Игуменец
Игуменец (понекогаш Егуменец или ретко Гумниче) — поранешно зборно село во Петричко, Пиринска Македонија. Престанало да постои со неговото отпишување во 1947 г. Голем дел од маалата биле прогласени за одделни села, а некои влегле во состав на новопрогласените населени места.
| Игуменец | |
|---|---|
| Земја | Бугарија |
| Област | Благоевградска |
| Отпишано | 1947 |
| Население | |
| • Вкупно | нема |
Географија
уредиВо рамките на селото се наоѓале 12 маала распослани на јужните падини на Огражден: Баскалци, Боровичене, Водениците (иселено во 1956 г.), Гега, Горчево, Долни Крај (од 1959 во состав на Гега), Зојчене, Кукурахцево, Мечково (од 1959 во состав на Баскалци), Робово (денес офиц. Волно), Учкунци (од 1959 во состав на Гега) и Чурилово.[1]
Историја
уредиИгуменец се спомнува во турските дефтери од 1570, 1611–1617, 1660, и 1664–1665 година. Според првиот, во селото (запишано како Гуменица), живееле 1 муслиманско и 209 христијански домаќинства.[2]
Во XIX век Игуменец било најголемото село во Петричката каза. Населението се занимавало со сточарство (чувајќи овци, кози и свињи), земјоделство (огледувајќи ’рж, јачмен, пченка, тутун, сусам, овошје), дрварство и кираџиство. Се произведувало сусамово масло (шарлаган), кое се продавало на пазарите во Сер, Мелник и други места.[3]
Во 1858 г. со средства и труд на селаните е завршена црквата „Св. Ѓорѓи“ (денес во атарот на Чурилово), околу која настанал Чуриловскиот манастир. Тој е изграден на местото на постаро духовно средиште, кое несомнено одиграло улога во создавањето на Игуменец како збирна целина од населби. За ова сведочи и името на селото.[4] Најпрвин во манастирот е отворено јавно ќелијно училиште на старословенски, а подоцна и училиште на современ јазик.
Селото зело активно учество во борбата за црковна независност од Цариградската патријаршија.
Во „Етнографија на вилаетите Адријанопол, Монастир и Салоника“ се вели дека во 1873 г. Сгуменец (Sgoumenetz) било село со 47 домаќинства, со 50 жители муслимани и 76 жители Македонци.[5][6] (Очигледно овие податоци се неточни, ако се спроедат со другите статистики од тоа време.) Во овој период и понатаму работела бугарската пропаганда на образовен и црковен план.
Во 1891 г. Георги Стрезов напишал за селото:
Игуменец, големо село на северно од Петрич 4 часа пат. Се состои од 12 маала, од кои поглавни се: Зајчине, Занога, Зарадол и Зинопол. Сите тие маала лежат во Малешевската Планина, не особено оддалечени едно од друго. Почвата претставува прекрасна орна земја. Иако се високо, до врвот близу Малешевскатата Планина е покриена со ливади. Имаат црква со мешана настава; бугарско училиште со 28 ученици. Игуменец има 427 куќи; Занога 15; Зарадол 20, Зајчине 40 и Зинопол 35 куќи — сите од нив Македонци.[5] Селаните живеат од земјоделство и сточарство.[7]
Во 1900 г. според истражувањата на Васил К’нчов („Македонија. Етнографија и статистика“), Игуменец броел 3.500 жители, сите Македонци христијани.[5][8]
Според статистиката на егзархискиот секретар Димитар Мишев („La Macédoine et sa Population Chrétienne“) во 1905 г. христијанското население на Егуменец (Egoumenetz) се состоело од 3.776 Македонци под врховенството на Бугарската егзархија. Во селото работело 1 основно бугарско училиште со 1 учител и 24 ученици.[5][9]
Селото има и суштински придонес и во народноослободителните борби на македонскиот народ. За време на Горноџумајското востание во есента 1902 г. Игуменец бил еден од главните востанички центри во Петричко.[10]
Личности
уреди
- Родени во Игуменец
- Златин Ангелски (о. 1837 – 1914) — преродбеник
- Костадин Попов (Попстојанов) (о. 1850 – 1904) — револуционер, војвода на ВМОК
- Стојко Бакалов (Бакалчето) (1872 – 1928) — револуционер на МРО
- Никола Попов (1889 – 1922) — учител и револуционер
- Стефан Караџов — војвода на ВМРО, дејствувал во Малешево летото 1922 г.[11]
- Антон Попов (1915 – 1942) — писател и новинар
- Благородна Божинова (1925 – 2000) — општествен деец
- Починати во Игуменец
- Стојан Галабов Чопаков (1823 – 1893) — духовник и просветен деец
Наводи
уреди- ↑ Мичев, Николай, Петър Коледаров. Речник на селищата и селищните имена в България 1878 – 1987, София, 1989.
- ↑ Турски документи за историјата на македонскиот народ. Опширни пописни дефтери од XVI век за Ќустендилскиот санųак, Т.V/3, Скопје, 1982, стр. 576 – 580
- ↑ Енциклопедия Пирински край, Том 1, Благоевград, 1995, стр. 366.
- ↑ Цветков, Борис. Селищната мрежа в долината на Средна Струма през Средновековието, IX – XVIII век, София, 2002, стр. 71.
- ↑ 5,0 5,1 5,2 5,3 Како што е општопознато, Македонците во бугарските извори се присвојуваат и водат како Бугари, и покрај признанието дека самите се изјаснувале како Македонци.
- ↑ Македония и Одринско. Статистика на населението от 1873 г., Македонски научен институт, София, 1995, стр. 148 – 149.
- ↑ Стрезов, Георги. Два санджака от Източна Македония. Периодично списание на Българското книжовно дружество в Средец, кн. XXXVII и XXXVIII, 1891, стр. 32.
- ↑ Кънчов, Васил. Македония. Етнография и статистика, София, 1900, стр. 187.
- ↑ Brancoff, D.M. La Macedoine et sa Population Chretienne, Paris, 1905, pp. 186 – 187.
- ↑ Георгиев, Георги. Македоно-одринското движение в Кюстендилски окръг (1895 – 1903), Македонски научен институт, София, 2008, стр. 207.
- ↑ Николов, Борис Й. Вътрешна македоно-одринска революционна организация. Войводи и ръководители (1893 – 1934). Биографично-библиографски справочник, София, 2001, стр. 72.