Александар Блатник

Александар Блатник (Заечар, 1 октомври 1944 - Ниш, 20 октомври 2016) бил српски архитект, карикатурист, графичар, дизајнер и писател кој живеел и работел во Ниш во Заводот за заштита на спомениците на културата. Член бил на сликарско-графичката секција на УЛУПУДС, со титула „истакнат уметник“. Носител бил на наградата за животно дело УЛУПУДС .

Блатник е еден од најпознатите карикатуристи во Србија, кој не само како карикатурист туку и сликар, графичар и дизајнер имал над 400 групни изложби во земјата и странство и над 30 самостојни изложби во галерии во Србија и во светот. Тој цртал карикатури за печатените медиуми во Србија и за неколку телевизиски станици. Носител е на преку 80 престижни домашни и светски награди за карикатура и сликарство.

Благодарение на неговиот богат опус, а особено неговите дела со теми од секојдневниот живот, но и оние со дневно-политичка тематика... Блатник влијаел на уметничкото творештво и образованието на многу карикатуристи во Србија, се вели во објаснувањето на наградата за животно дело УЛУПУДС.

Живот и творештво

Александар Блатник е роден во Заечар, но многу брзо по школувањето животот се врзал за Ниш, каде трајно се населил и каде живеел и работел долги години.

По професија е архитектонски инженер, а во оваа професија постојано учествувал во реставрација на цркви и историски споменици додека работел во Заводот за заштита на спомениците на културата во Ниш, а карикатурата и сликарството биле негова голема љубов и страст, кои за четириесет и повеќе години, успешно окупирана (1973-2013).

Ноќ на бел багрем

Почитувана публико, од женски и машки пол, Чест ми е да ве запознаам со воин, но не со пушка, туку со пенкало, Господинот Ацо Блатник!

Тој има стрела наместо око која постојано е насочена некаде во светот, пропуштил многу неважни работи но секогаш ја погодува главната цел.

Алекс - волшебникот на сликата без зборови, под рефлекторите на војната и мирот, од нив ги црпи и Рајот и Пеколот а публиката може да избере по своја волја.

Сето тоа е трик со него, не победува оној кој изгледа посилен, сè што гледате во Аце Блатник може да биде - но не мора да биде.

Цел живот ја меле правдата кога старата мелница за зајарски , добар пријател Ацика - дипломиран господин Синот на Ружица шнајдерката. . .

Извадок од песна на Зоран Првовиќ (2001)

Првата карикатура како војник Александар Блатник ја нацртал за време на воениот рок во Панчево во 1971 година, а својата работа ја продолжил како карикатурист, така што денес е едно од најпознатите имиња меѓу српските карикатуристи.

Писател или уметник кој слика книги?

Покрај карикатурата и сликањето масло на платно, Блатних во последните десет години пишува книги, во кои, како и во неговите слики, доминираат кловновите. За неговото сликарство, Блатник вели:

„

Во сликарството сакав да бидам поинаков од другите и секоја моја слика да има приказна. Живееме во земја која е црно-бела. Таа црно-бела реалност ја разбивам со посетителите на изложбите.

“

А за своето создавање книги Блатник вели: дека не пишува книги, туку само го копира животот, за да ги спаси од заборав познатите личности на Зајечар, Књажевцаќ Ниш, во овие ликови гледа познати ликови, или вистински луѓе (како ги нарекува), од животот на едно дело, кое, за разлика од урбанизмот и инфраструктурата, ја формирало својата душа, без која градовите не можат да опстанат.

Втора деценија 21 век

Серија слики на Блатник, главно портрети, создадени во втората деценија на 20 век, изработени се во светли бои со нагласени црни контури, а претставуваат уметнички дела во кои уметникот евоцира силно, внатрешно емотивно искуство на своите пријатели, сограѓани и познати личности, кои го одбележале време.

Блатник со неверојатна леснотија навлегувал во ликот на прикажаната личност и многу вешто како добар познавач на човечките души, стручно ги истакнувал малите човечки маани или слабости и многу вешто на прикажаните личности им додавал само своја доза на духовит хумор или сатира.

„

Смислата за хумор на Блатник понекогаш е весела и снаодлива, а понекогаш луцидна и провокативна и секако не го остава рамнодушен гледачот на неговите слики

“

Сликите на Александар Блатник од оваа фаза покажуваат дека во неговиот опус, како и кај големите сликари како Лотрек, Пикасо, Дали, Модиљани и Фрида Кало, има многу карикатура.

Изложба „Приближи се до окото на пилотот“

Комеморативен собир по повод смртта на Александар Блатник (Ниш, 21.10.2016)

За време на НАТО бомбардирањето на Југославија, Блатник организирал изложба на карикатури на отворено на тема бомбардирање на НАТО на покривот на хотелот Амбасадор во Ниш, во знак на протест против бомбардирањето на Ниш.

Со изложување на антивоени слики на покривот на зградата, Блатник сакал симболично, „да им ги приближи на окото на пилотите“ кои во тие денови постојано прелетувале и го бомбардираа Ниш, неговите пораки изразени во карикатури и да укаже на бесцелноста и нехуманоста на бомбардирањето невини граѓани.

По бомбардирањето, Блатник во својата публикација објавил карикатури од оваа изложба, во кои ги наведувал причините за нивното потекло, тешкотиите и начинот на прикажување.

Тој ненадејно починал ноќта на 20 октомври 2016 година на 73 години од животот. Погребан бил на гробиштата во Ниш. Зад себе ги оставил синот Иван, уметник кој тргнал по стапките на својот татко и сопругата.

