Горно Котори
Горно Котори (грчки: Άνω Υδρούσσα, Ано Идруса; до 1926 г. Άνω Κόττορι, Ано Котори[2]) — село во Леринско, Егејска Македонија, денес во општината Лерин на истоимениот округ во областа Западна Македонија, Грција. Населението брои 229 жители (2011) и има огромно македонско мнозинство.[3]
| Горно Котори Υδρούσσα | |
|---|---|
  Горно Котори | |
|
Местоположба во областа   Горно Котори | |
| Координати: 40°42.1′N 21°28.33′E / 40.7017° СГШ; 21.47217° ИГД | |
| Земја | Грција |
| Област | Западна Македонија |
| Округ | Лерински |
| Општина | Лерин |
| Општ. единица | Кучковени |
| Надм. вис. | 885 м |
| Население (2011)[1] | |
| • Вкупно | 229 |
| Час. појас | EET (UTC+2) |
| • Лето (ЛСВ) | EEST (UTC+3) |
Географија
уредиСелото е сместено на падините на Нередска Планина, 11 км југоисточно од Лерин. Лежи на северната страна на Црвеникашката Корија и речиси во крајниот југозапад на Пелагонија (т.е. Леринско Поле).[3]
Историја
уредиВо Отоманското Царство
уредиВо XV век во Котори по име се заведени 119 глави на домаќинствата.[4] Во османлиските дефтери од средината на XV век Котори е спомнато со 20 глави на семејства и двајца неженети: Тошо, Храно, Михо, Степан, Калко, Коста, Димо, Стајко, Братан, Манко, Станиша, Михо, Мано, Леко, Татуш, Манол, Славеј, Богдан, Ѓорѓи (Јорг), Поп Тома, Којо и Тодор. Вкупниот државен приход од селото изнесувал 1.515 акчиња[5]. Според преданието, селото е поново (веројатно во меѓувреме обновено), од XVIII век, од македонски сточари дојдени од Воденско, кои воедно го подигнале и Долно Котори. Името потекнува од подигнатите трла наречени котори[3] („котари“ на денешен литературен македонски).[6] Овој крај бил полн со разбојнички зулуми, па затоа се верува дека населението покренало идеја селото да стане чифлик под заштита на албански бег од Колоња. Со време бегот довел извезен број христијански Албанци (Тоски) од Албанија, па селото станало мешана населба, во полза на Македонците.[3] Подоцна, оние кои не сакале да се потчинат на бегот прешле во Долно Котори.
Во XIX век Горно Котори било село во Леринската каза. Во 1848 г. рускиот славист Виктор Григорович („Очерк путешествия по Европейской Турции)“ го опишал Кодорево како македонско село.[7][8] Во „Етнографија на вилаетите Адријанопол, Монастир и Салоника“ се вели дека во 1873 г. Горно Котори (Gorno-kotori) е село во Леринска казата со 50 домаќинства, сочинето од 140 жители Македонци и 42 жители муслимани (погрешно водејќи го албанското население како муслиманско).[9][10] Одделно во Костурската каза е укажано и селото Колори (Kolori) со 120 домаќинства и 450 жители Македонци.[9][11] Според Васил К’нчов („Македонија. Етнографија и статистика“) во 1900 г. во Горно Котори живееле 168 Македонци христијани и 174 Арнаути христијани.[9][12]
На Етнографската карта на Битолскиот Вилает од 1901 г. Горни Котори се води како чисто македонско село во Леринската каза на Битолскиот санџак со 31 куќа.[13]
Според документ на раководителите на Илинденското востание во Костурско, вклучувајќи ги Васил Чекаларов, Лазар Поп-Трајков, Пандо Кљашев, Манол и Михаил Розов, испратен до сите странски конзулати во Битола на 30 август 1903 г. во Чифлик Котори се изгорени сите 16 куќи.[14]
По востанието целото село потпаднало под врховенството на Бугарската егзархија.[15] По податоци на егзархискиот секретар Димитар Мишев („La Macédoine et sa Population Chrétienne“) во 1905 г. во Горно Котри (Gorno Kotri) имало 216 Македонци под егзархијата и 120 Албанци христијани.[9][16]
Во Грција
уредиПо Балканските војни во 1913 г. селото е припоено кон Грција согласно Букурешкиот договор. Истата година во него се попишани 286 жители. Боривое Милоевиќ во овој период бележи 46 македонски и 6 албански куќи (што значи дека Албанците веќе се претопиле), а во 1920 г. населението опаднало на 266 лица.[3] Во 1928 г. е преименувано во Ано Идруса.[17] Истата 1928 г. е забележано зголемување на населението, со 316 жители.[3]
Во 1940 г. Горно Котори имало 526 жители, што значи дека се удвоило во изминатите две десетлетија.[3] Во 1941 г. селото е окупирано од бугарската војска и воведена е бугарска општинска власт.[18] Селото не настрадало значајно во Граѓанската војна, поради што во истиот период се иселиле само 23 лица во Р Македонија и неколку семејства во Лерин.[3] Иако иселувањето за време на самата војна било мало, по војната населението почнало да се намалува. Во првите десетлетија се смалило за околу една третина,[3] а во најново време е една половина од неговиот број пред Втората светска и Граѓанската војна.
