Википедија

Економија на Саудиска Арабија

Економијата на Саудиска Арабија — една од првите дваесет економии во светот и најголема економија во Арапскиот свет и од октомври 2018 година на Блискиот Исток. Саудиска Арабија е дел од групата земји Г20[8].

Економија на Саудиска Арабија
Ријад, финансиски центар на Саудиска Арабија
ВалутаСаудиски ријал (SAR)
Фискална годинакалендарска година
Трговски организацииСТО, ОПЕК, Г-20, БМП, МТК, МОС, СЦО, ГЦЦ, Светска банка ММФ
Статистика
БДП
  • ▼ $779 милијарди (номинален; 2019 est.)[1]
  • ▲ $1.9 трилиони (ПКМ; 2019 est.)[1]
Пораст на БДП
  • 2.4% (2018) 0.3% (2019e)
  • -6.8% (2020ф) 3.1% (2021f)[2]
БДП/жит.
  • ▼ $22,865 (номинален; 2019.)[1]
  • ▼ $55,704 (ПКМ; 2019.)[1]
БДП по сектор
Инфлација0.8% (2020 est.)[1]
Џиниев коефициент45.9 medium (2013.)[3]
Работна сила
  • 13.8 million (2017.)[3]
  • 3.1 милиони Саудијци, 10.7 милиони странци[3]
  • ▲ 52.4% вработеност(2018)[4]
Labor
по занимање
  • земјоделство: 6,7%
  • индустрија: 21,4%
  • услуги: 71,9%
  • (2005.)[3]
Стапка на невработеност
  • нагативен пораст 6% (2017.)[3]
  • податоците се за вкупно население; невработеноста меѓу саудиските државјани е 12%[3]
Водечки индустрии
Ранг според Индекс на леснотија▲ 62-ра (лесно, 2020)[5]
Надворешност
Извоз▲ $221.1 милијарди (2017.)[3]
Извозни добранафта и нафтени производи 90% (2012.)[3]
Главни извозни партнери
Увоз▼ $119.3 милијарди (2017.)[3]
Увозни добрамашини и опрема, прехранбени производи, хемикалии, моторни возила, текстил[3]
Главни увозни партнери
Бруто надворешен долгнагативен пораст $205.1 милијарди (31 декември 2017.)[3]
Јавни финансии
Јавен долгнагативен пораст 17.2% од БДП (2017.)
Приходи181 милијарди (2017.)[3]
Расходи241.8 милијарди (2017.)[3]
Кредитен рејтинг
Девизни резерви▲ $472.171 милијарди (април 2020)[7] (5-та)
Главен извор на податоци: Светска книга на факти на ЦИА
Сите вредности, освен ако не е запишано поинаку, се во ам. долари

Саудиска Арабија има втори по големина докажани резерви на нафта во светот и земјата е најголем извозник на нафта[9][10]. Исто така, има петти по големина докажани резерви на природен гас. Саудиска Арабија се смета за „енергетска велесила“[11][12]. Има трета највисока вкупна проценета вредност на природните ресурси, проценета на 34,4 трилиони американски долари во 2016 година[13]. Командната економија на Саудиска Арабија е заснована на нафта; приближно 63%[14] од буџетските приходи и 67%[15] од приходите од извоз доаѓаат од нафтената индустрија. Тоа е силно зависно од странски работници со околу 80% од вработените во приватниот сектор се не-Саудијци[16][17]. Предизвиците за саудиската економија вклучуваат запирање или пресврт на падот на приходот по глава на жител, подобрување на образованието за подготвување на младите за работна сила и обезбедување на нив вработување, диверзифицирање на економијата, стимулирање на приватниот сектор и изградба на станови и намалување на корупцијата и нееднаквоста[18].

