Википедија

Ум Култум

Ум Култум ( арап. أم كلثوم; Ес Синбивалејн, 31 декември 1898 - Каиро, 3 февруари 1975 година ),[1] родена како Фатма Ебрахим Елбелтаги[2][3] — египетска пејачка, глумица и текстописец. Ум Култум во арапскиот свет се смета за една од најпознатите и најславните пејачки на 20 век, а постигнала и светска слава. Ја добила почесната титула Кавкаб ал-Шарк (كوكب الشرق, „Ѕвезда на истокот“).[4] Ум Култум била позната по нејзините пејачки способности и уникатен стил. Продала над 80 милиони плочи ширум светот, што ја прави една од најпродаваните блискоисточни пејачки на сите времиња. Се смета за национална икона во нејзиниот роден Египет, и е наречена „гласот на Египет“ [5] и „четвртата египетска пирамида“.[6][7]

Ум Култум
Животописни податоци
Изворно имеأم كلثوم
Родено имеФатма Ебрахим Елбелтаги
أم كلثوم إبراهيم السيد البلتاجي
Роден(а)31 декември 1898(1898-12-31)
Ес Синбивалејн, Египет
Починал(а)3 февруари 1975(1975-02-03) (aged 76)
Каиро, Египет
ЖанровиЕгипетска музика, класична
Занимања
  • Singer
  • actress
Период на активност1923–1973
ИздавачиOdeon
His Master's Voice
Cairophon
Sono Cairo
Mazzika
EMI Classics
EAC Records
СоработнициEl Asabgy
Sayed Darwish
Baligh Hamdi
Abdel Halim Hafez
El Sunbati
Mohammed Abdel Wahab

Животопис уреди

 
Ум Култум со нејзиниот татко Ибрахим Ел Белтаги.

Детство уреди

Ум Култум е родена во селото Тамај-аз-Захајра, кое му припаѓа на градот Сенбелавеин во провинцијата Ад Дакахлијах на северот на Египет. Научила да пее слушајќи како нејзиниот татко го подучува нејзиниот постар брат Калид. Уште како девојче покажала исклучителен талент за пеење. Нејзиниот татко, селскиот имам, ја научил да го чита Куранот и според неа, таа ги знаела напамет (Хафиз) сите ајети од овој верски текст. На дванаесет години, преоблечена во момче, почнала да настапува на забави во околните градови. Кога имала шеснаесет години, нејзиниот талент го забележал познатиот локален пејач Мохамед Або Ал-Ела, кој ја научил на стариот класичен арапски репертоар за пеење. Неколку години подоцна, таа го запознала познатиот композитор и инструменталист на уд (музички инструмент) Закари Ахмед, кој ја повикал да оди во Каиро.

Иако на почетокот на 1920-тите неколкупати го посетила Каиро, трајно се преселила во 1923 година. Неколку пати била поканета во куќата на Амин Бех Ал Махди, кој ја научил да свири на уд, еден вид лејта. Развила блиски односи со Равјеја Ал-Махди, ќерката на Амин, и станала нејзин најблизок пријател. Ум Култум дури присуствувала на свадбата на ќерката на Равјеја, иако обично претпочитала да избегнува јавни настапи.

Амин Ал Махди ја запознал со културните кругови во Каиро, каде што внимателно ги избегнувала привлечностите на боемскиот живот во кој уживала тогашната елита. Во текот на животот, изразувала гордост за своето потекло и конзервативното воспитување, што многу ќе ѝ помогне да стане миленичка на египетскиот народ.

Во 1925 година, го запознала Ахмед Рами, кој за неа напишал 137 песни. Ја запознал со француската книжевност, на која ѝ се восхитувал уште од неговите студии на Сорбона во Париз, и на крајот станал нејзин главен ментор во арапската книжевност и книжевна анализа. Малку подоцна, се запознала со познатиот виртуоз на виолина и композитор Мохамед Ел Касабги, кој ја запознал во Палатата на арапскиот театар, каде што го доживеала својот прв вистински јавен успех. Во 1932 година нејзината слава како пејачка се зголемила со продажбата на плочи, по што започнала голема концертна турнеја на Блискиот Исток и Северна Африка, настапувајќи во истакнати арапски престолнини како што се: Дамаск, Бејрут, Триполи, Рабат и Тунис.

