Википедија

Раса и генетика

Научниците ја истражувале врската помеѓу расата и генетиката како дел од напорите да се разбере како биологијата може или не може да придонесе за категоризацијата на човековите раси. Денес, консензусот меѓу научниците е дека расата е општествен конструкт и дека нејзиното користење за генетските разлики меѓу популациите е погрешно.[1][2]

Голем број конструкции на раса се поврзани со фенотипски особини и географско потекло, а научниците како Карл Линеј предложиле научни модели за организација на расата барем од 18 век. По откривањето на менделовата генетика и мапирањето на човечкиот геном, прашањата за биологијата на расата честопати се поставуваат во однос на генетиката.[3] Широк спектар на истражувачки методи биле користени за да се испитаат моделите на човечка варијација и нивните односи со потеклото и расните групи, вклучувајќи проучувања за индивидуални особини,[4] проучувања на големи популации и генетски кластери,[5] и проучувања за генетски фактори на ризик за болест.[6]

Истражувањата за расата и генетиката исто така биле критикувани бидејжи наводно произлегуваат или придонесуваат за научниот расизам. Генетските проучувања за особините и популациите се користени за да се оправдаат социјалните нееднаквости поврзани со расата,[7] и покрај фактот што моделите на човечка варијација се покажале како главно клинички, при што човечкиот генетски код е приближно 99,6%-99,9% идентичен помеѓу поединците, и без јасни граници меѓу групите.[8][9]

Некои истражувачи сметаат дека расата може да дејствува како посредник за генетско потекло бидејќи поединци од иста расна категорија може да имаат заедничко потекло, но ова гледиште сè повеќе паѓа во немилост кај експертите.[10] Главниот став е дека е неопходно да се направи разлика помеѓу биологијата и социјалните, политичките, културните и економските фактори кои придонесуваат за сфаќањата за расата.[11][12]

Преглед

уреди

Концепт на раса

уреди

Концептот на „раса“ како систем на класификација на луѓето заснован на видливи физички карактеристики се појавил во последните пет века, под влијание на европскиот колонијализам.[13][14] Сепак, постојат широко распространети докази за она што би се опишувало во современи термини како расна свест низ целата запишана историја. На пример, во Стар Египет постоеле четири широки расни поделби на човечки суштества: Египќани, Азијати, Либијци и Нубијци.[15] Поделби имало и кај Аристотел од Античка Грција, кој еднаш напишал: „На народите во Азија... им недостига дух, така што тие се во постојана потчинетост и ропство“.[16] Концептот се манифестирал во различни форми врз основа на социјалните услови на одредена група, често се користи за да се оправда нееднаков третман. Раните влијателни обиди да се класифицираат луѓето во дискретни раси вклучуваат 4 раси во Systema Naturae на Карл Линеј ( Homo europaeus, asiaticus, americanus и afer) [17][18] и 5 раси според Јохан Фридрих Блуменбах во неговата On the Natural Variety of Mankin.[19] Имено, во текот на следните векови, научниците се расправале за некаде од 3 до повеќе од 60 расни категории.[20] Концептите за раса се промениле во општеството со текот на времето; на пример, во Соединетите Американски Држави, социјалните и правните ознаки на „Бели“ се неконзистентно применети на Индијанците, Арапските Американци и Азиските Американци, меѓу другите групи. Категориите исто така се разликуваат низ целиот свет; на пример, истото лице може да се смета дека припаѓа на друга категорија во САД наспроти Бразил.[21] Поради самоволието својствено за концептот на раса, тешко е да се поврзе со биологијата на директен начин.

Раса и човечка генетска варијација

уреди

Постои широк консензус низ биолошките и општествените науки дека расата е општествен конструкт, а не точна претстава за човечката генетска варијација.[13][22][23] Луѓето се неверојатно генетски слични, споделувајќи приближно 99,6%-99,9% од својот генетски код еден со друг.[8] Сепак, постојат широки индивидуални варијации во фенотипот, што произлегува и од генетските разлики и од сложените интеракции помеѓу генот и средината. Огромното мнозинство од оваа генетска варијација се јавува во групи; многу мала генетска варијација прави разлика помеѓу групите.[24] Од клучно значење, генетските разлики помеѓу групите што постојат не се пресликуваат на општествено признатите категории на раса. Понатаму, иако човечката популација покажува одредено генетско групирање низ географскиот простор, човечката генетска варијација е „клиничка“ или континуирана.[23] Ова, покрај фактот што различните особини варираат на различни клинови, го оневозможува исцртувањето на дискретни генетски граници околу човечките групи. Сознанијата од античката ДНК откриваат дека ниту една човечка популација не е „чиста“ - сите популации претставуваат долга историја на миграција и мешање.[25]

Извори на човечка генетска варијација

уреди

Генетските варијации произлегуваат од мутации, од природната селекција, миграцијата помеѓу популациите (проток на гени) и од реконструкцијата на гените преку сексуалната репродукција.[26] Мутациите доведуваат до промена во структурата на ДНК, бидејќи редоследот на базите е преуреден. Како резултат на тоа, различни полипептидни протеини се кодирани. Некои мутации може да бидат позитивни и може да му помогнат на поединецот да преживее поефикасно во својата средина. Мутацијата се спротивставува со природна селекција и со генетско поместување; забележлив е и ефектот на основачот, кога мал број почетни основачи воспоставуваат популација која оттука започнува со соодветно мал степен на генетска варијација.[27] Епигенетското наследување вклучува наследни промени во фенотипот (изгледот) или генската експресија предизвикани од механизми различни од промените во секвенцата на ДНК.[28]

Човечките фенотипови се многу полигенски (зависни од интеракцијата на многу гени) и истите се под влијание на околината, како и на генетиката.

Разновидноста на нуклеотидите се заснова на единечни мутации, единечни нуклеотидни полиморфизми (SNP). Разновидноста на нуклеотидите помеѓу луѓето изнесува околу 0,1% (една разлика на илјада нуклеотиди помеѓу двајца луѓе избрани по случаен избор). Ова изнесува приближно три милиони SNP (бидејќи човечкиот геном има околу три милијарди нуклеотиди). Се проценува дека постојат околу десет милиони SNP во човечката популација.[29]

Истражувањата покажале дека не-единечните нуклеотидни полиморфизми ( структурните) се одговорни за повеќе човечки генетски варијации отколку разновидноста на еден нуклеотид. Структурната варијација вклучува варијација на копии-број и резултати од бришења, инверзии, вметнувања и умножувања. Се проценува дека приближно 0,4 до 0,6 проценти од геномите на неповрзани луѓе се разликуваат.[30][31]

Генетска основа за раса

уреди

Голем број научни истражувања се организирани околу прашањето дали постои или не генетска основа за расата. Во книгата на Лујџи Лука Кавали-Сфорца (1994 година) „Историја и географија на човечките гени“ [32] тој пишува: „Од научна гледна точка, концептот на раса не успеа да постигне никаков консензус; ниту еден не е веројатен, со оглед на тоа. постепената варијација во постоењето. Може да се приговори дека расните стереотипи имаат конзистентност што им овозможува дури и на лаик да ги класифицира поединците. Сепак, главните стереотипи, сите засновани на бојата на кожата, бојата и формата на косата, и цртите на лицето, одразуваат површни разлики кои не се потврдени со подлабоки анализи со посигурни генетски особини и чие потекло датира од неодамнешната еволуција најмногу под влијание на климата и можеби сексуалната селекција“.

Посовремена и сеопфатна книга од страна на генетичарот Дејвид Рајх (2018) го потврдува заклучокот дека традиционалните гледишта кои се сметаат за биолошка основа за расата се погрешни:

Денес, многу луѓе претпоставуваат дека луѓето биолошки може да се групираат во „исконски“ групи, што одговара на нашиот поим за „раси“... Но, ова долгогодишно гледиште за „расата“ само во последните години се покажа погрешно.


Истражувачки методи

уреди

Научниците кои ја истражуваат човечката варијација во своите испитувања користеле низа методи за да опишат како варираат различните популации.

