Википедија

Жужелци

село во Костурско, Егејска Македонија

Жужелци (грчки: Σπήλαια, Спилеја; до 1928 г. Ζούζελτσι, Зузелци или Ζούζιλτσα, Зузилца[2]) — село во Костурско, Егејска Македонија, денес во општината Рупишта од Костурскиот округ на Западна Македонија, Грција. Селото до денес е населено исклучиво со Македонци.[3]

Жужелци
Σπήλαια
Поглед на црквата „Св. Недела“
Поглед на црквата „Св. Недела“
Жужелци is located in Грција
Жужелци
Жужелци
Местоположба во областа
Жужелци во рамките на Рупишта (општина)
Жужелци
Местоположба на Жужелци во Костурскиот округ и областа Западна Македонија
Координати: 40°24.16′N 21°10.39′E / 40.40267° СГШ; 21.17317° ИГД / 40.40267; 21.17317
ЗемјаГрција
ОбластЗападна Македонија
ОкругКостурски
ОпштинаРупишта
Општ. единицаРупишта
Надм. вис.&10000000000000850000000850 м
Население (2021)[1]
 • Вкупно23
Час. појасEET (UTC+2)
 • Лето (ЛСВ)EEST (UTC+3)

Географија

уреди

Жужелци се наоѓа на 21 км југозападно од градот Костур и на 10 км југозападно од Рупишта.

Историја

уреди

Во Отоманското Царство

уреди
 
Женска народна носија од Жужелци.

Селото се спомнува во османлиски дефтер од 1530 г. со 11 семејства под името Жужелџи.[4] Главна знаменитост на селото е црквата „Св. Недела“, изградена во 1853 г. врз темелите на стар храм од XVIII век.[5] Кај селото се наоаѓаат и урнатините на средновековната црква „Св. Димитриј“.[6]

На крајот од XIX век Жужелци било чисто македонско село. Според статистиката на Васил К’нчов („Македонија. Етнографија и статистика“) во 1900 г. Жужелци имало 560 жители Македонци.[7][8] Познато е дека околу 1880 г. 3 куќи од големиот род Сикавица (Сикавичовци) се преселиле во Рупишта.[9] Се занимавале со анџиство, и од Жужелци се иселиле бегајќи од арамилак.[10]

На Етнографската карта на Битолскиот Вилает од 1901 г. Жужелци е чисто македонско село во Костурската каза на Горичкиот санџак со 90 куќи.[11]

На почетокот на XX век целото население на Жужелци било под врховенството на Цариградската патријаршија, но по Илинденското востание на почетокот на 1904 г. прешло под врховенството на Бугарската егзархија.[12] Истата година турските власти не им дозволиле на учителите Никола Костојчинов од Охрид и Кист. Георгиева од Рупишта да отворат народно училиште.[13] По податоци на егзархискиот секретар Димитар Мишев („La Macédoine et sa Population Chrétienne“) во 1905 г. во Жужелци имало 720 Македонци, сите под егзархијата.[7][14]

Според Георгиос Панајотидис, учител во Цотилската гимназија, во 1910 г. Жужелци имало 70 „расколнички“ семејства (негрчки семејства под егзархијата).[15]

Според Георги Константинов Бистрицки, Жужелци пред Балканските војни имало 80 македонски куќи,[7][16] а според Георги Христов и 1 влашка.[17] Боривое Милоевиќ („Јужна Македонија“) за приближно истиот период дава 60 куќи на Македонци христијани.[18]

Во Грција

уреди
 
Споменик на загинатите во „Македонската борба“, „Северноепирската борба“, Грчко-турската и Граѓанската војна.

