Википедија

Босански Пашалак

(Пренасочено од Босански пашалак)

Босански пашалак [3] (отомански турски: ایالت بوسنه; Eyālet-i Bōsnâ,[1][4] турски: Bosna Eyaleti, бошњачки: Bosanski pašaluk) — пашалак (познат и како бејлербејлик) на Отоманското Царство, главно заснован на територијата на денешна држава Босна и Херцеговина. Пред Големата турска војна, пашалакот ги вклучувал и поголемиот дел од Славонија, Лика и Далмација во денешна Хрватска. Неговата пријавена област во 1853 година била 52.530 квадратни километри [5]

Босански пашалак
ایالت بوسنه  (јазик?)
Bosna Eyaleti  (турски)
Bosanski pašaluk  (српскохрватски)
пашалак на Отоманското Царство
←
1580–1867 →

Знаме на Босански пашалак

Знаме

Местоположба на Босански пашалак
Местоположба на Босански пашалак
Босанскиот пашалак во 1683 година
Главен град Сараево (1520-1533)
Бања Лука
(1553–1639)
Сараево (1639-1699)
травник
(1699–1832)
Историја
 -  Основана 1580
 -  Укината 1867
Површина
 -  1856[2] 70.038 км2
Население
 -  1732[1] 340,000 жит.
 -  1787[1] 600,000 
Денес во  Босна и Херцеговина
 Хрватска
 Србија
 Црна Гора

Заднина

уреди

По погубувањето на кралот Стефан Томашевиќ во 1463 година, централниот дел на Кралство Босна бил претворен во Босански санџак. Војводството Херцеговина било освоено во 1483 година.

Историја

уреди

Основање

уреди

Во 1580 година, Ферхад-паша Соколовиќ станал првиот гувернер на Босанскиот пашалак, како бејлербеј (исто така наречен „паша“).[6] Босанскиот пашалак ги вклучувал Босанскиот санџак (централна провинција), Херцеговинскиот санџак, Вучитрнскиот Санџак, Призренскиот Санџак, Клишки Санџак, Крчки Санџак и Пакарачки Санџак.

 
Босанскиот пашалак во 1609 година

Османлиските војни во Европа продолжиле во текот на целиот период, а покраината го достигнала својот територијален врв во 1683 година.

Пад

уреди

Големата турска војна која завршила со отомански пораз во 1699 година довела до значително намалување на територијата на пашалакот, губејќи ги сите славонски пашалаци („Пожешки санџак“ и „Пакрачки санџак“), санџакот Лика и големите делови на далматинскиот брег од санџаците Клиса и Херцеговина. Пашалакот изгубил три санџаци и го потиснал еден (санџакот Бихаќка): по Договорот од Карловци, покраината била намалена на четири санџаци (од нив три биле намалени по големина) и дванаесет капетании. Пред Договорот од Пожаревац, биле формирани уште 28 воени капетании, повеќе од половина по должината на границата. Овој вид на интензивна воена администрација одговарала на Австриската воена граница од другата страна на истата граница. Во 1703 година седиштето на пашата било преместено од Сараево во Травник, бидејќи Сараево бил уништен од пожар во војната; седиштето било пренесено повторно во Сараево во 1850 година.

Босанско востание

уреди
 
Хусеин Градашевиќ бил прогласен за гувернер во 1831 година и се побунил против Османлиите во обид да обезбеди независност на Босна.
 
Карта на Босанскиот пашалак во 1609 година, со неговите санџаци.

На почетокот на XIX век, Босна била една од најмалку развиените и поавтономни покраини на рамките на Отоманското Царство.[7] Во 1831 година, босанскиот капудан Хусеин Градашевиќ, по состанокот во Тузла со босанските аристократи од 20 јануари до 5 февруари, го окупирал Травник, барајќи автономија и воени реформи во Босна.[1] На крајот, искористувајќи ги ривалитетите меѓу беговите и капуданите, големиот везир успеал да ги оддели херцеговинските сили, предводени од Али-паша Ризванбеговиќ, од оние на Градашевиќ. Бунтот бил разбиен и во 1833 година бил создаден нов Херцеговински пашалак од јужниот дел на Босанскиот пашалак и му бил даден на Али-паша Ризванбеговиќ како награда за неговиот придонес во задушувањето на востанието. Овој нов ентитет траел само неколку години: по смртта на Ризванбеговиќ, тој бил вклучен во составот на Босанскиот пашалак.