Професионална кариера уреди

Амин Ал Махди ја запознал со културните кругови во Каиро, каде што внимателно избегнувала да подлегне на привлечностите на боемскиот начин на живот и, навистина, во текот на нејзиниот живот изразувала гордост за своето скромно потекло и ги подржувала конзервативните вредности. До 1926 година, ги оставила Odeon records за Gramofon records, која ѝ плаќала околу двојно повеќе по плоча, па дури и дополнителен годишен приход од 10.000 долари.[8] Таа, исто така, одржувала внимателно обликувана јавна слика, што несомнено ја зголемила нејзината привлечност. Во тој момент од нејзината кариера, Ум Култум го запознала познатиот поет Ахмад Рами, кој напишал 137 песни за неа. Рами ја запознал и со француската книжевност, на која многу ѝ се восхитувал за време на неговите студии на Сорбона во Париз, и на крајот станал нејзин главен ментор во арапската книжевност и книжевна анализа.

 
Плакат кој го најавува концертот на Ум Култум во Ерусалим за време на мандатска Палестина на 1 јануари 1930 година

Во 1934 година, Ум Култум настапила на Радио Каиро, државна станица. Оттогаш, таа настапувала на концерт секој прв четврток во месецот четириесет години.[9] Во втората половина на 1930-тите, две иницијативи го запечатиле нејзиниот статус на најпопуларна и најпозната арапска пејачка. Настапила во музички филмови и преноси во живо од нејзините концерти кои се изведувале секој месец. Нејзиното влијание растело и се проширило надвор од уметничката сцена: владејачкото кралско семејство барало приватни концерти, па дури и присуствувало на нејзините јавни настапи.

Во 1944 година, египетскиот крал Фарук ѝ го доделил одликувањето од највисоко ниво (нишан ел камал),[4] чест резервирана исклучиво за членовите на кралското семејство и политичарите. И покрај ова признание, кралското семејство силно се спротивставило на нејзиниот можен брак со вујкото на кралот, отфрлање што длабоко ја ранило нејзината гордост и ја натерало да се оддалечи од кралското семејство и да прифати пониски цели, како што е нејзиниот одговор на барањето на египетската легија заробена во џебот Фалуџа за време на Арапско-израелската војна во 1948 година да пее одредена песна. Меѓу војниците кои биле заробени биле личностите кои ќе ја водат ненасилната револуција на 23 јули 1952 година, истакнатиот Гамал Абдел Насер, кој веројатно бил обожавател на Ум Култум и кој подоцна ќе стане претседател на Египет.

По завршувањето на револуцијата, египетскиот еснаф на музичари чиј член станала (и на крајот претседател) ја отфрлил затоа што пеела за тогаш соборениот крал на Египет Фарук. Кога Насер открил дека нејзините песни се забранети за емитување на радио, тој наводно рекол нешто слично на „Што се тие, луди? Дали сакаат Египет да се сврти против нас?“[10] Се претпоставува дека токму неговата наклонетост го натерало музичкиот цех повторно да ја прифати; иако е неизвесно дали тоа навистина се случило.

Ум Култум била посветен египетски родољуб уште од времето на кралот Фарук. Некои тврдат дека популарноста на Ум Култум му помогнала на Насер во неговата политичка агенда. На пример, говорите на Насер и другите владини пораки честопати се емитувале веднаш по месечните радиоконцерти на Ум Култум. Таа отпела многу песни за поддршка на Насер, со кого развила блиско пријателство. Една од нејзините песни поврзани со Насер - „ Walaḫi Zaman, Ja Silaḫi “ („Помина долго време, о мое оружје“) - била усвоена како државна химна на Египет од 1960 до 1979 година, кога претседателот Садат ја укинал поради мировните преговори со Израел и ја заменил со помалку милитантната „Билади, Билади, Билади“, која и денес е химна на Египет.[11][12]

