Долно Христос

село во Серско, Егејска Македонија

Долно Христос, Христос или Ристос (грчки: Κάτω Χριστός, Като Христос) — село во Серско, Егејска Македонија, денес во општината Сер на Серскиот округ, Грција. Сè до 1920-тите било населено исклучиво со Македонци.[1]

Долно Христос
Κάτω Χριστός
Долно Христос is located in Грција
Долно Христос
Долно Христос
Местоположба во областа
Долно Христос во рамките на Сер (општина)
Долно Христос
Местоположба на Долно Христос во Серскиот округ и областа Централна Македонија
Координати: 41°0.52′N 23°27.27′E / 41.00867° СГШ; 23.45450° ИГД / 41.00867; 23.45450Координати: 41°0.52′N 23°27.27′E / 41.00867° СГШ; 23.45450° ИГД / 41.00867; 23.45450
ЗемјаГрција
ОбластЦентрална Македонија
ОкругСерски
ОпштинаСер
Општ. единицаКиспикеси
Надм. вис.&1000000000000008000000080 м
Население (2021)
 • Вкупно347
Часовен појасEET (UTC+2)
 • Лете (ЛСВ)EEST (UTC+3)

Географија уреди

Селото се наоѓа на 7 км северозападно од градот Сер и на 3 км северозападно од Каваклија. Лежи во Серското Поле, недалеку од југозападните падини на планината Шарлија. Низ атарот минува Европскиот пат Е79.

Историја уреди

Во Отоманското Царство уреди

Во минатото селото се нарекувало Долене и се наоѓало понасевер, на планината Шарлија. До средината на XVIII век било чифлик на манастирот „Св. Јован Претеча“, за кое имало султански ферман. Во 1770 г. чифликот е самоволно присвоен од бегот Возникоглу и неговите наследници. Негов последен стопан бил Сулејман-бег. На местото на денешното село имало друг чифлик.[2]

Во XIX век Христос било чисто македонско село во Серската каза. Според „Етнографија на вилаетите Адријанопол, Монастир и Салоника“ во 1873 г. во Христос (Christos) имало 34 домаќинства сочинети од 98 жители Македонци.[3][4] В 1878 година поп Иван от Христос е затворен в Сяр, защото въвел българския език в богослужението.[5]

Во 1891 г. Георги Стрезов напишал за селото:

Ристос, чифлик на Ада-бег серјанин, на З од Вишен кај пазувите на една вейка от Бродска Планина. Од Сер патот е рамен и фаќа нешто околу 112 час. Се зборува дека ова село било чифлик на манастирот Маргарит. Куќи 30 само македонски.[6] Грчка црква „Св. Ѓорѓи“.[7]

Според статистиката на Васил К’нчов („Македонија. Етнографија и статистика“) во 1900 во Христосъ имало 240 жители Македонци христијани.[3][8]

На почетокот на XX век селото било под врховенството на Бугарската егзархија и во него работела бугарската пропаганда. По податоци на егзархискиот секретар Димитар Мишев („La Macédoine et sa Population Chrétienne“) во 1905 г. во Христос (Hristos) имало 200 Македонци егзархисти и во него работело бугарско основно училиште со 1 учител и 13 ученици.[9]

Во Грција уреди

За време на Првата балканска војна селото е окупирано од бугарска војска, а по Втората балканска војна во 1913 г. е припоено кон Грција согласно Букурешкиот договор. Таа година населението броело 137 жители, а во 1920 г. нивниот број се накачил на 171 лице.[1] Во 1924 г. властите довеле биле сместени грчки колонисти, од кои повеќето биле сместени на 1 км западно. Таа западна населба почнала да се нарекува Долно Христос, а старата Горно Христос. Во 1928 г. се попишани двете населби заедно (како Христос) со вкупно 450 жители,[1] од кои 285 лица (79 семејства) биле грчки дојденци[10].

Сè до 1940-тите Горно Христос останало македонско. До 1940 г. кмет на селото бил Тодор Печанов. Таа година броело 370 жители[1] (54 семејства).

Во 1960-тите жителите на Горно Христос почнале да се иселуваат во Долно Христос. Во 1972 тоа веќе имало само 2 житела, а во 1981 г. се води како напуштено.[1] Селаните си ги задржале имотите во старата населба и продолжуваат да ги обработуваат.

