Википедија

Елшан

село во Серско, Егејска Македонија

Елшан или Елшен (грчки: Καρπερή, Карпери; до 1927 г. Έλσιανη, Елсјани[2]) — село во Серско, Егејска Македонија, денес во општината Долна Џумаја на Серскиот округ, Грција. Сè до 1920-тите било населено исклучиво со Македонци, а денес е мешано.[3]

Елшан
Καρπερή
Елшан is located in Грција
Елшан
Елшан
Местоположба во областа
Елшан во рамките на Долна Џумаја (општина)
Елшан
Местоположба на Елшан во Серскиот округ и областа Централна Македонија
Координати: 41°7.56′N 23°18.16′E / 41.12600° СГШ; 23.30267° ИГД / 41.12600; 23.30267
ЗемјаГрција
ОбластЦентрална Македонија
ОкругСерски
ОпштинаДолна Џумаја
Општ. единицаДолна Џумаја
Надм. вис.&1000000000000003000000030 м
Население (2021)[1]
 • Вкупно580
Час. појасEET (UTC+2)
 • Лето (ЛСВ)EEST (UTC+3)

Географија

уреди

Селото се наоѓа јужно од Долна Џумаја, близу десниот брег на Струма.

Историја

уреди

Во Отоманското Царство

уреди

Во XIX и почетокот на XX век Елшан било село во Серската каза. Во „Етнографија на вилаетите Адријанопол, Монастир и Салоника“ се вели дека во 1873 г. Елшан (Elschan) било село со 165 домаќинства на 70 жители муслимани и 430 жители Македонци.[4][5]

Во 1891 г. Георги Стрезов напишал дека селото е дел од областа Овакол и напишал за него:

„ Елшан, полско село 4 часа на запад од Сер. Најплодна почва; ги произведува сите видови производи и тутун. На З од Елшан е „Коприва ќопруси“, мост на Струма. Патот минува низ блатести места, за пазтоа мачно се патува зимно време. Во црквата „Св. Петка“ се служи на грчки. 70 куќи само Македонци.[6] Грчко училиште.[7] “

Според статистиката на Васил К’нчов („Македонија. Етнографија и статистика“) од 1900 г. селото (Елшенъ) брои 1.400 жители, сите Македонци христијани.[4][8]

По податоци на егзархискиот секретар Димитар Мишев („La Macédoine et sa Population Chrétienne“) во 1905 г. во селото (Elchen) имало 248 Македонци егзархисти и 1.512 Македонци патријаршисти.[4] Во селото правела напори грчката пропаганда — работело грчко основно училиште со 1 учител и 30 ученици.[9]

На 5 март 1905 г. четата на Георги Радев влегла во Елшан и ги обиколила гркоманските водачи на чело со Васил Челебиев (Василиос Целебонис). При престрелката загинал Хараламби Дијамандиев (Хараламбос Дијамандис), а ранет е Петар Андонов (Петрос Антониу) од Кумлија.[10]

Подоцна селото го примило врховенството на Бугарската егзархија, но во февруари 1907 г. повторно станало патријаршиско со усилбите на гркоманите.[11]

Летото 1908 г. по Хуриетот 95 лица од Елшан потпишале изјава дека селото сака да премине под врховенството на Бугарската егзархија. Ова предизвикало тревога кај грчкоиот комитет во Сер, и во селото е испратен капетанот Стерјос Влахвеис, кој стасал во Елшан во недела, 23 август, со петмина андарти и ги заплашил со убиство македонските водачи. Го барал нивниот водач Димитър Аваљов, кој успеал да избега во Сер.[12][13]

Во Грција

уреди

По Балканските војни во 1913 г. Елшан е припоено кон Грција согласно Букурешкиот договор. Таа година селото броело 1.226 жители.[3] По Првата светска војна во 1918 г. голем дел од населението се иселило во Бугарија при повлекувањето на бугарската војска, плашејќи се од грчките репресалии.[3] Така, на пописот од 1920 г. во Елшан се заведени само 265 жители.[3] На место на иселените Македонци властите довеле грчки колонисти. Според пописот од 1928 г. Елшан било етнички мешано село со 981 жители,[3] од кои 249 биле дојденци.[14]