Рани проучувања

уреди

Раните обиди за расна класификација ги мереле карактеристиките на површината, особено бојата на кожата, бојата и текстурата на косата, бојата на очите и големината и обликот на главата. (Мерењата на второто преку краниометрија биле постојано дискредитирани во доцниот 19 и средината на 20 век поради недостаток на корелација на фенотипските особини со расната категоризација.[33]) Во реалноста, биолошката адаптација игра најголема улога во овие телесни карактеристики и тип на кожа. Релативни гени се одговорни за наследните фактори кои го обликуваат изгледот на една личност.[34][35] Луѓето имаат околу 19.000-20.000 гени за кодирање на човечки протеини.[36] Ричард Стурм и Дејвид Дафи опишале 11 гени кои влијаат на пигментацијата на кожата и ги објаснуваат повеќето варијации во бојата на човечката кожа, од кои најзначајни се MC1R, ASIP, OCA2 и TYR.[37] Постојат докази дека дури 16 различни гени би можеле да бидат одговорни за бојата на очите кај луѓето; сепак, главните два гени поврзани со варијацијата на бојата на очите се OCA2 и HERC2, и двата се локализирани во хромозомот 15.[38]

Анализа на крвни протеини и генетика помеѓу групите

уреди
 
Географска распространетост на крвната група А
 
Географска распространетост на крвната група Б

Пред откривањето на ДНК, научниците користеле крвни протеини (системи на човечка крвна група) за да ги проучуваат човечките генетски варијации. Проучувањето на Лудвик и Ханка Хершфелд за време на Првата светска војна покажало дека застапеноста на крвните групи А и Б се разликува по регион; на пример, меѓу Европејците 15% биле групата Б и 40% групата А. Источноевропејците и Русите имале повисока застапеност на групата Б; луѓето од Индија имале најголема застапеност. Хершфелдс заклучил дека луѓето сочинуваат две „биохемиски раси“, кои потекнуваат одделно. Се претпоставувало дека овие две раси подоцна се измешале, што резултирало со моделите на групите А и Б. Ова било една од првите теории за расните разлики што ја вклучило идејата дека човечката варијација не е во корелација со генетската варијација. Се очекувало дека групите со слични пропорции на крвни групи ќе бидат поблиску поврзани, но наместо тоа, често било откриено дека групите разделени на големи растојанија (како оние од Мадагаскар и Русија) имаат слична застапеност.[39] Подоцна било откриено дека системот на крвната група АБО не е само заеднички за луѓето, туку заеднички и со другите примати,[40] и најверојатно претходи на сите човечки групи.[41]

Во 1972 година, Ричард Левонтин извршил статистичка анализа на FST користејќи 17 маркери (вклучувајќи протеини од крвната група). Тој открил дека поголемиот дел од генетските разлики меѓу луѓето (85,4%) биле пронајдени во популација, 8,3% биле пронајдени помеѓу популации во раса и 6,3% биле откриени дека ги разликуваат расите (кавкаски, африкански, монголоидни, јужноазиски абориџини, америндци, Океанци, Австралиски Абориџини во неговата студија). Оттогаш, други анализи откриле вредности на FST од 6-10 проценти помеѓу континенталните човечки групи, 5-15 проценти помеѓу различни популации на истиот континент и 75-85 проценти во рамките на популациите.[42][43][44][45] Оттогаш, овој став бил потврден од Американското антрополошко здружение и Американското здружение на физички антрополози.[46]

Критики на анализа на крвни протеини

уреди

И покрај тоа што го признал набљудувањето на Левонтин дека луѓето се генетски хомогени, А.В.Ф. Едвардс во неговиот труд од 2003 година „Човечка генетска разновидност: заблуда на Левонтин“ тврдел дека информациите што ги разликуваат популациите едни од други се скриени во корелациската структура на алелните фреквенции, што го прави возможно да се класифицираат поединечните техники. Едвардс тврдел дека дури и доколку веројатноста за погрешна класификација на поединец врз основа на еден генетски маркер е висока до 30 % (како што објавил Левонтин во 1972 година), веројатноста за погрешна класификација се приближува до нула доколку доволно генетски маркери се проучуваат истовремено. Едвардс сметал дека аргументот на Левонтин се заснова на политички став, негирајќи ги биолошките разлики за да се расправа за социјална еднаквост.[47] Трудот на Едвардс е препечатен, коментиран од експерти како Ноа Розенберг, и даден е дополнителен контекст во интервјуто со филозофот на науката Расмус Гренфелд Винтер во една неодамнешна антологија.[48]

Како што било споменато претходно, Едвардс го критикувал трудот на Левонтин бидејќи земал 17 различни особини и ги анализирал независно, без да ги гледа заедно со кој било друг протеин. Така, би било прилично погодно за Левонтин да дојде до заклучок дека расниот натурализам не е одржлив, според неговиот аргумент.[49] Сесардиќ, исто така, го зацврстил гледиштето на Едвардс, бидејќи користел илустрација што се однесува на квадрати и триаголници, и покажал дека доколку се погледне една особина изолирано, тогаш тоа најверојатно ќе биде лош предиктор на која група припаѓа поединецот.[50] Спротивно на тоа, во трудот од 2014 година, препечатен во томот на Универзитетот Едвардс Кембриџ во 2018 година, Расмус Гренфелд Винтер напишал дека „Заблудата на Левонтин“ е ефективно погрешен назив, бидејќи навистина постојат две различни групни методи и прашања во игра при проучувањето на геномската популација. структура на нашиот вид: „разделување на варијансата“ и „анализа на кластер“. Според Винтер, тие се „две страни на иста математичка страна“ и ниту една „не мора да имплицира ништо за реалноста на човечките групи“.[51]

Тековни проучувања

уреди

Истражувачите во поново време користат генетско тестирање, кое може да вклучи стотици (или илјадници) генетски маркери или целиот геном.

Структура

уреди
 
Анализата на главна компонента на педесет популации, кодирана во боја по регион, ја илустрира диференцијацијата и преклопувањето на популациите пронајдени со овој метод на анализа.
 
Поединците претежно имаат генетски варијанти кои се наоѓаат во повеќе региони во светот. Врз основа на податоците од „Унифицирана генеалогија на современи и антички геноми“.

Постојат неколку методи за испитување и квантифицирање на генетските подгрупи, вклучително и анализа на кластери и главни компоненти. Генетските маркери од поединци се испитуваат за да се пронајде генетската структура на популацијата. Додека подгрупите се преклопуваат кога се испитуваат единствено варијанти на еден маркер, кога се испитуваат одреден број маркери, различни подгрупи имаат различна просечна генетска структура. Поединецот може да се опише дека припаѓа на неколку подгрупи. Овие подгрупи може да бидат повеќе или помалку различни, во зависност од тоа колку се преклопуваат со другите подгрупи.[52]

Во кластерската анализа, однапред се одредува бројот на кластери за пребарување на K; разликувањето на кластерите варира.

Резултатите добиени од кластерските анализи зависат од неколку фактори:

  • Голем број проучени генетски маркери го олеснуваат пронаоѓањето на различни кластери.[53]
  • Некои генетски маркери варираат повеќе од другите, па затоа се потребни помалку за да се најдат различни кластери.[54] Информативните маркери за потеклото (ИМП) покажуваат значително различни фреквенции помеѓу популациите од различни географски региони. Користејќи ИМП, научниците можат да го одредат континентот на потекло на предците на една личност само врз основа на нивната ДНК. ИМП може да се користат и за да се одредат нечии пропорции на примеси.[55]
  • Колку повеќе индивидуи се проучуваат, толку е полесно да се откријат различни кластери (се намалува статистичкиот шум).
  • Ниската генетска варијација го отежнува пронаоѓањето на различни кластери. Поголемото географско растојание генерално ја зголемува генетската варијација, што го олеснува идентификувањето на кластерите.[56]
  • Слична кластер структура се гледа со различни генетски маркери кога бројот на вклучени генетски маркери е доволно голема. Структурата на кластерирање добиена со различни статистички техники е слична. Слична структура на кластер била пронајдена во оригиналниот примерок со потпримерок од оригиналниот примерок.[57]

Неодамнешните проучувања биле објавени со користење на зголемен број генетски маркери.[58][59][60][61]

Фокусот на проучувањето на структурата бил критикуван поради тоа што на пошироката јавност и дава погрешен впечаток за човечката генетска варијација, прикривајќи го општото откритие дека генетските варијанти кои се ограничени на еден регион имаат тенденција да бидат ретки во тој регион, варијантите кои се вообичаени во регионот имаат тенденција да се споделува низ целиот свет, а повеќето разлики меѓу поединците, без разлика дали доаѓаат од ист регион или различни региони, се должат на глобалните варијанти.[62]

Растојание

уреди

Генетското растојание претставува генетска раздвоеност помеѓу видовите или популациите на еден вид. Може да ја спореди генетската сличност на сродните видови, како што се луѓето и шимпанзата. Во рамките на еден вид, генетското растојание ја мери раздвоеноста помеѓу подгрупите. Генетското растојание значително корелира со географското растојание помеѓу популациите, феномен понекогаш познат како „изолација според растојание“.[63] Генетското растојание може да биде резултат на физичките граници кои го ограничуваат протокот на гените, како што се острови, пустини, планини или шуми. Генетското растојание се мери со индексот на фиксација (F<sub id="mwATc">ST</sub>). F ST е корелација на случајно избрани алели во подгрупа со поголема популација. Често се изразува како дел од генетската разновидност. Оваа споредба на генетската варијабилност во (и помеѓу) популации се користи во популационата генетика. Вредностите се движат од 0 до 1; нула означува дека двете популации слободно се вкрстуваат, а една би означувала дека две популации се одвоени.

