Википедија

Грмен

Грмен — село во Грменско, Пиринска Македонија, денес во општината Грмен на Благоевградската област, југозападна Бугарија.

Грмен
Грмен is located in Бугарија
Грмен
Грмен
Местоположба во областа
Грмен во рамките на Пиринска Македонија
Грмен
Местоположба на Грмен во Општина Грмен и Благоевградската област
Координати: 41°36′N 23°49′E / 41.600° СГШ; 23.817° ИГД / 41.600; 23.817
ЗемјаБугарија
ОбластБлагоевградска област
ОпштинаГрмен
Површина
 • Вкупна16.232 км2 (6,267 ми2)
Надм. вис.&10000000000000605000000605 м
Население (2015)
 • Вкупно1.846
 • Густина0,11/км2 (0,29/ми2)
Час. појасEET (UTC+2)
 • Лето (ЛСВ)EEST (UTC+3)
Пошт. бр.2960
Повик. бр.07523
Училиштето „Св. Кирил и Методиј“
Улица во селото
Црквата „Св. Ѓорѓи“
Чинарот во селото

Географија и местоположба

уреди

Селото Грмен се наоѓа на 9 километри источно од Неврокоп, 12 километри северно од Хаџидимово. Селото се наоѓа на надморска висина од 605 метри. Атарот на селото зафаќа површина од 16.232 км2.

Селото Гармен се наоѓа во подножјето на југозападните Родопи. Реките Места и Канина се влеваат во близина на селото. Во Гармен има четири различни сезони, со топли лета, и умерени зими. Областа е едно од најтоплите места во земјата, и покрај околниот планински терен. Просечните годишни врнежи од дожд се 620–780 mm / m² што се дистрибуира релативно рамномерно помеѓу сите четири сезони. Влажноста на воздухот се движи од 60% до 75% во текот на целата година. Снежната покривка е обично само за 70-100 дена годишно.

Историја

уреди

Во близина на селото се наоѓаат остатоци од римскиот град Никопол на Места.

Османлиско Царство

уреди

Во текот на 19 век, селото било чисто македонско и припаѓало кон Неврокопската каза. Во „Етнографија на Адријанопол, Монастир и Салоника“ се вели дека во 1873 г. Герблен (Guerblen) е село со 90 семејства и 390 Македонци.[1][2]

Во 1889 година Стефан Верковиќ („Топографическо-этнографическій очеркъ Македоніи“) за селото Гарблен забележил дека има 90 куќи.[3]

Во 1891 година Георги Стрезов за селото напишал:

Грмен, на СИ од Неврокоп 3 часа. Изградено е во подножјето на Доспат. Земја за орење - недоволна; некои се занимаваат со ѕидарство. Бугарска црква и училиште со 25 ученици. Куќи 50, бугарски.[1][4]


Црквата „Свети Ѓорѓи“ била изградена во 1898 година.[5] Црквата била изградена на местото на постара црква, и денес објектот претставува споменик со национално значење.

Според статистиката на Васил К’нчов („Македонија. Етнографија и статистика“) во 1900 година селото имало 950 жители, сите Македонци.[1][6]

Егзархискиот митрополит Иларион Неврокопски во 1909 година дал извештај за селото и го определил како „чисто бугарско“[1][7] и пишува:

С. Грмен... Селото се наоѓа на рамно место. Се стеснува на местото каде се дели на две населби: Голема и Мала. Големата има 100 куќи, а малата - 60. Целото село има 160 куќи. До неодамна имаше 2 директни правци од едно соседство до друго. Селаните се занимаваат со сточарство и земјоделство... Училиштата се градат во двете населби оваа година.[8]


По избувнувањето на Балканските војни во 1912 година, 35 лица од селото биле доброволци во Македонско-одринските доброволни чети.[9]

Бугарија

уреди

По крајот на Балканските војни, селото било вклучено во составот на Бугарија.

Од 1923 година во селото работи Народно читалиште „Искра“.[10] Во селото има училиште „Св. Кирил и Методиј“, кое започнало да работи во 1868 година.

Во 1959 година, соседното село Заграде било присоединето кон Гармен.[11] Во него се наоѓа над 600-годишен чинар, прогласен за заштитен вид.

Денес селото Гармен е административен, економски и културен центар. Има добро развиена инфраструктура, селото е електрифицирано, водоснабдено, со канализација и вградени комуникациски мрежи. Постојат општинска администрација, полициска станица, пошта, средно училиште, центар на заедницата, градинка, општ лекар, туристички центар и разни продажни места. Природните и климатските услови се поволни за развој на производство на тутун и други алтернативни култури. Богатиот шумски фонд со вековни шуми е предуслов за развој на сеча, како и за собирање на диви печурки и овошја.

