Википедија

Оризарци

Оризарци или Челтик (грчки: Ρύζια, Ризија; до 1926 г. Ορύζαρτση, Оризарци[2]) — село во Гуменџиско, Егејска Македонија, денес во општината Пајонија на Кукушкиот округ, Грција. Сè до 1920-тите било населено исклучиво со Македонци, а денес е мешано.[3]

Оризарци
Ρύζια
Оризарци is located in Грција
Оризарци
Оризарци
Местоположба во областа
Оризарци во рамките на Пајонија (општина)
Оризарци
Местоположба на Оризарци во Кукушкиот округ и областа Централна Македонија
Координати: 40°55.48′N 22°34.12′E / 40.92467° СГШ; 22.56867° ИГД / 40.92467; 22.56867
ЗемјаГрција
ОбластЦентрална Македонија
ОкругКукушки
ОпштинаПајонија
Општ. единицаБојмица
Надм. вис.&1000000000000004000000040 м
Население (2011)[1]
 • Вкупно389
Час. појасEET (UTC+2)
 • Лето (ЛСВ)EEST (UTC+3)

Географија

уреди

Селото се наоѓа на околу 7 км јужно од градот Бојмица во областа Бојмија. Лежи по долното течение на реката Вардар, по нејзиниот излез од Циганската Клисура во Солунското Поле.

Историја

уреди

Во Отоманското Царство

уреди

Во османлиските дефетери на немуслиманското население на Ениџевардаската каза од 1632-33 г. селото е заведено под името Челтјукчијан со 45 даночно обврзани домаќинства.[4]

Според статистиката на Васил К’нчов („Македонија. Етнографија и статистика“) во 1900 г. Оризарци (Челтикъ) било село во Ениџевардарската каза со 380 жители Македонци.[5][6] Во селската црква „Успение на пресв. Богородица“ има икони на зографот Димитар Вангелов.[7]

На австроунгарската воена карта селото е означено како Челтик (Čeltik),[8] а на картата на Кондојанис се води како Оризарци (Ορυζάρτσι), христијанско село. Според Николаос Схинас („Οδοιπορικαί σημειώσεις Μακεδονίας, Ηπείρου, Νέας οροθετικής γραμμής και Θεσσαλίας“) во средината на 1880-тите Оризарци (Οριζάρτσι) било село со 20 христијански семејства.[9]

Целото село било под врховенството на Бугарската егзархија и во него работела бугарската пропаганда. По податоци на егзархискиот секретар Димитар Мишев („La Macédoine et sa Population Chrétienne“) во 1905 г. во Оризари (Orizari) имало 488 Македонци егзархиски и во него работело бугарско училиште.[5][10]

Кукушкиот околиски училиштен инспектор Никола Хрлев во 1909 г. напишал за селото:

„ Оризарци (Челтик), 20 /III, 1 ч. од Бабаќово. Вкупно 72 македонски[11] куќи: 50 егзархиски и 12 патријаршиски. Последните станале гркомани минатата година. Се занимаваат со земјоделство и бубарство. Црквата има 3 погона ниви.[12] “

По податоци на Егзархијата во 1910 г. Оризарци било речиси целосно чифлигарско село со 81 семејство сочинето од 452 жители българи (од нив 308 чифлигари) и две цркви.[5][13]

Во 1910 г. Халкиопулос напишал дека во селото (Οριζάρτσι) имало 120 егзархисти и 240 патријаршисти.[9][14]

Според Боривое Милоевиќ („Јужна Македонија“) пред Балканските војни Оризарци имало 80 куќи на Македонци христијани.[15]