Многу проучувања го поставуваат просечното растојание FST помеѓу човечките раси на околу 0,125. Хенри Харпендинг сметал дека оваа вредност на светско ниво подразбира „сродство помеѓу две индивидуи од иста човечка популација е еквивалентно на сродство помеѓу баба и дедо и внуче или помеѓу полубраќа и сестри“. Всушност, формулите изведени во трудот на Харпендинг во делот „Сродство во поделена популација“ имплицираат дека две неповрзани индивидуи од иста раса имаат повисок коефициент на сродство (0,125) од поединецот и нивниот полубрат од мешана раса (0,109).[64]

Критики на FST

уреди

Иако голем број научници признаваат дека FST останува корисен, тие сметаат за други пристапи за карактеризирање на човечката генетска варијација.[65][66][67] Лонг и Китлс (2009) изјавиле дека FST не успеал да идентификува важна варијација и дека кога анализата вклучува само луѓе, FST = 0,119, но додавањето на шимпанзата го зголемува FST = 0,183.[65] Некои научници тврдат дека проценката на FST од 0,10-0,15 не ја исклучува генетската основа за фенотипските разлики помеѓу групите и дека ниската проценка на FST имплицира малку за степенот до кој гените придонесуваат за разликите помеѓу групите.[66] Пирс & Крандал во 2004 напишале дека бројките на FST не можат да направат разлика помеѓу ситуација на висока миграција помеѓу популации со долго време на раздвоеност и една од релативно поновата заедничка историја, но без тековен генски тек.[67] Во нивната статија од 2015 година, Кит Ханли, Грасиела Кабана и Џефри Лонг (кој претходно ја критикувал статистичката методологија на Левонтин со Рик Китлс) повторно ја пресметале распределбата на човековата различност користејќи покомплексен модел од Левонтин и неговите наследници. Тие заклучиле: „Сè накратко, ние се согласуваме со заклучокот на Левонтин дека расните класификации базирани на Запад немаат таксономско значење и се надеваме дека ова истражување, кое го зема предвид нашето сегашно разбирање за структурата на човековата различност, го става неговиот суштински наод на поцврста еволутивна основа“.[68]

Антрополозите (како што е К. Лоринг Брејс),[69] филозофот Џонатан Каплан и генетичарот Џозеф Грејвс [70] тврдат дека иако е можно да се пронајдат биолошки и генетски варијации кои приближно одговараат на расата, ова е точно за речиси сите географски различни луѓе: структурата на кластерот на генетските податоци зависи од првичните хипотези на истражувачот и од популациите земени во примерокот. Кога се земаат примероци од континентални групи, кластерите стануваат континентални; со други модели на земање примероци, кластерите би биле различни. Вајс и Фулертон забележуваат дека доколку некој земе примерок единствено од Исланѓаните, Маите и Маорите, ќе се формираат три различни кластери; сите други популации би биле составени од генетски примеси на маорски, исландски и мајански материјал.[71] Затоа, Каплан заклучува дека, иако разликите во одредени фреквенции на алели може да се користат за да се идентификуваат популациите кои лабаво кореспондираат со расните категории вообичаени во западниот социјален дискурс, разликите не се од повеќе биолошко значење од разликите пронајдени помеѓу која било човечка популација (на пр. шпански и португалски).[72]

Историски и географски анализи

уреди

Генетската структура на денешната популација не имплицира дека различните кластери или компоненти укажуваат на единствено еден дом на предците по група; на пример, генетски кластер во САД опфаќа Шпанци со европско, домородно американско и африканско потекло.

Географските анализи се обидуваат да ги шронајдат местата на потекло, нивната релативна важност и можните причини за генетска варијација во одредена област. Резултатите може да се претстават како карти кои покажуваат генетска варијација. Кавали-Сфорца и неговите соработници тврдат дека доколку се истражат генетските варијации, тие често одговараат на миграциите на населението поради новите извори на храна, подобриот транспорт или промените во политичката моќ. На пример, во Европа најзначајниот правец на генетска варијација одговара на ширењето на земјоделството од Блискиот Исток во Европа помеѓу 10.000 и 6.000 години. Таквата географска анализа најдобро функционира во отсуство на неодамнешни големи, брзи миграции.

Историските анализи ги користат разликите во генетските варијации (мерени со генетско растојание) како молекуларен часовник што укажува на еволутивната врска на видовите или групите и може да се користи за создавање еволутивни дрвја кои ги реконструираат разделбите на населението.[73]

Резултатите од истражувањето на генетското потекло се поддржани доколку се согласуваат со резултатите од истражувањата од други области, како што се лингвистиката или археологијата. Кавали-Сфорца и неговите соработници сметале дека постои кореспонденција помеѓу јазичните семејства пронајдени во лингвистичкото истражување и популациското стебло што го нашле во нивното истражување од 1994 година. Генерално, постојат пократки генетски растојанија помеѓу популациите кои користат јазици од истото јазично семејство. Исклучоци од ова правило се исто така пронајдени, на пример Лапонци, кои се генетски поврзани со популации кои зборуваат јазици од други јазични семејства. Тие зборуваат уралски јазик, но генетски се првенствено европски. Се смета дека ова е резултат на миграција (и вкрстување) со Европејците додека го задржале нивниот оригинален јазик. Исто така, постои согласност помеѓу датумите на истражување во археологијата и оние пресметани со користење на генетско растојание.

Проучување за самоидентификација

уреди

Џорде и Вудинг откриле дека додека кластерите од генетските маркери се во заедничка поврзаност со некои традиционални концепти за раса, корелациите биле несовршени и непрецизни поради континуираната и преклопувачка природа на генетските варијации, истакнувајќи дека потеклото, кое може точно да се одреди, не е еквивалентно на концептот на раса.[74]

Проучувањето од 2005 година на Танг и неговите соработници користело 326 генетски маркери за одредување на генетските кластери. 3.636 субјекти, од Соединетите Американски Држави и Тајван, се самоидентификувале дека припаѓаат на бела, афроамериканска, источноазиска или шпанска етничка група. Проучувањето открило „речиси совршена кореспонденција помеѓу генетскиот кластер и SIRE за големите етнички групи кои живеат во САД, со стапка на несовпаѓање од само 0,14 проценти“. Пашу и неговите соработници откриле „суштински совршен“ договор помеѓу 51 самоидентификувана популација на потекло и генетската структура на популацијата, користејќи 650.000 генетски маркери. Изборот за информативни генетски маркери овозможило намалување на помалку од 650, додека ја задржало речиси вкупната точност.[75]

Врската помеѓу генетските кластери во популацијата (како што е денешното население во САД) и самоидентификуваните раси или етнички групи не значи дека таков кластер (или група) одговара единствено на една етничка група. Афроамериканците имаат околу 20-25% европски генетски примеси; Хиспанците имаат европско, староамериканско и африканско потекло. Во Бразил постоело големо мешање меѓу Европејците, Американците и Африканците. Како резултат на тоа, разликите во бојата на кожата во популацијата не се постепени, и има релативно слаби асоцијации помеѓу самопријавената раса и африканското потекло.[76][77] Етнорасната самокласификација кај Бразилците секако не е случајна во однос на индивидуалното потекло на геномот, но силата на поврзаноста помеѓу фенотипот и просечната пропорција на африканското потекло варира во голема мера кај населението.[78]

Критика

уреди
 
Промената во генскиот фонд може да биде ненадејна или клиничка.

Генетските растојанија генерално постојано се зголемуваат со географската оддалеченост, што ја прави линијата на поделба произволна. Било кои две соседни населби при испитување ќе покажат одредена генетска разлика една од друга, што може да се дефинира како раса. Затоа, обидите да се класифицираат расите, наметнува вештачки дисконтинуитет на природно настанатиот феномен. Ова објаснува зошто проучувањата за генетската структура на популацијата даваат различни резултати, во зависност од методологијата.[79]

Розенберг и неговите соработници (2005) тврделе, врз основа на кластер анализа на 52 популации во панелот за човекова генетска разновидност, дека популациите не секогаш се разликуваат постојано и генетската структура на популацијата е конзистентна доколку се вклучени доволно генетски маркери (и субјекти).

Испитувањето на врската помеѓу генетското и географското растојание поддржува став во кој кластерите не се појавуваат како артефакт на моделот за земање примероци, туку од мали дисконтинуирани скокови во генетското растојание за повеќето популациони парови на спротивните страни на географските бариери, во споредба со генетското растојание за парови на иста страна. Така, анализата на базата на податоци со 993 локуси ги потврдува нашите претходни резултати: ако се користат доволно маркери со доволно голем примерок ширум светот, поединците може да се поделат во генетски кластери што одговараат на главните географски поделби на земјината топка, при што некои поединци од средните географски места имаат мешано членство во кластерите кои одговараат на соседните региони.


