Википедија

Британска Антарктичка Територија

Британска Антарктичка Територија (БАТ) — сектор на Антарктикот за кој Обединетото Кралство тврди дека е една од нејзините 14 британски прекуморски територии, од кои е далеку најголема по површина. Го опфаќа регионот јужно од 60°С географска ширина и помеѓу 20°З и 80°З должина, формирајќи облик на клин што се протега до Јужниот пол, преклопен со антарктичките претензии на Аргентина (Аргентински Антарктик) и Чиле (Чилеанска Антарктичка Територија).

Британска Антарктичка Територија
Британска прекуморска територија
Знаме на Британска Антарктичка Територија
Знаме		Официјален грб на Британска Антарктичка Територија
Coat of arms
Гесло: 
„Истражување и откривање“
Химна: „Боже, чувај го Кралот“
Местоположба на Британска Антарктичка Територијана Антарктикот
Location of the British Antarctic Territory in Antarctica
Суверена држава Обединето Кралство
Територија1908
Главен градРотера
67°34′06″S 68°07′33″W / 67.568417° ЈГШ; 68.125796° ЗГД / -67.568417; -68.125796
Најгол. градГлавен град
Службени јазицианглиски јазик
УправаЗависна територија под уставна монархија
Чарлс III
Пол Кандлер
• Заменик
Јејн Rumble
• Администратор
Стјуард Доблидеј
Површина
• Вкупна
1,709,400 км2
Највисока точка
3,239 м
Население
• Summer
250[1]
ВалутаБританска фунта (£) (GBP)
Часовен појасUTC-03:00
Поштенски број
BIQQ 1ZZ
НДД

Територијата е формирана на 3 март 1962 година, иако претензиите на Обединетото Кралство за овој дел од Антарктикот датира од патентовите писма од 1908 и 1917 година. Областа денес опфатена со територијата вклучува три региони кои, пред 1962 година, биле управувани од Британците како посебни зависни од Фолкландските Острови: Греамова земја, Јужните Оркниски Острови и Јужни Шетландски Острови. Барањето на Обединетото Кралство за регионот е суспендирано откако Договорот за Антарктикот стапил на сила во 1961 година, чиј член 4 вели: „Ниту еден акт или активност што се случува додека овој Договор е во сила нема да претставува основа за побарување, поддршка или негирање на претензии за територијален суверенитет на Антарктикот. Ниту едно ново барање или проширување на постоечко барање за територијален суверенитет нема да се потврди додека овој Договор е во сила“. Повеќето земји не признаваат територијални претензии на Антарктикот.[2]  Обединетото Кралство го ратификувал договорот.

Територијата е населена со персонал на истражувачки и станици за поддршка, управувани и одржувани од Британско антарктичко истражување и други организации, како и станици во Аргентина, Чиле и други земји. Нема домородни жители. Во 2012 година, јужниот дел од територијата бил именуван како Земја на кралицата Елизабета во чест на кралицата Елизабета II.

Историја уреди

Обединетото Кралство има континуирано присуство во далечниот јужен Атлантик од 1833 година кога повторно го потврдила суверенитетот над Фолкландските Острови. Во 1908 година, Обединетото Кралство ги проширило своите територијални претензии со прогласување суверенитет над „Јужна Џорџија, Јужните Оркниски Острови, Јужните Шетландски Острови, Сендвичките Острови и Греамовата Земја, сместени во Јужниот Атлантски Океан и на континентот Антарктик на југ од 50-тиот јужен напоредник и се наоѓа помеѓу 20- тиот и 80-тиот степен од западната географска должина“.[3] Сите овие територии биле администрирани како Зависни од главниот град Стенли на Фолкландските Острови од страна на гувернерот на Фолкландските Острови.

