Википедија

V404 Лебед

V404 Лебед — микроквазар и двоен систем во соѕвездието Лебед. Содржи црна дупка со маса од околу 9 M☉ и млада K џиновска ѕвезда со маса малку помала од онаа на Сонцето. Ѕвездата и црната дупка имаат орбитален период на секои 6,47129 при блиско растојание. Поради оваа близина и силната гравитација на црната дупка, придружната ѕвезда губи маса во забрзаниот диск околу црната дупка и во самата црна дупка.[9] Буквата „V“ во името означува дека станува збор за променлива ѕвезда, која повторливо станува посветла и потенма со текот на времето. Исто така се смета за нова, бидејќи најмалку трипати во XX век имала сјајни изливи на енергија. Конечно, станува збор за рентгенска нова, бидејќи периодично оддава кратки изливи на X-зраци.

V404 Лебед

Рендгенски светлосни еха од ерупциите на нмовата во 2015 година
Автор: Ендру Бирдмор и НАСА/Свифт
Податоци од набљудување
Епоха J2000,0      Рамноденица J2000,0
Соѕвездие Лебед
Ректасцензија 20ч 24м &1000000000000038300000003,83с[1]
Деклинација +33° 52′ &1000000000000002200000002,2″[1]
Прив. величина (V) 11,2 - 18,8[2]
Особености
Спектрален тип K3 III[3]
U−B Боен показател +0,3[4]
B−V Боен показател +1,5[4]
Променлив тип Нова[5]
Астрометрија
Оддалеченост2,390[6] пс
Апсолутна величина (MV)+3,4[7]
Податоци
A (црна дупка)
Маса9[6] M☉
B
Маса0,7[7] M☉
Полупречник6,0[7] R☉
Површинска гравитација (log g)3,50[8]
Сјајност10,2[7] L☉
Температура4.800[8] K
Вртежна брзина (v sin i)36.4[8] км/с
Други ознаки
V404 Cyg, Нова Cygni 1938, Nova Cygni 1989, GS 2023+338, AAVSO 2020+33
Наводи во бази
SIMBAD— податоци

Во 2009 година, црната дупка во системот V404 Лебед станала првата црна дупка со точно определена паралакса и растојание од Сончевиот Систем. Измерена со користење на VLBI користејќи ја Високочуствителната мрежа, се добива растојание од 2,39 ± 0,14 килопарсеци,[10] или 7,800 ± 460 светлосни години.

Во април 2019 година, астрономите објавиле дека млазови на честички биле исфрлени од црната дупка се лулале нанапред, наназад во текот на неколку минути, нешто што претходно не било забележано во млазовите честички кои биле исфрлени од црната дупка. Астрономите веруваат дека лулањето е предизвикано од завлекувањето на време-просторот од гравитациското поле во близината на црната дупка.[11].

Откривање уреди

 
Редок рендгенски излив на црна дупка со ѕвездена маса во двојниот систем V404 Лебед. Видео на YouTube

Сситемот првично бил означен како Нова Лебед 1938 и му била доделена ознака за променлива ѕвезда V404 Лебед. Се сметало дека станува збор за обична „умерено брза“ нова иако биле забележани големи проемении за време на падот. Била забележана по максималната сјајност, и фотографската величина била во распонот од 12,5 - 20,5.[12]

На 22 мај 1989 година јапонскиот сателит Гинга забележал нов рендгенски извор кој бил каталогизиран како GS 2023+338.[13] Овој извор набргу бил поврзан со V404 Лебед, што всушност бил повторен излив познат како Нова Лебед 1989.[14][15]

Дополнителните изучувања утврдиле уште еден изблик во 1956 година. Исто така постои и можно засилување на сјајноста во 1979 година.[16]

