Википедија

Војна на Втората коалиција

Војна на Втората коалиција (1798 – 1802) — втората војна против револуционерна Франција од страна на повеќето европски монархии, предводени од Британија, Австрија и Русија, вклучувајќи ги и Отоманското Царство, Португалија, Неапол и разни германски монархии, иако Прусија не се приклучила на оваа коалиција, а Шпанија ја поддржала Франција.

Војна на Втората коалиција
Дел од Француските револуционерни војни и Коалициските војни
Датум 29 ноември 1798 – 25 март 1802
(3 години, 4 месеци, 3 недели и 3 денови)
Место
Исход Француска победа; Договор од Луневил, Амјенски договор
Завојувани страни
Втора коалиција:

 Свето Римско Царство (до 1801)

 Велика Британија (пред 1801)
 Обединето Кралство (после 1801)
 Руско Царство (до 1799)
 Османлиско Царство

Неаполско кралство Кралство Неапол (до 1801)
Тоскана Тоскана (до 1801)
Кралство Португалија Кралство Португалија
Француско кралство Француски ројалисти

Сојузници

Sovereign Military Order of Malta Малта (1798)
 САД (до 1800)

Француска Република
Шпанија Шпанија
Полски легии
Француски сестрински републики:
Команданти и водачи

САД Џон Адамс

Жртви и загуби
Хабсбуршка Монархија 200.000 убиени и ранети
140.000 заробени[1] 		75.000 убиени во борба
140.000 заробени[2]

Општата цел на Британија и Русија била да го задржат ширењето на Француската Република и да ја обноват монархијата во Франција, додека Австрија, која сè уште била ослабена и во длабок финансиски долг од војната на Првата коалиција, првенствено се обидувала да ја врати својата позиција и да излезе од војната посилна отколку што влегла.[3] Поради оваа разлика во стратегијата меѓу трите главни сојузнички сили, Втората коалиција не успеала да го собори револуционерниот режим и биле потврдени француските територијални придобивки од 1793 година.[3] Во Франко-австрискиот Договор од Луневил во февруари 1801 година, Франција ги задржала сите свои претходни придобивки и добила нови територии во Тоскана, Италија, додека на Австрија и биле доделени Венеција и далматинскиот брег. Повеќето други сојузници, исто така, потпишале одделни мировни договори со Француската Република во 1801 година. Велика Британија и Франција го потпишале Амјенскиот договор во март 1802 година, а потоа и Османлиите во јуни 1802 година, што донело интервал на мир во Европа што траел неколку месеци додека Британија не објавила војна против Франција повторно во мај 1803 година. Обновените непријателства ќе кулминираат со војната на Третата коалиција.

Заднина

уреди

Повеќе за оваа тема ќе најдете на Француска револуција и Војна на Првата коалиција

На 20 април 1792 година, француското законодавно собрание и објавило војна на Австрија. Во војната на првата коалиција (1792–97), Франција се борела против повеќето држави со кои делела граница, како и против Велика Британија, Португалија и Отоманската империја. Иако коалициските сили постигнале неколку победи на почетокот на војната, тие на крајот биле одбиени од француската територија, а потоа изгубиле значителни територии од страна на Французите, кои почнале да поставуваат сестрински републики на окупираните територии. Напорите на Наполеон Бонапарт во северноиталијанските кампањи на Француските револуционерни војни ги потиснале австриските сили назад и резултирале со Договорот од Леобен (18 април 1797 година) и последователниот Договор од Кампо Формио (октомври 1797 година) оставајќи ја Британија сама да се бори и означува крај на коалицијата.[4]

Мирот е прекинат

уреди

Повеќе за оваа тема ќе најдете на Средоземен поход и Француски поход на Египет

 
Стратешки преглед на операциите во Европа и Медитеранот во 1798–1799 година

Од октомври 1797 година до март 1799 година, Франција и Австрија, потписнички на Договорот од Кампо Формио, избегнале вооружен конфликт, но останале сомнителни еден кон друг и неколку дипломатски инциденти го поткопале договорот. Французите барале дополнителна територија што не е спомната во Договорот. Хабсбурзите не сакале да ги предадат одредените територии, а уште помалку дополнителни територии. Конгресот во Раштат се покажал неспособен да го организира трансферот на територии за да ги надомести германските принцови за нивните загуби. Фердинанд Неаполски одбил да ѝ оддаде почит на Франција, по што следело наполитанскиот бунт и последователното воспоставување на Партенопската Република. Републиканците во швајцарските кантони, поддржани од француската армија, ја собориле централната власт во Берн и ја основале Хелветската Република.[5]

