Застава Скала, позната како Застава 101 или како Југо Скала — автомобил кој бил произведуван од страна на српскиот производител на автомобили Застава Автомобили со седиште во Крагуевац. Моделот бил произведен врз основа на седанот на „Фиат 128“, и бил воведен во 1971 година и се продавал како „Застава“ (Југо) 128, со малку изменета задна врата. Подоцна станал достапен како лифтбек со 3 или 5 врати, модел што не бил издаден во Италија, под имињата Застава 101, Застава 1100, Застава 1300 и Застава ГТЛ.

Застава Скала
ПроизведувачЗастава
Познат и какоЗастава 101
Застава 1100 [1]
Застава 1300[2]
Застава ГТЛ [2]
Производство15 октомври 1971 – 21 ноември 2008
СклопувањеКрагуевац, Србија
Класамал автомобил
Вид каросерија3-врати хечбек
5-врати хечбек
2-врати пикап
Мотор1.1 Л SOHC - I4
1.3 L SOHC - I4
Пренос4-брзини (автоматско)
5-брзини (автоматско)
СродниФиат 128

На својот домашен пазар, „Застава 101“ бил широко познат како „Стоединец“. За време на своето 37-годишно производство, од 16 октомври 1971 до 20 ноември 2008 година, од овој автомобил биле произведени вкупно 1.045.458 единици. Милионскиот примерок бил произведен во 1991 година, а рекордното годишно производство било во 1979 година, кога излегле 88.918 примероци. За време на производството, автомобилот бил неколкупати технички и естетски развиван, но до крајот на производството го задржал својот карактеристичен облик. Во 1988 година го добил името „Скала“. Се произведувал во варијанти од пет и три врати и најчесто со мотор од 55 коњски сили од 1.100 кубни метри. Покрај седанот, „Застава 101“ била понудена и како „пикап“, произведен од фабриката во Сомбор, а се произведувала до 2010 година.

Набргу по почетокот на производството, моделот „Застава 101“ се здобил со статус на „национално возило“ во Југославија и станал најпродаваното возило на „Застава“. Поради достапната цена, моделот бргу ги поплавил домашните патишта и улици, и постигнал значителен успех во извозот низ целиот свет. Особено, овој модел се здобил со популарност во Полска, каде што се склопувал во Фабриката за патнички автомобили (ФСО) од 1973 до 1983 година.

Историја

уреди

Скала 55 за првпат се појавила на 15 октомври 1971 година како Застава (ЈУГО) 101 (на меѓународно ниво, Застава 1100 или 311/313/511/513). Добиено од италијанскиот „Фиат 128“, кој исто така го произведувала „Застава“ (Застава 128), Застава 101 имала и практична петта врата.

Пристигнувајќи цели три години пред сопствените компании на Фиат 128 3P и Фолксфаген Голф, Застава 101 бил меѓу првите хечбеци со мотор и менувач сместени едни од други.

Предниот погон во ерата кога повеќето производители сè уште биле години далеку од правење на прекинувачот, Застава понудила одлично користење на просторот. Независната задна суспензија добро се справила со предизвикувачките патишта во Источна Европа, додека моторите дизајнирани од легендарниот Аурелио Лампреди работеле најдобро.

Во Полска фабриката ФСО ја произведувала „Застава 101“ до 1976 година.

Во 1979 година, 88.918 модели на Застава (Југо) биле произведени во Крагуевац. Две години подоцна, автомобилот бил прогласен за Автомобил на Декадата на Југославија.

Во раните 80-ти години, моделот станал прилично популарна во Велика Британија. Рекламиран под слоганот Go New! Go Yugo!, 311/313/511/513 бил најевтиниот нов автомобил достапен за британските купувачи. Во 1984 година, моделот чинел помалку од 2.400 фунти, приближно половина од цената на еквивалентниот Форд Ескорт.

Во 1991 година била произведена милионската „Застава“ (ЈУГО) Скала.

Во текот на 90-тите години, производството на автомобили во Застава тргналоло слабо. По распадот на СФР Југославија, во 1991 година, Застава изгубила голем број подизведувачи во фабриките сместени во други југословенски републики, а пред сè во Хрватска и Босна и Херцеговина. Последователно, наметнувањето санкции за Југославија во 1992 година го прекинал извозот на возила. Поради лошата економска состојба и хиперинфлацијата во 1993 година, како и падот на куповната моќ на населението, побарувачката за купување нови автомобили се намалила. Производството на автомобили потоа паднало од 183.393 единици во 1990 година на 5.535 единици во 1993 година. Точно во 1993 година, рекордното ниско производство на „101“ било постигнато кога од производните погони се спуштиле само 772 единици[3][4].