Изблик од 2015 година уреди

На 15 јуни 2015 година сателитот на НАСА Свифт ги забележал првите знаци на обновена активност. Започната е светска кампања за набљудување и на 17 јуни гама-зрачната опсерваторијата INTEGRAL на ESA започнала да го следи избликот. INTEGRAL забележал „повторливи светли блесоци кои се повторувале за временски периоди помали од еден час, нешто што ретко се забележувало во останатите системи на црни дупки“, и за времето на овие блесоци V404 Лебед била најсјајната ѕвезда во полето на рентгенско зрачење на небото - скоро 50 пати посветла од Раковидната Маглина. Овој изблик бил прв по оној во 1989 година. Другите изблици се случиле во 1938 и 1956 година, и истите најверојатно биле предизвикани од страна на материјалот кој се насобирал во дискот околу црната дупка сè додека не се постигнала превртната точка.[17] Избликот бил невообичаен во тој физички процес во внатрешноста на забрзаниот диск и истиот можел да се забележи со оптичка фотометрија за малите телескопи, претјходно, овие промени се сметало дека се забележливи само со вселенски поставените рендгенски телескопи.[9] Деталната анализа на податоците од INTEGRAL го откриле постоењето на т.н. парна плазма во близина на црната дупка. Плазмата се состои од електрони и нивните антиматериски противници, позитрони.[18]

Дополнително изучување на податоците од 2015 година укажале на постоење на коронално магнетно поле со јачина од 461 ± 12 гауси, што е значителна пониска вредност од претходните претпоставки за ваквите системи.[19]