Според бугарски извори, со повлекувањето на бугарската војска во 1944 г. сите жители на Горно Христос се иселиле во Бугарија и денес нивните потомци живеат во Петрич, Петричко, Пловдив, Кнежа и други.[2]

Во 1986 г. е изградена црквата „Св. Троица“.[11]

Месности во Долно Христос преименувани со службен указ на 6 јули 1968 г.
Име Грчки Ново име Грчки Опис
Капсида[12][13] Καψίδα Агона Άγονα[14] ниви[13] на Ј од Долно Христос;[12]
Вишен[12] Βήσανη Халасмата Χαλάσματα[14] поранешно село на Шарлија на ИСИ од Долно Христос и на СЗ од Метох[12]
Престо[12] Πρέστο Птион Πτύον[14] возвишение на Шарлија на З од Долно Христос[12] (244 м)[15]
Миш дере[16] или Мишки дере Μίσκι Ντερέ Орајон Рема Ώραΐον Ρέμα[14] дол на Ј от Мелникич

Население уреди

Горно Христос (Христос)

Еве преглед на населението во сите пописни години, од 1940 г. до денес:

Година 1940 1951 1961 1971 1981 1991 2001 2011
Население 370 318 313 2 0
Извор за 1940-1991 г.: Т. Симовски, Населените места во Егејска Македонија
Долно Христос

Еве преглед на населението во сите пописни години, од 1940 г. до денес:

Година 1940 1951 1961 1971 1981 1991 2001 2011
Население 246 239 388 486 462 470 405 386
Извор за 1940-1991 г.: Т. Симовски, Населените места во Егејска Македонија

Културни и природни знаменитости уреди

Наводи уреди

  1. 1,0 1,1 1,2 1,3 1,4 Симовски, Тодор Христов (1998). Населените места во Егеjска Македониjа (PDF). II дел. Скопjе: Здружение на децата-бегалци од Егејскиот дел на Македонија, Печатница „Гоце Делчев“. стр. 252–253, 268. ISBN 9989-9819-6-5.
  2. 2,0 2,1 Иванов, Йордан Н (1982). Местните имена между долна Струма и долна Места : принос към проучването на българската топонимия в Беломорието. София: Издателство на Българската академия на науките. стр. 23.
  3. 3,0 3,1 Како што е општопознато, Македонците во бугарските извори се присвојуваат и водат како Бугари, и покрај признанието дека самите се изјаснувале како Македонци.
  4. Македония и Одринско : Статистика на населението от 1873 г. София: Македонски научен институт – София, Македонска библиотека № 33. 1995. стр. 116–117. ISBN 954-8187-21-3.
  5. Кирил патриарх Български. Българската екзархия в Одринско и Македония след Освободителната война 1877-1878. Том първи, книга първа, стр. 354.
  6. Нарекувајќи ги „бугарски“ под влијание на бугарската пропаганда.
  7. Стрезов, Георги (1891). „Два санджака отъ Источна Македония“ (PDF). Периодическо списание на Българското книжовно дружество въ Средѣцъ. Средѣцъ: Държавна печатница. Година Седма (XXXVI): 840–841.
  8. Кѫнчовъ, Василъ (1900). Македония. Етнография и статистика. София: Българското книжовно дружество. стр. 176. ISBN 954430424X.
  9. Brancoff, D. M (1905). La Macédoine et sa Population Chrétienne : Avec deux cartes etnographiques (PDF). Paris: Librarie Plon, Plon-Nourrit et Cie, Imprimeurs-Éditeurs. стр. 198–199.
  10. Κατάλογος των προσφυγικών συνοικισμών της Μακεδονίας σύμφωνα με τα στοιχεία της Επιτροπής Αποκαταστάσεως Προσφύγων (ΕΑΠ) έτος 1928, Архивирано од изворникот на 30 јуни 2012, Посетено на 30 јуни 2012
  11. „Ιερός Ναός Αγίας Τριάδος“. Ιερά Μητρόπολη Σερρών και Νιγρίτης. Посетено на 18 октомври 2019.
  12. 12,0 12,1 12,2 12,3 12,4 12,5 По топографска карта М1:50 000, издание 1980-1985 „Генеральный штаб“
  13. 13,0 13,1 Иванов, Йордан Н (1982). Местните имена между долна Струма и долна Места : принос към проучването на българската топонимия в Беломорието. София: Издателство на Българската академия на науките. стр. 134.
  14. 14,0 14,1 14,2 14,3 „Β. Διάταγμα ΥΠ' Αριθ. 427. Περὶ μετονομασίας συνοικισμὤν, κοινοτήτων καὶ θέσεων“ (PDF). Εφημερίς της Κυβερνήσεως του Βασιλείου της Ελλάδος. Εν Αθήναις: Ἐκ τοῦ Εθνικού Τυπογραφείου. Τεύχος Πρώτον (Αριθμός Φύλλου 146): 1043. 1968. Занемарен непознатиот параметар |month= (help)
  15. Serrai GSGS (Series); 4439. 1st ed. Lambert conical orthomorphic spheroid Bessel proj. Prime meridians: Greenwich and Athens. "Reproduced from M.D.R. London: War Office. 1944. Text "610/10395." In collections: Greece 1:100k Topographic Maps. Digital Archive McMaster University " ignored (help)
  16. Иванов, Йордан Н (1982). Местните имена между долна Струма и долна Места : принос към проучването на българската топонимия в Беломорието. София: Издателство на Българската академия на науките. стр. 150.