Население[1][12]

уреди
Население на Грмен по попис[12]
Година 1934 1946 1956 1965 1975 1985 1992 2001 2011 2015
Жители 1690 1967 1884 1837 1660 2097 1833 1752 1998 1846
Етнички состав на населението
од 2011 година[13]:
Националност Население Процент
Бугари 1179 61,89%
Турци 0 0%
Роми 715 37,53%
Останати 6 0,31%
Неопределени 5 0,26%
Вкупно 1905
Население по возраст
од 2011 година[14]:

Културни и природни знаменитости

уреди

Во регионот на долината на реката Канина има топли минерални извори со температура на водата од 35C до 40C и вкупен проток на вода околу 8 литри во секунда. Постојат историски докази дека во минатото Римјаните користеле минерални извори за да ги рехабилитираат своите легии. Доцниот антички римски град Никополис ад Нестум се наоѓа во Гармен. Основан е во 106 година од римскиот цар Трајан во чест на неговата победа над Дакијците. За време на римските и раните византиски периоди, градот бил еден од најзначајните градови на патот што ги поврзувал егејското крајбрежје и централниот пат на Вија Егнација преку Родопите до Тракиската рамнина.

Личности

уреди
Родени во Грмен
Починати во Грмен

Наводи

уреди
  1. ↑ 1,0 1,1 1,2 1,3 1,4 Како што е општопознато, Македонците во бугарските извори се присвојуваат и водат како Бугари, и покрај признанието дека самите се изјаснувале како Македонци.
  2. ↑ Македония и Одринско. Статистика на населението от 1873 г., Македонски научен институт, София, 1995, стр. 128 – 129.
  3. ↑ Верковичъ, С.И. „Топографическо-этнографическій очеркъ Македоніи“. СПб, 1889, стр. 234 – 235.
  4. ↑ Стрезов, Георги. Два санджака от Източна Македония. Периодично списание на Българското книжовно дружество в Средец, кн. XXXVII и XXXVIII, 1891, стр. 11.
  5. ↑ Енциклопедия Пирински край, том Ι. Благоевград: Редакция „Енциклопедия“. 1995. стр. 234. ISBN 954-90006-1-3.
  6. ↑ Кънчов, Васил. Македония. Етнография и статистика, София, 1900, стр. 195.
  7. ↑ Рапорт за положението и въвеждането на учебното дело през първото полугодие на 1908 – 1909 г. в Неврокопска каза – Во: Извори за българската етнография, том 3: Етнография на Македония. Материали из архивното наследство. София: Македонски научен институт, Етнографски институт с музей, Академично издателство „Проф. Марин Дринов“. 1998. стр. 78.
  8. ↑ Рапорт за положението и въвеждането на учебното дело през първото полугодие на 1908 – 1909 г. в Неврокопска каза – Во: Извори за българската етнография, том 3: Етнография на Македония. Материали из архивното наследство. София: Македонски научен институт, Етнографски институт с музей, Академично издателство „Проф. Марин Дринов“. 1998. стр. 79.
  9. ↑ „Македоно-одринското опълчение 1912 – 1913 г. Личен състав“, Главно управление на архивите, 2006, стр. 840
  10. ↑ Енциклопедия „Пирински край“. Благоевград: Редакция „Енциклопедия“, том II. 1999. стр. 33. ISBN 954-90006-2-1.
  11. ↑ Мичев, Николай, Петър Коледаров. „Речник на селищата и селищните имена в България 1878 – 1987“, София, 1989
  12. ↑ 12,0 12,1 (бугарски) https://web.archive.org/web/20160304125710/http://www.nsi.bg/nrnm/show9.php?sid=2212&ezik=bul. Архивирано од за населението на с. Гърмен, общ. Гърмен, обл. Благоевград изворникот Проверете ја вредноста |url= (help) на 2016-03-04. Посетено на 2018-02-04. Отсутно или празно |title= (help)
  13. ↑ „"&"Национален статистически институт. Население по области, общини, населени места и самоопределение по етническа принадлежност към 01.02.2011 г.“ (бугарски). Архивирано од изворникот на 2013-04-05. Посетено на 2012-03-18.
  14. ↑ „Национален статистически институт. Население по области, общини, населени места и възраст към 01.02.2011 г.“ (бугарски). Архивирано од изворникот на 2013-08-14. Посетено на 2012-03-18.
  15. ↑ „Македоно-одринското опълчение 1912 – 1913 г. Личен състав“, Главно управление на архивите, 2006, стр. 47.
  16. ↑ „Македоно-одринското опълчение 1912 – 1913 г. Личен състав“, Главно управление на архивите, 2006, стр. 50.
Преземено од „https://mk.wikipedia.org/w/index.php?title=Грмен&oldid=5149920“