Од 1967 до 1984 г. е изградена црквата „Св. Ѓорѓи“.[15]

Месности во Елшан преименувани со службен указ на 6 јули 1968 г.
Име Грчки Ново име Грчки Опис
Ашлик[16] Άσλήκη Пинасмено Πεινασμένον[17] местност на ЈЗ од Елшан, по десниот брег на Струма[16]
Кирим Κιρίμ Трапези Τραπέζι[18]
Али Паша[19] Άλή Πασά Ктима Κτήμα[18] месност на ЈИ од Елшан и на С од Чучулигово[19]
Келешка[19] Κελέσκα Форсарика Φωρσάρικα[18] месност на ЈЗ од Елшан, по десниот брег на Струма[19]
Караагач Καραγάτσι Фтелија Φτελιά[18]
Камински Καμίνσκι Камини Καμίνι[18]
Кајнама[20][19] Καϊναμάς Термотопос Θερμοτοπος[18] ниви и и ливади[20] на С од Елшан[19]
Моловка Μολόφκα Молоха Μολόχα[18]

Население

уреди

Еве преглед на населението во сите пописни години, од 1940 г. до денес:

Година 1940 1951 1961 1971 1981 1991 2001 2011 2021
Население 951 1.033 1.301 1.237 1.405 1.271 1.099 837
Извор за 1940-1991 г.: Т. Симовски, Населените места во Егејска Македонија

Личности

уреди
  • Георги Ил. Гегов — револуционер, деец на ВМОРО, загина пред 1918 г.[21]
  • Иван Ангелов — борец во МОО, 26-годишен, IV чета на V Одринска дружина, ранет, носител на орденот „За храброст“ IV степен[22]
  • Иван Попстоянов — борец во МОО, IV чета на V Одринска дружина[23]
  • Коста Димитров — револуционер, деец на ВМОРО, починал по 1918 г.[21]
  • Нашко Елшански (? – 1924) — револуционер, деец на ВМРО
  • Ставро Цветков (1912 – 1943) — комунист[24]