За време на Балканските војни селото е окупирано од грчка војска и во 1913 г. влегло во состав на Грција согласно Букурешкиот договор. Таа година населението броело 107 жители.[3] Од 1914 до 1919 г. 50 жители, а по 1919 г. уште 55 жители се преселиле во Бугарија по официјален пат.[19] Сепак, на пописот од 1920 г. Жужелци се води со 99 жители.[3] Во 1928 г. селото е преименувано во на Спилеја, кога повторно имало 107 жители.[3]

Во документ на грчките училишни власти од 1941 г. се вели дека во Жужелци

„ населението е словенско... се зборува на грчки и на словенски.[20] “

За време на Втората светска војна во е создаден огранок на Цетралниот бугаромакедонски комитет, како и чета на бугарската паравоена организација „Охрана“. Селото е изгорено од Германците.[21] За време на Граѓанската војна селото повторно силно настрадало, поради што 124 лица се преселиле во НР Македонија и некои источноевропски земји, а други се засолниле во околните села. По војната дошло до масовно иселување во прекуокеанските земји, кое започнало уште пред Втората светска војна.[3]

Споредба со старите имиња во Жужелци и новите имиња додадени на 5 мај 1969 година
Име Грчки Ново име Грчки Опис
Тулиште[22] Τουλίστε Рема Македономахон Ρέμα Μακεδονομάχων[23] река на Одре, десна притока на Галешово (Марчишта)[22]
Петенарово[22] Πετενάροβο Петинари Πετεινάρι[23] врв на Одре (867 м), СИ од Жужелци[22]

Население

уреди

Еве преглед на населението во сите пописни години, од 1940 г. до денес:

Година 1940 1951 1961 1971 1981 1991 2001 2011 2021
Население 368 140 123 94 94 71 57 31 23
Извор за 1940-1991 г.: Т. Симовски, Населените места во Егејска Македонија

Културни и природни знаменитости

уреди
Цркви

Личности

уреди

Жители на селото во 1940 година (по име е наведен најстариот маж во семејството, а во заграда е даден бројот на членови во семејството):

Димирков Ристо (8), Димирков Паскал (5), Бонков Ѓорго (4), Бонков Доне (6), Бидов Михали (4), Калчов Тоди (6), Мељов Благој (7), Калчов Ѓорго (4), Зупа Симеон (5), Љамов Атанас (6), Копсаров Никола (8), Шометом Андреја (4), Калчов Симо (2), Влахов Ахилеа (3), Утевски Стерјо (12), Димов Сотир (6), Љасов Димитар (6), Голгов Ристо (9), Франко Стерјо (4), Љукаровски Коста (9), Варсамовски Ташо (9), Романовски Сотир (7), Романоски Ѓорго (4), Попташов Иљо (4), Попташов Тимјо (5), Тригонин Фоти (4), Маровски Глигор (10), Грижовски Коста (9), Фрашов Наум (7), Зупа Коста (4), Зупа Бориц (5), Цеков Кољо (6), Сикавица Цилко (6), Сикавица Никола (4), Сикавица Атанас (3), Крстовско Фиљо (5), Ќучок Сотир (9), Ќучок Димо (4), Четерклиев Пандо (5), Гогљова Риса (2), Паскал Сотир (5), Дијадовски Фоти (8), Танков Петре (5), Бурова Арсенка (1), Љаоов Каљо (6), Цуцков Томе (5), Цуцков Паскал (9), Цуцков Пасо (7), Баључев Васил (5), Шаљов Типе, Попѓоргиевски Типе (6), Журкова Василца (3), Каравени Шоме (6), Шаљов Ристо (6), Руков Лазо (4), Жаиковски Никола (9), Макиов Спиро (7).

