Петар Делјан
Петар Делјан — македонски монарх и водач во македонското востание[1] против Византиското Царство. Петар Делјан потекнува од македонска царска династија и бил син на Гаврил Радомир, синот на моќниот Цар Самоил.[2] Во Белград во 1040 година Петар Делјан на договорено место се сретнал со македонските водечки луѓе и бил прогласен за цар на Самоиловото царство и Македонија[3]. Владеел до неговата смрт во 1041 година[4] (една година по прогласувањето за владетел).
| Петар Делјан | |
|---|---|
| Цар на Средновековна Македонија | |
 Петар Делјан | |
| На престол | 1040–1041 |
| Претходник | Пресијан II |
| Наследник | Константин Бодин |
| Роден(а) | околу 1001 година Унгарија |
| Починал(а) | 1041 |
| Татко | Гаврил Радомир |
| Мајка | Маргарита Унгарска |
Потекло
уредиИмето на Петар Делјан на старословенски јазик значи победник. Неговиот прекар делат што значи итар. Името „Делат“ може да потекнува и од словенскиот збор „делење“, т.е. одвоен од кралското семејство[5].
Востанието на Петар Делјан
уредиОткако Петар Делјан бил назначен за цар, на пат кон Македонија наидувал на поддршка од населението против византиската власт. За брзо време бил освоен градот Скопје и востанието се проширило на поголемиот дел на територијата на Македонија. Востанието на Делјан директно влијаело врз востанието против византиската власт во градот Драч, на чело на ова востание бил Словенот Тихомир[6] . Делјан плашејќи се од судир за превласт меѓу двете востанија предложил здружување на двете војски. Војниците на Тихомир отишле на страната на Делјан и го каменувале Тихомир до смрт. Во текот на собирањето на моќна војска на страната на Петар Делјан се приклучиле востаници од соседните земји — Србија, Бугарија, Албанија и Грција[7]. Успехот на востанието стигнале до Алусијан. Востанието не успеало да го освои градот Солун.
Дезоорганизираните востаници не биле во состојба да дадат доволно голем отпор и Византија во 1041 го задушила востанието по решителната Островска битка одиграна кај Острово, Воденско. Тука, византиските сили, во голема мера потпомогнати од викиншкa платеничка војска на чело со идниот норвешки крал Харалд III (Харалд Суровиот). Иако бил слеп, Петар сепак ги предводел востаниците против Ромеите и Викинзите. На ова е обратено внимание во една стара нордиска сага посветена на делата на Харалд. Армијата на Делјан не успеала да ги надвладее Викинзите. Според разни извори, по задушувањето на востанието и заземањето на неговите замоци, Петар Делјан бил заробен и испратен во заробеништво во Цариград, каде веројатно набргу умрел.
Харалд Суровиот — опустошувач на Македонија
уредиЗа решителната улога во поразувањето на македонските единици, урнисувањето на крепостите во Дебар, Битола, Охрид и Преспа, а на крајот и царскиот замок во Острово, Воденско, Харалд Суровиот бил наречен „опустошувач и разорувач на Македонија“.[8] Со ваква голема воена слава, во 1046 г. станал крал на Норвешка под името Харалд III. За подвизите во Македонија бил опеан во скандинавска сага.
Семејно стебло
уреди
| Комита Никола | Рипсимија Ерменска | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Арон | Мојсеј | Давид | Цар Самоил | Агата | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Јован Владислав | Теодора Косара | Мирослав | Ирена | Гаврил Радомир | Маргарита Унгарска | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| неколку синови и ќерки | Петар Делјан | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Наводи
уреди- ↑ ISBN 9989-940-48-7 ВОСТАНИЈАТА НА ПЕТАР ДЕЛЈАН (1040-1041 Г.)
- ↑ Самуило је избегавао битке са постројеним војскама; коначно, ипак, његове трупе бише потучене у кланцу Кимвалонгу, на путу измећу Сереза (Сер) и Мелника (29 јула 1014 г.). Цар није преживео овај пораз; он умре нешто мало касније (15 септембра 1014 г.). То је био крај македонског словенског царства. Наследници великог македонског цара продужише још четири године борбу, отимајући се у исто време о престо Архивирано на 9 февруари 2009 г.
- ↑ Учебник за прва година гимназиско образование, ИСТОРИЈА; ISBN 9989-919-67-4 Ристовски Блаже
- ↑ „www.macro.org“. Архивирано од изворникот на 2010-12-08. Посетено на 2011-12-17.
- ↑ Затоа што мајка му пред да го роди била истерана од Гаврил Радомир
- ↑ Byzantium's Balkan frontier, p. 130
- ↑ Марија Јовановиќ „Востанијата на македонскиот народ во XI век“, стр. 24
- ↑ „Българска военна история през средновековието (част II, глава II, стр. 67-73)“. АИ "Проф. Марин Дринов", ISBN 954-430-200-X. 1994. Отсутно или празно
|url=(help)
Надворешни врски
уреди- Проф. д-р Бранко Панов „Востанието на Петар Делјан (1040-1041)“,„Средновековна Македонија“, стр. 51-60
- Марија Јовановиќ „Востанието на Петар Делјан (1040-1041)“,„Востанијата на македонскиот народ во XI век“, стр. 5-25