Википедија

Гафар Окан

Али Гафар Оккан (роден во 1952 - починал на 24 јануари 2001 година) — началник на турската полиција, кој бил убиен во заседа во Дијарбакир, југоисточна Турција.

Ран живот уреди

Али Гафар Окан е роден во Хендек, провинцијата Сакарија во 1952 година. Завршил полициски колеџ на 30 септември 1970 година и присуствувал на Полициската академија во Анкара. Своето образование го завршил на 29 септември 1973 година.

Кариера уреди

Окан бил подигнат во ранг на помошник-инспектор (турски: Komiser yardımcısı) до Полициската управа во Измир, каде служел на многу работни места сè додека не бил унапреден во надзорник (турски: Emniyet amiri) со неговото назначување во Шанлаурфа во 1983 година. Тој станал главен надзорник (турски: Şube amiri) во 1985 година. Подоцна во 1986 година, Окан бил назначен за Ескишехир на функцијата Генерален директорат за безбедност. Тој бил унапреден во ранг на помошник комесар (турски: Emniyet Müdür Yardımcısı или 2. Sınıf Emniyet Müdürü) во 1992 година. На 6 декември 1993 година, Окан станал комесар (турски: 1. Sınıf Emniyet Müdürü), втора највисока позиција во хиерархијата на полициската организација во Турција и стапил на должноста началник на полицијата во провинцијата Карс, источна Турција[1].

Следната задача на Гафар Окан како началник на полицијата била во Дијарбакир, каде имал подолг бунт од страна на Курдистанската работничка партија (ПКК) и курдскиот Хезболах[1].

Служба уреди

Наскоро по неговото пристигнување во Дијарбакир, центарот на судир со курдските сепаратисти и герилите[2][3], тој објавил на полициско радио: „Од 3310 (бројот на значката на Оккан) до седиштето. Од два дена сум на увид во градот и сфаќам дека моите колеги немаат чувство за должност. Ова е мое прво и последно предупредување“. Една од неговите први официјални активности пред да ја преземе функцијата била деблокирање на улицата пред седиштето на полицијата, што било забрането за цивили од безбедносни причини. Наскоро, исто така, ги подигнал безбедносните блокади на патиштата во градот[4] и инсталирал надзорни камери кои покриваат критични локации во градот за спречување на криминал. Окан во текот на вечерта ги набудувал улиците на Дијарбакир на огромниот монитор во неговата канцеларија[1].

Во хаотичната атмосфера на Дијарбакир, полициските службеници претпочитале да останат во канцеларијата за таканаречените „работни задачи“, бидејќи излегувањето на улица се сметало за многу ризично. Окан ги испратил сите полицајци, машки и женски, на улиците, прашувајќи ги: „Од што се плашиме?“ Тој им порачал на своите подредени да се однесуваат со граѓаните во градот со љубезност и приврзаност[1].

Социјални активности уреди

Полицајките во Дијарбакир за првпат отишле со негова наредба во јавноста и го контролирале сообраќајот во градот. Тој распоредил двајца патролирани полициски автомобили, окупирани со две офицерки. Едниот имал задача да земе бегалци или да бара изгубени деца и да им ги достави на своите родители. Другиот тим им помагал на старите лица со хендикеп во одење. Полицајките на аеродромот Дијарбакир порано преземале операции за стари лица и ги придружувале до излезната порта. Окан ги натерал аеродромските власти да купат инвалидски колички и да ги стават во употреба[1].

Во тоа време, граѓаните на Дијарбакир не биле навикнати да се среќаваат со униформирани офицери на улиците. Но, новиот началник на полицијата бил решен да ја покаже добрата страна на полицијата. Ова однесување многу ги зачудило луѓето. Граѓаните, кои скоро и да не се сретнале со поранешните началници на полицијата, често се среќавале со Окан. Сè повеќе им се допаѓало кога ќе го запознале. За многу кратко време, Окан успеал да создаде доверба и ги натерал луѓето да веруваат во неговите цели. Неговото мото било „Ние сме за народот. Ми беше наредено да ги штитам животот, имотот и честа на граѓаните. Еве, дојдов за тоа“[1].

Фудбалскиот клуб на Дијарбакир, Дијарбакирспор, имал тешки периоди. Како фан на локалниот клуб, Окан присуствувал на сите нивни домашни натпревари без да пропушти ниту еден. За време на играта, тој се однесувал како да е претседател на клубот, а не како шеф на полицијата и се грижел за тимот. Тој ги гушкал играчите и трчал по теренот со клупското знаме во раката на прослава по постигнатиот гол на домашниот тим.

Борба против тероризмот уреди

Додека Окан им оставил значаен впечаток на граѓаните преку своите социјални проекти[5][6] помагајќи, меѓу другите, на стари лица, инвалиди и бегалци, критичарите инсистирале дека ваквите активности го надминуваат опсегот на неговите должности. Сепак, специјалистот за односи со јавност не ја заборавил својата главна должност како член на органите за спроведување на законот.

