Википедија

Андреј Пленковиќ

хрватски политичар

Андреј Пленковиќ (роден на 8 април 1970 година) ― хрватски политичар кој ја извршува функцијата премиер на Хрватска од 2016 година. Тој претходно бил еден од единаесетте хрватски пратеници на Европскиот парламент, кој бил на должност од пристапувањето на Хрватска во Европската унија во 2013 година до неговата оставка како европратеник кога ја презел функцијата премиер.[1] Пленковиќ е и претседател на Хрватската демократска заедница од 2016 година [2]

Андреј Пленковиќ
Пленковиќ во 2024
Лични податоци
Роден(а) 8 април 1970(1970-04-08) (54 г.)
Загреб, СР Хрватска, СФРЈ
Партија ХДЗ (2011–денес)
Сопружник Ана Маслаќ Пленковиќ (в. 2014)
Деца 3
Установа Универзитет во Загреб
Портал Official website

По дипломирањето на Правниот факултет при Универзитетот во Загреб во 1993 година, Пленковиќ извршувал различни бирократски позиции во хрватското Министерство за надворешни и европски работи. По завршувањето на постдипломските студии во 2002 година ( магистер по меѓународно право), тој бил заменик-шеф на мисијата на Хрватска во Европската унија. Помеѓу 2005 и 2010 година, тој бил заменик-амбасадор на Хрватска во Франција, пред да ја напушти функцијата за да стане државен секретар за европска интеграција. Последователно, тој бил избран во хрватскиот парламент во 2011 година.[3]

Тој бил избран за претседател на ХДЗ во 2016 година, по оставката на Томислав Карамарко. Пленковиќ бел назначен за премиер на Хрватска од страна на претседателката Колинда Грабар-Китаровиќ на 10 октомври 2016 година. Неговиот кабинет бил потврден со гласање на Парламентот на 19 октомври со мнозинство од 91 од вкупно 151 пратеник. Неговиот прв кабинет имал 20 министри, додека вториот 16 министри.

Тој е еден од само двајцата хрватски премиери (заедно со Иво Санадер) кои служеле повеќе од еден мандат, победувајќи на парламентарните избори во 2016, 2020 и 2024 година. Тој е, исто така, заедно со Ивица Рачан и Санадер, еден од тројцата премиери кои биле на чело на повеќе од еден владин кабинет. На 4 мај 2022 година, Пленковиќ го надминал мандатот на Санадер, со што станал премиер со најдолг стаж во историјата на Хрватска по независноста.[4][5][6]

Ран живот и образование

уреди

Пленковиќ е роден на 8 април 1970 година во Загреб како син на универзитетски професор Марио Пленковиќ и кардиологот Вјекослава Раос. Посетувал основно и 16-та гимназија во Загреб.

Се запишал на Правниот факултет на Универзитетот во Загреб во 1988 година, а дипломирал во 1993 година со дипломска работа на тема: " Институцијата на Европската заедница и процесот на донесување одлуки на катедрата за меѓународно јавно право" кај професорката Нина Вајиќ, поранешна судијка на Европскиот суд на Човекови права во Стразбур.

Рана кариера

уреди

За време на неговите студентски денови, Пленковиќ работел како волонтерски преведувач во набљудувачката мисија на Европската заедница во Хрватска од 1991 до 1992 година. На почетокот на 1990-тите, тој се заинтересирал за Европа и активно учествувал во Европската асоцијација на студенти по право (ЕЛСА). Тој бил првиот претседател на ЕЛСА Хрватска во 1992 година и претседател на меѓународниот комитет на ЕЛСА, со седиште во Брисел. Во тоа време Пленковиќ учествувал на бројни конференции низ Европа и Соединетите Држави. Како студент, тој учествувал во лондонската адвокатска фирма Стивенсон Харвуд во 1992 година, а потоа и стажирал во Европската народна партија во Европскиот парламент (како дел од програмата на Фондацијата Роберт Шуман). Работел и во хрватската мисија за Европската заедница во 1993 и 1994 година, со која тогаш претседавал амбасадорот Анте Чичин-Шаин.

Во Министерството за надворешни работи, Пленковиќ завршил програма за дипломат, а во 1992 година го положил консултативниот испит на Дипломатската академија. Пленковиќ го положил правосудниот испит во 2002 година. На Правниот факултет на Универзитетот во Загреб, магистрирал по меѓународно јавно и приватно право и се здобил со титулата магистер по правни науки во 2002 година бранејќи ја магистерската теза со наслов „Субјективноста на ЕУ и развојот на заедничкото странска и безбедносна политика“ под туторство на професорот Будислав Вукас, судија на Меѓународниот трибунал за поморско право во Хамбург.

