Википедија

Конвенција за геноцид

Конвенцијата за спречување и казнување на злосторството за геноцид била едногласно усвоена од Генералното собрание на Обединетите нации на 9 декември 1948 година како Резолуција 260 на Генералното собрание.[1] Конвенцијата стапила на сила на 12 јануари 1951 година.[2] Таа го дефинирала геноцидот во правна смисла и е кулминација на повеќегодишната кампања на адвокатот Рафаел Лемкин.[3] На сите земји учеснички им се препорачало да спречат и казнат активности на геноцид во војна и во доба мир. Од мај 2019, 152 држави го ратификувале или пристапиле кон договорот, неодамна Маурициус на 8 јули 2019 година.[4] Една држава, Доминиканската Република, го потпишала, но не го ратификувала договорот.

Конвенција за геноцид
Конвенција за спречување и казнување на злосторството за геноцид
Потпишан9 декември 1948
МестоПариз
На сила од12 јануари 1951
Потписници39
Странки152
ЧуварГенерален секретар на Обединетите нации

Дефиниција за геноцид

уреди

Членот 2 од Конвенцијата го дефинира геноцидот како —

 
Учество во Конвенцијата за геноцид
  Потпишан и ратификуван
  Пристигнала или успеала

...кое било од следниве дела сторено со намера да уништи, целосно или делумно, национална, етничка, расна или религиозна група, како таква:


(а) Убиство на членови на групата;
(б) Предизвикување сериозни телесни или ментални повреди на членовите на групата;
(в) Намерно нанесување на групните услови на живот, пресметани за да се донесе неговото физичко уништување во целост или делумно;
(г) Наметнување мерки наменети за спречување на раѓања во групата;
(д) Насилно пренесување на деца од групата во друга група.
- Конвенција за спречување и казнување на злосторството за геноцид, член 2.[5]

Членот 3 ги дефинира кривичните дела кои можат да бидат казнети според конвенцијата:


(а) геноцид;
(б) Заговор за извршување геноцид;
(в) Директно и јавно поттикнување за извршување геноцид;
(г) Обид да се изврши геноцид;
(д) Соучесништво во геноцид.
- Конвенција за спречување и казнување на злосторството за геноцид, член 3.[5]

Одредби за доделување имунитет од гонење за геноцид без нејзина согласност биле донесени од Бахреин, Бангладеш, Индија, Малезија, Филипини, Сингапур, САД, Виетнам, Јемен и Југославија.[6][7] Пред ратификувањето на конвенцијата од страна на Сенатот на Соединетите држави во 1988 година, сенаторот Вилијам Проксмир зборувал во прилог на договорот до Сенатот секој ден кога тој бил на седница меѓу 1967 и 1986 година.

Резервации

уреди

Имунитет од гонење

уреди

Лицата обвинети за геноцид или за кое било друго дело наведено во член III ќе бидат судени од надлежен трибунал на државата на чие подрачје е сторено делото или од меѓународен казнен трибунал што може да има надлежност во однос на тие договорни страни. која ќе ја прифати својата јурисдикција.

- Конвенција за спречување и казнување на злосторството за геноцид, член 6.[5]

Секоја договорна страна може да ги повика надлежните органи на Обединетите нации да преземат такви активности според Повелбата на Обединетите нации, зашто сметаат дека се соодветни за спречување и сузбивање на акти на геноцид или било кое од другите акти наведени во член III.

- Конвенција за спречување и казнување на злосторството за геноцид, член 8.[5]

Споровите меѓу договорните страни во врска со толкувањето, примената или исполнувањето на оваа Конвенција, вклучително и оние што се однесуваат на одговорноста на една држава за геноцид или за кое било друго дело наведено во член III, ќе бидат доставени до Меѓународниот суд на правдата на барање на која било од страните во спорот.