Неговата примарна цел била нелегалниот фундаменталистички происламски курдски Хезболах[1][3], кој не е поврзан со неговата истоимена група во Либан. Насилните акти на курдскиот Хезболах биле директно главно против противниците на групата, вклучително и симпатизерите на ПКК. На 17 јануари 2000 година, водачот на курдскиот Хезболах, Хусеин Велиоглу бил убиен во неговата вила во Бејкоз, Истанбул за време на рацијата на полициските сили. Окан имал голема улога во борбата против курдскиот Хезболах, во која биле уапсени стотици членови на групата, и пронајдени над 150 тела на убиени жртви низ целата земја. Тој докажал дека повеќе неразјаснети убиства биле извршени претежно од бунтовниците во Хезболах, наместо од безбедносните сили[3][4][7][8].

Неговите колеги и блиски пријатели почнале да го предупредуваат Окан да се вози во блиндиран автомобил. Тој ги одбил ваквите препораки со зборовите „Што би направиле граѓаните кога возам оклопно возило“? Една недела пред смртта, тој на прес-конференција објавил список со 26 убијци на Хезболах. И, 45 минути пред нападот врз него, тој во интервју за новинар изјавил дека не се плаши од Хезболах. Тој еднаш изјавил дека никој не може да го убие во Дијарбакир или во неговиот роден град Хендек затоа што граѓаните ќе го штитат[7].

Атентат и смрт уреди

На 24 јануари 2001 година, Гафар Окан ја напуштил својата канцеларија во седиштето на состанок со гувернерот на покраината Џемил Серхадли. Околу 17 часот и 40 минути по месно време[9][10], додека тој бил во тек со неговиот службен автомобил придружуван од полициски автомобили, конвојот паднал во заседа од неидентификувани вооружени лица на растојание помало од 1 километар од седиштето во центарот на булеварот Сезаи Каракоч помеѓу Meat & Fish Corp[1]. Напаѓачите отвориле оган со долги пушки и го убиле Окан. Тројца полицајци биле убиени на самото место, други двајца полицајци починале во болница[8][10][11]. За време на нападот биле ранети четворица офицери[2][3][7][9][10]. Вооружените лица ја отвориле и вратата од автомобилот на Окан и пукале неколку пати во него за да бидат сигурни во неговата смрт. Немало комуникација преку мобилен телефон меѓу напаѓачите, кои брзо избегале[10].

Скоро 20 куршуми ја погодиле главата на началникот на полицијата. Имињата на офицерите загинати во нападот биле дадени како Сабри Ѓун, Мехмет Сепетчи, Атила Дурмуш, Селахатин Бајсој, Мехмет Камали и на полицајците ранети како Нури Бозкурт, Мустафа Динџе, Вели Ѓуктепе и Фатих Ѓукчек[6].

Било објавено дека еден од напаѓачите очигледно е повреден во следната престрелка со полицијата[8]. На местото на злосторството биле пронајдени 469 празни куршуми од Калашников, испукани од 16 различни пушки[10]. Полицијата детално ја пребарувала областа, и привела неколку осомничени.[8][12]. Ниту една милитантна група не презела одговорност за атентатот[2][3][8][9][12][13]. Сепак, нападот му се припишува на Хезболах, како главен осомничен, од кој Окан добил смртни закани[2][4][5][7][8][9][14].

Следејќи го државниот меморијал во Дијарбакир, каде што бил назначен пред три години, трупот на Оккан бил префрлен во неговиот роден град и положен во Хендек[14].

Последици уреди

Смртта на Окан предизвикала длабока тага кај граѓаните на Дијарбакир[6]. Во полицискиот штаб била поставена книга на жалост. Продавач на пазарот напишал во книгата „За прв пат во нашиот живот, бевме сведоци на еден началник на полицијата кој го даваше бројот на неговиот мобилен телефон. Можете ли да замислите дека се чувствував и како началник на полицијата, толку удобно кога го посетив во неговата канцеларија без никаква причина?“

Следниот ден, илјадници тажни Турци и Курди се собрале на очигледно спонтани масовни демонстрации во градот во знак на протест против атентатот, извикувајќи пароли со кои се осудува нападот. Луѓето марширале кон зградата на гувернерот, каде замолкнале еден момент, оддавајќи им почит пред ковчезите на убиените полицајци облечени во турско знаме.

На прес-средбата што се одржала на плоштадот Конак во Измир, Партијата за народна демократија (ХАДЕП), курдска националистичка политичка партија, го осудила атентатот, побарала итно апсење на напаѓачите и инсистирала на тоа парламентот да формира истражен комитет.