Дипломатска кариера

уреди

Од 1994 до 2002 година, Пленковиќ работел на различни позиции во Министерството за надворешни работи. Меѓу другото, како шеф на Секторот за европски интеграции, советник на министерот за европски прашања и член на преговарачкиот тим за Договорот за стабилизација и пристапување.

Од 2002 до 2005 година, Пленковиќ бил заменик-шеф на хрватската мисија за Европската унија во Брисел.

Од 2005 до 2010 година, Пленковиќ ја извршувал функцијата заменик амбасадор во Франција, каде што бил задолжен за политички и организациски прашања. Во текот на својата дипломатска кариера, Пленковиќ учествувал на бројни симпозиуми, семинари и програми за меѓународно и европско право, меѓународни, надворешни односи и надворешна политика и раководење.

Државен секретар во МНР

уреди

Назначен од министерот за надворешни работи Гордан Јандроковиќ, Пленковиќ работел како државен секретар за европски интеграции за време на владата на премиерката Јадранка Косор. Тој имал истакната улога во кампањата за референдум за членство во ЕУ.

Политички ангажман

уреди

Пратеник во хрватскиот Сабор

уреди

Во 2011 година, по седумнаесет години професионална работа во дипломатијата, Пленковиќ се приклучил на Хрватската демократска заедница (ХДЗ). Од декември 2011 до јули 2013 година, тој бил пратеник во хрватскиот парламент. Избран е во 7. ИЕ.

Пратеник во Европскиот парламент

уреди
 
Пленковиќ како член на хрватската делегација на дебата на Граѓанското катче за политиките на ЕУ за барателите на азил и имигрантите, 2015 година

Со одлука на хрватскиот Сабор од април 2012 година до јули 2013 година, Пленковиќ бил еден од дванаесетте хрватски набљудувачи во Европскиот парламент. Во својство на член набљудувач во Европскиот парламент, тој го поддржал завршувањето на процесот на ратификација на Договорот за пристапување на Хрватска во Европската унија.

Претседател на Хрватската демократска заедница

уреди

Пленковиќ бил избран за претседател на ХДЗ на 17 јули 2016 година, кога партијата почнала да се оградува од ултра-конзервативните елементи. На парламентарните избори во 2016 година, тој ја предводел својата партија до неочекувана победа.[7] Опозициската Народна коалиција предводена од СДП го признала поразот откако освоила само 54 места во Парламентот. Пленковиќ формално добил 91 глас во парламентот за поддршка од пратениците на 10 октомври 2016 година, многу повеќе од потребните 76, при што претседателката Колинда Грабар-Китаровиќ, го именувала за мандатар и му дала рок од триесет дена до 9 ноември да формира влада.

Премиер

уреди
 
Пленковиќ (горниот ред втор од десно) со останатите европски државни лидери за време на церемонијата по повод 60-годишнината од потпишувањето на Договорот од Рим во Рим, 25 март 2017 година

Пленковиќ бил потврден за 12-ти премиер на Хрватска заедно со неговиот кабинет од 20 министри со 91 глас за, 45 против и 3 воздржани меѓу 151 пратеник на 19 октомври 2016 година. Неговата влада добила поддршка од пратениците кои припаѓаат на коалицијата ХДЗ- ХСЛС - ХДС, Мостот на независни листи, Бандиќ Милан 365, ХСС, ХДССБ, СДСС и 5 претставници на други национални малцинства. Пленковиќ го претставил својот кабинет како „влада која знае како да донесе промени“, а како приоритети на владата ги истакнал социјалниот дијалог, стимулирањето на економскиот раст и даночната реформа.[8][9]

 
Пленковиќ со естонскиот премиер Јури Ратас и претседателот на Европскиот совет Доналд Туск, Дигитален самит Талин 2017 година

Внатрешна политика

уреди

По договорот со ХНС, владата вовела образовна реформа почнувајќи со пилот програма во учебната 2018/2019 година.[10]

Тарифата за обновлива енергија била зголемена во август 2017 година за да се стимулира производството на обновлива енергија, што е извор на 28% од побарувачката на енергија во земјата. Овој потег резултирал и со зголемени сметки за струја.[11]

Хрватскиот парламент ја ратификувал конвенцијата за спречување и борба против насилството врз жените и семејното насилство, позната како Истанбулска конвенција, во април 2018 година. Иако имало раскол во ХДЗ околу ратификацијата на конвенцијата, кабинетот на Пленковиќ едногласно ја поддржа.[12]