Постепеното нормализирање на производството и продажбата на возилата, како и извозот на возила по 1996 година, било прекинато во 1999 година со бомбардирањето на НАТО на СР Југославија. Цел на бомбардерот на НАТО била и фабриката за автомобили, која била уништена на двапати - на 9 и 12 април. Во таа пригода биле уништени 160.000 квадратни метри површина за производство. По бомбардирањето, производството на автомобили било рестартирано во есента 1999 година и се произвеле вкупно 1.628 модели Скала таа година. Во 2000 година Застава започнала со извоз во поранешните југословенски републики, а за првпат од 1990 година автомобилите „Застава“ се нашле и на пазарите во Словенија, Хрватска, Македонија и Босна и Херцеговина. По промените од 5 октомври 2000 година, Застава започнала да бара стратешки партнер, а во 2001 година во јавноста биле претставени нови модели: „Корал In/In L” и „Флорида In/In L” , кои биле резултат на соработката на Застава со дизајнерската куќа „Хеулиез“ и со „Група ПСА“. Верзиите Корал и Флорида, означени со „In L“, имале 1,1 и 1,6 литарски мотори од моделите „106“ и „306“ на Пежо. И покрај значителната модернизација на овие модели, побарувачката за моделот Скала продолжила да постои на домашниот пазар[5][4].

За време на производството на сите 37 години, Застава 101 поминала од модерен автомобил со многу напредни технички решенија на почетокот на производството до технички застарен модел со најдолго искуство во производството на крајот на производството. Голем број фактори влијаеле на оваа врска. Моделот Флорида, кој се појавил во 1988 година, бил приоритет за наследник на моделот 101, но поради пропаѓањето на земјата и санкциите, тоа не се остварило. Бидејќи била во незавидна финансиска позиција и не можела да работи на создавање нови модели, Застава не сакала да се откаже од моделот 101, на кој сè уште доминирала побарувачката на домашниот пазар. Во последната година од производството, „Застава 101“ била официјално втор најевтин автомобил во светот со цена од 419.903 динари или 5.120 евра.

Производството на 101/Скалата престанала на 21 ноември 2008 година по цели 37 години производство. Биле произведени вкупно 1.045.458 парчиња од моделот „101 / Скала“, како и 228.227 од моделот „128“, во вкупна вредност од 1.273.732 примероци од југословенската варијанта на легендарниот „Фиат 128“[6][4].

Број на произведени модели од Застава 101 по година на производство [4]
1971. 1972. 1973. 1974. 1975. 1976. 1977. 1978. 1979. 1980. 1981. 1982. 1983. 1984. 1985. 1986. 1987. 1988. 1989.
591 16.262 36.163 53.573 59.798 68.632 77.869 86.402 88.918 84.221 73.204 56.648 53.929 54.317 50.223 32.486 30.700 26.468 26.679
1990. 1991. 1992. 1993. 1994. 1995. 1996. 1997. 1998. 1999. 2000. 2001. 2002. 2003. 2004. 2005. 2006. 2007. 2008.
20.703 7.527 1.470 772 1.902 1.962 2.062 2.725 3.150 1.628 3.016 1.500 2.134 3.278 2.920 3.594 2.997 2.804 2.022
Вкупен број на произведени примероци 1.045.258
рекордно годишно производство 1979. година 88.918
рекордно месечно производство октомври 1979. година 9.027
рекордно дневно производство 16. јануари 1980. година 442
100.000 произведени автомобили 1974. година
1.000.000 произведени автомобили 1991. година

Извоз

уреди

Високо напредните технички одлики земени од Фиат 128, како и тогашната нова и практична хечбек верзија на каросеријата Застава 101, ги отвориле извозните врати низ цела Европа и низ целиот свет. Моделите наменети за извоз биле именувани како „Застава 1100“ наместо „Застава 101“ затоа што француската компанија „Пежо“ имала трицифрена ознака со нула во средина. Доаѓањето на моделот со мотор од 1.300 см³ бил наречен и „Застава 1300“. По почетокот на извозот на возила „Застава“ во Велика Британија, во 1983 година, во договор со дилерите, бил воведен посебен систем за обележување на модели, каде што во првата цифра се навел бројот на вратите 5 или 3, додека другите два броја го дефинирале капацитетот на моторот 11 за мотори од 1.100 и 13 за 1.300 см³ мотори, така што „Застава 101“ бил продаван на овој пазар под нумерацијата - 511, 513, 311 и 313[7][8].