Наводи

уреди
  1. ↑ „Попис на населението од 2021 г. Трајно население“. Државен завод за статистика на Грција.
  2. ↑ „Μετονομασίες των Οικισμών της Ελλάδας“. Πανδέκτης: Name Changes of Settlements in Greece. Посетено на 12 април 2021.
  3. ↑ 3,0 3,1 3,2 3,3 3,4 Симовски, Тодор Христов (1998). Населените места во Егеjска Македониjа (PDF). II дел. Скопjе: Здружение на децата-бегалци од Егејскиот дел на Македонија, Печатница „Гоце Делчев“. стр. 253–254. ISBN 9989-9819-6-5.
  4. ↑ 4,0 4,1 4,2 Како што е општопознато, Македонците во бугарските извори се присвојуваат и водат како Бугари, и покрај признанието дека самите се изјаснувале како Македонци.
  5. ↑ Македония и Одринско : Статистика на населението от 1873 г. София: Македонски научен институт – София, Македонска библиотека № 33. 1995. стр. 116–117. ISBN 954-8187-21-3.
  6. ↑ Нарекувајќи ги „Бугари“ под влијание на бугарската пропаганда.
  7. ↑ Стрезов, Георги (1891). „Два санджака отъ Источна Македония“ (PDF). Периодическо списание на Българското книжовно дружество въ Средѣцъ. Средѣцъ: Държавна печатница. Година Седма (XXXVI): 841.
  8. ↑ Кѫнчовъ, Василъ (1900). Македония. Етнография и статистика. София: Българското книжовно дружество. стр. 176. ISBN 954430424X.
  9. ↑ Brancoff, D. M (1905). La Macédoine et sa Population Chrétienne : Avec deux cartes etnographiques (PDF). Paris: Librarie Plon, Plon-Nourrit et Cie, Imprimeurs-Éditeurs. стр. 198–199.
  10. ↑ „Ιστορικό Ημερολόγιο Σερρών“ (PDF). Δημόσια Κεντρική Βιβλιοθήκη Σερρών. Посетено на 11 декември 2014.
  11. ↑ Македоно-одрински преглед, година ІІ, брой 31, София, 18 март 1907, стр. 492..
  12. ↑ Георгиев, Величко, Стайко Трифонов. „Гръцката и сръбската пропаганди в Македония. Краят на XIX – началото на ХХ век“, София, Македонски научен институт, 1995, стр. 233.
  13. ↑ Даскалов, Георги. „Българите в Егейска Македония, мит или реалност“, Македонски научен институт, София, 1996, стр.87
  14. ↑ Κατάλογος των προσφυγικών συνοικισμών της Μακεδονίας σύμφωνα με τα στοιχεία της Επιτροπής Αποκαταστάσεως Προσφύγων (ΕΑΠ) έτος 1928, Архивирано од изворникот на 30 јуни 2012, Посетено на 30 јуни 2012
  15. ↑ „Ιερός Ναός Ἁγίου Γεωργίου“. Ιερά Μητρόπολη Σερρών και Νιγρίτης. Посетено на 1 ноември 2018.
  16. ↑ 16,0 16,1 Serrai GSGS (Series); 4439. 1st ed. Lambert conical orthomorphic spheroid Bessel proj. Prime meridians: Greenwich and Athens. "Reproduced from M.D.R. London: War Office. 1944. Text "610/10395." In collections: Greece 1:100k Topographic Maps. Digital Archive McMaster University " ignored (help)
  17. ↑ „Β. Διάταγμα ΥΠ' Αριθ. 427. Περὶ μετονομασίας συνοικισμὤν, κοινοτήτων καὶ θέσεων“ (PDF). Εφημερίς της Κυβερνήσεως του Βασιλείου της Ελλάδος. Εν Αθήναις: Ἐκ τοῦ Εθνικού Τυπογραφείου. Τεύχος Πρώτον (Αριθμός Φύλλου 146): 1042. 1968. Занемарен непознатиот параметар |month= (help)
  18. ↑ 18,0 18,1 18,2 18,3 18,4 18,5 18,6 „Β. Διάταγμα ΥΠ' Αριθ. 427. Περὶ μετονομασίας συνοικισμὤν, κοινοτήτων καὶ θέσεων“ (PDF). Εφημερίς της Κυβερνήσεως του Βασιλείου της Ελλάδος. Εν Αθήναις: Ἐκ τοῦ Εθνικού Τυπογραφείου. Τεύχος Πρώτον (Αριθμός Φύλλου 146): 1043. 1968. Занемарен непознатиот параметар |month= (help)
  19. ↑ 19,0 19,1 19,2 19,3 19,4 19,5 По топографска карта М1:50 000, издание 1980-1985 „Генеральный штаб“
  20. ↑ 20,0 20,1 Иванов, Йордан Н (1982). Местните имена между долна Струма и долна Места : принос към проучването на българската топонимия в Беломорието. София: Издателство на Българската академия на науките. стр. 130.
  21. ↑ 21,0 21,1 Македонцитѣ въ културно-политическия животъ на България: Анкета отъ Изпълнителния комитетъ на Македонскитѣ братства (PDF). София: Книгоиздателство Ал. Паскалевъ и С-ие, Държавна печатница. 1918. стр. 106.
  22. ↑ Македоно-одринското опълчение 1912-1913 г. : Личен състав по документи на Дирекция „Централен военен архив“ (PDF). София: Главно управление на архивите, Дирекция „Централен военен архив“ В. Търново, Архивни справочници № 9. 2006. стр. 27. ISBN 954-9800-52-0.
  23. ↑ Македоно-одринското опълчение 1912-1913 г. : Личен състав по документи на Дирекция „Централен военен архив“ (PDF). София: Главно управление на архивите, Дирекция „Централен военен архив“ В. Търново, Архивни справочници № 9. 2006. стр. 584. ISBN 954-9800-52-0.
  24. ↑ „Elizabeth Kolupacev Stewart, For Sacred National Freedom: Portraits Of Fallen Freedom Fighters, Politecon Publications, 2009“. Архивирано од изворникот на 21 март 2012. Посетено на 5 октомври 2011.
Преземено од „https://mk.wikipedia.org/w/index.php?title=Елшан&oldid=5191278“