Тие, исто така, напишале, во врска со моделот со пет кластери што одговараат на Африка, Евроазија (Европа, Блискиот Исток и Централна/Јужна Азија), Источна Азија, Океанија и Америка:

За популационите парови од истиот кластер, како што се зголемува географското растојание, генетското растојание се зголемува на линеарен начин, во согласност со структурата на клиничката популација. Меѓутоа, за парови од различни кластери, генетското растојание е генерално поголемо од она помеѓу внатрешно-кластерските парови кои имаат исто географско растојание. На пример, генетските растојанија за популациони парови со една популација во Евроазија и другата во Источна Азија се поголеми од оние за парови на еквивалентно географско растојание во Евроазија или во Источна Азија. Лабаво кажано, токму овие мали дисконтинуирани скокови на генетско растојание - преку океан, Хималаите и Сахара— ја обезбедуваат основата за способноста да се идентификува кластери кои одговараат на географските региони

.[57]


Ова се однесува на популациите во нивните домови на предците кога миграциите и протокот на гените биле бавни; големите, брзи миграции покажуваат различни карактеристики. Танг и неговите соработници (2004) напишале: „Ние откривме единствено скромна генетска диференцијација помеѓу различните моментални географски локалитети во рамките на секоја група раса/етничка припадност. Така, античкото географско потекло, кое е многу поврзано со самоидентификуваната раса/етничка припадност – за разлика од сегашното живеење - е главната детерминанта на генетската структура кај населението во САД“.[53]

 
Генски кластери од Розенберг (2006) за К=7 кластери. ( Анализата на кластерот ја дели базата на податоци на кој било претходно одреден број кластери.) Поединците имаат гени од повеќе кластери. Кластерот распространет само кај Калашите (жолто) се разделува само на К=7 и повеќе.

Анализата на кластерите била критикувана бидејќи бројот на кластери за пребарување е однапред одлучен, со можни различни вредности (иако со различен степен на веројатност).[80] Анализата на главна компонента не одлучува однапред за колку компоненти ќе се пребаруваат.[81]

Проучувањето од 2002 година на Розенберг и соработниците дава пример зошто значењата на овие кластери се спорни. Проучувањето покажува дека при анализата на кластерот K=5, генетските кластери грубо се мапираат на секој од петте главни географски региони. Слични резултати биле собрани во понатамошни истражувања во 2005 година [82]

Критика на потекло-информативни маркери

уреди

Информативните маркери за потеклото (ИМП) се технологија за генеалошко следење кои се ставени под големи критики поради нивното потпирање на референтни популации. Во едно проучување од 2015 година, Трој Дастер наведува како современата технологија дозволува следење на лозата на предците, но само по линијата на една мајчинска и една татковска линија. Односно, од вкупно 64 пра-пра-пра-пра-баби и прадедовци, единствено по еден од секој родител е идентификуван, што значи дека другите 62 предци се игнорирани во напорите за следење.[83] Понатаму, „референтните популации“ што се користат како маркери за членство во одредена група се означени произволно и современо. Со други зборови, користењето популации кои моментално живеат во дадени места како наводи за одредени раси и етнички групи е несигурно поради демографските промени кои се случиле во текот на многу векови на тие места. Понатаму, информативните маркери за потеклото се широко споделени помеѓу целата човечка популација, нивната фреквенција е таа што се тестира, а не нивното едноставно отсуство/присуство. Затоа, треба да се постави праг на релативна фреквенција. Според Дастер, критериумите за поставување на ваквите прагови се деловна тајна на компаниите кои ги пласираат тестовите. Така, не може да се каже ништо конкретно дали се соодветни. Резултатите од ИМП се исклучително чувствителни на тоа каде е поставена оваа лента.[84] Имајќи предвид дека голем број генетски особини се многу слични кај многу различни популации, назначените прагови фреквенции се многу важни. Ова исто така може да доведе до грешки, имајќи предвид дека многу популации може да ги делат истите модели, ако не и сосема исти гени. „Ова значи дека некој од Бугарија чии предци потекнуваат од петнаесеттиот век би можел (а понекогаш и го прави) да се означи како делумно „домороден Американец‘“.[83] Ова се случува затоа што ИМП се потпира на претпоставката за „100% чистота“ на референтните популации. Односно, тие претпоставуваат дека моделот на особини идеално би бил неопходен и доволен услов за доделување на поединецот на референтните популации на предците.

Раса, генетика и медицина

уреди

Постојат одредени статистички разлики помеѓу расните групи во чувствителноста на одредени болести.[85] Гените се менуваат како одговор на локални болести; на пример, луѓето кои се негативни според системот на Дафи имаат тенденција да имаат поголема отпорност на маларија. Негативниот фенотип Дафи е многу чест во централна Африка и честотата се намалува со оддалеченоста од Централна Африка, со повисоки честоти кај глобалните популации со високи степени на неодамнешна африканска имиграција. Ова сугерира дека негативниот генотип Дафи еволуирал во Потсахарска Африка и последователно бил позитивно избран за во ендемската зона на маларија. Голем број ендемични генетски состојби распространети во областите со маларија може да обезбедат генетска отпорност на маларија, вклучувајќи српеста анемија, таласемии и гликоза-6-фосфат дехидрогеназа. Цистичната фиброза е најчеста автосомно рецесивна болест која го ограничува животот кај луѓето од европско потекло; хипотезираната предност на хетерозиготот, која обезбедува отпорност на болести порано вообичаена во Европа, е предизвикана.[86] Научниците Мајкл Јудел, Дороти Робертс, Роб ДеСал и Сара Тишкоф сметаат дека користењето на овие асоцијации во практиката на медицината ги навело лекарите да ја занемарат или погрешно идентификуваат болеста: „На пример, хемоглобинопатиите може погрешно да се дијагностицираат поради идентификацијата на српестата клетка како „Црна“ болест и таласемија како „медитеранска“ болест. Цистичната фиброза е недоволно дијагностицирана кај популациите од африканско потекло, бидејќи се смета за „бела“ болест“.[87]

Информациите за потеклото на популацијата на лицето може да помогнат во дијагнозата, а негативните реакции на лекот може да варираат во зависност од групата. Поради заемниот однос помеѓу самоидентификуваната раса и генетските кластери, медицинските третмани под влијание на генетиката имаат различни стапки на успех помеѓу самодефинираните расни групи.[88] Поради оваа причина, некои лекари ја имаат предвид трката на пациентот при изборот на најефективниот третман,[89] а некои лекови се продаваат со инструкции специфични за расата.[90] Џорде и Вудинг (2004) тврдат дека поради генетските варијации во расните групи, кога „конечно ќе стане изводливо и достапно, индивидуалната генетска проценка на релевантните гени веројатно ќе се покаже покорисна од трката во донесувањето медицински одлуки“. Сепак, расата продолжува да биде фактор кога се испитуваат групите (како што се епидемиолошките истражувања). Некои лекари и научници, како што е генетичарот Нил Риш, тврдат дека користењето на самоидентификуваната раса како посредник за потеклото е неопходно за да може да се добие доволно широк примерок од различни популации на предци, а за возврат да може да се обезбеди здравствена заштита што е прилагодена на потребите на малцинските групи.[91]

Употреба во научни списанија

уреди

Некои научни и стручни списанија се занимаваат со претходни методолошки грешки барајќи поригорозно истражување на променливите на популацијата. Од 2000 година, Nature Genetics бара од своите автори „да објаснат зошто користат одредени етнички групи или популации и како е постигната класификација“. Уредниците на Nature Genetics велат дека „[тие] се надеваат дека ова ќе ја подигне свеста и ќе инспирира поригорозни дизајни на генетски и епидемиолошки проучувања“.[92]

Проучувањето од 2021 година, кое испитувало над 11.000 трудови од 1949 до 2018 година во The American Journal of Human Genetics, покажало дека „расата“ се користела само во 5% од трудовите објавени во последната деценија, што е намалување од 22% во првата. Заедно со зголемувањето на употребата на термините „етничка припадност“, „предок“ и термини засновани на локација, сугерира дека човечките генетичари главно го напуштиле терминот „раса“.[93]

Интеракции помеѓу ген и средина

уреди

Лорусо и Бакини [94] тврдат дека самоидентификуваната раса има поголема употреба во медицината бидејќи е во силна заемна зависност со експозоми поврзани со ризик кои се потенцијално наследни кога ќе се отелотворат во епигеномот. Тие ги сумираат доказите за врската помеѓу расната дискриминација и здравствените резултати поради послабиот квалитет на храната, пристапот до здравствена заштита, условите за домување, образованието, пристапот до информации, изложеноста на заразни агенси и токсични материи и недостигот на материјал. Тие, исто така, наведуваат докази дека овој процес може да функционира позитивно - на пример, психолошката предност да се перципира себеси на врвот на социјалната хиерархија е поврзана со подобрување на здравјето. Сепак, тие предупредуваат дека ефектите од дискриминацијата не нудат целосно објаснување за диференцијалните стапки на болести и факторите на ризик меѓу расните групи, а вработувањето на самоидентификуваната раса има потенцијал да ги зацврсти расните нееднаквости.

Приговори на расниот натурализам

уреди

Расниот натурализам претставува гледиште според кое расните класификации се засновани на објективни модели на генетски сличности и разлики. Застапниците на овој став го оправдале користејќи ги научните докази опишани погоре. Сепак, ова гледиште е контроверзно и филозофите [95] на расата изнеле четири главни приговори за него.

Семантичките приговори, како што е приговорот за дискретност, тврдат дека човечките популации избрани во популациско-генетското истражување не се раси и не одговараат на она што значи „раса“ во Соединетите Американски Држави. „Приговорот за дискретност не бара да нема генетски мешавини во човечкиот вид за да постојат американски „расни групи“... туку... она што го тврди приговорот е дека членството во расните групи во САД е различно од членството во континенталните популации... Така, строго кажано, Црнците не се идентични со Африканците, Белците не се идентични со Евроазијците, Азијците не се идентични со источните Азијци и така натаму“.[96] Затоа, би можело да се тврди дека научното истражување всушност не е за раса.

