Мита Поповиќ
Димитрије „Мита“ Поповиќ (Баја, 3 јули 1841 - Будимпешта, 8 јуни 1888) бил правник и српски поет од Унгарија.
Биографија
уредиРоден е во Баја во многу сиромашно семејство на Наум и Јулијана Поповиќ, родени како Кресојевиќ. Мита Поповиќ имал браќа Ѓена и Јоца и сестра Милица. Веќе во 1852 година татко му Наум ненадејно умрел, па семејството станало уште посиромашно. Поповиќ бил одличен ученик. Мајка му сакала Мита да се замонаши, па го испратила во Сремски Карловци.[1] Меѓутоа, незадоволен од стекнатите искуства Мита Поповиќ во 1855 г. се вратил во Баја да заврши гимназија. Завршил во 1861 година и по препорака на неговиот професор Јозеф Калмар (Унгарец) и по препорака на директорот на гимназијата и главниот судија на градот, Баја, веднаш успеал да се запише на правни науки во Пешта. Бил член на „Преодница“ и кадет на Текелијанум. Државниот испит го положил со голем успех во 1863 година, а следната година испитната комисија му предложила да работи во суд. Во 1869 година се стекнал со звање меничен адвокат. Работел во магистратурата во Баја како голем нотар до 1872 година. Потоа, во 1871 година се оженил со Мила Савиќ. Во 1877 година, кога Унгарците славеле поради турската победа над Русите, Мита Поповиќ како Србин не сакал да учествува на таа прослава, па одеднаш бил принуден да ја напушти Баја. Сакал да оди во Нови Сад, но во 1878 година се преселил во Сомбор. Тој се занимавал со адвокатура во Сомбор,[2] и живеел таму до неговата ментална болест во 1886 година. Одржувал пријателски односи со познатите Срби од тоа време во Унгарија: Светозар Милетиќ, Јован Јовановиќ Змај, Лаза Костиќ. Особено близок со него бил Стеван В. Поповиќ, Јован Пачу, Ника Грујиќ Огњан и други. Починал во Институтот за луди во Будимпешта во 1888 година.
Поетска дејност
уреди
Мита Поповиќ во младоста не знаел или не зборувал многу добро српски. Почнал да пишува песни на унгарски и бил многу ценет поради тоа. Пишувал под влијание на унгарските романтичари Шандор Петефи, Јанош Арања и Михаљ Верешмарти. Неговата балада со наслов „Копањ“ е објавена во унгарскиот весник „Вересмарти албум“.[3] Почнал да учи српски во 1862 година. Тоа му било многу корисно бидејќи бил домашен воспитувач на децата во богатото семејство Јанковиќ. Истата година ја напишал својата прва песна на српски „ Ој “. Бил пречувствителен по карактер, често депресивен, со црни мисли и тажен.
Поповиќ пишувал на романтичен начин и неговите песни биле многу популарни во тоа време, па многу композитори на нив компонирале мелодија ( Јован Пачу, Аксентије Максимовиќ, Мита Топаловиќ, Драгутин Блажек итн.). Влегол во книгата Славни Срби на 19. век на Андре Гавриловиќ. Неговите песни ги печателе сите значајни српски весници Даница, Летопис Матица српска, Голуб, Преодница, Стражилово и Јавор . Најпознати песни на Мита Поповиќ се О Видову-дну (Димот моја сабја), Под липом, Напред!, Направиќу Шајку, У Гора, Шалајдалајданом и Гусле мое јаворове.
Неодамнешните научни трудови ја оспоруваат острата критика на Јован Скерлиќ и Јован Деретиќ за вредноста на поезијата на Поповиќ.[4]
Збирки песни
уредиЕпска песна
уреди- Краљевиќ Марко
Приказни
уреди- Нерон
- Ибрахима
- Вартоломејска ноќ
- Семирамида
Драми
уреди- Крвав престол
- Стеван е последниот крал на Босна
- Кралот Јован
- Принуден поет - ракопис
- Градиња и неговиот син Немања - ракопис
- Нашите селани - театарска претстава
Преведувачка работа
уредиМита Поповиќ ги превел од унгарски Шандор Петефи, Јанош Аран и Михаљ Верешмарти. Ги превел и Бајрон, Пушкин, Де Мизе и Иго.
Наводи
уреди- ↑ "Српске недељне новине", Будимпешта 2013.
- ↑ "Невен", Нови Сад 1888. године
- ↑ "Српске недељне новине", Будимпешта 2013.
- ↑ S. Knežević, Mara (2013). „Vrednosni sudovi o književnom delu srpskog pesnika Mite Popovića“. scindeks.ceon.rs. Посетено на 2020-01-04.
Литература
уреди- Мара Кнежевиќ: Литературно дело на Мита Поповиќ (2002, Сомбор)
- Стојан Бербер: Светлосна Изворишта (1975, Сомбор)