За време на судењата за Ергенекон во август 2008 година, поранешен член на ПКК, кој станал информатор, сведочел дека JİTEM (за разузнавање на жандармеријата и контратероризам), тајна илегална единица формирана под жандармеријата, го извршила атентатот во 2001 година. Тој дал образложение дека JİTEM може да работи во регионот лесно пред назначувањето на Окан. Тој додал дека курдскиот Хезболах никогаш порано не нападнал државен службеник. Во 2011 година, еден полицаец, кој бил ранет во нападот во 2001 година, како еден од чуварите на Окан, исто така се сомневал дека ЈİТЕМ го организирал атентатот.

Истрагата кулминирала со приведување на двајца осомничени на кои подоцна им се судело на 5-тиот Висок кривичен суд во Дијарбакир, а во 2010 година биле прогласени за виновни за вмешаност во атентатот. Судот понатаму изјавил дека нападот бил подготвуван долго време од професионални убијци и дека планерите, како и нивната врска во странство не може да се пронајдат.

Наследство уреди

По атентатот, многу семејства во Дијарбакир ги именувале своите новородени синови Али Гафар или Гафар Окан, според најомилената јавна личност на нивниот град. Во 2011 година, 101 истоимени момчиња од Дијарбакир го посетиле гробот на Окан во Хендек за да му оддадат почит на меморијалната церемонија во присуство на сопругата и ќерката на Окан на 10-годишнината од неговата смрт, како дел од проектот наречен „Патување на срцата: маченик Али Гафар Окан, приказна за братството“.

Образовните институции именувани по него низ целата земја се основни училишта во Јурешир, Адана, Одунпазари, Ескишехир, и Хендек, Сакарија, средно училиште во Јенишехир, Дијарбакир и полициски колеџ исто така во Дијарбакир. Многу улици го носат неговото име, вклучително и во Бујукчекмече, Истанбул, Башакшехир, Истанбул, Есентепе, Истанбул, Ѓилбаши, Анкара, Бука, Измир итн.

Наводи уреди

  1. ↑ 1,0 1,1 1,2 1,3 1,4 1,5 1,6 1,7 Ayyıldız, Merve (2014-01-24). „Gaffar Okkan suikastının ardından 13 yıl geçti“. Ajans Haber (турски). Архивирано од изворникот на 2014-02-02. Посетено на 2014-01-25.
  2. ↑ 2,0 2,1 2,2 2,3 „Turkish police chief killed in ambush“. BBC. 2001-01-24. Посетено на 2014-01-25.
  3. ↑ 3,0 3,1 3,2 3,3 3,4 „Middle East-News in brief“. The Telegraph. 2001-01-25. Посетено на 2014-01-25.
  4. ↑ 4,0 4,1 4,2 „Turks, Kurds march to protest killing“. KurdishMedia.com. 2001-01-26. Архивирано од изворникот на 2014-02-01. Посетено на 2014-01-25.
  5. ↑ 5,0 5,1 Hamurcu, Salih (2011-01-25). „Young namesakes gather to remember late police chief Okkan“. Today's Zaman. Архивирано од изворникот на 2014-02-01. Посетено на 2014-01-24.
  6. ↑ 6,0 6,1 6,2 „Turks Protest Slaying of Police Chief“. Al Bawaba. 2001-01-25. Посетено на 2014-01-25.
  7. ↑ 7,0 7,1 7,2 7,3 „Slain Diyarbakır police chief commemorated in Turkey“. Hürriyet Daily News. 2011-01-24. Посетено на 2014-01-25.
  8. ↑ 8,0 8,1 8,2 8,3 8,4 8,5 „Police chief killed in terror attack“. NTV MSNBC. 2001-01-24. Посетено на 2014-01-25.
  9. ↑ 9,0 9,1 9,2 9,3 „Turkish Police Chief Killed“. Associated Press. 2001-01-24. Посетено на 2014-01-25.
  10. ↑ 10,0 10,1 10,2 10,3 10,4 „Court says police chief Okkan's assassination professional, planned“. Today's Zaman. 2010-04-28. Архивирано од изворникот на 2014-02-01. Посетено на 2014-01-24.
  11. ↑ „Ergenekon linked to 2001 assassination“. UPI. 2008-08-27. Посетено на 2014-01-25.
  12. ↑ 12,0 12,1 „Thousands mourn murdered police officers“. CNN. 2001-01-25. Посетено на 2014-01-25.
  13. ↑ „TURKEY - Jan. 26 - Kurds Mourn Police Chief“. TheFreeLibrary.com. 2001-01-26. Посетено на 2014-01-25.
  14. ↑ 14,0 14,1 Hamurcu, Salih (2014-01-24). „Late police chief Okkan commemorated in Sakarya“. Today's Zaman. Архивирано од изворникот на 2014-02-01. Посетено на 2014-01-25.
Преземено од „https://mk.wikipedia.org/w/index.php?title=Гафар_Окан&oldid=4942407“