Во октомври 2018 година, владата предложила нацрт-закон за пензиски реформи со кој нема да се дозволи предвремено пензионирање и ќе се постави старосната граница за пензионирање на 67 години почнувајќи од 2033 година, наместо 2038 година како што е дефинирано со закон од 2014 година.[13] Овој потег предизвикал големи протести од синдикатите. Тие покренале иницијатива за референдум против законот и собрале повеќе од 700.000 потписи. Наместо да распише референдум, владата отстапила и ја намалила старосната граница за пензионирање на 65 години [14]

 
Пленковиќ за време на неговата билатерална средба со британскиот премиер Борис Џонсон на Даунинг стрит 10 во Лондон, 24 февруари 2020 година

Економија

уреди
 
Пленковиќ со германската канцеларка Ангела Меркел, 22 јуни 2017 година

Новата влада вовела даночна реформа почнувајќи од јануари 2017 година и го поставила намалувањето на буџетскиот дефицит како главна цел на буџетот за 2017 година.[15] Првичниот предлог за даночна реформа на Здравко Мариќ, министерот за финансии кој ја задржал функцијата од претходниот кабинет, предизвика одредени несогласувања меѓу двете партии-членки на владејачката коалиција, ХДЗ и Мост. Изменетиот предлог вклучувал намалување на данокот на добивка од 20% на 18% за големите компании и 12% за малите и средните компании. Стапките за персонален данок на доход се смениле од 12%, 25% и 40% во даночни стапки од 24% и 36%. Незадоволство од даночната реформа изразиле синдикатите, но и туристичкиот сектор бидејќи ДДВ за нивните услуги бил зголемен од 13 на 25%.[16][17]

На 30 октомври 2017 година, Пленковиќ изјавил дека Хрватска планира да се приклучи на еврозоната во наредните седум до осум години.[18] Во декември 2017 година, владата ја зголемила минималната плата за 5% за 2018 година и усвоила неколку нови закони, вклучително и распределба на приходите од данок на доход целосно на локалните административни единици и помали плаќања кон државата при купување половни автомобили. Воведувањето данок на имот, кој наишол на негативни реакции во јавноста, се одложил на неодредено време.[19]

Минималната месечна нето-плата била зголемена од 370 евра на 404 евра во 2019 година.[20]

Надворешна политика

уреди

По неговото прво учеството на самит на Европскиот совет на 20 октомври 2016 година, во обраќањето пред хрватскиот парламент, Пленковиќ рекол дека „нема потреба Хрватска да гради гранични огради“.[21] Првата официјална странска посета на Пленковиќ била на Сараево, Босна и Херцеговина на 28 октомври 2016 година. Пленковиќ изјавил дека неговата влада ќе ја поддржи Босна и Херцеговина на нејзиниот пат кон членство во Европската унија. Се разговарало за политичките права на босанските Хрвати, најмногу во однос на доведување на нивните политички права на нивото што го уживаат Бошњаците и босанските Срби .[21][22] Во ноември, тој ја посетил Украина каде што се состана со премиерот Володимир Гројсман . Пленковиќ изразил поддршка за мирна реинтеграција на областите на Украина под контрола на проруските бунтовници. Двете влади формираале работна група за споделување на искуството на Хрватска со реинтеграцијата на источна Славонија во 1998 година.[23] Руското Министерство за надворешни работи коментирала дека посетата „покренала сериозна загриженост во Русија“.[24]

 
Премиерот Пленковиќ со премиерот на Шпанија Педро Санчес, Загреб, октомври 2021 година

На 29 јуни 2017 година, Арбитражниот трибунал за граничниот спор меѓу Словенија и Хрватска донел одлука во корист на Словенија во однос на нејзиниот пристап до меѓународните води. Одлуката била поздравена од словенечката влада, а хрватската влада ја отфрлила како правно необврзувачка. Хрватска се повлекла од арбитражниот процес во 2015 година, за време на премиерската функција на Зоран Милановиќ, откако протекла снимка на која се гледа како словенечкиот судија во случајот разменува доверливи информации со словенечки официјални лица.[25] Пленковиќ повикал на билатерални разговори за да се реши проблемот,[26] додека Словенија инсистирала на спроведување на арбитражната одлука.[27] Европската комисија најавила дека ќе остане неутрална во граничниот спор.[28]