Наводи

уреди
  1. ↑ „Попис на населението од 2021 г. Трајно население“. Државен завод за статистика на Грција.
  2. ↑ „Μετονομασίες των Οικισμών της Ελλάδας“. Πανδέκτης: Name Changes of Settlements in Greece. Посетено на 12 април 2021.
  3. ↑ 3,0 3,1 3,2 3,3 3,4 Симовски, Тодор Христов (1998). Населените места во Егеjска Македониjа (PDF). II дел. Скопjе: Здружение на децата-бегалци од Егејскиот дел на Македонија, Печатница „Гоце Делчев“. стр. 20. ISBN 9989-9819-6-5.
  4. ↑ Yeni, Harun (септември 2006). Demography and settlement in Paşa Sancağı Sol-Kol Region according to Muhasebe-i Vilayet-i Rumeli Defteri dated 1530 : A Master’s Thesis (PDF). Ankara: Bilkent University. Department of History. стр. 112.
  5. ↑ Τσαμίσης, Παντελής (1949). Η Καστοριά και τα μνημεία της. Αθήνα: Ι. Λ. Αλευρόπουλος. стр. 162.
  6. ↑ Ερείπια Αγ. Δημητρίου - Σπήλαια Καστοριάς
  7. ↑ 7,0 7,1 7,2 Како што е општопознато, Македонците во бугарските извори се присвојуваат и водат како Бугари, и покрај признанието дека самите се изјаснувале како Македонци.
  8. ↑ Кѫнчовъ, Василъ (1900). Македония. Етнография и статистика. София: Българското книжовно дружество. стр. 268. ISBN 954430424X.
  9. ↑ Милојевић, Боривоје Ж (1921). Јужна Македонија (PDF). Насеља српских земаља. стр. 58.
  10. ↑ Милојевић, Боривоје Ж (1921). Јужна Македонија (PDF). Насеља српских земаља. стр. 54.
  11. ↑ Михајловски, Роберт, уред. (2017). Етнографска карта на Битолскиот вилает (PDF). Каламус. стр. 99.
  12. ↑ Силяновъ, Христо (1943). Освободителнитѣ борби на Македония (PDF). II. Следъ Илинденското възстание. София: Издание на Илинденската Организация. стр. 125.
  13. ↑ Райчевски, Стоян. 1904 – 1906 Гоненията на българите в Македония и Одринско. София, 2011, стр. 34 – 36.
  14. ↑ Brancoff, D. M (1905). La Macédoine et sa Population Chrétienne : Avec deux cartes etnographiques (PDF). Paris: Librarie Plon, Plon-Nourrit et Cie, Imprimeurs-Éditeurs. стр. 180–181.
  15. ↑ Предлошка:Цитат периодика
  16. ↑ Бистрицки (1919). Българско Костурско (PDF). Ксанти: Издава Костурското Благотворително Братство „Надежда“ в гр. Ксанти. Печатница и книжарница „Родопи“. стр. 9.
  17. ↑ Марков, Георги Христов (2002). Хрупищко (PDF). Хасково: Държавен архив - Хасково, Интерфейс. стр. 199. ISBN 954-90993-1-8.
  18. ↑ Милојевић, Боривоје Ж (1921). Јужна Македонија (PDF). Насеља српских земаља. стр. 18.
  19. ↑ Mapping Migration in Kastoria, Macedonia. Spilaia Архивирано на 26 јули 2007..
  20. ↑ Цитирано по Даскалов, Георги. Българите в Егейска Македония, мит или реалност, Македонски научен институт, София, 1996, стр. 236.
  21. ↑ Добрин Мичев. Българското национално дело в Югозападна Македония (1941 – 1944 г.)
  22. ↑ 22,0 22,1 22,2 22,3 По топографска карта М1:50 000, издание 1980-1985 „Генеральный штаб“
  23. ↑ 23,0 23,1 „Διατάγματα. Β. Διάταγμα ΥΠ' Αριθ. 266. Περὶ μετονομασίας συνοικισμὤν, κοινοτήτων καὶ θέσεων“ (PDF). Εφημερίς της Κυβερνήσεως του Βασιλείου της Ελλάδος. Εν Αθήναις: Ἐκ τοῦ Εθνικού Τυπογραφείου. Τεύχος Πρώτον (Αριθμός Φύλλου 79): 713. 1969. Занемарен непознатиот параметар |month= (help)

Надворешни врски

уреди
Преземено од „https://mk.wikipedia.org/w/index.php?title=Жужелци&oldid=5208313“