Според истражување од 1993 г. селото е мешано „словенојазично-арванитско“ и во него македонскиот јазик е зачуван на високо ниво.[19]
Денес жителите на селото во огромна мера се Македонци и малкумина Арванити (Албанци-Тоски) кои веќе се речиси наполно претопени во Македонците.[3]
Цркви
уредиСелото празнува Петковден на 26 јули и слава на 25 јануари. Главна селска црква е „Св. Петка“, изградена во 1462 г.[20]
Население
уредиЕве преглед на населението во сите пописни години, од 1940 г. до денес:
| Година | 1940 | 1951 | 1961 | 1971 | 1981 | 1991 | 2001 | 2011 | 2021 |
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Население | 526 | 375 | 426 | 388 | 333 | 326 | 364 | 229 |
- Извор за 1940-1991 г.: Т. Симовски, Населените места во Егејска Македонија
Стопанство
уредиНаселението се занимава со сточарство, а делумно е застапено и земјоделството.[3]
Личности
уреди- Кољо Димитров — војвода на селската чета во Илинденското востание.[21]
- Ристо Стефанов — учител и револуционер на МРО
- Апостолос Кацутас (Απόστολος Κατσούτας) — гркомански андартски деец од IV класа[22]
- Павел Георгиев Шопов (р. 1925) — член на ЕПОН, војник на ДАГ (1946 - 1949) во дружината на командантот Ѓорѓи Калков; во 1950 г. се иселил во Полска, а во 1962 г. се преселил во Варна, Бугарија и оставил спомени[23]
Поврзано
уредиНаводи
уреди- ↑ „Попис на населението од 2011 г. Трајно население“. Државен завод за статистика на Грција.
- ↑ Μετονομασίες των Οικισμών της Ελλάδας. Άνω Κόττορι -- Άνω Υδρούσσα
- ↑ 3,00 3,01 3,02 3,03 3,04 3,05 3,06 3,07 3,08 3,09 3,10 Симовски, Тодор (1998). Населените места во Егејска Македонија : географски, етнички и стопански одлики. II дел. Скопје: Институт за национална историја. стр. 148–149.
- ↑ Гандев, Христо. Българската народност през XV век. Демографско и етнографско изследване, Наука и изкуство, II изд., София, 1989.
- ↑ Опширни пописни дефтери од XV век, том II, Архив на Македонија, Скопје 1973, стр. 87
- ↑ „котар“ — Дигитален речник на македонскиот јазик
- ↑ Нарекувајќи го „бугарско“ под влијание на бугарската пропаганда.
- ↑ Григорович, В. Очеркъ путешествія по Европейской Турціи, Москва, 1877, стр. 93.
- ↑ 9,0 9,1 9,2 9,3 Како што е општопознато, Македонците во бугарските извори се присвојуваат и водат како Бугари, и покрај признанието дека самите се изјаснувале како Македонци.
- ↑ Македония и Одринско. Статистика на населението от 1873 г., Македонски научен институт, София, 1995, с. 82-83.
- ↑ Македония и Одринско. Статистика на населението от 1873 г., Македонски научен институт, София, 1995, с. 110-111.
- ↑ Кънчов, Васил. Македония. Етнография и статистика, София, 1900, стр. 249.
- ↑ Михајловски, Роберт, уред. (2017). Етнографска карта на Битолскиот вилает (PDF). Каламус. стр. 26.
- ↑ Васил Чекаларов, Дневник 1901-1903 година, Ива Бурилкова, Цочо Билярски, ИК „Синева” София, 2001, стр. 294.
- ↑ Силянов, Христо. „Освободителните борби на Македония“, том II, София, 1993, стр. 125.
- ↑ Brancoff, D.M. La Macédoine et sa Population Chrétienne, Paris, 1905, pp. 176-177.
- ↑ „Δημήτρης Λιθοξόου. Μετονομασίες των οικισμών της Μακεδονίας 1919 - 1971“. Архивирано од изворникот 20 јуни 2012. Посетено на 20 јуни 2012.
- ↑ Даскалов, Георги. „Българите в Егейска Македония, мит или реалност“, Македонски научен институт, София, 1996, стр. 488.
- ↑ Riki Van Boeschoten. "Usage des langues minoritaires dans les départements de Florina et d’Aridea (Macédoine)"
- ↑ Портал на поранешната Општина Кучковени[мртва врска] (грчки)
- ↑ Николов, Борис Й. Вътрешна македоно-одринска революционна организация. Войводи и ръководители (1893-1934). Биографично-библиографски справочник, София, 2001, стр. 47.
- ↑ Μιχαηλίδης, Ιάκωβος Δ., Κωνσταντίνος Σ. Παπανικολάου (2008). Αφανείς γηγενείς μακεδονομάχοι (1903-1913) (PDF). Θεσσαλονίκη: University Studio Press. стр. 164. ISBN 978-960-12-1724-6.
- ↑ Пътеводител по мемоарните документи за БКП, съхранявани в Централния държавен архив. Архивни справочници, том 6 (PDF). София: Главно управление на архивите при Министерския съвет. Централен държавен архив. 2003. стр. 467. ISBN 954-9800-36-9. Посетено на 5 септември 2015.