Следните два приговори се метафизички приговори кои тврдат дека дури и доколку семантичките приговори не успеат, резултатите од човечкото генетско групирање не ја поддржуваат биолошката реалност на расата. „Многу важниот приговор“ предвидува дека расите во американската дефиниција не се важни за биологијата, во смисла дека континенталните популации не формираат биолошки подвидови. „Објективно реалниот приговор“ вели дека „американските расни групи не се биолошки реални бидејќи не се објективно реални во смисла на постоење независно од човечкиот интерес, верувањето или некоја друга ментална состојба на луѓето“.[97] Расните натуралисти, како што е Квејшаун Спенсер, одговориле на секој од овие приговори со контрааргументи. Исто така, постојат методолошки критичари кои го отфрлаат расниот натурализам поради загриженоста поврзана со експерименталниот дизајн, извршувањето или интерпретацијата на релевантното популационо-генетско истражување.[98]

Друг семантички приговор е оној за видливост кој го побива тврдењето дека постојат американски расни групи во структурите на човечкото население. Филозофите како Џошуа Глазгов и Наоми Зак веруваат дека расните групи во САД не можат да се дефинираат со видливи особини, како што се бојата на кожата и физичките атрибути: „Генетскиот материјал за следење на предците нема ефект врз фенотиповите или биолошките особини на организмите, кои би ги вклучиле особини кои се сметаат за расни, бидејќи генетскиот материјал за следење на предците не игра никаква улога во производството на протеини, тој не е вид на материјал што „кодира“ за производство на протеини“.[99]  Спенсер смета дека одредени расни дискурси бараат видливи групи, но не се согласува дека тоа е услов во целиот расен дискурс во САД.

Различен приговор вели дека расните групи во САД не се биолошки реални бидејќи не се објективно реални во смисла на постоење независно од некоја ментална состојба на луѓето. Поддржувачите на овој втор метафизички приговор се Наоми Зак и Рон Сандстром.[100] Спенсер смета дека еден ентитет може да биде и биолошки реален и општествено конструиран. Спенсер наведува дека за точно да се доловат вистинските биолошки ентитети, мора да се земат предвид и социјалните фактори.

Се тврди дека знаењето за расата на една личност е ограничено во вредност, бидејќи луѓето од иста раса се разликуваат еден од друг. Дејвид Џ. Витерспун и неговите соработници сметаат дека кога поединците се доделуваат во групи на население, две случајно избрани поединци од различни популации можат да личат едни на други повеќе отколку случајно избран член на нивната група. Тие откриле дека голем број генетски маркери треба да се користат за одговорот на „Колку често пар индивидуи од една популација е генетски поразлична од две единки избрани од две различни популации? да биде „Никогаш“. Ова претпоставувало три групи на население, разделени со големи географски растојанија (европски, африкански и источноазиски). Глобалната човечка популација е посложена и проучувањето на голем број групи би барало зголемен број маркери за истиот одговор. Тие заклучиле дека „треба да се користи претпазливост кога се користи географско или генетско потекло за да се направат заклучоци за поединечни фенотипови“,[101] и „Фактот дека, со оглед на доволно генетски податоци, индивидуите можат правилно да се доделат на нивната популација на потекло е компатибилен со опсервација дека повеќето човечки генетски варијации се наоѓаат во популациите, а не меѓу нив. Исто така е компатибилно со нашето откритие дека, дури и кога се разгледуваат најразлични популации и се користат стотици локуси, поединците често се послични на членовите на другите популации отколку на членовите на сопственото население“.[102]

Ова е слично на заклучокот што го донел антропологот Норман Зауер во написот од 1992 година за способноста на форензичарите антрополозите да назначат „раса“ на скелет, врз основа на краниофацијалните карактеристики и морфологијата на екстремитетите. Зауер изјавил: „успешното доделување на раса на скелетниот примерок не е оправдување на концептот на раса, туку претскажување дека поединецот, додека бил жив бил доделен на одредена општествено конструирана „расна“ категорија. Примерокот може да прикажува карактеристики кои укажуваат на африканско потекло. Во оваа земја таа личност веројатно е означена како црна без разлика дали таква раса навистина постои или не во природата“.[103]

Критика на лековите базирани на раса

уреди

Трој Дастер истакнува дека генетиката често не е доминантна детерминанта на чувствителноста на болеста, иако тие можат да бидат во корелација со специфични општествено дефинирани категории. Ова е затоа што ова истражување честопати нема контрола за мноштво социо-економски фактори. Тој наведува податоци собрани од Кинг и Реверс кои укажуваат на тоа како разликите во исхраната играат значајна улога во објаснувањето на варијациите на преваленцата на дијабетес меѓу популациите.

Дастер елаборира со изнесување на примерот на Пима од Аризона, популација која страда од несразмерно високи стапки на дијабетес. Причината за тоа, според него, не е нужно резултат на распространетоста на генот FABP2, кој е поврзан со отпорноста на инсулин. Наместо тоа, тој тврди дека научниците често ги отфрлаат импликациите од начинот на живот под специфични социо-историски контексти. На пример, кон крајот на 19 век, економијата на народот Пима била претежно базирана на земјоделството. Меѓутоа, како што европското американско население започнало да се населува на традиционално територијата на народот Пима, нивниот начин на живот станал силно западен. Во рок од три децении, инциденцата на дијабетес се зголемила повеќекратно. Како објаснување за оваа појава се забележува владиното обезбедување на бесплатна храна со релативно висока содржина на масти за да се ублажи распространетоста на сиромаштијата кај населението.[104]

Лорусо и Бакини дискутирале против претпоставката дека „само-идентификуваната раса е добар показател за специфично генетско потекло“ врз основа на тоа што самоидентификуваната раса е сложена: таа зависи од низа психолошки, културни и социјални фактори, и затоа „не е робустен прокси за генетско потекло“.[105] Понатаму, тие објаснуваат дека самоидентификуваната раса на поединецот се состои од дополнителни, колективно произволни фактори: лични мислења за тоа што е раса и степенот до кој треба да се земе предвид во секојдневниот живот. Понатаму, поединците кои споделуваат генетско потекло може да се разликуваат во нивната расна самоидентификација низ историски или социо-економски контексти. Од ова, Лорусо и Бакини заклучуваат дека точноста во предвидувањето на генетското потекло врз основа на самоидентификацијата е мала, особено кај расно мешаните популации родени од сложени истории на предците.