По конечната пресуда во судскиот процес за воени злосторства против поранешни високи функционери на Херцег-Босна, проследено со самоубиството на Слободан Праљак, Пленковиќ изјавил дека самоубиството на Праљак ја илустрирал „длабоката морална неправда кон шесте Хрвати од Босна и Херцеговина и хрватскиот луѓе“.[29] Обвинителите на МКТЈ и неговиот претседател ги критикуваале изјавите на хрватските официјални претставници и ги повикале да ги прифатат пресудите на судот.[30][31] Пленковиќ подоцна изјавил дека неговата земја ја прифатила пресудата и изразил „многу јасно жалење и сочувство за сите жртви на злосторствата споменати во оваа пресуда“.[32]

 
Премиерот Пленковиќ за време на неговата посета на завојуваната Украина со украинскиот претседател Володимир Зеленски . Киев, Украина, мај 2022 година

Политички позиции

уреди

Пленковиќ главно го сметаат како проевропски и умерен,[33][34][35] и неговиот избор како исклучок во евроскептичниот тренд во Европа.[36] Некои набљудувачи ги опишааат неговите позиции како умерено конзервативни,[37] или едноставно како конзервативни.[38][39]

Пленковиќ ги опишал својата политика како „исфрлена од крајности и популизам“, а неговите политички позиции како центар-десно.[40][41]

Личен живот

уреди

Пленковиќ е во брак со адвокатката Ана Маслаќ, со која го има синот Марио.[42] На почетокот на ноември 2016 година, било објавено дека парот го очекува своето второ дете, ќерката Мила.[43] Кон крајот на март 2022 година, парот го добил своето трето дете, синот Иван.[44]

Покрај родниот хрватски јазик, Пленковиќ течно зборува англиски, француски и италијански јазик, а го познава и германскиот јазик.[45]