Преглед

уреди

Нафтената индустрија сочинува околу 45% од номиналниот бруто домашен производ на Саудиска Арабија, во споредба со 40% од приватниот сектор (види подолу). Саудиска Арабија официјално има околу 260 милијарди барели резерви на нафта, што опфаќа околу една петтина од докажаните светски вкупни резерви на нафта.[19]

Удел во светскиот БДП (ОКМ)[20]
Година Удел
1980 2.73%
1990 1.64%
2000 1.42%
2010 1.36%
2017 1.40%

Во 90-тите години, Саудиска Арабија доживела значителна контракција на приходите од нафта во комбинација со голема стапка на раст на населението. Приходот по глава на жител паднал од високи 11,700 американски долари во екот на економскиот бум во 1981 година на 6.300 американски долари во 1998 година.[21] Земајќи го предвид влијанието на реалните промени во цената на нафтата врз реалниот бруто домашен приход на Кралството, реалниот БДП бил пресметан дека изнесува 330,381 милијарди американски долари во 2010 година[22]. Зголемувањето на цените на нафтата во раните 2000-ти помогнале да се зголеми БДП по глава на жител на 17.000 американски долари во 2007 долари (околу 7.400 американски долари прилагодени за инфлација[23]) но се намалиле од падот на цената на нафтата во средината на 2014 година[24].

ОПЕК (Организација на земји извознички на нафта) го ограничува производството на нафта на своите членки врз основа на нивните „докажани резерви“. Објавените резерви на Саудиска Арабија покажале мала промена од 1980 година, со зголемувањето за околу 100 милијарди долари помеѓу 1987 и 1988 година[25] Метју Симонс посочил дека Саудиска Арабија во голема мера претерува со своите резерви и наскоро може да покаже пад на производството[26].

Од 2003 до 2013 година, биле приватизирани „неколку клучни услуги“ - општинско снабдување со вода, електрична енергија, телекомуникации - и делови од едукација и здравствена заштита, контрола на сообраќајот и известување за сообраќајни несреќи, исто така, биле приватизирани. Според колумнистот на „Араб њуз“, Абдел Азиз, „скоро во секоја од овие области, потрошувачите покренаа сериозна загриженост за перформансите на овие приватизирани субјекти“[27]. Во ноември 2005 година, Саудиска Арабија станала членка на Светската трговска организација. Преговорите за приклучување биле фокусирани на степенот до кој Саудиска Арабија е подготвена да го зголеми пристапот на пазарот до странски стоки и во 2000 година, владата го основала Генералниот орган за инвестиции во Саудиска Арабија за да ги поттикне директните странски инвестиции во кралството. Саудиска Арабија води список на сектори во кои се забрануваат странски инвестиции, но владата планира да отвори некои затворени сектори како што се телекомуникации, осигурување и пренос / дистрибуција на електрична енергија со текот на времето.

 
Графички приказ на извозот на производи на Саудиска Арабија во 2017 година

Владата, исто така, направила обид за „саудизација “ на економијата, заменувајќи ги странските работници со саудиски државјани со ограничен успех. Саудиска Арабија има петгодишни „Планови за развој“ од 1970 година. Меѓу нејзините планови биле изградба на „економски градови“ (на пр Економски град на Кралот Абдула) кој требало да се заврши до 2020 година, во обид да се диверзифицира економијата и да се обезбедат работни места. Во 2013 година биле планирани четири градови[28]. Кралот објавил дека приходот по глава на жител се предвидува да порасне од 15.000 американски долари во 2006 година на 33.500 американски долари во 2020 година[29]. Градовите ќе бидат распространети околу Саудиска Арабија за да промовираат диверзификација за секој регион и нивната економија, а се предвидува дека градовите ќе придонесат со 150 милијарди долари за БДП.

Покрај нафтата и гасот, земјата има значителен сектор за ископување злато во античкиот регион Махд Ад Дахаб и значајни други минерални индустрии, земјоделски сектор, заснован на зеленчук, овошје, урми итн. И добиток и голем број привремени работни места создадени од околу два милиони годишни аџии[18].