Други фактори придонесле за зголемување на тензиите. Во летото 1798 година, Наполеон Бонапарт предводел експедиција во Египет и Сирија. На пат кон Египет, Наполеон застанал во силно утврдениот пристаништен град Валета, главниот град на Малта. Големиот мајстор Фердинанд фон Хомпеш цу Болхајм, кој владеел со островот, дозволил само два брода да влезат во пристаништето во исто време, во согласност со неутралноста на островот. Бонапарт веднаш наредил бомбардирање на Валета и на 11 јуни 1798 година, генералот Луј Бараге д'Хилје наредил истовар на неколку илјади француски војници на стратешки локации околу островот. Француските витези од редот дезертирале, а останатите витези не успеале да направат успешен отпор. Бонапарт насилно ги отстрани другите витези од нивните поседи, што го налутило Павле, рускиот цар, кој бил почесен поглавар на Редот. Францускиот Директориум, дополнително, бил убеден дека Австријците наговараат да започнат нова војна. Навистина, колку што изгледала послаба Француската Република, толку посериозно Австријците, Наполитанците, Русите и Британците всушност разговарале за оваа можност.[6] Во Египет, војската на Наполеон останала заробена, а откако тој се вратил во Франција (октомври 1799), таа на крајот се предала (септември 1801 година).

Во меѓувреме, за време на неговото отсуство од Европа, избувнувањето на насилството во Швајцарија привлекло француска поддршка против Стариот Швајцарски Сојуз. Кога револуционерите ја собориле кантоналната влада во Берн, француската армија на Алпите извршила инвазија, наводно за да ги поддржи швајцарските републиканци. Во северна Италија, рускиот генерал Александар Суворов извојувал низа победи, истерувајќи ги Французите под Моро од долината По, принудувајќи ги да се вратат на француските Алпи и на брегот околу Џенова. Меѓутоа, руските војски во Хелветската Република биле поразени од францускиот командант Андре Масена, а Суворов на крајот се повлекол. На крајот, Русите ја напуштиле коалицијата кога Велика Британија инсистирала на правото да ги пребарува сите бродови што би ги запрела на море. Во Германија, надвојводата Карло од Австрија ги протерал Французите под раководство на Жан-Батист Журдан назад преку Рајна и извојувал неколку победи во Швајцарија. Журдан бил заменет со Масена, кој потоа ги комбинирал армиите на Дунав и Хелветија.

Прелиминарни подготовки за војна

уреди

Воените планери во Париз увиделе дека долината на Горна Рајна, југозападните германски територии и Швајцарија се стратешки важни за одбраната на Републиката. Швајцарските премини заповедале пристап до северна Италија; следствено, армијата што ги контролирала тие премини можела брзо да ги премести своите војниците до и од северните и јужните фронтови.[7]

За таа цел, на почетокот на ноември 1798 година, Журдан пристигнал во Хунинген за да ја преземе командата со француските сили таму, таканаречената Армија на набљудување бидејќи нејзината функција била да ја набљудува безбедноста на француската граница на Рајна. Откако го проценил квалитетот и распоредот на силите и ги идентификувал потребните резерви и работна сила. Тој донел заклучок дека армијата е жалосно несоодветна за нејзината задача. Армијата на Дунав и нејзините две странични војски, Армијата на Хелветија и Армијата на Мајенс, или Мајнц, имале подеднаков недостиг од жива сила, залихи, муниција и обука; повеќето ресурси веќе биле насочени кон Армијата во Северна Италија, Армијата на Британија и египетската експедиција. Журдан внимателно ги документирал овие недостатоци, посочувајќи во долгата кореспонденција до директоратот на последиците од недоволно екипирана и недоволно снабдена армија; Се чинело дека неговите петиции имале мал ефект врз директоратот, кој не се ангажирал за подобрување на армиите.[8]