Поврзано уреди

Наводи уреди

  1. ↑ 1,0 1,1 Cutri, R. M.; Skrutskie, M. F.; Van Dyk, S.; Beichman, C. A.; Carpenter, J. M.; Chester, T.; Cambresy, L.; Evans, T.; Fowler, J.; Gizis, J.; Howard, E.; Huchra, J.; Jarrett, T.; Kopan, E. L.; Kirkpatrick, J. D.; Light, R. M.; Marsh, K. A.; McCallon, H.; Schneider, S.; Stiening, R.; Sykes, M.; Weinberg, M.; Wheaton, W. A.; Wheelock, S.; Zacarias, N. (2003). „VizieR Online Data Catalog: 2MASS All-Sky Catalog of Point Sources (Cutri+ 2003)“. VizieR On-line Data Catalog: II/246. Originally Published in: 2003yCat.2246....0C. 2246. Bibcode:2003yCat.2246....0C.
  2. ↑ Watson, C. L. (2006). „The International Variable Star Index (VSX)“. The Society for Astronomical Sciences 25th Annual Symposium on Telescope Science. Held May 23–25. 25: 47. Bibcode:2006SASS...25...47W.
  3. ↑ Khargharia, Juthika; Froning, Cynthia S.; Robinson, Edward L. (2010). „Near-infrared Spectroscopy of Low-mass X-ray Binaries: Accretion Disk Contamination and Compact Object Mass Determination in V404 Cyg and Cen X-4“. The Astrophysical Journal. 716 (2): 1105. arXiv:1004.5358. Bibcode:2010ApJ...716.1105K. doi:10.1088/0004-637X/716/2/1105.
  4. ↑ 4,0 4,1 Liu, Q. Z.; Van Paradijs, J.; Van Den Heuvel, E. P. J. (2007). „A catalogue of low-mass X-ray binaries in the Galaxy, LMC, and SMC (Fourth edition)“. Astronomy and Astrophysics. 469 (2): 807. arXiv:0707.0544. Bibcode:2007A&A...469..807L. doi:10.1051/0004-6361:20077303.
  5. ↑ Samus, N. N.; Durlevich, O. V.; и др. (2009). „VizieR Online Data Catalog: General Catalogue of Variable Stars (Samus+ 2007-2013)“. VizieR On-line Data Catalog: B/GCVS. Originally Published in: 2009yCat....102025S. 1. Bibcode:2009yCat....102025S.
  6. ↑ 6,0 6,1 Bernardini, F.; Russell, D. M.; Shaw, A. W.; Lewis, F.; Charles, P. A.; Koljonen, K. I. I.; Lasota, J. P.; Casares, J. (2016). „Events leading up to the 2015 June Outburst of V404 Cyg“. The Astrophysical Journal Letters. 818 (1): L5. arXiv:1601.04550. Bibcode:2016ApJ...818L...5B. doi:10.3847/2041-8205/818/1/L5.
  7. ↑ 7,0 7,1 7,2 7,3 Shahbaz, T.; Ringwald, F. A.; Bunn, J. C.; Naylor, T.; Charles, P. A.; Casares, J. (1994). „The mass of the black hole in V404 Cygni“. Monthly Notices of the Royal Astronomical Society. 271: L10–L14. Bibcode:1994MNRAS.271L..10S. doi:10.1093/mnras/271.1.L10.
  8. ↑ 8,0 8,1 8,2 González Hernández, Jonay I.; Casares, Jorge; Rebolo, Rafael; Israelian, Garik; Filippenko, Alexei V.; Chornock, Ryan (2011). „Chemical Abundances of the Secondary Star in the Black Hole X-Ray Binary V404 Cygni“. The Astrophysical Journal. 738 (1): 95. arXiv:1106.4278. Bibcode:2011ApJ...738...95G. doi:10.1088/0004-637X/738/1/95.
  9. ↑ 9,0 9,1 Kimura, Mariko; и др. (7 January 2016). „Repetitive patterns in rapid optical variations in the nearby black-hole binary V404 Cygni“. Nature. 529 (7584): 54–70. arXiv:1607.06195. Bibcode:2016Natur.529...54K. doi:10.1038/nature16452. PMID 26738590.
  10. ↑ Miller-Jones, J. A. C.; Jonker; Dhawan (2009). „The first accurate parallax distance to a black hole“. The Astrophysical Journal Letters. 706 (2): L230. arXiv:0910.5253. Bibcode:2009ApJ...706L.230M. doi:10.1088/0004-637X/706/2/L230.
  11. ↑ https://www.space.com/black-hole-wobbling-jets-warp-spacetime.html
  12. ↑ Duerbeck, Hilmar W (1987). „A reference catalogue and atlas of galactic novae“. Space Science Reviews. 45 (1–2): 1. Bibcode:1987SSRv...45....1D. doi:10.1007/BF00187826.
  13. ↑ Kitamoto, Shunji; Tsunemi, Hiroshi; Miyamoto, Sigenori; Yamashita, Koujun; Mizobuchi, Seiko; Nakagawa, Michio; Dotani, Tadayasu; Makino, Fumiaki (1989). „GS2023 + 338 - A new class of X-ray transient source?“. Nature. 342 (6249): 518. Bibcode:1989Natur.342..518K. doi:10.1038/342518a0.
  14. ↑ Hurst, G. M (1989). „Nova Cygni 1938 Reappears - V404-CYGNI“. Journal of the British Astronomical Society. 99: 161. Bibcode:1989JBAA...99..161H.
  15. ↑ R. M. Wagner; S. Starrfield; A. Cassatella; R. Gonzalez-Riestra; T. J. Kreidl; S. B. Howell; R. M. Hjellming; X.-H. Han; G. Sonneborn (24 July 2005). „The 1989 outburst of V404 cygni: A very unusual x-ray nova“. Во A. Cassatella; R. Viotti (уред.). Physics of Classical Novae. Lecture Notes in Physics. 369. стр. 429–430. Bibcode:1990LNP...369..429W. doi:10.1007/3-540-53500-4_162. ISBN 978-3-540-53500-3.
  16. ↑ Richter, Gerold A (1989). „V404 Cyg - a Further Outburst in 1956“. Information Bulletin on Variable Stars. 3362: 1. Bibcode:1989IBVS.3362....1R.
  17. ↑ „Monster Black Hole Wakes Up After 26 Years“. integral. ESA. Архивирано од изворникот на 26 јуни 2015. Посетено на 26 јуни 2015.
  18. ↑ „Gamma rays reveal pair plasma from a flaring black hole binary system“. Max Planck Institute for Astrophysics. 29 February 2016.
  19. ↑ Yigit Dallilar; и др. (8 Dec 2017). „A precise measurement of the magnetic field in the corona of the black hole binary V404 Cygni“. Science. 358 (6368): 1299–1302. Bibcode:2017Sci...358.1299D. doi:10.1126/science.aan0249. PMID 29217570.
Преземено од „https://mk.wikipedia.org/w/index.php?title=V404_Лебед&oldid=5124182“