Почетокот на извозот на „Застава 101“ започнал веднаш откако започнало и производството во 1971 година, кога осум автомобили биле извезени во Полска и Грција, кои подоцна станале водечки странски пазар за моделот 101. Откако започнало сериското производство, во 1972 година започнала и дистрибуцијата на „Застава 101“ на странските пазари и во текот на таа година биле извезени 1.361 единици. Растот на извозот на „Застава 101“ пораснал од година во година, достигнувајќи во 1976 година 12.325 единици, а во 1978 година 11.067 единици. Рекордниот извоз на моделот 101 бил постигнат во 1981 година кога биле извезени 24.026 парчиња, по што се случила стагнација. Во овој период Застава започнала со производство на „Фиат 128“, односно „Застава 128“, што шретставувало директна конкуренција на моделот 101, како и почеток на производство на Југо, кое станало главно извозно средство на Застава во наредните години. По почетокот на извозот на Југо во САД, во средината на осумдесеттите години на минатиот век, многу дистрибутери на возила „Застава“ од други земји почнале да ги зголемуваат нарачките од сметка на „Југо“. Слична ситуација се повторила во 1988 година, кога се појавил нов модел „Југо Флорида“, користејќи мотори со ист кубен капацитет.

Во периодот од почетокот на производството на „Застава 101“, во 1971 година до воведувањето санкции кон Сојузна Република Југославија, во 1992 година, биле извезени вкупно 224.851 парчиња „Застава 101“. Од 1965 до 2008 година, „Застава Автомобили“ на странскиот пазар пласирала вкупно 645.565 автомобили, што претставува 1/3 од вкупниот број извезени возила[4][8].

Број на извезени примероци од Застава 101 по земја од 1971. до 1992. година[б 1][8]
класичен извоз
Грција Обединето Кралство Унгарија Египет Алжир Франција Чехословачка Холандија Данска Бугарија
31.723 27.316 22.168 18.911 14.430 12.516 11.002 9.423 8.770 7.112
Источна Германија Западна Германија Белгија Чиле Еквадор Финска Кина Либија Колумбија Доминикана
5.262 4.945 4.598 2.700 2.400 2.072 2.012 1.565 1.500 400
Малта Никарагва Панама Кипар Костарика Гватемала Јордан Норвешка Либан останати земји [б 2]
196 60 60 59 40 20 15 13 11 22
вкупно класичен извоз 191.331
робна размена
Полска 33.520
Вкупен извоз на Застава 101 224.851

Модели на Застава 101

уреди
Име Производство Опис Слика
1971 — 1979 (прва генерација)
-{Zastava 101 / 101 B}- 1971—1979 Основниот модел, кој бил надграден во 1976 година, а последната серија од 1979 година ја носел ознаката -{101 B}-.[9]
 
-{Zastava 101 lux}- 1971—1976 Луксузен модел, но само со подобра опрема - црвени небесни седишта, хромирана лајсни на вратата, рачка на менувачот со Z внатре, хромирана лајсна на праговите и рабовите на покривот, црна пластична решетка за ладилникот, итн..[9]
-{Zastava 101 L}- 1976—1979 Надграден луксузен модел, со нова опрема - седиштата и тапацирот биле плишени, потпирачи за вратите се вртеле назад, маската на ладилникот имала две сребрени хоризонтални линии, електрична пумпа за миење на шофершајбната, запалка за цигара, индикатор за температура на моторот наместо сигнал ламба, серво сопирачки уред, итн.[9]
1979 — 1983 (втора генерација)
-{Zastava 101 confort}- 1979—1983 Нов основен модел, со нова опрема - квадратни фарови, нова маска за ладилникот, нов волан, грејач на задното стакло, нови седишта со потпирачи за глава, нови бои во внатрешноста, пластични облоги на вратите, итн.[10]
 
