Википедија

Костараџа

историско село во Костурско, Егејска Македонија

Костараџа, Костерјак или Коштерјак, дијалектно: Кошчерјак (грчки: Κωσταράζι) или Стара Костараџа (Παλαιό Κωσταράζι, Палео Костарази) — село во Костурско, Егејска Македонија, денес во општината Рупишта од Костурскиот округ на Западна Македонија, Грција.

Костараџа
Κωσταράζι
Поглед на Костараџа
Поглед на Костараџа
Костараџа is located in Грција
Костараџа
Костараџа
Местоположба во областа
Костараџа во рамките на Рупишта (општина)
Костараџа
Местоположба на Костараџа во Костурскиот округ и областа Западна Македонија
Координати: 40°26.57′N 21°21.48′E / 40.44283° СГШ; 21.35800° ИГД / 40.44283; 21.35800
ЗемјаГрција
ОбластЗападна Македонија
ОкругКостурски
ОпштинаРупишта
Општ. единицаЈон Драгумис
Надм. вис.&100000000000010000000001.000 м
Население (2021)[1]
 • Вкупно14
Часовен појасEET (UTC+2)
 • Лете (ЛСВ)EEST (UTC+3)

Географија уреди

Селото се наоѓа на 25 км јужно од градот Костур и на 10 км северно од Богатско, високо на планината Саракина. Лежи под ридот Скала, на надморска висина од 960[2] или 1.000 м.[3]

Историја уреди

Во Османлиското Царство уреди

Селото првично било македонско. Во османлиските дефтери од средината на XV век Косторажде е спомнато со 5 семејства на Серангос? [веројатна грешка], Тодор, Никола, Тозо и Стале.[4]

Според преданието, селото било основано од жителите на три гребенски села — Турија, Смикси и уште едно село, чии остатоци се на денешната месност Стари Куќи (Палиоспита), кои заедно се преселиле овде поради турски зулуми. Во тоа време тие села биле македонски. Легендата вели дека името го носи по ајдутинот Коста Ризо.[2][5]

Во 1692 г. селото е спомнато во Забрдската кондика.[2]

Во XIX век Костараџа било село на самата јужна граница на македонскиот етникум, чие население се состоело од „Грци“ (погрчени Власи) и погрчени Македонци. На југ и исток селата се „грчки“ (т.е. на претходно погрчени Власи), на север и на запад — македонски. Според статистиката на Васил К’нчов („Македонија. Етнографија и статистика“) во 1900 г. Костараџа (Коштерјак) имало 150 Македонци и 600 жители „Грци“ христијани.[6][7]

На Етнографската карта од 1901 г. Костураџи е претставено како чисто грчко село во Костурската каза на Горичкиот санџак со 120 куќи.[8]

По податоци на егзархискиот секретар Димитар Мишев („La Macédoine et sa Population Chrétienne“) во 1905 г. во Костурач имало 650 жители Грци и работело грчко училиште.[9]

За време на Грчката вооружена пропаганда во Македонија на почетокот на XX век селото служело како база на андартите.[10]

Грчка статистика од 1905 г. ја води Костараџа со 800 жители „Грци“.[11]

Во „Етнографија на Македонија“, издадена во 1924 г. Густав Вајганд го опишува Гоштерац како речиси целосно погрчено село на македонско-грчката јазична граница.[12]

Во Грција уреди

На 20 октомври 1912 година за време на Првата балканска војна селото е опожарено од османлиската војска на повлекување.[2][13] Селото било окупирано од грчка војска и по Втората балканска војна во 1913 г. влегло во состав на Грција согласно Букурешкиот договор. Таа година селото броело 941 лице, кои во 1920 г. се намалиле на 796.[3] На пописот од 1928 г. Костараџа е заведена со 798 жители.

Во 1944 г. Костараџа е повторно изгорена, овојпат од германските окупациски единици,[2] бидејќи служело како база за партизаните.[10] Окупациската власт имала толкави проблеми со партизаните што, по дводневен престој Војската СС и Вермахтот во селото, на 13 април 1944 г. (Велики четврток) е решено Костараџа да биде уништена. Сите жители се собрани за да бидат стрелани, но во последен миг решението е поништено, и така населението ја избегнало судбината на селаните од Клисура неколку дена претходно. Покривот на црквата бил изгорен.[13]

Селото силно настрадало во Граѓанската војна. Костараџа била растурена и жителите пребегале во градовите и полските села. По војната на 4 км југозападно е изградено ново село — Нова Костараџа.[3] Единствена здрава зграда останала црквата „Рождество на пресв. Богородица“.[10]

