bibcode:2010ApJ...725.1192M. doi:10.1088/0004-637X/725/1/1192. ISSN 0004-637X.
  23. ↑ Fekel, Francis C.; Henry, Gregory W. (2003). „The Orbit and Pulsation Periods of the γ Doradus Variable HR 6844 (V2502 Ophiuchi)“. The Astronomical Journal. 125 (4): 2156–2162. Bibcode:2003AJ....125.2156F. CiteSeerX 10.1.1.8.4250. doi:10.1086/368121.
  24. ↑ 24,0 24,1 Henry, Gregory W.; Fekel, Francis C.; Kaye, Anthony B.; Kaul, Ann (2001). „10 New γ Doradus and δ Scuti Stars“. The Astronomical Journal. 122 (6): 3383–3395. Bibcode:2001AJ....122.3383H. doi:10.1086/324228.
  25. ↑ Rodriguez, E.; Zerbi, F. M. (1995). „A long period early F-type variable: HR8799“. Information Bulletin on Variable Stars. 4170: 1. Bibcode:1995IBVS.4170....1R.
  26. ↑ Gray, Richard O.; Kaye, Anthony B. (1999). „HR 8799: A Link between γ Doradus Variables and λ Bootis Stars“. The Astronomical Journal. 118 (6): 2993–2996. Bibcode:1999AJ....118.2993G. doi:10.1086/301134.
  27. ↑ Poretti, E.; Koen, C.; Martinez, P.; Breuer, F.; Haupt, H.; De Alwis, D. (1997). „Discovery and analysis of Gamma Doradus type pulsations in the F0 IV star HR 2740=QW PUP“. Monthly Notices of the Royal Astronomical Society. 292 (3): 621. Bibcode:1997MNRAS.292..621P. doi:10.1093/mnras/292.3.621.
Преземено од „https://mk.wikipedia.org/w/index.php?title=Променлива_ѕвезда_од_типот_на_Гама_Златна_Рипка&oldid=4536349“