Наводи

уреди
  1. ↑ Using Population Descriptors in Genetics and Genomics Research: A New Framework for an Evolving Field (Consensus Study Report). National Academies of Sciences, Engineering, and Medicine. 2023. In humans, race is a socially constructed designation, a misleading and harmful surrogate for population genetic differences, and has a long history of being incorrectly identified as the major genetic reason for phenotypic differences between groups.
  2. ↑ „Researchers Need to Rethink and Justify How and Why Race, Ethnicity, and Ancestry Labels Are Used in Genetics and Genomics Research, Says New Report“. National Academies of Sciences, Engineering, and Medicine. 14 March 2023. Researchers and scientists who utilize genetic and genomic data should rethink and justify how and why they use race, ethnicity, and ancestry labels in their work, says a new National Academies of Sciences, Engineering, and Medicine report. The report says researchers should not use race as a proxy for describing human genetic variation. Race is a social concept, but it is often used in genomics and genetics research as a surrogate for describing human genetic differences, which is misleading, inaccurate, and harmful.
  3. ↑ Goodman, Alan H. (2020). Race : are we so different?. Yolanda T. Moses, Joseph L. Jones (Second. изд.). Hoboken, NJ. ISBN 978-1-119-47247-6. OCLC 1121420797. Архивирано од изворникот на 2021-05-25. Посетено на 2021-04-08.
  4. ↑ Jablonski, Nina G. (2006). Skin : a natural history. Berkeley: University of California Press. ISBN 0-520-24281-5. OCLC 64592114. Архивирано од изворникот на 2021-05-25. Посетено на 2021-04-08.
  5. ↑ Rosenberg, Noah A.; Pritchard, Jonathan K.; Weber, James L.; Cann, Howard M.; Kidd, Kenneth K.; Zhivotovsky, Lev A.; Feldman, Marcus W. (2002-12-20). „Genetic structure of human populations“. Science. 298 (5602): 2381–2385. Bibcode:2002Sci...298.2381R. doi:10.1126/science.1078311. ISSN 1095-9203. PMID 12493913. Архивирано од изворникот на 2021-04-30. Посетено на 2021-04-08.
  6. ↑ Lorusso, Ludovica; Bacchini, Fabio (August 2015). „A reconsideration of the role of self-identified races in epidemiology and biomedical research“. Studies in History and Philosophy of Science Part C: Studies in History and Philosophy of Biological and Biomedical Sciences (англиски). 52: 56–64. doi:10.1016/j.shpsc.2015.02.004. PMID 25791919. Архивирано од изворникот на 2021-03-08. Посетено на 2021-04-08.
  7. ↑ Saini, Angela (2019). Superior : the return of race science. Boston. ISBN 978-0-8070-7691-0. OCLC 1091260230. Архивирано од изворникот на 2021-08-08. Посетено на 2021-04-08.
  8. ↑ 8,0 8,1 Kidd, Kenneth (November 2004). „Implications of Biogeography of Human Populations for 'Race' and Medicine“. Nature Genetics Supplement. 36: 22. doi:10.1038/ng1438. Посетено на 2023-12-28.
  9. ↑ Marks, Jonathan (2017). Is science racist?. Malden, MA. ISBN 978-0-7456-8921-0. OCLC 961801723. Архивирано од изворникот на 2021-05-02. Посетено на 2021-04-08.
  10. ↑ Kaiser, Jocelyn (11 March 2023). „Geneticists should rethink how they use race and ethnicity, panel urges“. Science.
  11. ↑ „AABA Statement on Race & Racism“. physanth.org.
  12. ↑ Bamshad, Michael; Wooding, Stephen; Salisbury, Benjamin A.; Stephens, J. Claiborne (August 2004). „Deconstructing the relationship between genetics and race“. Nature Reviews Genetics (англиски). 5 (8): 598–609. doi:10.1038/nrg1401. ISSN 1471-0056. PMID 15266342. Архивирано од изворникот на 2021-06-10. Посетено на 2021-04-08.
  13. ↑ 13,0 13,1 Fuentes, A; Ackermann, RR; Athreya, S; Bolnik, D; Lasisi, T; Lee, S; McLean, S; Nelson, Robin (2019). „AAPA statement on race and racism“. American Journal of Physical Anthropology. 169 (3): 400–402. doi:10.1002/ajpa.23882. PMID 31199004.
  14. ↑ Kennedy, Rebecca F.; Roy, C. Sydnor; Goldman, Max L. (2013). Race and Ethnicity in the Classical World. Indianapolis, Indiana: Hackett Publishing Company, Inc. стр. xiii. ISBN 978-1603849944.
  15. ↑ „Race in Ancient Egypt“. www.ucl.ac.uk. Архивирано од изворникот на 2021-07-31. Посетено на 2021-07-31.
  16. ↑ „Aristotle, Politics, Book 7, section 1327b“. www.perseus.tufts.edu. Архивирано од изворникот на 2021-07-31. Посетено на 2021-07-31.
  17. ↑ Slotkin, James S. (1965). Readings in Early Anthropology. London: Routledge. ISBN 9780203715215.
  18. ↑ Linnaeus, C. (1758). Systema naturae. Stockholm: Laurentii Salvii. стр. 532.
  19. ↑ Blumenbach, J.F.; Bendyshe, T.T. (1795). On the natural variety of mankind.
  20. ↑ Darwin, Charles (1871). The Descent of Man, and Selection in Relation to Sex.
  21. ↑ Daniel, G.R. (2006). Race and multiraciality in Brazil and the United States: converging paths?. Penn State Press.
  22. ↑ Yudell, M; Roberts, D; DeSalle, R; Tishkoff, S (2016). „Science and society: Taking race out of human genetics“. Science. 351 (6273): 564–565. Bibcode:2016Sci...351..564Y. doi:10.1126/science.aac4951. PMID 26912690. Архивирано од изворникот на 2021-06-27. Посетено на 2021-06-21.
  23. ↑ 23,0 23,1 Tishkoff, SA; Kidd, KK (2004). „Implications of biogeography of human populations for 'race' and medicine“. Nature Genetics. 36 (11 Suppl): s21–s27. doi:10.1038/ng1438. PMID 15507999.
  24. ↑ Rosenberg, N.A. (2002). „Genetic structure of human populations“. Science. 298 (5602): 2381–2385. Bibcode:2002Sci...298.2381R. doi:10.1126/science.1078311. PMID 12493913. Архивирано од изворникот на 2021-04-30. Посетено на 2021-06-21.
  25. ↑ Reich, David (29 March 2018). Who We Are and How We Got Here: Ancient DNA and the new science of the human past (англиски). Oxford University Press. стр. xxiv. ISBN 978-0-19-255438-3.
  26. ↑ Livingstone, Frank (Summer 1962). „On the Non-Existence of Human Races“ (PDF). Chicago Journals. Архивирано од изворникот (PDF) на 2021-05-25. Посетено на 2019-04-29.
  27. ↑ Honnay, O. (2013), Genetic Drift (англиски), Elsevier, стр. 251–253, doi:10.1016/b978-0-12-374984-0.00616-1, ISBN 978-0-08-096156-9
  28. ↑ Martin, Cyrus; Zhang, Yi (June 2007). „Mechanisms of epigenetic inheritance“. Current Opinion in Cell Biology (англиски). 19 (3): 266–272. doi:10.1016/j.ceb.2007.04.002. PMID 17466502.
  29. ↑ Jorde, Lynn B; Wooding, Stephen P (November 2004). „Genetic variation, classification and 'race'“. Nature Genetics (англиски). 36 (S11): S28–S33. doi:10.1038/ng1435. ISSN 1061-4036. PMID 15508000.
  30. ↑ „Implications of biogeography of human populations for 'race' and medicine“. Nature Genetics. 36 (11 Suppl): S21–7. November 2004. doi:10.1038/ng1438. PMID 15507999.
  31. ↑ „A global reference for human genetic variation“. Nature. 526 (7571): 68–74. October 2015. Bibcode:2015Natur.526...68T. doi:10.1038/nature15393. PMC 4750478. PMID 26432245.CS1-одржување: display-автори (link)
  32. ↑ Cavalli-Sforza, Luigi Luca; Menozzi, Paolo; Piazza, Alberto (1994). The History and Geography of Human Genes. Princeton: Princeton University Press. ISBN 978-0-691-08750-4.
  33. ↑ Andrea Orsucci, ""Ariani, indogermani, stirpi mediterranee: aspetti del dibattito sulle razze europee (1870–1914)" Архивирано на {{{2}}}., Cromohs, 1998 (на италијански)
  34. ↑ „Do Races Differ? Not Really, DNA Shows“. The New York Times. 22 August 2000. Архивирано од изворникот на 30 April 2021. Посетено на 3 September 2011.
  35. ↑ Owens, Kelly; King, Mary-Claire (1999-10-15). „Genomic Views of Human History“. Science. 286 (5439): 451–453. doi:10.1126/science.286.5439.451. ISSN 0036-8075. PMID 10521333. Variation in other traits popularly used to identify 'races' is likely to be due to similarly straightforward mechanisms, involving limited numbers of genes with very specific physiological effects.
  36. ↑ „Multiple evidence strands suggest that there may be as few as 19,000 human protein-coding genes“. Human Molecular Genetics. 23 (22): 5866–5878. November 2014. doi:10.1093/hmg/ddu309. PMC 4204768. PMID 24939910.
  37. ↑ Sturm, Richard A.; Duffy, David L. (2012). „Human pigmentation genes under environmental selection“. Genome Biology. 13 (9): 248. doi:10.1186/gb-2012-13-9-248. ISSN 1474-760X. PMC 3491390. PMID 23110848.