Наводи

уреди
  1. ↑ Profile European Parliament
  2. ↑ „Plenković ponovno predsjednik HDZ-a s osvojenih 79 posto“. N1 HR (хрватски). 16 March 2020. Архивирано од изворникот на 2020-12-05. Посетено на 16 December 2020.
  3. ↑ „Andrej Plenković, životopis“ (хрватски). 8 April 2013. Архивирано од изворникот на 7 August 2013. Посетено на 1 August 2013.
  4. ↑ „"Plenković najdugovječniji premijer zbog tehnologije vladanja infiltracijom"“. n1info.com (хрватски). 29 April 2022. Посетено на 9 May 2022.
  5. ↑ Krnić, Hana (30 April 2022). „Plenković postao najdugovječniji premijer i nadmašio Sanadera; a rejting mu ne pada“. Direktno (хрватски). Архивирано од изворникот на 2022-05-08. Посетено на 16 May 2022.
  6. ↑ Špoljar, Marko (21 April 2022). „HDZ-ovci ne trče u Vladu, slijedi li sada outsourcing?“. Jutarnji list (хрватски). Посетено на 17 May 2022.
  7. ↑ Andrew Byrne (September 12, 2016), Conservative HDZ wins Croatia vote Financial Times.
  8. ↑ „U Saboru izglasana Vlada, Orešković Plenkoviću predao vlast“. N1. 19 October 2016. Архивирано од изворникот на 2019-10-06. Посетено на 2022-06-03.
  9. ↑ „Croatia parliament approves new conservative-led cabinet“. Reuters. 19 October 2016.
  10. ↑ „HDZ and People's Party reach deal on education reform“. Croatian Radiotelevision. 1 September 2017. Архивирано од изворникот на 2020-08-07. Посетено на 2022-06-03.
  11. ↑ „Croatia to raise fees for renewable energy production“. Reuters. 31 August 2017.
  12. ↑ „Parliament ratifies Istanbul Convention“. N1. 13 April 2018. Архивирано од изворникот на 2019-10-06. Посетено на 2022-06-03.
  13. ↑ „Croatian Unions Protest Against Pension Reforms“. Balkan Insight. 20 October 2018.
  14. ↑ „Croatian government backs down on later retirement age“. Reuters. 19 September 2019.
  15. ↑ „Croatia PM vows moves to improve business environment“. Reuters. 9 November 2016.
  16. ↑ „Croatian Tax Reform Expected to Boost Incomes“. Balkan Insight. 16 November 2016.
  17. ↑ „Parliament Adopts Tax Reform“. Total Croatia News. 3 December 2016. Архивирано од изворникот на 2022-06-09. Посетено на 2022-06-03.
  18. ↑ „Croatia wants to adopt euro within 7-8 years: prime minister“. Reuters. 30 October 2017.
  19. ↑ „From 1 January 2018: Most Important Changes in Croatian Law“. Total Croatia News. 28 December 2017. Архивирано од изворникот на 2022-06-12. Посетено на 2022-06-03.
  20. ↑ „Government to raise minimum monthly net wage to €400 in 2019“. N1. 30 November 2018. Архивирано од изворникот на 2019-04-17. Посетено на 2022-06-03.
  21. ↑ 21,0 21,1 „Croatia to coach Bosnians on how to join the EU“. EURACTIV. 31 October 2016.
  22. ↑ „Croatia PM Tries to Calm Tensions on Bosnia Visit“. Balkan Insight. 31 October 2016.
  23. ↑ „Croatia Supports Visa-Free Regime for Ukrainian Citizens“. Total Croatia News. 21 November 2016. Архивирано од изворникот на 2022-06-03. Посетено на 2022-06-03.
  24. ↑ „Russia Harshly Condemns Plenković's Statements on Ukraine“. Total Croatia News. 22 November 2016. Архивирано од изворникот на 2022-06-03. Посетено на 2022-06-03.
  25. ↑ „Court says Slovenia should have corridor to international waters in dispute with Croatia“. Reuters. 29 June 2017.
  26. ↑ „Slovenia may turn to EU over Croatia border dispute“. Reuters. 12 July 2017.
  27. ↑ „Slovenian PM says they can't change position on border arbitration ruling“. N1. 29 December 2018. Архивирано од изворникот на 2019-04-17. Посетено на 2022-06-03.
  28. ↑ „EU Stays Out of Croatia-Slovenia Border Dispute“. Balkan Insight. 18 June 2018.
  29. ↑ „PM: Praljak's act speaks of deep moral injustice towards Bosnian Croats“. Government of Croatia. 29 November 2017. Посетено на 29 November 2017.
  30. ↑ „The Latest: UN prosecutors urge Croatia to accept findings“. Associated Press. 29 November 2017.
  31. ↑ „Čelnici ICTY-ja: 'Žalosno je da su tragičnu situaciju iskoristili da bi podrivali sud'“ (хрватски). Večernji list. 5 December 2017.
  32. ↑ „Croatia PM expresses regrets to war criminals' victims“. France 24. 5 December 2017.
  33. ↑ „Croatia's conservative HDZ win tight election“. BBC News. 12 September 2016. Посетено на 9 January 2019.
  34. ↑ „Croatia's conservatives reject rightwing populism with new leader“. Financial Times. 18 July 2016.
  35. ↑ „Croatian conservative leader Plenkovic becomes PM-designate“. Associated Press. 10 October 2016.
  36. ↑ „Angela Merkel-style conservatism: Does it have a future?“. Deutsche Welle. 7 June 2018.
  37. ↑ Blanuša, Nebojša (July 2018). „Trauma and Taboo: Forbidden Political Questions in Croatia“. Politička misao : časopis za politologiju. 54 (1–2): 170–196.
  38. ↑ „Thousands of right-wing nationalists protest in Croatia“. Associated Press. 13 October 2018. Посетено на 16 April 2019.
  39. ↑ „Croatia Top Court Rejects Abortion Ban Demand -“. Freedom of Research. Посетено на 16 April 2019.
  40. ↑ „TV dvoboj Plenkovića i Milanovića - evo što su poručili građanima“. Vecernji list. 12 August 2016.
  41. ↑ Stojić, Marko (2017). „Serbia, Croatia and the European Union“. Party Responses to the EU in the Western Balkans. Global Political Transitions. ISBN 978-3-319-59563-4.
  42. ↑ Herljević, Bruno (18 February 2016). „Tajnovita Plenkovićeva supruga: Evo zašto se zgodna plavuša skriva od medija“. www.zagreb.info (хрватски). Посетено на 21 June 2016.
  43. ↑ Premec, Tina (4 November 2016). „BEBA STIŽE U VELJAČI, A VEĆ SE PRIČA I KOJEG ĆE SPOLA BITI Iako samozatajna, Plenkovićeva supruga Ana ipak nije mogla sakriti trudnički trbuščić...“. Jutarnji list (хрватски). Посетено на 29 November 2017.
  44. ↑ M. S. (2022-03-30). „Stigla prinova u obitelj Plenković! Premijer i supruga Ana dobili su sina, doznajemo i kako su ga nazvali“. Dnevnik.hr (хрватски). Посетено на 2022-03-30.
  45. ↑ „Andrej Plenković“. www.andrejplenkovic.com. Посетено на 29 November 2017.

Надворешни врски

уреди
 
Викицитат има збирка цитати поврзани со:
Преземено од „https://mk.wikipedia.org/w/index.php?title=Андреј_Пленковиќ&oldid=5262275“