Наредбата на Журдан била да ја однесе војската во Германија и да обезбеди стратешки позиции, особено на југозападните патишта низ Стоках и Шафхаузен, на најзападната граница на Боденското Езеро. Слично на тоа, како командант на Армијата на Хелвеција (Швајцарија), Андре Масена требало да ги обезбеди стратешки позиции во Швајцарија, особено на преминот Сент Готард, премините над Фелдкирх, особено Мајенфелд (Сент Лусиенштајг), и да го држи централното плато во и околу Цирих и Винтертур. Овие позиции би ги спречиле сојузниците од Втората коалиција да ги преместуваат трупите напред-назад меѓу северниот италијански и германскиот театар, но ќе им овозможат на Французите пристап до овие стратешки премини. Ова позиционирање ќе им овозможи на Французите да ги контролираат сите западни патишта што водат до и од Виена.[9]

Формирање на Втората коалиција

уреди

На Втората коалиција и требале неколку месеци за да се формира, почнувајќи од сојузот на Неапол со Австрија (19 мај 1798) и Русија (29 ноември),[10] по што британскиот премиер Пит и австрискиот државен канцелар Тугут (вториот само под услов Русија исто така да влезе во коалицијата) не успеале да ја убедат Прусија (која ја напуштила Првата коалиција уште во април 1795 година) да се приклучи.[10][11] Ниту Британија, ниту Австрија не биле во можност да официјализираат сојуз поради немањето договор за конвенцијата за заем што би го покрил заостанатиот долг на Австрија кон Британија од претходната војна, а камоли британската субвенција за Австрија за претстојната војна; тие завршиле со прибегнување кон ад хок соработка без формален договор.[12] Потоа, Русија се здружила со Отоманската империја (23 декември) и Велика Британија (26 декември).[10] До 1 декември, Кралството Неапол потпишало сојузи со Русија и со Велика Британија. И до 2 јануари 1799 година, биле воспоставени дополнителни сојузи меѓу Русија, Велика Британија и Отоманската империја.[13]

Првата воена акција под Алијансата се случила на 29 ноември кога австрискиот генерал Карл Мак го окупирал Рим и ја врати папската власт со неаполската војска.[13]

Војна

уреди

1799

уреди
 
Генерал Моро во битката кај Хоенлинден

Во Европа, сојузниците извршиле неколку инвазии, вклучувајќи офанзиви во Италија и Швајцарија и англо-руска инвазија на Холандија. Рускиот генерал Александар Суворов им нанесол низа порази на Французите во Италија, враќајќи ги на Алпите. Меѓутоа, сојузниците биле помалку успешни во Холандија, каде што Британците се повлекле по поразот кај Кастрикум и во Швајцарија, каде што по првичните победи, руската војска била целосно разбиена во Втората битка кај Цирих. Овие промени, како и британското инсистирање за пребарување на бродови во Балтичкото Море довеле до повлекување на Русија од Коалицијата.[14]

Самиот Наполеон ја нападнал Сирија од Египет, но по неуспешната опсада на Акре се повлекол во Египет, одбивајќи ја британско-турската инвазија. Предупреден за политичката и воената криза во Франција, тој се вратил, оставајќи ја својата војска зад себе и ја искористил својата популарност и армиската поддршка за да изврши државен удар што го направил прв конзул, на чело на француската влада.[15]

1800

уреди

Наполеон го испратил Моро во поход во Германија, а тој самиот заминал во Дижон каде собрал нова војска и продолжил да маршира низ Швајцарија за да ги нападне австриските војски во Италија одзади.

Моро во меѓувреме ја нападнал Баварија и победил во голема битка против Австрија во Хоенлинден. Моро продолжил кон Виена, а Австријците побарале преговори за мир,[16] кој го добиле со примирјето на Штајр на 25 декември.[17]

Во мај 1800 година Наполеон ги водел своите трупи преку Алпите низ Големиот премин Свети Бернард во Италија во воена офанзива против Австријците. За малку избегнувајќи пораз, тој ги победил Австријците во битката кај Маренго. Првично Австријците извојувале победа, но Наполеон се вратил со друга војска и ги поразил набргу потоа.

1801

уреди

Пред Актите на Унијата од јули/август 1800 година, Ирска била посебно кралство, со свој парламент, кој бил во личен сојуз со Велика Британија. Како одговор на бунтот на Обединетите Ирци од 1798 година, таа станала дел од Обединетото Кралство на Велика Британија и Ирска, делотворно на 1 јануари 1801 година.