Ум Култум била позната и по својот постојан придонес со работа за поддршка на египетските воени напори.[4] До 1972 година, околу половина век, одржувала барем еден месечен концерт.[13] Месечните концерти на Ум Култум се одржувале во првиот четврток од месецот и биле познати по нивната способност да ги расчистат улиците на некои од најнаселените градови во светот додека луѓето брзале дома да ја слушаат.[13][14]

Слава уреди

До 1948 година, нејзината слава стигнала до Гамал Абдел Насер, кој подоцна станал претседател на Египет. Неколку месеци по револуцијата, здружението на египетските музичари ѝ забранлои на Ум Култум да настапува поради нејзините врски со соборениот крал. Меѓутоа, кога Насер дознал дека ѝ е оневозможено да настапува, тој наводно рекол: „Кои се тие? Дали се тие луди? Сакаат да го свртат Египет против мене?“. По неговата интервенција Култум повторно била примена во здружението.

Ум Култум, како родољуб, силно ги поддржувала панарапските идеи на Насер. Секој прв вторник во месецот Култум одржувала познати концерти преку државното радио, кои биле толку популарни што улиците на Каиро, Дамаск и Бејрут биле целосно пусти, бидејќи сите биле покрај радиоприемниците. По секој концерт, Насер држел говори. Нивната врска придонела за нејзината голема популарност низ арапскиот свет.

Нејзините песни најмногу пееле за универзалната тема на љубовта, носталгијата и загубата. Настапите траелеа по 40 минути, а понекогаш и со часови. Нејзиниот типичен концерт се состоел од само една песна која потсетува на западна опера со долги вокални пасуси и кратки оркестарски интерлудии.

Должината на песните на настапите не била одредена, туку зависела од силата на емотивната врска помеѓу пејачот и публиката. Нејзината најчеста техника била повторување на една реченица, благо подигајќи го емоционалниот набој и интензитет секој пат. Оваа силна и високо персонализирана креативна врска со публиката е неспорно една од причините за големата слава на Ум Култум како уметник.

Глумечка кариера и брак уреди

Паралелно со пејачката кариера, Ум Култум се испробала и како глумица. Сепак, таа брзо се откажала поради неможноста да ја постигне личната и емотивната врска што ја имала со публиката во живо. Во 1953 година се омажила за докторот Хасен Ел Хафнауни, внимавајќи да вклучи клаузула во предбрачниот договор што ќе ѝ овозможи да го раскине бракот. Двојката немала деца, а набрзо се појавиле шпекулации дека бракот служел како параван за нејзините хомосексуални тенденции. Сепак, Култум имала интимна врска со внук на кралот Фарук во 1940-тите години и наводно била длабоко несреќна поради забраната на кралот за нивната планирана венчавка.

Смрт уреди

Во 1967 година, лекарите откриле дека Ум Култум боледува од напреднат нефристис. Својот последен концерт го одржала во палатата Нил во 1972 година. Наодите покажале дека нејзината болест е неизлечlива. Со помош на египетската влада се преселила во Соединетите Американски Држави каде ја добила најдобрата медицинска нега, но во 1975 година, кога била во посета на Египет, била хоспитализирана. Ум Култум починала на 3 февруари 1975 година во Каиро.

На нејзиниот погреб присуствувале над 4 милиони луѓе, што е еден од најголемите собири во историјата. Толпата ја презела контролата врз планираната церемонија и го носела ковчегот во џамијата за која верувале дека ѝ е омилена.

Ум Култум оставила силен впечаток кај подоцнежните музичари. Насекаде во светот.