Статистиката за сиромаштијата во кралството не е достапна преку ресурсите на ООН бидејќи саудиската влада не издава такви[30]. Саудиската држава обесхрабрува да се обрне внимание или да се жали на сиромаштијата. Во декември 2011 година, саудиското Министерство за внатрешни работи уапсила тројца репортери и ги држела скоро две недели на распит откако тие поставиле видео на темата на YouTube.[31] Авторите на видеото тврдат дека 22 проценти од Саудијците може да се сметаат за сиромашни (2009 година).[32]. Набљдувачите кои го истражуваат ова прашање претпочитаат да останат анонимни[33] поради ризикот да бидат уапсени.

Во септември 2018 година, Фондот за јавни инвестиции потпишал договор со група глобални заемодаватели за заем од 11 милијарди долари[34]. Од договорот се собрало повеќе отколку што првично било планирано и беше прв пат ПИФ вметнало заеми и должнички инструменти во своето финансирање.[35] Според податоците на Fitch Ratings, во текот на две години, почнувајќи од мај 2016 година, Саудиска Арабија преминала од нула долг до собирање на 68 милијарди долари и синдикални заеми.[36]

Секоја година, околу една четвртина милиони млади Саудијци влегуваат на пазарот на трудот. Со влегувањето во сила на првата фаза на Саудизација, се очекува 70% од продажната работа да биде пополнета од Саудијците. Сепак, приватниот сектор сè уште останува во огромна доминација на странци. Стапката на локална невработеност е 12,9%, што е највисока во повеќе од една деценија. Според извештајот објавен од „Блумберг Економикс“ во 2018 година, владата треба да произведе 700.000 работни места до 2020 година за да ја исполни својата цел од 9% за невработеност

Година[37] Бруто домашен производ (БДП)[38]
(во милијарди долари)		 БДП по глава на жител[38]
(во милијарди долари)		 Размена на долар
(во милиони саудиски ријали)		 Инфлација
(2000=100)		 Население[39]
(millions)		 Приход по глава на жител
(како % од $)
1970 5.3773 921.35 4.50 5.836
1975 46.7734 6,296.30 3.52 7.429
1980 164.5417 16,892.36 3.59 95 9.741 43.84
1985 103.8978 7,877.54 3.62 92 13.189 49.33
1990 117.6303 7,204.73 3.74 91 16.326 33.13
1995 143.3430 7,650.74 3.74 101 18.736 28.29
2000 189.5149 9,126.95 3.74 100 20.764 26.50
2005 328.4596 13,739.83 3.74 100 23.906 32.53
2010 528.2072 19,259.59 3.75 27.426
2015 654.2699 20,732.86 3.75 31.557
2017 688.586 21,113.957 3.75 104.168 32.613
2018 786.522 23,538.940 3.75 106.562 33.414
2019 779.289 22,865.178 3.75 105.441 34.082

Земјоделство

уреди
Главна статија: Земјоделство во Саудиска Арабија
 

Сериозниот развој на земјоделството од големи размери започнал во 1970-тите. Владата започнала обемна програма за промовирање на современата земјоделска технологија; да се воспостават рурални патишта, мрежи за наводнување и објекти за складирање и извоз; и да ги охрабри земјоделските институции за истражување и обука. Како резултат, има феноменален раст во производството на целата основна храна. Саудиска Арабија сега е целосно самодоволна во голем број прехранбени производи, вклучувајќи месо, млеко и јајца. Земјата извезува пченица, урми, млечни производи, јајца, риби, живина, овошје, зеленчук и цвеќиња на пазарите ширум светот. Урмите, кои некогаш биле основна храна во Саудиска Арабија, сега главно се одгледуваат за глобална хуманитарна помош. Покрај тоа, саудиските земјоделци одгледуваат значителни количини на други житарки како јачмен, сорго и просо. Од 2016 година, во интерес на зачувување на скапоцените водни ресурси, заврши домашното производство на пченица[40].