Австријците го потпишале примирјето во Тревизо на 16 јануари, со што завршила војната во северна Италија.[17] На 9 февруари, тие го потпишале Договорот од Луневил за целото Свето Римско Царство, во основа прифаќајќи ги условите од претходниот Договор од Кампо Формио. Во Египет, Османлиите и Британците извршиле инвазија и конечно ги принудиле Французите да се предадат по падот на Каиро и Александрија.[18]

Британија ја продолжила војната на море. Коалиција на неборци, вклучувајќи ги Прусија, Русија, Данска и Шведска се здружиле за да ги заштитат неутралните бродови од британската блокада, што резултирало со ненадеен напад на Нелсон врз данската флота во пристаништето во битката за Копенхаген.[19]

Франција и Шпанија ја нападнале Португалија, во војната на портокалите, принудувајќи ја Португалија да го потпише Договорот од Бадахос (1801).

Русија официјално склучила мир со Франција преку Договорот од Париз на 8 октомври, потпишувајќи таен сојуз два дена подоцна.

Во декември 1801 година, Франција ја испратила експедицијата Сен Доминг за повторно да го заземе островот, кој бил независен од Хаитиската револуција во 1791 година. Ова вклучувало над 30.000 војници, многу искусни и елитни ветерани, но завршило со катастрофален неуспех; до крајот на 1802 година, околу 15.000 – 22.000 починале од болест и жолта треска, меѓу кои и шурата на Наполеон, генералот Шарл Леклер.

Последици

уреди

На 25 март 1802 година, Велика Британија и Франција го потпишале Амјенскиот договор, со што завршило британското учество во војната. По прелиминарниот договор потпишан во Париз на 9 октомври 1801 година, Договорот од Париз од 25 јуни 1802 година конечно ставил крај на војната меѓу Франција и Отоманската империја, последната преостаната членка на Втората коалиција. Така започнал најдолгиот период на мир во периодот 1792-1815 година. Договорот генерално се смета за најсоодветна точка за означување на транзицијата помеѓу Француските револуционерни војни и Наполеоновите војни, иако Наполеон не бил крунисан за император до 1804 година.

Поврзано

уреди

Наводи

уреди
  1. ↑ Clodfelter, M. (2008). Warfare and Armed Conflicts: A Statistical Encyclopedia of Casualty and Other Figures, 1492–2015 (3rd ed.). McFarland. Page 115.
  2. ↑ Clodfelter, p. 115.
  3. ↑ 3,0 3,1 Schroeder 1987, p. 249–250.
  4. ↑ Timothy Blanning, The French Revolutionary Wars pp. 41–59.
  5. ↑ Blanning, pp. 230–32.
  6. ↑ John Gallagher. Napoleon's enfant terrible: General Dominique Vandamme, Tulsa: University of Oklahoma Press, 2008
  7. ↑ Gunther E. Rothenberg. Napoleon's Great Adversaries: Archduke Charles and the Austrian Army, 1792–1914, Stroud, (Gloucester): Spellmount, 2007, pp. 70–74.
  8. ↑ Jourdan, pp. 60–90.
  9. ↑ Jourdan, pp. 50–60; Rothenberg, pp. 70–74.
  10. ↑ 10,0 10,1 10,2 Encarta Winkler Prins Encyclopaedia (1993–2002) s.v. "coalitieoorlogen §2. Tweede Coalitieoorlogen (1799–1802)". Microsoft Corporation/Het Spectrum.
  11. ↑ Schroeder 1987, p. 249.
  12. ↑ Schroeder 1987, p. 252.
  13. ↑ 13,0 13,1 Emerson Kent
  14. ↑ Christopher Duffy, Eagles over the Alps: Suvorov in Italy and Switzerland, 1799 (1999)
  15. ↑ Georges Lefebvre, The French Revolution Volume II: from 1793 to 1799 (1964) ch 13
  16. ↑ George Armand Furse, 1800 Marengo and Hohenlinden (2009)
  17. ↑ 17,0 17,1 L. M. Roberts, "The Negotiations Preceding the Peace of Lunéville", Transactions of the Royal Historical Society, New Series, Vol. 15 (1901), pp. 47–130, esp. 101–108
  18. ↑ Piers Mackesy, British Victory in Egypt, 1801: The End of Napoleon's Conquest (1995)
  19. ↑ Dudley Pope, The Great Gamble: Nelson at Copenhagen (1972).
Преземено од „https://mk.wikipedia.org/w/index.php?title=Војна_на_Втората_коалиција&oldid=5258704“