Во Грција

уреди

По Балканските војни во 1913 г. Оризарци било пропоено кон Грција согласно Букурешкиот договор. Во 1912 г. е заведено како село со христијанска религија и македонски јазик. На пописот од 1913 г. Оризарци или Цертик (Ορυζάρτσι ή Τσερτίκ) имал 460 жители, од кои 230 мажи и 230 жени.[9] Поради грчкиот терор врз селото, во 1914 г. неколку семејства се иселиле во Бугарија, поради што во 1920 г. населението се намалило на 393 лица.[3] Во 1924 г. поради притисоците и малтретирањето на власта селото го напуштиле уште 211 жители (54 семејства)[3] На нивно место се доведени грчки доселеници од Источна Тракија и помал дел од Мала Азија. Малоазиските доселеници всушност биле жители на Киздервент — Македонци од Охридско присилно иселени таму на почетокот на XVIII век за да бидат дервенџии, чиј јазик и денес е смеса од македонски со турски зборови.[16][17]

Во 1926 г. селото е преименувано во Ризија.[18] Во 1928 г. Оризарци е претставено како мешано село со 658 жители,[3] од кои 434 лица (106 семејства) биле дојденци.[19]

Во 1940 г. се накачило на 758 жители, од кои, според статистиката на НОФ, 259 биле староседелски Македонци.[3]

Месности во Оризарци преименувани со службен иказ на 31 јули 1969 г.
Име Грчки Ново име Грчки Опис
Караагачи[20] Καραγάτσια Фтелиес Φτελιές[21] месност на И од Оризарци, по десниот брег на Вардар[20]

Население

уреди

Еве преглед на населението во сите пописни години, од 1940 г. до денес:

Година 1940 1951 1961 1971 1981 1991 2001 2011 2021
Население 758 851 935 844 814 677 592 389
Извор за 1940-1991 г.: Т. Симовски, Населените места во Егејска Македонија

Културни и природни знаменитости

уреди

Личности

уреди
  • Велин Гонев (1889 – ?) — борец во МОО, III чета на IV Битолска дружина[22]
  • Христо Карамарков — гркомански андартски деец
  • Мичко Оризарски — револуционер на ВМОРО, опеан во комитска песна,[23] ја потпомогнал офанзивата на I Одделна партизанска чета на МОО во Ениџевардарско[24]