Сеќавање уреди

Опширно се споменува во стиховите на централната балада „Омар Шариф“ во мјузиклот „Посета на бендот“ .[15]

Во јануари 2019 година, на фестивалот Зима на фестивалот Тантор во Ал-Ула, тие за првпат извеле концерт во живо со неа „прикажана како холограм во придружба на оркестар и облечена во цветен долг фустан како оние што ги носела за време на нејзиното деби во 1920-тите[16] Холограмски концерти со неа биле организирани и од египетскиот министер за култура Инас Абде-Дајем во Каиро и Дубајската опера.[4]

Избрана дискографија уреди

  • Aghadan alqak ("Shall I see you tomorrow?") (Maqam Ajam) (1971)
  • Ana Fi Entezarak ("I am waiting for you") (1943)
  • Alf Leila wa Leila ("One thousand and one nights") (Maqam Farahfaza) (1969)
  • Arouh li Meen or Arooh Lemeen ("Whom should I go to") (Maqam Rast) (1958)
  • Al Atlal[17] ("The Ruins") (Maqam Rahat Alarwah) (1966)
  • Amal Hayati"; Sono ("Hope of my life") (Maqam Ajam) (1965)
  • Ansak Ya Salam ("Forget you? Come on!") (1961) (Maqam Rast)
  • Aqbal al-layl ("Night has arrived") (1969)
  • Araka asiya al-dam ("I see you refusing to cry") (1964)
  • 'Awwidt 'ayni ("I accustomed my eyes") (1957) (Maqam Kurd)
  • Baeed Anak ("Away From You") (Maqam Bayati) (1965)
  • Betfaker fi Meen ("Who are you thinking of?") (Maqam Bayati) (1963)
  • Dalili Ehtar ("I am lost") (1955) (Maqam Kurd)
  • Dhikrayatun (Qessat Hobbi or the story of my love or memories) (1955)
  • El Hobb Kolloh[18] ("All the love") (Maqam Rast) (1971)
  • Ental Hobb ("You are the love") (Maqam Nahwand) (1965)
  • Es'al Rouhak ("Ask yourself") (Maqam Hijaz Kar) (1970)
  • Fakarouni ("They reminded me") (Maqam Rast) (1966)
  • Fit al-ma' ad ("It is too late" or "The rendez-vous is over") Sono Cairo (Maqam Sika) (1967)
  • Gharib' Ala Bab erraja ("Stranger at the door of hope") (1955)
  • Ghulubt asalih ("Tired of forgiving") (1946)
  • Hadeeth el Rouh ("The talk of the soul") (Maqam Rahat Alarwah) (1967)
  • Hagartek or Hajartak ("I left you") EMI (1959)
  • Hasibak lil-zaman ("I will leave you to time") (1962)
  • Hathehe Laylati ("This is my night") (Maqam Bayati) (1968)
  • Hayart Albi Ma'ak ("You confused my heart") (Maqam Nahwand) (1961)
  • Hakam 'alayna al-haw'a ("Love has ordered me") (1973)
  • Hobb Eih[19] ("Which love") (Maqam Bayati) (1960)
  • Howwa Sahih El-Hawa Ghallab ("Is love really stronger?") (1960) (Maqam Saba)
  • Inta Omri – Sono ("You are the love of my life") (Maqam Kurd) (1964)
  • Kull al-ahabbah ("All the friends") (1941)
  • La Diva – CD, EMI Arabia, 1998
  • La Diva II – CD, EMI Arabia, 1998
  • La Diva III – CD, EMI Arabia, 1998
  • La Diva IV – CD, EMI Arabia, 1998
  • La Diva V – CD, EMI Arabia, 1998
  • Leilet Hobb ("A night of love") (1973) (Maqam Nahawand)
  • Lel Sabr Hedod ("Patience has limits") (Maqam Sika) (1964)
  • Lessa Faker ("You still remember") (Maqam Ajam) (1960)
  • Men Agl Aynayk ("For your eyes") (1972)
  • Othkorene ("Remember me") (1939)
  • Raq il Habeeb ("My beloved tendered back") (1941)
  • Retrospective – Artists Arabes Associes
  • Rihab al-huda (al-Thulathiyah al-Muqaddisah) ("The paths to repentance or the holy trinity") (1972)
  • Rubaiyat Al-Khayyam ("Quatrains of Omar Khayyám") (Maqam Rast) (1950)
  • Sirat el Houb ("Tale of love") (Maqam Sika) (1964)
  • Toof we Shoof ("Wander and wonder") (1963)
  • The Classics – CD, EMI Arabia, 2001
  • Wi-darit il-ayyam ("And time passed by") (Maqam Nahwand) (1970)
  • Ya Karawan ("O plover") (1926)
  • Yali Kan Yashqiq Anini ("You who enjoyed my cries") (1949)
  • Ya Msaharny ("You that keeps me awake at night") (1972) (Maqam Rast)
  • Ya Zalemny ("You who were unjust to me") (1954) (Maqam Kurd)
  • Zalamna El Hob ("Love has been unjust to us") (1962)