Во 1917 година, формулацијата на претензиите била изменета, така што, меѓу другото, недвосмислено се вклучила целата територија во секторот што се протега до Јужниот пол (со што ја опфаќа целата денешна британска антарктичка територија). Новото барање ги опфатило „сите острови и територии помеѓу 20-тиот степен од западната географска должина и 50-тиот степен од западната географска должина кои се наоѓаат јужно од 50-та паралела на јужната географска ширина; и сите острови и територии без разлика помеѓу 50-тиот степен од западната должина и 80-тиот степен од западната географска должина кои се наоѓаат јужно од 58-та паралела на јужната географска ширина.[3]

Обединетото Кралство, исто така, барало право на Викториината Земја во 1841 година и Ендербиевата Земја во 1930 година. Меѓутоа, целата територија помеѓу 160°И и 45°И била префрлена на Австралија во 1933 година. Во 1943 година, во екот на Втората светска војна, Обединетото Кралство презела воена операција позната како Операција „Табарин“ за да обезбеди извидувачки и метеоролошки информации во Јужниот Атлантски Океан. Овој „таен“ проект за време на војната станал цивилното истражување на Фолкландските Острови, а подоцна и Британско антарктичко истражување (БАИ). БАИ е одговорен за најголемиот дел од научните истражувања на Обединетото Кралство на Антарктикот. Во 1950-тите, Антарктичкиот договор бил преговаран за демилитаризација на регионот и задржување на Антарктикот - дефиниран како сите копнени и ледени гребени јужно од 60°С географска ширина - за мировни истражувачки цели. Договорот бил донесен во 1961 година.

Признавање уреди

Договорот за Антарктикот, потпишан од сите релевантни регионални баратели, сам по себе не признава ниту оспорува никакви територијални претензии, оставајќи го ова прашање на поединечни потписници.[2] Повеќето земји во светот не признаваат никакви национални претензии кон Антарктикот.[4] Австралија, Франција, Нов Зеланд, Норвешка и Обединетото Кралство, од кои сите имаат територијални претензии на континентот, меѓусебно ги признаваат меѓусебните претензии.[5][6] Аргентина и Чиле го оспоруваат британското барање и поднесуваат свои контра-тужби кои се преклопуваат и на Британија и на едни со други (види Аргентински Антарктик и Чилеанска Антарктичка територија).

Географија уреди

 
Панорама на истражувачката станица Сигни, Јужни Оркниски Острови
 
Карта на британската антарктичка територија

Топографија уреди

Британската антарктичка територија го вклучува Антарктичкиот Полуостров, Јужните Шетландски Острови, Јужните Оркниски Острови и бројни други офшор острови, Ронов Леден Гребен (Веделово Море), делови од Коутсова Земја. На 437,000 квадратни километри, триаголникот на централниот Антарктик кој се спојува на Јужниот пол бил именуван како Земја на кралицата Елизабета во декември 2012 година, во чест на дијамантскиот јубилеј на Елизабета II.[7][8]

Над 99 отсто од копнената површина на територијата е покриена со постојана ледена покривка, со околу 5,000 дебелина.[9] Највисокиот врв се сметал дека е планината Џексон, на полуостровот Антарктик, со 3,184 метри.[9] Меѓутоа, во 2017 година било пресметано дека планината Хоуп е повисока со 3,239 метри.[10]

Вегетација уреди

Има многу малку растенија во Британските антарктички територии; повеќето од нив се мов и лишаи, но има и две цветни растенија: антарктичката трева и антарктички бисер.[11]

Див свет уреди

Многу видови птици, вклучително и седум видови пингвини се размножуваат на британските антарктички територии. Британските антарктички територии се исто така дом на шест видови фоки.[11]

Администрација уреди

Британската антарктичка територија е управувана од Канцеларијата за надворешни работи и Комонвелттот. Се именува комесар и секогаш е директор на Дирекцијата за прекуморски територии.

Територијата има целосен пакет закони и правни и поштенски администрации. Имајќи ги предвид одредбите на Системот на договори на Антарктикот, Територијата не ги спроведува своите закони за странски нации кои одржуваат научни бази во рамките на Територијата. Тој е самофинансиран, со приходи од продажба на поштенски марки и данок на доход.

