Седерманланд
Седерманланд (швед. ⓘ) — историска покраина (landskap) на југоисточното крајбрежје на Шведска. Се граничи со покраините Естерјетланд, Нерке, Вестманланд и Упланд, како и со езерото Меларен и Балтичкото Море.
| Седерманланд Södermanland | ||
|---|---|---|
| ||
 | ||
| Земја | Шведска | |
| Крај | Свеаланд | |
| Окрузи | Седерманланд Стокхолм Вестманланд Естерјетланд | |
| Површина | ||
| • Вкупна | 8,169 км2 (3,154 ми2) | |
| Население (2009)[1] | ||
| • Вкупно | 1,193,583 | |
| • Густина | 0,15/км2 (0,38/ми2) | |
| Народ | ||
| • Наречја | свеаландско „цимолско“ стокхолмско | |
| Култура | ||
| • Цвет | бел воден божур | |
| • Животно | орел рибар | |
| • Птица | — | |
| • Риба | деверика | |
| Час. појас | CET (UTC+1) | |
| • Лето (ЛСВ) | CEST (UTC+2) | |
Управа
уредиТрадиционалните покраини во Шведска немаат административна улога, туку претставуваат само културно-историски целини. Самиот округ Седерманланд опфаќа само дел од покраината, а најголемиот дел од жителите на покраината живеат во округот Стокхолм
Географија
уредиСедерманланд е сместен помеѓу езерото Меларен на север и Балтичкото Море на југ и исток. На југот, границата со покраината Естерјетланд е покриена со шумата Колморден.
Земјиштето е рамно и претежно се состои од долови исполнети со вода, а повисоките места се пошумени. Највисока точка е Скугсбиос (124 м).
Во покраината има три крупни водни области. Западниот е езерото Јелмарен истекува во езерото Меларен. Втората област се протега на полуостровот Седертерн. Мала е по површина и нема поголеми езера: Борншен (6,5 км2), Урлонген (2,5 км2), Магелунген (2,9 км2). Третата водна област се наоѓа на југ кон шумата Колморден.
- Национални паркови: Тиреста
Население
уредиСедерманланд брои 1 193 583 жители. Населението е распределено во три окрузи:[1]
| Округ | Население |
|---|---|
| дел од Стокхолм | 917 944 |
| дел од Седерманланд | 268 987 |
| дел од Вестманланд | 6 652 |
Со 146 жит/км2, Седерманланд е најгусто населена покраина во земјата. Голем дел од населението живее во и околу градот Стокхолм.
Историја
уредиСедерманланд е мошне стар дел од Шведска. Населен е во раниот дел на каменото време, за што сведочат археолошките наоѓалишта. Во покраината постојат вкупно 96 000 наоди како гробишта, монети, ножеви итн. Новото камено време е застапено со значајни наоди, но има и доста предмети и рушевини од скандинавското брозено време. Наодите од пред нашата ера се поретки. V и VI век се застапени со голем број на златни предмети.
Наодите од викиншката ера останати се 300 рунски камења. Најстариот е каменот кај Скоенг, кој датира од доцниот VI век.
Првите записи за подрачјето се претежно легендарни преданија. Пред VII век се смета дека покраината била поделена на кнежевства. Ситуацијата се сменила во ~640 г. кога Ингјалд Подмолниот ги заробил и запалил велможите.
Најстариот град (првиот таков статус) во Седерманланд е Седертелје (1000). Во 1187 таква повелба добил Нишепинг. Столхолм станал град во XIII век, а во XIV век правото го добиле и Стренгнес, Торшхела и Труса.
Околу 1100, Стренгнес станал седиште на епископијата со своја катедрала. Долги години градот бил едиствената епархија во покраината. Во 1942 е основана Стокхолмската епархија, на која ѝ припаднал дел од територијата на Стренгнеската епрахија.
Првиот запис што сведочи за Седерманланд како покраина датира од XIII век. Во 1266 покраината му припаднала на Магнус III, кој се преселил на поседот кај Нишепинг. Со тоа Нишепинг станал еден од најважните градови во Шведска.
Во 1523 во Стренгнес во е крунисан кралот Густав Васа, подоцна наречен „таткото на нацијата“. Денот 6 јуни подоцна станал државен празник - „Национален ден“ на Шведска. Синот Карл IX бил благонаклонет кон покраината, каде утврдувал замоци и ги развивал стопанските гранки.
Култура
уредиПодрачјето на Седерманланд е населено уште од каменото време. Во руралните места изобилуваат средновековни цркви, рунски камења и стари гробишта.
Веројатно највелелепно здание во покраината е замокот Грипсхолм. Недалеку се наоѓаат Ингваровите камења со натписи што сведочат за подвизите на Ингвар Патешественикот и неговите походи против Персија (1036–1042).
Гробиштата Скугсширкогорден во јужниот дел на Стокхолм се прогласени за светско наследство на УНЕСКО.
Градови
уредиНаводи
уреди- ↑ 1,0 1,1 Статистички податоци - Централна статистичка служба (шведски)