 

Наводи уреди

  1. ↑ http://www.britannica.com/EBchecked/topic/613905/Umm-Kulthum. Отсутно или празно |title= (help)
  2. ↑ „Umm Kulthum Ibrahim“. 1 July 1997.
  3. ↑ „Umm Kulthum: An Outline of her Life“. almashriq.hiof.no.
  4. ↑ 4,0 4,1 4,2 4,3 „Egypt's Umm Kulthum hologram concerts to take place at the Abdeen Palace on November 20,21“. EgyptToday. 2020-11-14. Посетено на 2021-02-04.
  5. ↑ Umm Kulthum: A Voice Like Egypt.
  6. ↑ „Umm Kulthoum, the fourth pyramid“. 2008. Архивирано од изворникот на 6. 9. 2018. Посетено на 19. 3. 2020. Проверете ги датумските вредности во: |access-date=, |archive-date= (help)
  7. ↑ Umm Kulthum, homage to Egypt's fourth pyramid
  8. ↑ Danielson, Virginia (10 November 2008), p.54–55
  9. ↑ „'She exists out of time': Umm Kulthum, Arab music's eternal star“. the Guardian (англиски). 2020-02-28. Посетено на 2021-02-04.
  10. ↑ Umm Kulthum: A Voice Like Egypt. Dir. Michal Goldman. Narr. Omar Sharif. Arab Film Distribution, 1996.
  11. ↑ Danielson, Virginia (10 November 2008). "The Voice of Egypt": Umm Kulthum, Arabic Song, and Egyptian Society in the Twentieth Century. University of Chicago Press. ISBN 978-0226136080 – преку Google Books.
  12. ↑ „Umm Kulthum – Egyptian musician – Britannica.com“. 5 June 2016. Архивирано од изворникот на 5 June 2016.
  13. ↑ 13,0 13,1 „Egyptians Throng Funeral of Um Kalthoum, the Arabs' Acclaimed Singer (Published 1975)“. The New York Times (англиски). 1975-02-06. ISSN 0362-4331. Посетено на 2021-02-04.
  14. ↑ „Umm Kulthum: 'The Lady' Of Cairo“. NPR.org (англиски). Посетено на 2021-02-04.
  15. ↑ Kircher, Madison Malone (2018-05-31). „How Broadway's Tiny Musical Made Its Big Song“. Vulture (англиски). Посетено на 2021-02-04.
  16. ↑ „Umm Kulthum returns virtually for Tantora show in Al-Ula“. Arab News (англиски). 2019-01-27. Посетено на 2021-02-04.
  17. ↑ „El Atlal الأطلال The Ruins“. Arabic Song Lyrics. 19 August 2010. Архивирано од изворникот на 25 April 2012. Посетено на 8 September 2012.
  18. ↑ „El Hob Kollo الحب كله All the love“. Arabic Song Lyrics. 19 August 2010. Архивирано од изворникот на 14 December 2012. Посетено на 8 September 2012.
  19. ↑ „Hob Eih حب ايه What love?“. Arabic Song Lyrics. 19 August 2010. Архивирано од изворникот на 25 April 2012. Посетено на 8 September 2012.

Литература уреди

Надворешни врски уреди


Преземено од „https://mk.wikipedia.org/w/index.php?title=Ум_Култум&oldid=5162344“