Исто така, Кралството има некои од најмодерните и најголемите фарми за млечни производи на Блискиот Исток. Производството на млеко може да се пофали со неверојатно продуктивна годишна стапка од 1800 литри по крава, една од највисоките во светот. Локалната компанија за производство на млечни производи Алмараи е најголемата вертикално интегрирана млечна компанија на Блискиот Исток.[41]

Најдраматично земјоделско достигнување на Кралството, забележано ширум светот, е неговата брза трансформација од увозник во извозник на пченица. Во 1978 година, земјата ги изградила своите први силоси за жито. До 1984 година, земјата станала самодоволна во пченицата. Набргу потоа, Саудиска Арабија започнала со извоз на пченица во триесетина земји, вклучувајќи ги Кина и поранешниот Советски Сојуз, а во најголемите области за производство на Табук, Хаил и Касим, просечните приноси достигнале 3,6 тони. Кралството, сепак, го засилило производството на овошје и зеленчук, со подобрување на земјоделските техники и патиштата што ги поврзуваат земјоделците со урбаните потрошувачи. Саудиска Арабија е голем извозник на овошје и зеленчук кај своите соседи. Меѓу нејзините најпродуктивни култури се лубеницата, грозјето, агруми, кромид, тиква и домати. Истражувачката станица Ал-Хикмам произведува тропско овошје, вклучувајќи ананаси, шепи, банани, манго и гуава.[42]

Маслиновото дрво е автохтоно за Саудиска Арабија. Во 2018 година, Компанијата за развој на земјоделството Ал Џуф добила сертификат за заслуги од Гинисовиот рекорд за најголемата модерна плантажа со маслинки во светот. Фармата зафаќа 7730 хектари и има 5 милиони маслинови дрвја. Гинисовите рекорди исто така го зеле предвид нивниот производствен капацитет од 15000 тони висококвалитетно маслиново масло, додека кралството троши двојно повеќе од тоа. Фармите Ал Џуф се наоѓаат во Сакака, град во северозападниот дел на Саудиска Арабија, што е длабоко вкоренет во историјата. Сакака датира пред повеќе од 4.000 години[43]. Регионот Ал Џуф има милиони маслинови дрвја и наскоро се очекува бројката да достигне до 20 милиони дрвја.[44]

Потрошувачката на необновливи подземни води резултирало во загуба на околу четири петтини од вкупните резерви на подземни води до 2012 година.[45]

Водоснабдување и санитарни услови

уреди

Водоснабдувањето и канализацијата во Саудиска Арабија се одликуваат со значителни инвестиции во дестилација на морската вода, дистрибуција на вода, канализација и третман на отпадни води што доведува до значително зголемување на пристапот до вода за пиење и канализација во текот на изминатите децении. Околу 50% од водата за пиење доаѓа преку дестилација, 40% од експлоатација на необновливи подземни води и 10% од површинска вода, особено во планинскиот југозапад на земјата. Главниот град Ријад, сместен во срцето на земјата, се снабдува со солена вода што се пумпа од Персискиот Залив на растојание од 467 км. Со оглед на значителното богатство на нафта, водата се обезбедува скоро бесплатно. И покрај подобрувањата, квалитетот на услугата останува слаб. На пример, во Ријад водата била достапна само еднаш на секои 2,5 дена во 2011 година, додека во Џеда била достапна само на секои 9 дена. Институционалниот капацитет и управувањето во секторот се слаби, како одраз на општите одлики на јавниот сектор во Саудиска Арабија. Од 2000 година, владата сè повеќе се потпира на приватниот сектор за работа со вода и санитарна инфраструктура, почнувајќи со постројки за десолирање и третман на отпадни води. Од 2008 година, работата на урбаните системи за дистрибуција на вода постепено се делегира и на приватни компании.

