Архитектура на Словенија

Архитектурата на Словенија има долга, богата и разновидна историја.

Народна архитектура во Словенија: Куќа на Прелас во Горењи Новаки, фотографија од 1954 година.

Модерната архитектура во Словенија ја вовел Макс Фабјани, а во средината на војната Јоже Плечник и Иван Вурник. Во втората половина на 20 век, националниот и универзалниот стил биле споени од архитектите Едвард Равникар и Марко Мушич.

Праисторија и антика

Реконструкција на алпско наколна куќа.

Околу 2000 година п.н.е., Љубљанското Блато во непосредна близина на Љубљана било населено од луѓе кои живееле во наколни живеалишта. Праисториските наколни живеалишта и најстарото дрвено тркало во светот се меѓу најзначајните археолошки наоди од мочуриштето. Овие езерски луѓе живееле преку лов, риболов и примитивно земјоделство. За да го заобиколат мочуриштето, тие користеле издлабени чамци направени со вадење на внатрешноста на дрвата. Нивните археолошки остатоци, денес во Општина Иг, се прогласени за светско наследство на УНЕСКО од јуни 2011 година, во заедничкото именување на шест алпски држави.

Ископувања на градилиштето на планираната нова Национална и универзитетска библиотека на Словенија. Едно од откритијата била античка римска јавна бања.

Околу 50 п.н.е., Римјаните изградиле воен логор кој подоцна станал постојана населба наречена Јулија Емона. Оваа вградена тврдина била користена од XV Аполонова легија. Во 452 година, бил уништен од Хуните под наредба на Атила, а подоцна од Остроготите и Ломбардите. Емона имала 5.000–6.000 жители и играла важна улога за време на бројни битки. Нејзините малтерисани куќи од тули, обоени во различни бои, веќе биле поврзани со систем за одводнување.

Средновековен период и ран нов век

Лајбах (Љубљана) во делото на Јанез Вајкард Валвасор „Славата на Војводството Крањска“ од 1689 година.

По земјотресот во Идрија во 1511 година, Љубљана била повторно изградена во ренесансен стил. Дрвените згради биле забранети по големиот пожар на Новиот плоштад во 1524 година.

Со контрареформацијата, во средината и втората половина на 17 век, странските архитекти изградиле и обновиле бројни манастири, цркви и дворци во Љубљана и вовеле барокна архитектура.

• 
  Љубљана во 18 век
• 
  Прослава за време на Љубљанскиот конгрес, 1821 година
• 
  Љубљана, ок. 1900 година

• 
  Горен плоштад 13
• 
  Бошова куќа, најстарата датирана куќа во Љубљана. Стои на Рибниот плоштад (Рибји трг) 2 и датира од 1528 година. Во 1562 година, тука живеел протестантскиот реформатор Примож Трубар.
• 
  Лихтенбергова куќа на Градскиот плоштад 9 во Љубљана, ренесансна буржоаска куќа со барокни скали од 18 век и ранобарокна фасада од 1540 година, украсена со релјефи од вајарот Осбалд Кител.
• 
  Цекинова тврдина (Cekinov Grad), доцнобарокна палата во Градскиот парк Тиволи во Љубљана
• 
  Турјачки дворец, барокна аристократска аголна зграда од средината на 17 век; неокласицистичката фасада датира од 19 век. Главната зграда на Градскиот музеј Љубљана.

Југендстил и сецесиски стил

Земјотресот од 1895 година уништил голем дел од средиштето на градот, овозможувајќи обемна програма за обновување.

За време на реконструкцијата што следела по земјотресот во Љубљана во 1895 година, голем број окрузи биле повторно изградени во стилот на виенската сецесија. Јавното електрично осветлување се појавило во градот во 1898 година. Периодот на обнова помеѓу 1896 и 1910 година се нарекува „оживување на Љубљана“ поради архитектонските промени од кои голем дел од градот потекнува од денес и поради реформата на градската администрација, здравството, образованието и туризмот што следеле. Обновата и брзото осовременување на градот било предводено од градоначалникот Иван Хрибар.

Заедно со Цирил Метод Кох и Иван Ванчаш, Макс Фабјани го вовел стилот на архитектурата на виенската сецесија (вид на југендстил) во Словенија.

Рационалистичкиот комплекс Младика на Макс Фабјани, 1906-07 година.