-{Zastava 101 super i SC}- 1979—1983 Подобрен основен модел, чиј ентериер се разликува од моделот на комфор во спортски седишта, кои биле интегрирани со потпирачот за глава. Поседувал мотор со 1.116 - {ccm³} - и 64 - p КС} - и двоен карбуратор.[10]
-{Zastava 101 special}- 1979—1983 Луксузен модел, кој имал нови алуминиумски тркала, како и табла која покажува вртежи во минута, како и вграден притисок на маслото и мерач на температура на водата. Поседувал мотор со 1.290 - {ccm³} - и 73 - p КС}.[10]
-{Zastava 101 mediteran}- 1979—1983 Модел на каросерија со три врати. Внатрешноста ја имала како удобнна, но ги задржала тркалезните фарови од моделите од првата генерација и имала обоено стакло (зелено и црно). Моделот поседувал два вида на мотори - стандарден 1,116 - {ccm³} - и 55 - {KS} - од моделот на комфор и подобрен од 1.290 - {ccm³} - и 73 - {HP} - од специјалниот.

Моделот со три врати „Застава 101“ бил произведуван до 1990 година и бил надграден со другите модели од 1983 и 1988 година. По 1983 година, тој веќе не го носел карактеристичниот „средоземен“ модел, туку наместо тоа го користел името на основниот или подобрениот модел, во зависност од моќноста на моторот. При извоз на овој модел, името - {Застава 311} - 'или - {Југо 311}-.[10][7]

 
1983 — 2008 (трета генерација)
-{Zastava 101 GT 55}- 1983—1987 Нов основен модел со нова опрема - нови пошироки браници со интегрирана светлосна позиција и трепкалки, странични трепкачи на предниот крилен раб, нов дизајн на раб, редизајнирана кафена табла и нова боја на внатрешноста.[11]
 
-{Zastava 101 GT 65}- 1983—1987 Основен модел со мотор од 1.301 -{ccm³}- со 65 -{KS}-.[11]
-{Zastava 101 GTL 55}- 1983—1987 Луксузен модел со нова опрема - сосема нова табла со инструменти, земена од поновите модели на Фиат 128 со два прекинувачи лево и десно, сосема нови контроли за греење и вентилација и голема затворена касета пред патникот и отворена полица над неа; нов тапацир на вратата во комбинација на небесна ткаенина во кафеава боја, нов дизајн на рачката на менувачот и рачката на рачната сопирачка, како и новата задна полица, која се крева со петта/трета врата.[11]
-{Zastava 101 GTL 65}- 1983—1987 Луксузен модел со мотор од 1.301 -{ccm³}- со 65 -{KS}-.[11]
-{YUGO 1.1 GX}- 1987—1988 Ново име на основниот модел по промената на името на брендот „Застава“ во „Југо“, со табла и внатрешен влез од моделот „-{GTL}-”.[12]
-{YUGO 1.3 GX}- 1987—1988 Основен модел со мотор од 1.301 -{ccm³}- со 65 -{KS}-.[12]
-{YUGO 1.1 GLX}- 1987—1988 Луксузен модел.[12]
-{YUGO 1.3 GLX}- 1987—1988 Луксузен модел со мотор од 1.301 -{ccm³}- со 65 -{KS}-.[12]
-{YUGO Skala 55}-
-{Zastava Skala 55}-
1988—2008 Нов основен модел со нова опрема - нова маска на ладилникот, нова хауба со еден отвор и пластично внесување на воздухот, нова пластична раткапна, интегрални прозорци од предната врата (без лептир стакло) со прилагодливи надворешни ретровизори, ентериер на возилото и табла со инструменти во сива и окер жолта боја (прекинато 1991/92), облогата на вратата со целосно нов дизајн (пластика со слој што имитира влакна од ткаенината), електронско палење и петстепен менувач (од 1994 г.), задно светло и светло за магла на задниот дел од браникот. До раните 90-ти години, браниците биле од претходните модели (метален хром обложен со пластични рабови), а потоа, до раните 2000-ти, подлабоките пластични браници со интегрирани светилки билен опремени да одат напред и низ маглата. Модел "Застава 128". Последната серија на овој модел имала модерна дигитална табла со електронски брзиномер. По враќањето на оригиналниот бренд „Застава“, наместо поранешниот „Југо“, во 2003 година моделот претрпел измени во името.[12]
 
 
 