- Конвенција за спречување и казнување на злосторството за геноцид, член 9.[5]

  •   Бахреин
  •   Бангладеш
  •   Кина
  •   Индија
  •   Малезија (резервација спротивставена од Холандија, Велика Британија)
  •   Мароко
  •   Мјанмар
  •   Филипини (резервација спротивставена од Норвешка)
  •   Руанда (резервација спротивставена од Велика Британија)
  •   Сингапур (резервација спротивставена од Холандија, Велика Британија)
  •   ОАР
  •   САД (резервација спротивставена од Данска, Естонија, Финска, Грција, Ирска, Италија, Мексико, Холандија, Норвешка, Шпанија, Шведска, Велика Британија)
  •   Венецуела
  •   Виетнам (резервација спротивставена од Велика Британија)
  •   Јемен (резервација спротивставена од Велика Британија)

Апликација на не-самоуправувачки територии

уреди

Секоја договорна страна може во кое било време, со известување упатено до Генералниот секретар на Обединетите нации, да ја прошири примената на оваа Конвенција на целата или која било од териториите за вршење на чии надворешни односи таа договорна страна е одговорна.

- Конвенција за спречување и казнување на злосторството за геноцид, член 12.[5]

Неколку земји се спротивставиле на овој член, сметајќи дека конвенцијата требала да се однесува на територии кои не се самоуправуваат:

На спротивставувањето на тие земји за возврат се спротивставиле:

Прекршувања

уреди

Ирак

уреди

Во 1988 година, по кампањата со напади со хемиско оружје и масовни убиства на курдски лица во северен Ирак, било предложено законодавство на Претставничкиот дом на Соединетите држави, во „Законот за спречување геноцид“. Предлог-законот бил поразен од обвинувањата за „несоодветни термини“ како „геноцид“. Современите научници и меѓународните организации нашироко сметаат дека кампањата Анфал била геноцид по војната во Иран и Ирак, убивајќи десетици илјади Курди. Садам Хусеин бил обвинет поединец за геноцид, иако бил погубен пред враќањето на обвинението. Соработници на Хусеин, како што е „Хемикали Али“ и други биле широко обвинети за геноцид и за настаните кои биле широко наведени како едно од злосторствата најчесто поврзани со режимот на Хусеин.[8]

Руанда

уреди

Првиот пат кога законот од 1948 година бил спроведен се случил на 2 септември 1998 година кога Меѓународниот кривичен трибунал за Руанда го прогласил Жан-Пол Акајесу, поранешниот градоначалник на мал град во Руанда, виновен за девет точки за геноцид. Главен обвинител во овој случај бил Пјер-Ричард Проспер. Два дена подоцна, Жан Камбанда станал првиот шеф на владата осуден за геноцид.

Поранешна Југославија

уреди

Првата држава и партии што биле откриени дека ја прекршуваат конвенцијата за геноцид биле Србија и Црна Гора и бројните водачи на босанските Срби. Во Босна и Херцеговина против Србија и Црна Гора, Меѓународниот суд на правдата ја претставила својата пресуда на 26 февруари 2007 година. Ја исчистила Србија од директна вмешаност во геноцид за време на босанската војна. Наодите на Меѓународниот трибунал се осврнале на две обвинувања за геноцидни настани, вклучително и Кампањата за етничко чистење во 1992 година во општините низ Босна, како и пресудите утврдени во врска со масакрот во Сребреница од 1995 година, во кој трибуналот утврди, „силите на босанските Срби извршија геноцид, тие беа насочени кон истребување, 40.000 босански муслимани од Сребреница ... судечкиот совет се однесува на злосторствата со нивното соодветно име, геноцид.." Поединечните убедувања што се применувале на етничкото чистење во 1992 година не биле обезбедени. Голем број домашни судови и законодавни тела утврдиле дека овие настани ги исполнувале критериумите за геноцид, а МКТЈ утврдил дека се задоволени делата и намерата да се уништат, „Долус Специјалис“ сè уште бил под прашање и пред војната на МИЦТ, на ООН суд за кривични дела[9][10] но, пресудил дека Белград го прекршил меѓународното право со тоа што не го спречил геноцидот во Сребреница во 1995 година и не успеал да ги испроба или пренесе лицата обвинети за геноцид во МКТЈ, со цел да ги почитува своите обврски од членовите I и VI од Конвенцијата за геноцид, особено во однос на генералот Ратко Младиќ.[11][12]

Ситуации под истрага

уреди

Советот за безбедност на Обединетите нации е организација која има право да му наложи на Меѓународниот кривичен суд со истраги во врска со кршење на конвенцијата за геноцид.[13]