Блатник и Блатник

Својот непоколеблив, специфичен, експресивен и донекаде „безобразен“ сликарски израз, кој несебично го користел во своето обраќање до љубителите на уметност, Александар Блатник му го пренел на својот син единец Иван Блатник, дизајнер, карикатурист и сликар (млад, љубопитен и лично ненаметлив но суштински чувствителен и креативен уметник, помлада генерација, совршени вештини за цртање и дизајн).

Во изминатите неколку години (во втората деценија 21 век) Александар и Иван Блатник, покрај заедничкото учество на многубројни колективни изложби, ги изложуваат своите дела, сликајќи по сликање, и на самостојни изложби под наслов „Блатник и Блатник“ („Блатник и Блатник“).

Додека Александар Блатник во своите дела недвосмислено поврзувал херои и ликови како оние од нашето секојдневие (Зоран Радмиловиќ, Бора Јерете, Новак Ѓоковиќ...), и оние од минатото (Тулуз Лотрек, Модилјани, Пикасо), се чини дека ја доведувал во прашање етиката на моралот и монотонијата на воспоставените животни норми, додека неговиот син Иван Блатник до одреден степен ги следел идеите на неговиот голем татко, заедно со неговите слики подеднакво изложени дела имаат и нова верзија на набљудување сликарски генијалци и големи луѓе.

Додека Александар Блатник си поигрувал со човечката природа во своите слики, преку ликовите на големите умови 20. век, тој многу вешто користејќи боја и сликарство, алудирал на нивните маани, доблести, желби, слабости, но и на минливоста на животот.

Дотогаш, Иван Блатник го „отворал прашањето“ за двојноста на човековата природа и поларизираните страни на личноста, ставајќи ги во спротивната, колористички експресивна страна на геоматски и монохроматски совршено изведени изведби, обичниот човек го прикажувал преку примерите на светските великани. Тесла, Немања Радуловиќ, Пикасо... или како што вели Јован:

„

Ме инспирираат некои луѓе кои повеќе не се меѓу нас, но оставиле трага на планетата, но и некои нови ликови, како што е Новак Ѓоковиќ, кој навистина е некаква легенда..

“

Награди

Александар Блатник имал освоено над 80 награди во земјата и во светот, од кои најважни се:

• Годишна награда за карикатура Пјер, четири пати; 1993 година (втора награда), 2000 година (трета награда) 2003 година (трета награда), 2005 година (втора награда).
• Годишна награда на Друштвото на ликовни уметници за применета уметност и дизајнери на Србија, четири пати
• „Наградата за животно дело на Здружението на ликовни уметници за применета уметност и дизајнери на Србија“ му беше доделена на Блатник во 2011 година на свечената седница на здружението УЛУПУДС што се одржа на Народниот универзитет Коларац во Белград.
• Прва награда на Меѓународниот фестивал на карикатура во Виница - Македонија, 2012 година, на тема „Има вистина во виното“.
• Годишна награда за 2013 година „Златен Пјер“, на 46. Конкурсот за најдобра весникска карикатура „Пјер“, кој традиционално го организира „Вечерње новости“, му бил доделен на Александар Блатник (по петти пат) за најдуховита, најостра, најуспешна карикатура „Без зборови“.
• Бронзена плоча на XVII меѓународен салон за анимирана карикатура „Крагуевац 2013 година. “
• Прва награда на 2. Меѓународен фестивал на улична уметност во Краљево (2014), кој ја негува алтернативната уметност. Наградата ја доби Блатник во класата цртани или стрипови, за карикатурата „Титаник“, на тема „Чекајќи го леденото доба“.
• Наградата „Класно мајсторско перо“ за 2015 година на Блатник му беше доделена на 23. Меѓународен фестивал на хумор и сатира „Златен шлем“, кој традиционално се одржува во Крушевац. Одлуката за доделување на ова признание ја донеле претходните добитници, и член на семејството Клас.
• Специјална награда за 2015 година, на 46. Светска галерија на карикатури одржана во Скопје, ПЈР Македонија.
• Специјална награда од жирито за 2015 година година, на конкурсот на карикатури на тема вино, како дел од манифестацијата „Вински бал“, која традиционално се одржува во Власотинце.

Публикации

Александар Блатник имал објавено тринаесет публикации на свои карикатури:

• „Краљевица“ четириесет раскази од животот на авторот поврзани со Заечар, (2005 ')
• „Азбука на (не) чистотата“ (2003) Оваа книга ја уредувал Александар Блатник заедно со нишката писателка Тимошенко Милосављевиќ, (2003)
• „Книга во срцето на умот во главата“
• (2005)
• „Гуолала“
• „Монографија“
• „Азбука на рециклирањето“ (2015) Оваа книга ја уредувал Александар Блатник заедно со нишкиот писател Тимошенко Милосављевиќ. Издание на ЈКП „Медиана“ Ниш, 2015 година

И една книга со есеи:

• „Мисли за фудбалот“, (2014) Оваа книга ја уредувал Александар Блатник заедно со познатиот спортски новинар Владимир Станковиќ

Надворешни врски

• Мини галерија, промоција, линија: Александар Блатник, ЕТНА, Белград, 2001-2007
• Сајтот на Александар Блатник
• Изложба на карикатури на Александар Блатник на веб-страницата НОСОРОГ - Меѓународен весник за сатира, хумор и карикатура
• Александар Блатник: „Гизам некултурни политичари“ Интервју во „Правда“
• Културата е лична карта на Србија во светот (Б92, 31.08.2013)