Закон за националност уреди

Територијата е целосно дел од Британските прекуморски територии. Можно е да се има државјанство на Британските прекуморски територии врз основа на поврзаноста со територијата. Дополнително, бидејќи релевантните одредби од Законот за британски прекуморски територии од 2002 година стапиле на сила на 21 мај 2002 година, државјанство на Британските прекуморски територии поврзано со територијата исто така ќе има британско државјанство.

Иако законите за имиграција на оваа територија не дозволуваат натурализација, лице родено на територијата пред 1983 година ќе има државјанство (и британско државјанство) врз таа основа. Британското државјанство и оваа би се прошириле и на првата генерација родени во странство. Во моментов нема луѓе кои спаѓаат во оваа категорија. Додека Емилио Палма е роден на териториите на Антарктикот за кои претендира Обединетото Кралство, тој не побарал британско државјанство. Бидејќи и двајцата негови родители биле аргентински државјани и тој е роден во аргентинска база, аргентинската влада автоматски добил аргентинско државјанство. Промените во законот за британско државјанство од 1 јануари 1983 година значат дека децата родени на територијата можат да добијат државјанство и/или британско државјанство само ако неговиот/нејзиниот татко или мајка имаат вакво државјанство и/или британско државјанство или ако неговиот/нејзиниот татко или мајка се „обично жители“ на територијата во согласност со релевантното законодавство за имиграција.[12] Ова ефикасно спречува сите деца родени во аргентински или чилеански бази во областа на британското барање да можат да бараат британско државјанство врз основа на тоа што се родени на територијата.

Истражувачки станици уреди

 
Ротера

Британското Антарктичко истражување има два објекти со постојан персонал на територијата: истражувачка станица Хали и истражувачка станица Ротера.[13][14]

Истражувачката станица Сигни била управувана од 1947 до 1996 година и сега е екипирана само во лето.[15] Исто така, има две станици кои работат само во лето во Фосил Блуф и Скај Блу. Фарадеј се одржувала до 1996 година, кога била продадена на Украина и преименувана во станица Академик Вернадски.[16]

Од 1996 година, историската база во Порт Локрој на островот Гудиер е екипирана од Британското Антарктичко наследство во текот на летото на Антарктикот. Примајќи околу 10.000 посетители годишно, таа е една од најпосетуваните локации на континентот. Посетителите можат да го обиколат музејот, да купат сувенири, да испраќаат пошта и да ја видат големата колонија на пингвини.[17] Аргентинското присуство на територијата датира од основањето на базата Оркадас, Јужни Оркниски Острови, во 1903 година. Голем број други нации одржуваат бази на територијата, многу на Јужните Шетландски Острови.[9]

Поштенски марки и монети уреди

И покрај недостатокот на постојани жители, Британската антарктичка територија издава свои поштенски марки. Додека некои всушност се користат од туристи и резидентни научници, најголемиот дел се продаваат во странство на колекционери. Првиот број излегол во 1963 година, гравиран сет со 15 вредности кои се движат од ½ д до една фунта, со портрет на кралицата Елизабета со поглед на различни сцени на човечка активност на Антарктикот. Неколку дополнителни изданија во 1960-тите биле проследени со издавање на децимализација во 1971 година, произведено со препечатување на поштенските марки од 1963 година.

Во 2008 – 2009 година, како дел од прославите на стогодишнината од британското територијално барање во 1908 година, Британската антарктичка територија ја издала својата прва монета како законско средство за плаќање.[18]

Земја на кралицата Елизабета уреди

На 18 декември 2012 година, Канцеларијата за надворешни работи и Комонвелтот објавила дека јужниот дел на британската антарктичка територија е именуван како земја на кралицата Елизабета во чест на кралицата Елизабета за нејзиниот дијамантски јубилеј. Областа, јужната третина од територијата, има површина од околу 437 квадратни километри – речиси двапати поголема од Обединетото Кралство – и има приближно триаголна форма, со Јужниот пол на еден врв и со линиите на должина од 20°W и 80°W кои ги формираат источните и западните граници. Северната граница е формирана од ледениот гребен Филхнер-Роне на запад и од Коутсовата Земја на исток.

