Штаерска (Словенија)
Словенечка Штаерска (словенечки: Slovenska Štajerska) или Долна Штаерска (Spodnja Štajerska; германски: Untersteiermark) — еден од 8-те традиционални региони на кои е поделена Словенија. Областа ја сочинува јужната третина од поранешното Војводство Штаерска. Населението на Штаерска во нејзините историски граници изнесува околу 705.000 жители или 34,5% од населението на Словенија. Најголем град е Марибор.
| Долна Штаерска Spodnja Štajerska Untersteiermark | |||
|---|---|---|---|
| Историско-географска област | |||
 Типичен пејзаж во Долна Штаерска во близина на Севница | |||
| |||
 Територија на поранешното војводство Штаерска, претставена на современите граници на Австрија и Словенија, Долна Штаерска во темно портокалово. | |||
| Држава | Словенија | ||
| Надм. вис. | 300 м | ||
Етимологија уреди
Во 19 век, Штаерското војводство, кое постоело како посебен политичко-административен ентитет од 1180 до 1918 година, порано било поделено на три традиционални региони: Горна Штаерска (Оберштајермарк; Згорња Штајерска) и Централна Штаерска (Мителштајермарк; Средња Штајерска). како и Долна Штаерска, која се протега од реката Мур и словенечките ридови на север до Сава. Горна Штаерска и Централна Штаерска, претежно од германско говорно подрачје, денес ја формираат австриската покраина Штаерска (Штаермарк). Јужната трета, доминантно словенечката Долна Штаерска, стана дел од Кралството на Србите, Хрватите и Словенците (Југославија) по Првата светска војна. По Втората светска војна, таа стана дел од претходникот на модерна Словенија, Социјалистичка Република Словенија.
Историја уреди
Во средниот век, земјите од Долна Штаерска биле управувани од неколку непосредни (reichsfrei) династии како грофовите од Целје, чиишто големи поседи не биле вклучени во хабсбуршките поседи до 15 век.[1]
Во 1918 година, по распаѓањето на австроунгарската монархија по Првата светска војна, Војводството Штаерска беше поделено меѓу новоформираните држави Австрија и југословенската држава Словенци, Хрвати и Срби. По кратка борба со германско-австриските паравоени единици, беше воспоставена сегашната граница, признаена од привременото собрание на Штаерска во Грац. До декември 1918 година, цела Долна Штаерска беше де факто вклучена во Кралството на Србите, Хрватите и Словенците.
Потврдено со Договорот од Сен Жермен од 1919 година, границата меѓу Југословенска и австриска Штаерска главно ја следеше етничко-јазичната линија на поделба помеѓу Словенците и Германците. Сепак, неколку села во кои се зборува словенечки останале во Австрија. Од друга страна, неколку градови со мнозинство германско население останаа во Југославија, особено Марибор (80% германски јазик), Птуј (86%) и Целје (67%).[2][3]
Во април 1941 година, нацистичка Германија ја нападна Југославија, а словенечка Штаерска беше припоена кон Третиот Рајх. Воведена е политика на насилна германизација. Јавната употреба на словенечкиот јазик беше забранета, а сите словенечки здруженија беа распуштени. Припадниците на сите професионални и интелектуални групи, вклучително и многу свештеници, беа протерани. Помеѓу април 1941 година и мај 1942 година, околу 80.000 Словенци (речиси 15% од целокупното население) биле протерани од Долна Штаерска или преселени во други делови на Рајхот. Како реакција, се разви движење на отпор. Многу области на Долна Штаерска беа сведоци на жестоки борби меѓу германските трупи и словенечките партизански единици.
По Втората светска војна, југословенската власт над регионот била воспоставена и словенечка Штаерска станала составен дел на Социјалистичка Република Словенија. Според претходните одлуки донесени од Антифашистичкиот совет за народното ослободување на Југославија, беше извршено протерување на преостанатото германско население, без оглед на нивната поврзаност со нацистичкиот режим.
Помеѓу 1950-тите и 1970-тите, многу области од регионот претрпеа брза индустријализација. Градовите како Марибор, Целје и Велење станаа меѓу најважните индустриски центри на Словенија и Југославија.
Градови уреди
Културен и економски центар на Долна Штаерска отсекогаш бил градот Марибор. Други поголеми градови се Целје, Велење, Птуј, Брежице и Словењ Градец. Последните две повеќе не се сметаат за дел од соодветната Штаерска: Словењ Градец е прикачен на Корушка, формирајќи го новиот културен и економски центар на тој проширен регион, додека Брежице е еден од главните центри на Посавскиот регион, регион кој се развил по Втората светска војна на двата брега на реката Сава.[4]
_(cropped).jpg)
Наводи уреди
- ↑ Gregor Jenuš, Ko je Maribor postal slovenski (Maribor: znanstvenoraziskovalni inštitut dr. Franca Kovačiča, 2011), 81
- ↑ Dušan Nećak, Die "Deutschen" in Slowenien (1918-1955): kurzer Abriß (Ljubljana: Znanstveni inštitut Filozofske fakultete, 1998)
- ↑ Gregor Jenuš, Ko je Maribor postal slovenski (Maribor: znanstvenoraziskovalni inštitut dr. Franca Kovačiča, 2011), p 89-90
- ↑ „Sloveniaholidays.com“. www.sloveniaholidays.com. Посетено на 2021-11-24.