-{YUGO Skala 65}-
-{Zastava Skala 65}-
1988—2008 Основен модел со мотор од 1.301 -{ccm³}- со 65 -{KS}-.[12]
-{YUGO Skala 55 c}-
-{Zastava Skala 55 c}-
1994—2008 Луксузен модел со петстепен менувач, на автоматски погон, од почетокот на производството, додека ентериерот бил проследен со промени во основниот модел.[12]
-{YUGO Skala 65 c}-
-{Zastava Skala 65 c}-
1994—2008 Луксузен модел со мотор од 1.301 -{ccm³}- со 65 -{KS}-.[12]
Хронологија на производството на моделите на Застава 101
Верзија
1970e
1980e
1990e
2000e
1 2 3 4 5 6 7 8 9 0 1 2 3 4 5 6 7 8 9 0 1 2 3 4 5 6 7 8 9 0 1 2 3 4 5 6 7 8
Основна
101 / 101 B
confort
GT / GX 55
Skala 55
GT / GX 65
Skala 65
Подобрена
101 lux
101 L
specijal
GTL / GLX 55
Skala 55 c
super SC
GTL / GLX 65
Skala 65 c
Три врати
mediteran 1100
GT / GX / Skala 55
mediteran 1300
GT / GX / Skala 65

Технички одлики

уреди
Мотор[13][14][15]
модели 101 101 lux 101 L confort super special mediteran GT/GTL 55 GT/GTL 65 1.1 GX/GLX 1.3 GX/GLX Skala 55 Skala 65
број на цилиндари четири
пречник на цилиндар 80 -{mm}- 86 -{mm}- 80 -{mm}- 86,4 -{mm}- 80 -{mm}- 86,4 -{mm}- 80 -{mm}- 86,4 -{mm}-
клип 55.5 -{mm}-
волумен 1.116 -{cm³}- 1.290 -{cm³}- 1.116 -{cm³}- 1.301 -{cm³}- 1.116 -{cm³}- 1.301 -{cm³}- 1.116 -{cm³}- 1.301 -{cm³}-
степен на компресија 9,2
максимална снага
при 6.000 -{o/min}-
40,4 -{kW}- 47,1 -{kW}- 53,7 -{kW}- 40,4 -{kW}- 47,8 -{kW}- 40,4 -{kW}- 47,8 -{kW}- 40,4 -{kW}- 47,8 -{kW}-
максимален обратен моменат
број врт/мин
77,4 -{Nm}- 95 -{Nm}- 77,4 -{Nm}- 95 -{Nm}- 77,4 -{Nm}- 95 -{Nm}- 77,4 -{Nm}- 95 -{Nm}-
3.000 -{o/min}- 3.500 -{o/min}- 3.000 -{o/min}- 3.500 -{o/min}- 3.000 -{o/min}- 3.500 -{o/min}- 3.000 -{o/min}- 3.500 -{o/min}-
Менувач[13][14][15]
степен на пренос четворостепени петостепени
преносен однос 1 степен 3,583 4,091
преносен однос 2 степен 2,235
преносен однос 3 степен 1,454 1,469
преносен однос 4 степен 1,037 1,043
преносен однос 5 степен 0,862
преносен однос назад 3,714
Диференцијал[16][14][15]
преносни однос 53/13 64/17
преносни однос 1 степен 16,679 15,401
преносни однос 2 степен 9,112 8,414
преносни однос 3 степен 5,989 5,530
преносни однос 4 степен 4,252 3,927
преносни однос 5 степен 3,518 3,245
преносни однос ход уназад 15,142 13,982
Перформанси[13][14][15]
максимална брзина 1.116 cm³/ IV 1.116 cm³/ V 1.301 cm³/ IV 1.301 cm³/ V
прв степен на пренос 45 -{км/ч}- 44 -{км/ч}- 47 -{км/ч}- 42 -{км/ч}-
втор степен на пренос 75 -{км/ч}- 70 -{км/ч}- 75 -{км/ч}- 78 -{км/ч}-
трет степен на пренос 115 -{км/ч}- 108 -{км/ч}- 115 -{км/ч}- 119 -{км/ч}-
четврти степен на пренос 135 -{км/ч}- 128 -{км/ч}- 156 -{км/ч}- 148 -{км/ч}-
петти степен на пренос 125 -{км/ч}- 143 -{км/ч}-
ход уназад 45 -{км/ч}-
максимално искачување 1.116 cm³/ IV 1.116 cm³/ V 1.301 cm³/ IV 1.301 cm³/ V
прв степен на пренос 30 % 25 % 35 % 40 %
втор степен на пренос 17 % 13,5% 20 %
трет степен на пренос 10 % 7,5 % 12 % 11,5 %
четврти степен на пренос 6 % 4,5 % 8 % 6,5 %
петти степен на пренос 3 % 4,5 %
Димензии[13][14][15]
модели 101 101 lux 101 L confort super special mediteran GT/GTL 55 GT/GTL 65 1.1 GX/GLX 1.3 GX/GLX Skala 55 Skala 65
должина на возилата [б 3] 3.836 -{mm}- 3.822 -{mm}- 3.792 -{mm}- 3.762 -{mm}- 3.762 / 3.814 -{mm}-
висина 1.372 -{mm}- 1.345 -{mm}-
ширина 1.590 -{mm}-
меѓуоскино растојание 2.449 -{mm}-