Од 2018 година, случајот со Дарфур, Судан, отворен во 2005 година, е единствената истрага што е во тек и е поврзана со геноцид. Налозите за апсење на Омар Хасан Ахмад ал-Башир, поранешен претседател на Судан, биле распишани во 2009 и 2010 година. Случајот останува во фаза на претходна постапка бидејќи осомничениот сè уште е на слобода.[14]

Други обвинувања

уреди

Соединети Држави

уреди

Едно од првите обвинувања за геноцид поднесено до ООН по стапувањето во сила на Конвенцијата се однесуваше на третманот на афроамериканците. Конгресот за граѓански права подготвил петиција на 237 страници во која се тврдело дека дури и по 1945 година, САД биле одговорни за стотици погрешни смртни случаи, правни и вонпарнични, како и бројни други злоупотреби на геноцид. Лидерите од црната заедница, вклучувајќи ги Вилијам Патерсон, Пол Робесон и В.Е.Б. ДуБоа ја претставиле оваа петиција до ООН во декември 1951 година.[15] Сепак, ова обвинување било домашен политички чин на Конгресот за граѓански права, без никакви резерви дека ќе било покренато официјално обвинение против САД.

Мјанмар

уреди

Неодамна Мјанмар бил обвинет за геноцид врз својата заедница Рохинџа во државата Северен Ракин откако околу 800,000 Рохинџи побегнале во соседен Бангладеш во 2016 и 2017 година. Меѓународниот суд на правдата го дал својот прв циркулар во 2018 година во кој се бара Мјанмар да ги заштити своите Рохинџи од геноцид.

Поврзано

уреди

Користена литература

уреди
  1. ↑ „Convention on the Prevention and Punishment of the Crime of Genocide“ (PDF). United Nations Audiovisual Library of International Law. Посетено на 2020-01-05.
  2. ↑ „Convention on the Prevention and Punishment of the Crime of Genocide“. United Nations Treaty Series. Архивирано од изворникот на 2012-10-20. Посетено на 2013-05-30.
  3. ↑ Auron, Yair, The Banality of Denial, (Transaction Publishers, 2004), 9.
  4. ↑ „United Nations Treaty Collection“ (англиски). Посетено на 16 January 2018.
  5. ↑ 5,0 5,1 5,2 5,3 5,4 5,5 Text of the Convention on the Prevention and Punishment of the Crime of Genocide, website of the UNHCHR.
  6. ↑ Prevent Genocide International: Declarations and Reservations to the Convention on the Prevention and Punishment of the Crime of Genocide
  7. ↑ United Nations Treaty Collection: Convention on the Prevention and Punishment of the Crime of Genocide Архивирано на 20 октомври 2012 г., STATUS AS AT: 1 October 2011 07:22:22 EDT
  8. ↑ Dave Johns. „FRONTLINE/WORLD . Iraq - Saddam's Road to Hell - A journey into the killing fields . PBS“. www.pbs.org.
  9. ↑ Chambers, The Hague. „ICTY convicts Ratko Mladić for genocide, war crimes and crimes against humanity | International Criminal Tribunal for the former Yugoslavia“. www.icty.org (англиски).
  10. ↑ Hudson, Alexandra (26 February 2007). „Serbia cleared of genocide, failed to stop killing“. Reuters. Архивирано од изворникот на 2020-08-07. Посетено на 2020-10-25.
  11. ↑ „ICJ:Summary of the Judgment of 26 February 2007 – Bosnia v. Serbia“. Архивирано од изворникот на 5 June 2011. Посетено на 19 January 2008.
  12. ↑ Court Declares Bosnia Killings Were Genocide The New York Times, 26 February 2007. A copy of the ICJ judgement can be found here Архивирано на 28 февруари 2007 г.
  13. ↑ „Listing of genocide cases pending at the ICC“. International Criminal Court (ICC). Посетено на 11 August 2018.
  14. ↑ „Al Bashir Case, The Prosecutor v. Omar Hassan Ahmad Al Bashir, ICC-02/05-01/09“. International Criminal Court (ICC). Посетено на 11 August 2018.
  15. ↑ John Docker, "Raphaël Lemkin, creator of the concept of genocide: a world history perspective", Humanities Research 16(2), 2010.

Дополнителна литература

уреди
Преземено од „https://mk.wikipedia.org/w/index.php?title=Конвенција_за_геноцид&oldid=5296456“