Првиот голем архитектонски проект на Фабјани бил урбанистичкиот план за крањскиот, сегашен словенечки главен град Љубљана, кој бил тешко оштетен од земјотресот во Љубљана во април 1895 година. Фабјани победил на конкурсот против поисторискиот архитект Камило Сите и бил избран од Градскиот совет на Љубљана за главен урбанистички изготвувач. Една од причините за овој избор била тоа што Фабјани бил сметан од словенечките либерални националисти како Словенец. Втората причина била тоа што ја познавал Љубљана подобро од Сите и подготвил навистина добар и современ план. Со лично спонзорство на либералниот националистички градоначалник на Љубљана, Иван Хрибар, Фабјани дизајнирал неколку важни згради во градот, вклучувајќи го и училиштето во облик на L во комплексот Младика свртена кон Прешнеровата улица (словенечки: Prešernova cesta), кој сега е седиште на словенечкото Министерство за надворешни работи. Макс Фабјани го дизајнирал и Прешнеровиот плоштад како средиште на четири улици. На местото на средновековните куќи кои биле оштетени од земјотресот, околу неа биле изградени голем број дворци. Помеѓу улицата „Волф“ и улицата „Чоп“ се наоѓа Хауптмановата куќа, изградена во 1873 година и обновена во 1904 година во сецесионистички стил од архитектот Цирил Метод Кох. Останатите дворци се Фришовата куќа, Зојниговата куќа и Урбанцовата куќа, како и стоковната куќа Мајер, изградена триесет години подоцна.

• 
  Нео-ренесансната Вила Самаса, 1871
• 
  Нео-ренесансната Централна Пошта во Љубљана, изградена од 1895 до 1896 година од Супанчич и Кнез според плановите на Фридрих Сец (1837-1907). Каменото ѕидарство било изработено од Феликс Томан (1855-1939).

• 
  Вила Ветах, од Алфред Бајер, 1897, денешна амбасада на Соединетите Држави
• 
  Рајнингхаус, 1903
• 
  Куќа на ул. Далматинска од Роберт Смјеловски, 1903 година
• 
  Куќа од Цирил Метод Кох на ул. „Тавчар“ бр. 4, 1903 година
• 
  Хауптмановата зграда (словенечки: Hauptmannova hiša), позната како Малиот облакодер (Mali nebotičnik), на Прешерновиот плоштад во Љубљана, обновена во стилот на виенската сецесија од Цирил Метод Кох во 1904 година.
• 

Кралски југословенски период

Југословенската архитектура се појавила во првите децении на 20 век пред создавањето на државата; во овој период, голем број јужнословенски творци, биле воодушевени од можноста за државност, и организирале низа ликовни изложби во Србија во име на заедничкиот словенски идентитет. По владината централизација по создавањето на Кралството на Србите, Хрватите и Словенците во 1918 година, овој првичен ентузијазам оддолу нагоре почнал да бледнее. Југословенската архитектура станала повеќе диктирана од сè, поконцентрираната државна власт која се обидувала да воспостави обединет државен идентитет.

Во 1919 година, Иван Вурник и Јоже Плечник ја основале Љубљанската архитектонска школа. Деценијата од 1920-тите била поврзана со потрагата по словенечки „национален стил“, вдахнат од словенечката народна уметност и стилот на виенската сецесија. Кооперативната бизнис банка, дизајнирана од Вурник и неговата сопруга Хелена Котлер Вурник, која ја дизајнирала украсната фасада во боите на словенечката тробојка, е наречена најубавата зграда во Љубљана.

Почнувајќи од доцните 1920-ти и 1930-тите, југословенските архитекти, вклучувајќи ги Вурник и Плечник, почнале да се залагаат за архитектонски модернизам и функционализам, гледајќи го стилот како логично продолжување на напредните национални наративи.

Јоже Плечник и го дал на Љубљана нејзиниот современ идентитет со дизајнирање иконски градби како што е зградата на Националната и универзитетска библиотека на Словенија. Тој, исто така, дизајнирал други значајни згради, вклучувајќи ги канцелариите на осигурителната компанија Взајемна, и придонел за многу граѓански подобрувања. Тој ги обновил градските мостови и бреговите на Љубљаница и го дизајнирал Централниот пазар Љубљана и гробиштата Жале.

Современ период

Меѓународниот стил, кој пристигнал во Југославија веќе во 1980-тите, ја зазел сцената по осамостојувањето.