Статистика

уреди

„Застава 101“ бил најдолготраен и најпродаван автомобил во историјата на „Застава Автомобили“. За време на 37-годишното производство биле произведени вкупно 1.045.458 парчиња од моделот „101/Скала“, како и 228.227 модели на „128“, што вкупно изнесува 1.273.732 примероци од југословенската варијанта на легендарниот „Фиат 128“. Од вкупно 4.024.978 автомобили произведени од основната и дополнителната програма Застава, моделот 101/Скала учествуал со 25,97% и 31,64%, соодветно од вкупниот со моделот 128. Исто така, од вкупно 53 години што Застава произведувала автомобили, моделот 101/Скала бил произведуван 37 години, што е 69,81% од животниот век на фабриката[6][17].

И покрај фактот што извозот во Јужна Америка и САД, од 1984 до 1991 година, се сметал за „бизнис на векот“ и се промовирал како најдобар извозен бизнис на југословенската автомобилска индустрија, предводникот на автомобилот кој остварил најголем успех во извозот бил моделот „101/Скала“. Од 1965 година, кога започнал извозот на автомобили, па сè до 2008 година, кога производството било прекинато, Застава извела вкупно 645.565 автомобили, од кои 224.851 примероци од моделот „101/Скала“, што претставуваат од 1971 до 1991 година, претставувајќи 34 , 83% или скоро 1/3 од извезените модели на Застава. Исто така, моделите „101“ и „128“ биле еден од моделите „Застава Кар“ кој се склопувал надвор од границите на Југославија - „101“ во Полска и „128“ во Египет[4]}}.[4][4].

Должина на производство на моделот по години
1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28 29 30 31 32 33 34 35 36 37 38 39 40 41 42 43 44 45 46 47 48 49 50 51 52 53
Застава 750
Застава 1300
Застава 101
Застава 128
Југо Корал
Југо Флорида
Број на произведени автомобили
50.000 100.000 150.000 200.000 250.000 300.000 350.000 400.000 450.000 500.000 550.000 600.000 650.000 700.000 750.000 800.000 850.000 900.000 950.000 1.000.000 1.050.000
Застава 750
Застава 1300
Застава 101
Застава 128
Југо Корал

Наводи

уреди
  1. Zastava 1100 brochure, cartype.com Retrieved 11 January 2018
  2. 2,0 2,1 ZASTAVA 1100 brochures, autoarchiwum.blogspot.com.au
  3. Кадарјан 2010, стр. 41.
  4. 4,0 4,1 4,2 4,3 4,4 4,5 4,6 4,7 Кадарјан 2010, стр. 115.
  5. Кадарјан 2010, стр. 42.
  6. 6,0 6,1 Кадарјан 2010, стр. 85.
  7. 7,0 7,1 Кадарјан 2010, стр. 129.
  8. 8,0 8,1 8,2 Svet pod farovima Zastave 101 — priča o izvozu autoslavija.com
  9. 9,0 9,1 9,2 Кадарјан 2010, стр. 80.
  10. 10,0 10,1 10,2 10,3 Кадарјан 2010, стр. 81.
  11. 11,0 11,1 11,2 11,3 Кадарјан 2010, стр. 82.
  12. 12,0 12,1 12,2 12,3 12,4 12,5 12,6 12,7 Кадарјан 2010, стр. 83.
  13. 13,0 13,1 13,2 13,3 Одлики и податоци 1971.
  14. 14,0 14,1 14,2 14,3 14,4 Руковање и одржавање 1977.
  15. 15,0 15,1 15,2 15,3 15,4 Употреба и одржавање 1979.
  16. Одлике и подаци 1971.
  17. Кадарјан 2010, стр. 111.

Надворешни врски

уреди


Грешка во наводот: Има ознаки <ref> за група именувана како „б“, но нема соодветна ознака <references group="б"/>.