Херсон (тема)
Тема Херсон (грчки: θέμα Χερσῶνος, тема Херсонос), првично и формално наречена Климата (грчки: τὰ Κλίματα) и Корсун ― римска тема (воено-цивилна покраина) сместена во јужниот дел на Крим, со седиште во Херсон.
| Тема Херсон (Климата) Χερσῶν, θέμα Χερσῶνος (τὰ Κλίματα) | |||||
| Тема на Римската Империја | |||||
| |||||
 | |||||
| Главен град | Херсон | ||||
| Историски период | Среден век | ||||
| - | Основана | ок. 833 или 840 | |||
| - | Уништување на Херсон | 988/989 | |||
| - | Контролиран од Трапезунтска Империја | после 1204 | |||
| Денес во | Украина (де јуре) Русија (де факто) | ||||
Темата била службено основана во раните 830-ти и била важно средиште на трговијата на Црното Море. И покрај уништувањето на градот Херсон во 980-тите, темата закрепнала и напредувала, опстојувајќи сè додека не стана дел од Трапезунтската Империја по Четвртата крстоносна војна во 1204 година.
Историја уреди
Регионот бил под римска императорска контрола до почетокот на 8 век, но потоа преминал под контрола на Хазарите. Римската власт била повторно воспоставена од императорот Теофил (вл. 829–842), кој покажал интерес за северното крајбрежје на Црното Море и особено за неговите односи со Хазарите. Традиционалната историска наука го датира со основањето на Херсон како седиште на тема околу 833/4,[1][2][3] но поновите истражувачи ја поврзале со римската мисија да се изгради новата хазарска престолнина во Саркел во 839 година и да се идентификува Петрона Каматир, архитектот на Саркел, како прв гувернер (стратег) на темата во 840/1 година.[4] Новата покраина најпрво била наречена „та Климата“, „региони/области“, но поради значајноста на главниот град Херсон, околу. 860 година дури и во службените документи била позната како „Темата Херсон“.[1][4][5]
Покраината одиграла важна улога во римските односи со Хазарите, а подоцна, по распадот на Хазарското Ханство, со Печенезите и Старите Руси. Тоа било средиште за римска дипломатија, а не за воена активност, бидејќи воениот кадар во оваа тема се чини дека бил мал и главно се состоел од месно подигната милиција. Нејзината слабост е подвлечена со одредбата, во римските договори со Киевска Русија од 945 и 971 година, за заложбата на втората да ја брани од Волшка Бугарија.[4]
Херсон многу напредувал во текот на 9-ти и 11-ти век како средиште на трговијата на Црното Море, и покрај уништувањето на градот од Владимир Киевски во 988/99 година поради спорот за ќерката на Роман II, Ана.[1][2] Градот брзо закрепнал: градските утврдувања биле обновени и проширени до пристаништето во почетокот на 11 век. Во исто време, веројатно по поразот на Георгиј Цул во 1016 година, темата била проширена и на источен Крим, за што сведочи постоење на извесен Лав Алијат како „стратег на Херсон и Согдаја“ во 1059 година. Меѓутоа, регионот повторно бил изгубен кон крајот на 11 век од Куманите.[4] Речиси ништо не се знае за Херсон во 12 век, што укажува на прилично мирен период. Херсон и неговата покраина останале под римска контрола до освојувањето на Империјата со Четвртата крстоносна војна во 1204 година, кога преминале под суверенитет на отцепената Трапезунтска Империја.[2][4]
Администрација уреди
Се чини дека Темата Херсон била организирана на вообичаен начин, со целосен опсег на тематски функционери, од кои се познати турмарки од Готија на почетокот на 11 век, како и сеприсутните фискални и царински службеници познати како комеркијарии.[4] Градовите на темата, сепак, се чини дека задржале значителна автономија во сопствената власт, како што е примерот на самиот Херсон, кој бил управуван од месните магнати (архонти) под протевон („првиот“).[1][2][4] Херсон, исто така, го задржал правото да издава свои монети, откако продолжил со ковање под императорот Михаил III (вл. 842–867), и долго време била единствената покраинска ковачница надвор од Константинопол.[1][4] За нејзината автономија сведочи и фактот што императорската влада им плаќала годишни субвенции (пакта) на градските водачи на начин на сојузничките владетели, и според советите на императорот Константин Порфирогенит (вл. 913–959) во неговото дело „За управувањето со царството“, на месниот стратег во врска со можноста за бунт во градот: тој требал да го прекине плаќањето на субвенциите и да се пресели во некој друг град во темата.[4] Кон крајот на 11 век, темата била управувана од катепан.[4]
Наводи уреди
Извори уреди
- Kazhdan, Alexander, уред. (1991). The Oxford Dictionary of Byzantium. Oxford and New York: Oxford University Press. ISBN 0-19-504652-8.
- Nesbitt, John W.; Oikonomides, Nicolas, уред. (1991). Catalogue of Byzantine Seals at Dumbarton Oaks and in the Fogg Museum of Art, Volume 1: Italy, North of the Balkans, North of the Black Sea. Washington, DC: Dumbarton Oaks Research Library and Collection. ISBN 0-88402-194-7.
- Nystazopoulou-Pélékidou, Marie (1998). „L'administration locale de Cherson à l'époque byzantine (IVe-XIIe s.)“. ΕΥΨΥΧΙΑ. Mélanges offerts à Hélène Ahrweiler. Paris: Éditions de la Sorbonne. стр. 567–579. ISBN 9782859448301.
- Papageorgiou, Angeliki (2008). „Theme of Cherson (Klimata)“. Encyclopaedia of the Hellenic World, Black Sea. Foundation of the Hellenic World. Архивирано од изворникот на 11 November 2013. Посетено на 17 March 2012.
- Pertusi, A. (1952). Constantino Porfirogenito: De Thematibus (италијански). Rome: Biblioteca Apostolica Vaticana.