Името „Земја на кралицата Елизабета“ во иднина ќе се користи на сите британски мапи, но поради уникатниот статус на Антарктикот, ќе зависи од другите земји да го препознаат името ако им одговара.[19] Аргентина, која има претензии за дел од областа, го критикувала именувањето.[20]

Наводи уреди

  1. ↑ Hendry, Ian; Dickson, Susan (2011). British Overseas Territories Law. Oxford: Hart Publishing. p. 299. ISBN 9781849460194.
  2. ↑ 2,0 2,1 „The Antarctic Treaty“. National Science Foundation, Office of Polar Programs. Архивирано од изворникот на May 19, 2019.
  3. ↑ 3,0 3,1 Casarini, Maria Pia (1996). „Activities in Antarctica Before the Conclusion of the Antarctic Treaty“. Во Francioni, Francesco; Scovazzi, Tullio (уред.). International Law for Antarctica (Second. изд.). Kluwer Law International. стр. 652. ISBN 90-411-0364-3. LCCN 96054217.
  4. ↑ „The World Factbook — Central Intelligence Agency“. Посетено на 19 March 2017.
  5. ↑ Headland, Robert K. (1989). Chronological List of Antarctic Expeditions and Related Historical Events. Cambridge University Press. ISBN 0-521-30903-4. LCCN 88037622. Посетено на 13 August 2012.
  6. ↑ Cahoon, Ben. „British Antarctic Territory“. Worldstatesmen.org. Посетено на 13 August 2012.
  7. ↑ „UK to rename part of Antarctica Queen Elizabeth Land“. BBC News. 18 December 2012. Архивирано од изворникот на 15 April 2014. Посетено на 18 December 2012.
  8. ↑ Rayner, Gordon (18 December 2012). „Part of Antarctica named 'Queen Elizabeth Land' as gift for Diamond Jubilee“. The Telegraph. Архивирано од изворникот на 25 September 2015. Посетено на 18 December 2012.
  9. ↑ 9,0 9,1 9,2 British Antarctic Territory, Country Facts Архивирано на 19 октомври 2012 г., Foreign & Commonwealth Office
  10. ↑ New satellite imagery reveals new highest Antarctic Peninsula Mountain British Antarctic Survey, 11 December 2017
  11. ↑ 11,0 11,1 Commonwealth Secretariat Website Архивирано на 5 јуни 2011 г.
  12. ↑ British Nationality Act 1981, s.1, s.15 & s.50
  13. ↑ „Research Stations in Antarctica“. British Antarctic Survey. Посетено на 7 September 2008.
  14. ↑ Extreme Engineering: the challenges of working in AntarcticaАрхивирано на {{{2}}}., Ingenia, September 2005.
  15. ↑ „Signy Research Station“. British Antarctic Survey. Архивирано од изворникот на 3 March 2011. Посетено на 7 September 2008.
  16. ↑ „Faraday Station - History“. British Antarctic Survey. Архивирано од изворникот на 2013-05-18. Посетено на 7 September 2008.
  17. ↑ „Port Lockroy“. UK Antarctic Heritage Trust. Архивирано од изворникот на 21 May 2008. Посетено на 7 September 2008.
  18. ↑ „The British Antarctic Territory Currency“. United Kingdom Antarctic Heritage Trust. Архивирано од изворникот на 19 April 2010.
  19. ↑ „The Foreign Secretary has announced that the southern part of British Antarctic Territory has been named Queen Elizabeth Land“. Foreign & Commonwealth Office. 18 December 2012. Архивирано од изворникот на 7 July 2013. Посетено на 18 December 2012.
  20. ↑ „Argentina angry after Antarctic territory named after Queen“. BBC News. 22 December 2012. Архивирано од изворникот на 15 January 2013. Посетено на 22 December 2012.

Надворешни врски уреди

Преземено од „https://mk.wikipedia.org/w/index.php?title=Британска_Антарктичка_Територија&oldid=4974903“