Босанскиот пашалак бил еден од првите османлиски провинции што станал вилает по административната реформа во 1865 година, а до 1867 година бил реформиран во Босански вилает.[8]

Администрација

уреди

Административни поделби

уреди
Административната поделба на ејалетот во Босна пред 1699 година беше следна:[9]
  1. Сањак од Босна (Паша Санкаш, Сараево (Сарабосна))
  2. Сањак од Херцеговина (Херсек Санкаш, Мостар)
  3. Сањак од Зворник (Озворник Санкаш, Зворник)
  4. Сањак од Крка-Лика (Кирка Санкаш, Крка - Лика)
  5. Санџак од Клис (Килис Санкаш, Клис (Килис), по средината на 16 век Ливно (Ахлевна) [10] )
  6. Пакрац-Черница (Зачесне Окаклили, Черник)
  7. Санџак на Bihke (Bihke Sancağı, Бихаќ)
 На почетокот на 19 век, Босна била составена од 7 санџака:[7]
  1. Санџак од Сараево
  2. Сањак од Зворник
  3. Сањак од Травник
  4. Санџак од Бихаќка
  5. Санџак од Нови Пазар
  6. Санџак од Бања Лука
  7. Сањак од Херцеговина

Престолнини

уреди

Главниот град на Босанскиот пашалак се преселил неколку пати:

Гувернери

уреди
  • Сари Сулејман-паша
  • Осман Градашевиќ
  • Абаза Мехмед паша
  • Хасан Предојевиќ
  • Хусеин Градашевиќ
  • Хусеин Боjаниќ
  • Али-паша Ризванбеговиќ
  • Мехмед-бег Куленовиќ
  • Бекир Паша (1800–01)

Наводи

уреди
  1. ↑ 1,0 1,1 1,2 1,3 Encyclopedia of the Ottoman Empire при Гугл книги By Gábor Ágoston, Bruce Alan Masters
  2. ↑ Thomas, Joseph; ), Thomas Baldwin (of Philadelphia (1856). Lippincott's Pronouncing Gazetteer: A Complete Pronouncing Gazetteer Or ... стр. 1968.CS1-одржување: бројчени имиња: список на автори (link)
  3. ↑ The English Cyclopaedia: Geography By Charles Knight
  4. ↑ „geonames - Provinces of the Ottoman Empire“. www.geonames.de. Посетено на 2020-12-18.
  5. ↑ The Popular encyclopedia: or, conversations lexicon, Volume 6 при Гугл книги
  6. ↑ Istorisko društvo Bosne i Hercegovine (1952). Godišnjak. 4. ... босанског ејалета именован је Ферхад-паша Соколовић (1580 — 1588) који је дотле био санџак-бег босански (1574 — 1580). Поред босанског санмака под власт босанског беглербега подвргнуто је још девет санџака који су дотле били у саставу румелиског или будим- ског ејалета. Уз босански санџак који је сада постао централна облает босанског пашалука овоме су ејалету одмах припојени сан- џаци: херцеговачки, вучитрнски, призренски, клишки, крчки и па- крачки, који су тада били издвојени из румелиског ејатета, и зворнички и пожешки, који су били издвсјени избудмскогејалета.Тако се босански беглербеглук, ејалет или пашалук у почетку свога оп- стојања састојао од десет санџака.
  7. ↑ 7,0 7,1 Religious separation and political intolerance in Bosnia-Herzegovina, p. 84, при Гугл книги By Mitja Velikonja
  8. ↑ Almanach de Gotha: annuaire généalogique, diplomatique et statistique. J. Perthes. 1867. стр. 827–829. Посетено на 2013-06-01.
  9. ↑ Orhan Kılıç, XVII. Yüzyılın İlk Yarısında Osmanlı Devleti'nin Eyalet ve Sancak Teşkilatlanması, Osmanlı, Cilt 6: Teşkilât, Yeni Türkiye Yayınları, Ankara, 1999, ISBN 975-6782-09-9, p. 91. (турски)
  10. ↑ umjetnosti, Jugoslavenska akademija znanosti i (1962). Starine. стр. 347. Od druge polovice XVI stoljeca Klis kao da gubi vaznost u poredbi s Livnom. Otada pocinje sandzak-beg kliski stanovati u Livnu. Sama gradska posada u Klisu jos je jaka, broji do 400 ratnika.
  11. ↑ Muharem Bazdulj (2002-03-01). „Travnik, poligon historije - Nimalo slučajan grad“. BH Dani (босански). Архивирано од изворникот на 2010-05-29. Посетено на 2010-08-10.
  12. ↑ http://www.worldstatesmen.org/Bosnia.html
  13. ↑ Zlatko Lukić. „Boj pod Banjalukom (1737.)“ (босански). Архивирано од изворникот на 2010-08-30. Посетено на 2010-08-10.
  14. ↑ Ahmed Aličić Uređenje bosanskog ejaleta od 1789. do 1878., Orijentalni Institut u Sarajevu, Sarajevo, 1983, p 35.
  15. ↑ Šabanović, H. Bosanski pašaluk, ND BiH, Sarajevo, 1959.
Преземено од „https://mk.wikipedia.org/w/index.php?title=Босански_Пашалак&oldid=5258618“