Во 1979 г. црквата е делумно обновена од жителите на Нова Костараџа, а во 1999 г. е направена целосна обнова.[14]

Селото се користи од жителите на новото село за престој во летниот период, кога планината е летно пасиште.[3]

Селото не е отпишано. Иако претходно без жители, на пописот од 2011 г. во него се заведени9 лица. Во јуни 2017 г. со претседателски указ Костараџа е прогласена за „село-маченик“.[15]

Месности во Костараџа преименувани со службен указ на 5 мај 1969 г.
Име Грчки Ново име Грчки Опис
Копачо[16] Κοπάτσο Просилио Προσήλιο[17] месност ЈЗ од Нова Костараџа[16]
Ѕорѕуло[18] Τσόρτζουλο Палиокастро Παλιόκαστρο[17] врв на Саракина, ЈЗ од Костараџа и СИ од Нова Костараџа[18]
Бара[18] Μπάρα Клади Κλαδί[17] местност на Саракина, СИ од Костараџа[18]

Население уреди

Еве преглед на населението во сите пописни години, од 1940 г. до денес:

Година 1940 1951 1961 1971 1981 1991 2001 2011 2021
Население 956 — — — — 11 0 9 14
Извор за 1940-1991 г.: Т. Симовски, Населените места во Егејска Македонија

Културни и природни знаменитости уреди

Личности уреди

Родени во Костараџа
  • Антим Јованопулос (1830 - 1905) — игумен на Сливенскиот манастир
  • Аргириос Цјацос (Αργύριος Τσιάτσος) — андартски деец, агент од III ред[19]
  • Динас Бастелас (Ντίνας Μπαστέλας)— андартски деец, агент од III ред[19]
  • Зисис Гаврос (Ζήσης Γκάβρος)— андартски деец, агент од I ред[19]
  • Зисис Гавру (Ζήσης Γάβρου)— андартски деец, агент од III ред, член на револуционерниот комитет во Костараџа[19]
  • Зисис Евтимиадис (Ζήσης Ευθυμιάδης)— андартски деец, агент од III ред[19]
  • Јоанис Костонарис (Ιωάννης Κωστωνάρης)— андартски деец, агент од II ред[19]
  • Николаос Кутувас (Νικόλαος Κουτούβας)— андартски деец, четник на Димитар Далипов и Константинос Папаставрос[19]
  • Пандазис Хрисостомидис (Πανταζής Χρυσοστομίδης)— андартски деец, учител во Костараџа, агент од III ред, заедно со учителот Кумис го потпомагале Павлос Мелас; служел како врска меѓу него и Германос Каравангелис, както между Алексис Караливанос, Ефтимиос Каудис и Павле Киров[19]
  • Савас Николау (Σάββας Νικολάου)— андартски деец, агент од II ред[19]
Починале во Костараџа