  38. ↑ White, Désirée; Rabago-Smith, Montserrat (January 2011). „Genotype-phenotype associations and human eye color“. Journal of Human Genetics. 56 (1): 5–7. doi:10.1038/jhg.2010.126. PMID 20944644.
  39. ↑ Sykes, Bryan (2001). „From Blood Groups to Genes“. The seven daughters of Eve. New York: Norton. стр. 32–51. ISBN 978-0-393-02018-2.
  40. ↑ Blancher, Antoine; Klein, Jan; Socha, Wladyslaw W. (2012). Molecular biology and evolution of blood group and MHC antigens in primates. Springer Science & Business Media. ISBN 978-3-642-59086-3.
  41. ↑ Ségurel, Laure; Thompson, Emma E.; Flutre, Timothée; Lovstad, Jessica; Venkat, Aarti; Margulis, Susan W.; Moyse, Jill; Ross, Steve; Gamble, Kathryn (2012-11-06). „The ABO blood group is a trans-species polymorphism in primates“. Proceedings of the National Academy of Sciences. 109 (45): 18493–18498. arXiv:1208.4613. Bibcode:2012PNAS..10918493S. doi:10.1073/pnas.1210603109. ISSN 0027-8424. PMC 3494955. PMID 23091028.
  42. ↑ Lewontin, Richard (1972). „The Apportionment of Human Diversity“. Во Theodosius Dobzhansky; Max K. Hecht; William C. Steere (уред.). Evolutionary Biology. 6. стр. 381–398. doi:10.1007/978-1-4684-9063-3_14. ISBN 978-1-4684-9065-7.
  43. ↑ Risch, Neil; Burchard, Esteban; Ziv, Elad; Tang, Hua (2002). „Categorization of humans in biomedical research: genes, race and disease“. Genome Biology. 3 (7): comment2007.1. doi:10.1186/gb-2002-3-7-comment2007. ISSN 1465-6906. PMC 139378. PMID 12184798.
  44. ↑ Templeton, Alan R. (2003). „Human Races in the Context of Recent Human Evolution: A Molecular Genetic Perspective“. Во Goodman, Alan H.; Heath, Deborah; Lindee, M. Susan (уред.). Genetic nature/culture: anthropology and science beyond the two-culture divide. Berkeley: University of California Press. стр. 234–257. ISBN 978-0-520-23792-6. Архивирано од изворникот на 9 November 2014. Посетено на 23 September 2014.
  45. ↑ „Race and genetics: controversies in biomedical, behavioral, and forensic sciences“. The American Psychologist. 60 (1): 115–128. January 2005. doi:10.1037/0003-066X.60.1.115. PMID 15641926.
  46. ↑ Long, Jeffrey C.; Kittles, Rick A. (2009). „Human Genetic Diversity and the Nonexistence of Biological Races“. Human Biology. 81 (5): 777–798. doi:10.3378/027.081.0621. ISSN 1534-6617. PMID 20504196. Архивирано од изворникот на 2020-03-13. Посетено на 2016-01-13.
  47. ↑ Edwards AW (August 2003). „Human genetic diversity: Lewontin's fallacy“. BioEssays. 25 (8): 798–801. doi:10.1002/bies.10315. PMID 12879450.
  48. ↑ Winther, Rasmus Grønfeldt (2018). Phylogenetic Inference, Selection Theory, and History of Science: Selected Papers of A. W. F. Edwards with Commentaries. Cambridge, U.K.: Cambridge University Press. ISBN 9781107111721. Архивирано од изворникот на 2019-08-15. Посетено на 2018-12-13.
  49. ↑ Edwards, AWF (2003). Human genetic diversity: Lewontin's fallacy, BioEssays. стр. 798–801.
  50. ↑ Sesardic, N. (2010). Race: a social destruction of a biological concept. Biology and Philosophy. стр. 143–162.
  51. ↑ Winther, R.G. (2018). „The Genetic Reification of "Race"? A Story of Two Mathematical Methods“. Во R.G. Winther (уред.). Phylogenetic Inference, Selection Theory, and History of Science: Selected Papers of AWF Edwards with Commentaries. Cambridge University Press. стр. 489, 488–508. ISBN 9781107111721. Архивирано од изворникот на 2019-08-15. Посетено на 2018-12-13.
  52. ↑ Witherspoon, D. J.; Wooding, S.; Rogers, A. R.; Marchani, E. E.; Watkins, W. S.; Batzer, M. A.; Jorde, L. B. (2007). „Genetic Similarities Within and Between Human Populations“. Genetics. 176 (1): 351–359. doi:10.1534/genetics.106.067355. ISSN 0016-6731. PMC 1893020. PMID 17339205.
  53. ↑ 53,0 53,1 „Genetic Structure, Self-Identified Race/Ethnicity, and Confounding in Case-Control Association Studies“. American Journal of Human Genetics. 76 (2): 268–75. February 2005. doi:10.1086/427888. PMC 1196372. PMID 15625622.
  54. ↑ Rosenberg NA; Pritchard JK; Weber JL; и др. (December 2002). „Genetic structure of human populations“. Science. 298 (5602): 2381–5. Bibcode:2002Sci...298.2381R. doi:10.1126/science.1078311. PMID 12493913.
  55. ↑ Lewontin, R. C. „Confusions About Human Races“. Архивирано од изворникот на 2013-05-04. Посетено на 2007-01-09.
  56. ↑ „Race, ancestry, and genes: implications for defining disease risk“. Annual Review of Genomics and Human Genetics. 4: 33–67. 2003. doi:10.1146/annurev.genom.4.070802.110356. PMID 14527296.
  57. ↑ 57,0 57,1 Rosenberg NA; Mahajan S; Ramachandran S; Zhao C; Pritchard JK; Feldman MW (December 2005). „Clines, Clusters, and the Effect of Study Design on the Inference of Human Population Structure“. PLOS Genetics. 1 (6): e70. doi:10.1371/journal.pgen.0010070. PMC 1310579. PMID 16355252.
  58. ↑ Li, J. Z.; Absher, D. M.; Tang, H.; Southwick, A. M.; Casto, A. M.; Ramachandran, S.; Cann, H. M.; Barsh, G. S.; Feldman, M. (2008). „Worldwide Human Relationships Inferred from Genome-Wide Patterns of Variation“. Science. 319 (5866): 1100–1104. Bibcode:2008Sci...319.1100L. doi:10.1126/science.1153717. PMID 18292342.
  59. ↑ Jakobsson, M.; Scholz, S. W.; Scheet, P.; Gibbs, J. R.; Vanliere, J. M.; Fung, H. C.; Szpiech, Z. A.; Degnan, J. H.; Wang, K. (2008). „Genotype, haplotype and copy-number variation in worldwide human populations“ (PDF). Nature. 451 (7181): 998–1003. Bibcode:2008Natur.451..998J. doi:10.1038/nature06742. PMID 18288195. |hdl-access= бара |hdl= (help)
  60. ↑ Xing, J.; Watkins, W. S.; Witherspoon, D. J.; Zhang, Y.; Guthery, S. L.; Thara, R.; Mowry, B. J.; Bulayeva, K.; Weiss, R. B. (2009). „Fine-scaled human genetic structure revealed by SNP microarrays“. Genome Research. 19 (5): 815–825. doi:10.1101/gr.085589.108. PMC 2675970. PMID 19411602.
  61. ↑ López Herráez, D.; Bauchet, M.; Tang, K.; Theunert, C.; Pugach, I.; Li, J.; Nandineni, M. R.; Gross, A.; Scholz, M. (2009). Hawks, John (уред.). „Genetic Variation and Recent Positive Selection in Worldwide Human Populations: Evidence from Nearly 1 Million SNPs“. PLOS ONE. 4 (11): e7888. Bibcode:2009PLoSO...4.7888L. doi:10.1371/journal.pone.0007888. PMC 2775638. PMID 19924308.
  62. ↑ „A variant-centric perspective on geographic patterns of human allele frequency variation“. eLife. 9. 2020. doi:10.7554/eLife.60107. PMC 7755386 Проверете ја вредноста |pmc= (help). PMID 33350384 Проверете ја вредноста |pmid= (help).
  63. ↑ Ramachandran, S; Deshpande, O; Roseman, CC; Rosenberg, NA; Feldman, MW; Cavalli-Sforza, LL (November 2005). „Support from the relationship of genetic and geographic distance in human populations for a serial founder effect originating in Africa“. Proceedings of the National Academy of Sciences. 102 (44): 15942–7. Bibcode:2005PNAS..10215942R. doi:10.1073/pnas.0507611102. PMC 1276087. PMID 16243969.
  64. ↑ Harpending, Henry (2002-11-01). „Kinship and Population Subdivision“ (PDF). Population & Environment. 24 (2): 141–147. doi:10.1023/A:1020815420693. JSTOR 27503827. Архивирано од изворникот (PDF) на 2017-06-28. Посетено на 2017-08-22.
  65. ↑ 65,0 65,1 Long, J. C.; Kittles, R. A. (2009). „Human genetic diversity and the nonexistence of biological races“. Human Biology. 81 (5/6): 777–798. doi:10.3378/027.081.0621. PMID 20504196.
  66. ↑ 66,0 66,1 Mountain, J. L.; Risch, N. (2004). „Assessing genetic contributions to phenotypic differences among 'racial' and 'ethnic' groups“. Nature Genetics. 36 (11 Suppl): S48–S53. doi:10.1038/ng1456. PMID 15508003.
  67. ↑ 67,0 67,1 Pearse, D. E.; Crandall, K. A. (2004). „Beyond FST: analysis of population genetic data for conservation“. Conservation Genetics. 5 (5): 585–602. doi:10.1007/s10592-003-1863-4.
  68. ↑ Hunley, Keith L.; Cabana, Graciela S.; Long, Jeffrey C. (2015-12-01). „The apportionment of human diversity revisited“. American Journal of Physical Anthropology. 160 (4): 561–569. doi:10.1002/ajpa.22899. ISSN 1096-8644. PMID 26619959.
  69. ↑ Brace, C. Loring (2005). "Race" is a Four-letter Word: The Genesis of the Concept. Oxford: Oxford University Press. ISBN 978-0-19-517351-2.
