Матија Мурко
Матија Мурко, познат и како Матијас Мурко (10 февруари 1861 – 11 февруари 1952 година), ― југословена научник од словенечка народност, познат најмногу по неговата работа на усните епски традиции на српски, босански|бошњачки и хрватски јазик.
Живот
уредиМурко е роден во малото село Дрстеља кај Птуј, Долна Штаерска, во тогашното Австриско Царство, а сега е во Словенија, и покрстен како Матијас Мурко.[1] Посетувал гимназија во Птуј и Марибор. Студирал словенска и германска филологија на Виенскиот универзитет, каде што бил ученик на Франц Миклошич. Откако докторирал во Виена во 1886 година, заминал на последокторски студии во Москва. Од 1897 до 1902 година предавал словенска филологија на Виенскиот универзитетот, од 1902 до 1917 година на Грацкиот универзитет и од 1917 до 1920 година на Универзитетот во Лајпциг. Од 1920 до 1931 година предавал на Карловиот универзитет во Прага, каде што се населил и живеел до својата смрт во 1952 година. На Карловиот универзитет го основал Словенскиот институт (Slovanský ústav), кој го водел до 1941 година.
Мурко имал интензивен општествен живот и бил личен пријател со личности како Иван Хрибар, Томаш Гариг Масарик и Карел Крамар.[2] За време на неговиот живот, тој станал член на бројни академии на науки низ Европа, особено во словенските земји: југословенската, српската, чешката, советската, бугарската, полската и словенечката. Докторирал so почесна диплома на Карловиот универзитет во Прага во 1909 година и на Универзитетот во Љубљана во 1951 година.
Работа и влијание
уредиМурко бил обучуван во позитивистички стил на филологијата. Објавил повеќе научни трудови од областа на етнологијата, културната и книжевната историја. Под влијание на историчарот Карл Лампрехт, Мурко ја објавил книгата „Историја на античките словенски книжевности“ (Geschichte der aeltern slawischen Literaturen, Лајпциг, 1908 година), во која ги претставил постарите словенски книжевности како одраз на нивниот збирен културен и оппштествен живот на тие луѓе. Пишувал и за историјата на словенечката книжевност, особено за Прешерен и протестантските автори од 16 век, како Примож Трубар, Јуриј Далматин и Себастијан Крељ.
Бидејќи Мурко објавувал претежно на германски и француски јазик, неговата работа била малку позната на научниците кои не биле запознаени со овие јазици, но имало важно влијание врз Милман Пари, кој студирал на својот докторат на Сорбона во Париз под Антоан Мејле, во време кога главното дело на Мурко се појавило на француски јазик.
Неговото дело било пофалено од познатиот австриски критичар Херман Бар, кој го сметал за еден од најдобрите примери на стил во современата научна проза.[2] Мурко влијаел и на развојот на современата словенечка книжевна историја, особено на Фран Илешич, Иван Пријатељ и Франце Кидрич.
Извори
уреди- Јан Колар (Љубљана: Словенечка матица, 1894).
- Deutsche Einflüsse auf die Anfänge der Slavischen Romantik („Германски влијанија врз словенскиот романтизам “, Грац, 1897).
- Die südslavischen Literaturen: die Kultur der Gegenwart („ Јужнословенските книжевности: Културата на сегашноста“, Штутгарт, 1908).
- Geschichte der ältern slawischen Literaturen („Историја на античките словенски книжевности“, Лајпциг, 1908).
- Die Bedeutung der Reformation und Gegenreformation für das geistlige Leben der Südslaven („Важноста на протестантската реформација и контрареформација во духовната историја на јужните Словени“, Прага: Славија, 1925; Хајделберг, 1926 година).
- La poésie populaire épique en Yougoslavie au début du XXe siècle („Народната епска поезија во Југославија на почетокот на 20 век“, Париз : Шампион, 1929 година)
- Трагом српскохрватске епике („Следење на српско-хрватската епика“, Загреб, 1951).
- Избрано дело („Избрани дела“, редакција на Антон Слодњак, Љубљана, 1962).
Наводи
уреди- ↑ Taufbuch. Destrnik. 1859–1872. стр. 52. Посетено на 15 октомври 2022.
- ↑ 2,0 2,1 Slovenska kronika XIX. stoletja (1861–1899) (Ljubljana: Nova revija, 2005), стр. 50
Извори
уреди- Lord, Albert Bates (1960), The Singer of Tales, Cambridge, MA: Harvard University Press, pp. 11–12.
- Dalby, Andrew (2006), Rediscovering Homer, New York: Norton, ISBN 0-393-05788-7, pp. 186–187.
- Janko Kos et al. (1982), written at Ljubljana, Slovenska književnost, Cankarjeva založba, pp. 239–240.