Наводи

уреди
  1. ↑ „Попис на населението од 2011 г. Трајно население“. Државен завод за статистика на Грција.
  2. ↑ „Μετονομασίες των Οικισμών της Ελλάδας“. Πανδέκτης: Name Changes of Settlements in Greece. Посетено на 12 април 2021.
  3. ↑ 3,0 3,1 3,2 3,3 3,4 Симовски, Тодор Христов (1998). Населените места во Егеjска Македониjа (PDF). II дел. Скопjе: Здружение на децата-бегалци од Егејскиот дел на Македонија, Печатница „Гоце Делчев“. стр. 63. ISBN 9989-9819-6-5.
  4. ↑ Турски извори за българската история, т. VII, София 1986, с. 353.
  5. ↑ 5,0 5,1 5,2 Како што е општопознато, Македонците во бугарските извори се присвојуваат и водат како Бугари, и покрај признанието дека самите се изјаснувале како Македонци.
  6. ↑ Кѫнчовъ, Василъ (1900). Македония. Етнография и статистика. София: Българското книжовно дружество. стр. 147. ISBN 954430424X.
  7. ↑ „Ταξιδεύοντας με τους ζωγράφους“ (PDF). Υπουργείο Πολιτισμού και Αθλητισμού. Εφορεία Αρχαιοτήτων Κιλκίς. Посетено на 23 јуни 2018.
  8. ↑ Generalkarte von Mitteleuropa 1:200.000 der Franzisco-Josephinischen Landesaufnahme (германски). Österreich-Ungarn. ab 1887-1914. Проверете ги датумските вредности во: |year= (help)
  9. ↑ 9,0 9,1 9,2 „Πληθυσμός και οικισμοί της περιοχής Γιανιτσών 1886 – 1927“. lithoksou.net. Посетено на 26 август 2019.
  10. ↑ Brancoff, D. M (1905). La Macédoine et sa Population Chrétienne : Avec deux cartes etnographiques (PDF). Paris: Librarie Plon, Plon-Nourrit et Cie, Imprimeurs-Éditeurs. стр. 102–103.
  11. ↑ Нарекувајќи ги „бугарски“ под влијание на бугарската пропаганда.
  12. ↑ Хърлев, Никола (1998). Рапорт по ревизията на селските български училища в Ениджевардарската кааза през м. март 1909 год. – В: Извори за българската етнография, том 3: Етнография на Македония. Материали из архивното наследство. София: Македонски научен институт, Етнографски институт с музей, Академично издателство „Проф. Марин Дринов“. стр. 86.
  13. ↑ Шалдев, Христо. Областта Боймия в Югозападна Македония. Македонски преглед, 1930, 6:1, стр. 61–69.
  14. ↑ Χαλκιόπουλος, Αθανάσιος (1910). Εθνολογική στατιστική των βιλαετίων Θεσσαλονίκης και Μοναστηρίου. Αθήναι.
  15. ↑ Милојевић, Боривоје Ж (1921). Јужна Македонија (PDF). Насеља српских земаља. стр. 29.
  16. ↑ Шишманов, Димитър. „Необикновената история на Малоазийските българи“, II издание, „Пони“, София, 2001, стр. 49-50.
  17. ↑ Καραλίδου, Φωτεινή, Η περίπτωση ενσωμάτωσης των κατοίκων του Κίζδερβεντ Μ. Ασίας στον ελλαδικό χώρο, μεταπτυχιακή εργασία, τμήμα Ιστορίας και Αρχαιολογίας, Φ.Λ.Σ., Α.Π.Θ., Θεσσαλονίκη, 1992., Архивирано од изворникот на 23 декември 2009, Посетено на 23 март 2010
  18. ↑ Λιθοξόου, Δημήτρης. Μετονομασίες των οικισμών της Μακεδονίας 1919 - 1971, Архивирано од изворникот на 30 јуни 2012, Посетено на 30 јуни 2012
  19. ↑ Κατάλογος των προσφυγικών συνοικισμών της Μακεδονίας σύμφωνα με τα στοιχεία της Επιτροπής Αποκαταστάσεως Προσφύγων (ΕΑΠ) έτος 1928, Архивирано од изворникот на 30 јуни 2012, Посетено на 30 јуни 2012
  20. ↑ 20,0 20,1 По топографска карта М1:50 000, издание 1980-1985 „Генеральный штаб“
  21. ↑ „Β. Διάταγμα ΥΠ' Αριθ. 483. Περὶ μετονομασίας συνοικισμὤν, κοινοτήτων καὶ θέσεων“ (PDF). Εφημερίς της Κυβερνήσεως του Βασιλείου της Ελλάδος. Εν Αθήναις: Ἐκ τοῦ Εθνικού Τυπογραφείου. Τεύχος Πρώτον (Αριθμός Φύλλου 147): 1050. 1969. Занемарен непознатиот параметар |month= (help)
  22. ↑ Македоно-одринското опълчение 1912-1913 г. : Личен състав по документи на Дирекция „Централен военен архив“ (PDF). София: Главно управление на архивите, Дирекция „Централен военен архив“ В. Търново, Архивни справочници № 9. 2006. стр. 180. ISBN 954-9800-52-0.
  23. ↑ Бабев, Иван. Македонска голгота, Македонска голгота, ТАНГРА ТанНакРа ИК, София, 2009, стр.329
  24. ↑ Генов, Георги (2007). Беломорска Македония : 1908 - 1916 (PDF). Toronto, New York: Благотворително издание на бежанците от Вардарска и Егейска Македония, емигранти в САЩ и Канада, Veritas et Pneuma Publishers Ltd., Multi-lingual Publishing House. стр. 113. ISBN 978-954-679-146-4 Проверете ја вредноста |isbn=: checksum (help).
Преземено од „https://mk.wikipedia.org/w/index.php?title=Оризарци&oldid=5184567“