Туризам

уреди
Главна статија: Туризам на Саудиска Арабија
 
Тврдина Масмак in Riyadh

Иако најголемиот дел од туризмот во Саудиска Арабија сè уште во голема мера вклучува верски аџилак, има раст во секторот за слободен туризам. Според Светска банка, приближно 14,3 милиони луѓе ја посетиле Саудиска Арабија во 2012 година, што ја прави 19-та најпосетувана земја во светот[46]. Туризмот е важна компонента на Саудиска визија 2030 и според извештајот спроведен од БМИ Рисрч во 2018 година, и верскиот и нерелигиозниот туризам имаат значителен потенцијал за проширување.[47]

Почнувајќи од декември 2018 година, кралството ќе понуди електронска виза за странските посетители да присуствуваат на спортски настани и концерти. Во септември 2019 година, Кралството ги објавило своите планови за отворање апликации за визи за посетителите, каде што луѓето од околу 50 земји ќе можат да добијат туристички визи за Саудиска Арабија.[48]

Наводи

уреди
  1. ↑ 1,0 1,1 1,2 1,3 1,4 „World Economic Outlook Database, October 2019“. IMF.org. International Monetary Fund. Посетено на 7 November 2019.
  2. ↑ „World Economic Outlook Update, June 2020“. www.imf.org. International Monetary Fund. стр. 10. Посетено на 10 July 2020.
  3. ↑ 3,00 3,01 3,02 3,03 3,04 3,05 3,06 3,07 3,08 3,09 3,10 3,11 3,12 3,13 3,14 3,15 „MIDDLE EAST :: SAUDI ARABIA“. CIA.gov. Central Intelligence Agency. Архивирано од изворникот на 2019-01-08. Посетено на 5 March 2020.
  4. ↑ „Employment to population ratio, 15+, total (%) (national estimate) - Saudi Arabia“. data.worldbank.org. World Bank. Посетено на 5 March 2020.
  5. ↑ „Ease of Doing Business in Saudi Arabia“. Doingbusiness.org. Посетено на 2017-11-24.
  6. ↑ „Sovereign Ratings List“. Standard & Poor's. 6 January 2017. Архивирано од изворникот на 2017-07-31. Посетено на 2015-06-06. Note: this source is continually updated.
  7. ↑ „Monthly Statistics“.
  8. ↑ „Group of Twenty members“.
  9. ↑ „Saudi Arabia“. OPEC. 1 January 1995. Посетено на 28 September 2012.
  10. ↑ "OPEC Decides Not To Increase Oil Production", Jeff Brady. NPR. 8 June 2011. Retrieved 19 August 2011
  11. ↑ „Saudi Arabia's first step towards clean energy technologies“. UNDP. Архивирано од изворникот на 28 May 2012. Посетено на 5 February 2012.
  12. ↑ Balamir Coşkun, Bezen (Winter 2009). „Global Energy Geopolitics and Iran“ (PDF). Uluslararası İlişkiler. 5 (20): 179–201. Архивирано од изворникот на 1 April 2014.CS1-одржување: неподобна URL (link)
  13. ↑ Anthony, Craig (12 September 2016). „10 Countries With The Most Natural Resources“. Investopedia.
  14. ↑ By Nayla Razzouk and Claudia Carpenter. „Saudi Arabia Sees Higher Oil Revenue as OPEC Cuts Boost Prices“. www.bloomberg.com.
  15. ↑ „OEC – Saudi Arabia (SAU) Exports, Imports, and Trade Partners“. oec.world (англиски). Посетено на 15 August 2019.
  16. ↑ Coy, Peter (16 July 2014). „Online Education Targets Saudi Arabia's Labor Problem, Starting With Women“. Bloomberg Businessweek. Saudi citizens account for two-thirds of employment in the high-paying, comfortable public sector, but only one-fifth of employment in the more dynamic private sector, according to the International Monetary Fund (PDF).
  17. ↑ Economists "estimate only 30–40 percent of working-age Saudis hold jobs or actively seek work," the official employment rate of around 12 percent notwithstanding: McDowall, Angus (19 January 2014). „Saudi Arabia doubles private sector jobs in 30-month period“. Reuters.