  70. ↑ Graves, Joseph L (2001). The Emperor's New Clothes: Biological Theories of Race at the Millennium. Rutgers University Press. ISBN 9780813528472.
  71. ↑ Weiss, Kenneth M.; Fullerton, Stephanie M. (2005). „Racing around, getting nowhere“. Evolutionary Anthropology: Issues, News, and Reviews. 14 (5): 165–169. doi:10.1002/evan.20079. ISSN 1060-1538.
  72. ↑ Празен навод (help)
  73. ↑ Luigi Luca Cavalli-Sforza, "Genes, peoples, and languages" [{{{1}}} Архивирано] на {{{2}}}., Proceedings of the National Academy of Sciences, 1997, vol.94, pp.7719–7724, doi:10.1073/pnas.94.15.7719
  74. ↑ Jordge, Lynn B.; Wooding, Stephen P. (2004). „Genetic Variation, classification and 'race'“. Nature Genetics. 36 (11 Suppl): S28–33. doi:10.1038/ng1435. PMID 15508000.
  75. ↑ Paschou, Peristera; Lewis, Jamey; Javed, Asif; Drineas, Petros (2010). „Ancestry informative markers for fine-scale individual assignment to worldwide populations“. J Med Genet. 47 (12): 835–847. doi:10.1136/jmg.2010.078212. PMID 20921023. Архивирано од изворникот на 2018-11-05. Посетено на 2018-11-04.
  76. ↑ Pena, Sérgio D. J.; Di Pietro, Giuliano; Fuchshuber-Moraes, Mateus; Genro, Julia Pasqualini; Hutz, Mara H.; Kehdy, Fernanda de Souza Gomes; Kohlrausch, Fabiana; Magno, Luiz Alexandre Viana; Montenegro, Raquel Carvalho (2011). Harpending, Henry (уред.). „The Genomic Ancestry of Individuals from Different Geographical Regions of Brazil is More Uniform Than Expected“. PLoS ONE. 6 (2): e17063. Bibcode:2011PLoSO...617063P. doi:10.1371/journal.pone.0017063. PMC 3040205. PMID 21359226.
  77. ↑ Parra, F. C. (2002). „Color and genomic ancestry in Brazilians“. Proceedings of the National Academy of Sciences. 100 (1): 177–182. Bibcode:2003PNAS..100..177P. doi:10.1073/pnas.0126614100. PMC 140919. PMID 12509516.
  78. ↑ Lima-Costa, M. Fernanda; Rodrigues, Laura C.; Barreto, Maurício L.; Gouveia, Mateus; Horta, Bernardo L.; Mambrini, Juliana; Kehdy, Fernanda S. G.; Pereira, Alexandre; Rodrigues-Soares, Fernanda (2015). „Genomic ancestry and ethnoracial self-classification based on 5,871 community-dwelling Brazilians (The Epigen Initiative)“. Scientific Reports. 5: 9812. Bibcode:2015NatSR...5E9812.. doi:10.1038/srep09812. PMC 5386196. PMID 25913126.
  79. ↑ Reanne Frank, "Back with a Vengeance: the Reemergence of a Biological Conceptualization of Race in Research on Race/Ethnic Disparities in Health" Архивирано на 1 декември 2008 г.
  80. ↑ Bolnick, Deborah A. (2008). „Individual Ancestry Inference and the Reification of Race as a Biological Phenomenon“. Во Koenig, Barbara A.; Richardson, Sarah S.; Lee, Sandra Soo-Jin (уред.). Revisiting race in a genomic age. Rutgers University Press. ISBN 978-0-8135-4324-6.
  81. ↑ Patterson, Nick; Price, Alkes L.; Reich, David (2006). „Population Structure and Eigenanalysis“. PLOS Genetics. 2 (12): e190. doi:10.1371/journal.pgen.0020190. PMC 1713260. PMID 17194218.
  82. ↑ Rosenberg, N. A.; Mahajan, S.; Ramachandran, S.; Zhao, C.; Pritchard, J. K.; и др. (2005). „Clines, Clusters, and the Effect of Study Design on the Inference of Human Population Structure“. PLOS Genet. 1 (6): e70. doi:10.1371/journal.pgen.0010070. PMC 1310579. PMID 16355252.
  83. ↑ 83,0 83,1 Duster, Troy (March 2015). „A post-genomic surprise. The molecular reinscription of race in science, law and medicine“. The British Journal of Sociology. 66 (1): 1–27. doi:10.1111/1468-4446.12118. ISSN 0007-1315. PMID 25789799.
  84. ↑ Fullwiley, D. (2008). "The Biologistical Construction of Race: 'Admixture' Technology and the New Genetic Medicine". Social Studies of Science, 38(5), 695–735. doi:10.1177/0306312708090796
  85. ↑ Risch N (July 2005). „The whole side of it--an interview with Neil Risch by Jane Gitschier“. PLOS Genetics. 1 (1): e14. doi:10.1371/journal.pgen.0010014. PMC 1183530. PMID 17411332.
  86. ↑ „Active intestinal chloride secretion in human carriers of cystic fibrosis mutations: an evaluation of the hypothesis that heterozygotes have subnormal active intestinal chloride secretion“. Am. J. Hum. Genet. 67 (6): 1422–1427. December 2000. doi:10.1086/316911. PMC 1287919. PMID 11055897.
  87. ↑ Yudell, Michael; Roberts, Dorothy; DeSalle, Rob; Tishkoff, Sarah (2016). „Taking Race out of Human Genetics“. Science. 351 (6273): 564–65. Bibcode:2016Sci...351..564Y. doi:10.1126/science.aac4951. PMID 26912690.
  88. ↑ Schwartz, Robert S. (2001). „Racial Differences in the Response to Drugs — Pointers to Genetic Differences“. New England Journal of Medicine. 344 (18): 1393–1396. doi:10.1056/NEJM200105033441810. PMID 11333999. Архивирано од изворникот на 2003-09-01. Посетено на 2009-10-28.
  89. ↑ Bloche, Gregg M. (2004). „Race-Based Therapeutics“. New England Journal of Medicine. 351 (20): 2035–2037. doi:10.1056/nejmp048271. PMID 15533852.
  90. ↑ Drug information for the drug Crestor Архивирано на {{{2}}}.. Warnings for this drug state, "People of Asian descent may absorb rosuvastatin at a higher rate than other people. Make sure your doctor knows if you are Asian. You may need a lower than normal starting dose."
  91. ↑ Risch, N.; Burchard, E.; Ziv, E.; Tang, H. (2002). „Categorization of humans in biomedical research: genes, race and disease“. Genome Biol. 3 (7): 1–12. doi:10.1186/gb-2002-3-7-comment2007. PMC 139378. PMID 12184798.
  92. ↑ „Census, Race and Science“. Nature Genetics. 24 (2): 97–98. 2000. doi:10.1038/72884. PMID 10655044.
  93. ↑ „Geneticists curb use of 'race'“. Science (англиски). 374 (6572): 1177. 3 December 2021.
  94. ↑ Lorusso, Ludovica; Bacchini, Fabio (2015). „A reconsideration of the role of self-identified races in epidemiology and biomedical research“. Studies in History and Philosophy of Biological and Biomedical Sciences. 52: 56–64. doi:10.1016/j.shpsc.2015.02.004. PMID 25791919.
  95. ↑ „Revelations“, Shut Up and Listen, Palgrave Macmillan, 2011, doi:10.1057/9780230362987.0004, ISBN 978-0-230-36298-7, Посетено на 2021-01-28.
  96. ↑ Spencer, Quayshawn (2015). „Philosophy of race meets population genetics“. Studies in History and Philosophy of Biological and Biomedical Sciences. 52: 49. doi:10.1016/j.shpsc.2015.04.003. PMID 25963045.
  97. ↑ Spencer, Quayshawn (2015). „Philosophy of race meets population genetics“. Studies in History and Philosophy of Biological and Biomedical Sciences. 52: 51. doi:10.1016/j.shpsc.2015.04.003. PMID 25963045.
  98. ↑ Spencer, Quayshawn (2015). „Philosophy of race meets population genetics“. Studies in History and Philosophy of Biological and Biomedical Sciences. 52: 46–47. doi:10.1016/j.shpsc.2015.04.003. PMID 25963045.
  99. ↑ Zach, Naomi (2003). Philosophy of Science and Race. Taylor & Francis. ISBN 9781134728022.
  100. ↑ Sundstrom, R (2002). „Race as a human kind“. Philosophy & Social Criticism. 28: 91–115. doi:10.1177/0191453702028001592.
  101. ↑ „Genetic Similarities Within and Between Human Populations“. Genetics. 176 (1): 351–9. May 2007. doi:10.1534/genetics.106.067355. PMC 1893020. PMID 17339205.
  102. ↑ „Genetic Similarities Within and Between Human Populations“. Genetics. 176 (1): 358. May 2007. doi:10.1534/genetics.106.067355. PMC 1893020. PMID 17339205.
  103. ↑ Sauer, N. J. (January 1992). „Forensic anthropology and the concept of race: if races don't exist, why are forensic anthropologists so good at identifying them?“. Social Science & Medicine. 34 (2): 107–111. doi:10.1016/0277-9536(92)90086-6. PMID 1738862.
  104. ↑ Duster, Troy (2015). „A post-genomic surprise. The molecular reinscription of race in science, law and medicine“. The British Journal of Sociology. 66 (1): 1–27. doi:10.1111/1468-4446.12118. PMID 25789799.
  105. ↑ Hunt, L. M.; Megyesi, M.S. (Fall 2007). „The ambiguous meanings of the racial/ethnic categories routinely used in human genetics research“. Social Science and Medicine. 66 (2): 349–361. doi:10.1016/j.socscimed.2007.08.034. PMC 2213883. PMID 17959289 – преку Science Direct Assets.

Извори

уреди
Преземено од „https://mk.wikipedia.org/w/index.php?title=Раса_и_генетика&oldid=5240500“