Наводи уреди

  1. ↑ „Попис на населението од 2021 г. Трајно население“. Државен завод за статистика на Грција.
  2. ↑ 2,0 2,1 2,2 2,3 2,4 Μπέλλος, Παναγιώτης (2019). Τρισδιάστατη αποτύπωση με σαρωτή Laser και εκτύπωση 3D μοντέλου του I.N. "Γενέθλιο της Θεοτόκου" (Παλιό Κωσταράζι Καστοριάς). Διπλωματική Εργασία (грчки). Θεσσαλονίκη: Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης. Πολυτεχνική Σχολή. Τμήμα Αγρονόμων και Τοπογράφων Μηχανικών. Τομέας Γεωδαισίας και Τοπογραφίας. стр. 16.
  3. ↑ 3,0 3,1 3,2 3,3 Симовски, Тодор Христов (1998). Населените места во Егеjска Македониjа (PDF). II дел. Скопjе: Здружение на децата-бегалци од Егејскиот дел на Македонија, Печатница „Гоце Делчев“. стр. 25–26. ISBN 9989-9819-6-5.
  4. ↑ Опширни пописни дефтери од XV век, том II, Архив на Македонија, Скопје, 1973, стр. 82
  5. ↑ Αλεξίου, Γιώργος Τ (20 јули 2019). „Το εγκαταλειμμένο χωριό Αϊ-Λιάς της Καστοριάς“. Fiout.gr. Посетено на 5 април 2022.
  6. ↑ Како што е општопознато, Македонците во бугарските извори се присвојуваат и водат како Бугари, и покрај признанието дека самите се изјаснувале како Македонци.
  7. ↑ Кѫнчовъ, Василъ (1900). Македония. Етнография и статистика. София: Българското книжовно дружество. стр. 267. ISBN 954430424X.
  8. ↑ Михајловски, Роберт, уред. (2017). Етнографска карта на Битолскиот вилает (PDF). Каламус. стр. 100.
  9. ↑ Brancoff, D. M (1905). La Macédoine et sa Population Chrétienne : Avec deux cartes etnographiques (PDF). Paris: Librarie Plon, Plon-Nourrit et Cie, Imprimeurs-Éditeurs. стр. 182–183.
  10. ↑ 10,0 10,1 10,2 Μπέλλος, Παναγιώτης (2019). Τρισδιάστατη αποτύπωση με σαρωτή Laser και εκτύπωση 3D μοντέλου του I.N. "Γενέθλιο της Θεοτόκου" (Παλιό Κωσταράζι Καστοριάς). Διπλωματική Εργασία (грчки). Θεσσαλονίκη: Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης. Πολυτεχνική Σχολή. Τμήμα Αγρονόμων και Τοπογράφων Μηχανικών. Τομέας Γεωδαισίας και Τοπογραφίας. стр. 17.
  11. ↑ Mapping Migration in Kastoria, Macedonia. Kostarazi Архивирано на 4 март 2016 г..
  12. ↑ Вайганд, Густав. Етнография на Македония, т. 1, София, 1992, стр. 465-466.
  13. ↑ 13,0 13,1 Μπέλλος, Παναγιώτης (2019). Τρισδιάστατη αποτύπωση με σαρωτή Laser και εκτύπωση 3D μοντέλου του I.N. "Γενέθλιο της Θεοτόκου" (Παλιό Κωσταράζι Καστοριάς). Διπλωματική Εργασία (грчки). Θεσσαλονίκη: Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης. Πολυτεχνική Σχολή. Τμήμα Αγρονόμων και Τοπογράφων Μηχανικών. Τομέας Γεωδαισίας και Τοπογραφίας. стр. 18.
  14. ↑ Μπέλλος, Παναγιώτης (2019). Τρισδιάστατη αποτύπωση με σαρωτή Laser και εκτύπωση 3D μοντέλου του I.N. "Γενέθλιο της Θεοτόκου" (Παλιό Κωσταράζι Καστοριάς). Διπλωματική Εργασία (грчки). Θεσσαλονίκη: Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης. Πολυτεχνική Σχολή. Τμήμα Αγρονόμων και Τοπογράφων Μηχανικών. Τομέας Γεωδαισίας και Τοπογραφίας. стр. 19.
  15. ↑ Μπέλλος, Παναγιώτης (2019). Τρισδιάστατη αποτύπωση με σαρωτή Laser και εκτύπωση 3D μοντέλου του I.N. "Γενέθλιο της Θεοτόκου" (Παλιό Κωσταράζι Καστοριάς). Διπλωματική Εργασία (грчки). Θεσσαλονίκη: Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης. Πολυτεχνική Σχολή. Τμήμα Αγρονόμων και Τοπογράφων Μηχανικών. Τομέας Γεωδαισίας και Τοπογραφίας. стр. 20.
  16. ↑ 16,0 16,1 Grevená GSGS (Series); 4439. 2nd ed. Lambert conical orthomorphic spheroid Bessel proj. Prime meridians: Greenwich and Athens. "Reproduced from M.D.R. 610/9542." In collections: Greece 1:100k Topographic Maps. Digital Archive McMaster University. London: War Office. 1944.
  17. ↑ 17,0 17,1 17,2 „Διατάγματα. Β. Διάταγμα ΥΠ' Αριθ. 266. Περὶ μετονομασίας συνοικισμὤν, κοινοτήτων καὶ θέσεων“ (PDF). Εφημερίς της Κυβερνήσεως του Βασιλείου της Ελλάδος. Εν Αθήναις: Ἐκ τοῦ Εθνικού Τυπογραφείου. Τεύχος Πρώτον (Αριθμός Φύλλου 79): 712. 1969. Занемарен непознатиот параметар |month= (help)
  18. ↑ 18,0 18,1 18,2 18,3 По топографска карта М1:50 000, издание 1980-1985 „Генеральный штаб“
  19. ↑ 19,0 19,1 19,2 19,3 19,4 19,5 19,6 19,7 19,8 Μιχαηλίδης, Ιάκωβος Δ., Κωνσταντίνος Σ. Παπανικολάου (2008). Αφανείς γηγενείς μακεδονομάχοι (1903-1913) (PDF). Θεσσαλονίκη: University Studio Press. стр. 84. ISBN 978-960-12-1724-6.
Преземено од „https://mk.wikipedia.org/w/index.php?title=Костараџа&oldid=5196246“