  18. ↑ 18,0 18,1 Tripp, Culture Shock, 2009: p. 206
  19. ↑ „World Proved Reserves of Oil and Natural Gas, Most Recent Estimates“. Eia.doe.gov.
  20. ↑ Грешка во наводот: Погрешна ознака <ref>; нема зададено текст за наводите по име imf2.
  21. ↑ „Country Profile Study on Poverty: Saudi Arabia“ (PDF). jica.go.jp. Архивирано од изворникот (PDF) на 26 February 2008. Посетено на 26 February 2008.
  22. ↑ Pierru, Axel; Matar, Walid (16 July 2012). The Impact of Oil Price Volatility on Welfare in the Kingdom of Saudi Arabia: Implications for Public Investment Decision-Making (Report). USAEE Working Paper No. 2110172. SSRN 2110172.
  23. ↑ „CPI Inflation Calculator“. Data.bls.gov.
  24. ↑ „Crude Oil WTI (NYMEX) Price“. nasdaq.com. Посетено на 16 March 2015.
  25. ↑ „Crude Oil Reserves“. Архивирано од изворникот на 22 November 2010.
  26. ↑ Simmons, Matthew (2005) [10 June 2005]. Twilight in the Desert: The Coming Saudi Oil Shock and the World Economy. Wiley. ISBN 978-0-471-73876-3.
  27. ↑ Abdel Aziz Aluwaisheg (29 September 2014). „When privatization goes wrong“. Arab News.
  28. ↑ „Saudi Arabia's Four New Economic Cities“. The Metropolitan Corporate Counsel. 6 February 2013. Посетено на 16 March 2015.
  29. ↑ „Construction boom of Saudi Arabia and the UAE“. tdctrade.com. 2 August 2007. Архивирано од изворникот на 11 October 2007. Посетено на 7 December 2016.
  30. ↑ „Poverty Hides Amid Saudi Arabia's Oil Wealth“. NPR.
  31. ↑ * „Mal3ob 3alena : Poverty in Saudi Arabia English Version“. YouTube.
  32. ↑ „A foreign Saudi plot to expose foreign poverty in foreign Saudi“. Lebanon Spring. 19 October 2011. Архивирано од изворникот на 3 January 2012.
  33. ↑ „Poverty exists in Saudi Arabia too | The Observers“. France 24. 28 October 2008.
  34. ↑ Martin, Matthew (17 September 2018). „Saudi Arabia's Sovereign Wealth Fund Raises $11 Billion Loan“. Bloomberg.
  35. ↑ Nereim, Vivian (18 September 2018). „Saudi Businesses Are Struggling to Hire Saudi Workers“. Bloomberg.
  36. ↑ Jones, Rory (17 October 2018). „Fate of Journalist Heightens Saudi Debt Worries“. Wall Street Journal (англиски). ISSN 0099-9660. Посетено на 18 October 2018.
  37. ↑ „Report for Selected Countries and Subjects“. www.imf.org. Посетено на 2020-01-17.
  38. ↑ 38,0 38,1 „Gross Domestic Product“. 2018-08-01. Посетено на 2018-08-01.
  39. ↑ „World Population Prospects 2017“. United Nations. 2018-08-01. Посетено на 2018-08-01.
  40. ↑ „Saudi Arabia ends domestic wheat production program“. Посетено на 8 October 2018.
  41. ↑ „Innovation Drive Al-Marai“. Elopak. Архивирано од изворникот на 13 November 2008. Посетено на 3 October 2008.
  42. ↑ „Agriculture & Water“. Посетено на 8 October 2018.
  43. ↑ „Largest olive tree farm in Saudi Arabia enters Guinness World Records“. Посетено на 8 October 2018.
  44. ↑ „Inside the Saudi olive farm, the largest in the world“. Посетено на 8 October 2018.
  45. ↑ „Saudi Arabia Stakes a Claim on the Nile – Water Grabbers – National Geographic“. Посетено на 16 September 2015.
  46. ↑ Tourism in Saudi Arabia: Wish you were here, economist.com.
  47. ↑ Tourism key to Saudi Arabia's Vision 2030 plans, arabianbusiness.com
  48. ↑ „Saudi Arabia to offer visitor visa for special events from December“. Reuters. Посетено на 25 September 2018.

Надворешни врски

уреди
Преземено од „https://mk.wikipedia.org/w/index.php?title=Економија_на_Саудиска_Арабија&oldid=5167499“