Букерова награда

Букерова награда; Booker Prize
Опис	Најдобар роман на англиски јазик од Комонвелтот, Ирска или Зимбабве
Место	Гилдхол, Лондон, Англија
Држава	Обединето Кралство
Доделува	Задолжбина „Букерова награда“
Прво; доделување	1969
Мрежно место	thebookerprizes.com

Букерова награда (англиски: Booker Prize; 1969–2000 г. Booker Prize for Fiction; 2002–2019 г. Man Booker Prize) — книжевна награда што секоја година се доделува на најдобриот роман на англиски јазик во авторство на државјанин на Комонвелтот, Ирска или Зимбабве,^[1] а почнувајќи од 2014 г., и било која друга земја во светот, доколку делото е напишано на англиски и објавено во Британија.^[2] Наградата на добитникот му гарантира меѓународен углед и успех во кариерата, па затоа таа има големо значење во книгоиздаваштвото.^[3] Авторите што ќе се најдат во потесниот, па дури и во поширокиот избор исто така добиваат на значаен углед.

Историја и раководство

Букеровата награда првично се нарекувала „Букер-Меконелова награда“ (Booker-McConnell Prize), именувана по претпријатието „Букер Меконел“ кое ја основало наградата во 1968 г. под свое покровителство.^[4] Кога, во 2002 г,, одговорноста за раководењето на наградата припаднала на Задолжбината „Букерова награда“ (Booker Prize Foundation), како покровител се јавила инвестиционата фирма „Ман груп“ (Man Group), која го задржала зборот Букер во името на наградата. Во 2019 г. Ман ја доделиле последната награда како покровител на наградите.^[5] Покровителството прешло на добротворната задолжбина „Кренкстарт“ (Crankstart) на општественикот Мајкл Мориц и сопругата Хериет Хејман, во траење од пет години, со можност за уште пет. Името на наградата е официјално изменето на само „Букерова награда“ (The Booker Prize).^[6]

Самата задолжбина е независна добротворна организација која работи со средства од сите приходи на Booker Prize Trading Ltd., како единствен акционер.^[7] Денес паричниот дел од наградата изнесува 50.000 фунти, и со тоа е една од најбогатите книжевни награди во светот.

Жири

Изборот започнува со воспоставување на советодавна комисија составена од писател, двајца издавачи, агент, книжар, библиотекар и претседавач назначен од задолжбината. Тие ја избираат жири-комисијата, чии членови по правило се различни секоја година. Таа е составена од најистакнатите книжевни критичари, писатели, академици и водечки општественици.

Добитникот се прогласува на почетокот на октомври.

Лауреати

Во чест на 25-годишнината на наградата, одлучено е да се додели посебна награда „Букер на Букерите“ (Booker of Bookers). За најдобар од сите романи што ја добиле наградата е избран „Деца на полноќта“ од Салман Ружди (добитник во 1981 г).^[8]

Во 2008 г. е доделена слична награда наречена „Најдоброто од Букер“ (The Best of the Booker) во чест на 40-годишнината на наградата. Во потесниот избор влегле шест дела, а добитникот го гласала јавноста. За најдобар роман повторно е прогласен „Деца на полноќта“.^[9]^[10]

Година	Автор	Наслов	Изворен наслов	Жанр	Земја
1969	Перси Хавард Њуби	„Се бара одговор“	Something to Answer For	роман	Британија
1970	Бернис Рубенс	„Избраниот член“	The Elected Member	роман	Британија
1970^[11]^[12]	Џејмс Гордон Фарел	„Неволји“	Troubles	роман	Британија Ирска
1971	Видијадар Сураџпрасад Најпол	„Во слободна држава“	In a Free State	расказ	Британија Тринидад и Тобаго
1972	Џон Бергер	„Џ.“	G.	експериментален роман	Британија
1973	Џејмс Гордон Фарел	„Опсадата на Кришнапур“	The Siege of Krishnapur	роман	Британија Ирска
1974	Надин Гордимер	„Конзерватор“	The Conservationist	роман	ЈАР
1974	Стенли Мидлтон	„Празник“	Holiday	роман	Британија
1975	Рут Правер Џабвала	„Жега и прашина“	Heat and Dust	историски роман	Британија Германија
1976	Дејвид Стори	„Савил“	Saville	роман	Британија
1977	Пол Скот	„Исчекување“	Staying On	роман	Британија
1978	Ајрис Медрок	„Морето, морето“	The Sea, the Sea	филозофски роман	Ирска Британија
1979	Пенелопи Фицџералд	„На море“	Offshore	роман	Британија
1980	Вилијам Голдинг	„Пристапни обреди“	Rites of Passage	роман	Британија
1981	Салман Ружди	„Деца на полноќта“	Midnight's Children	магиски реализам	Британија
1982	Томас Кенили	„Шиндлеровата барка“	Schindler's Ark	биографски роман	Австралија
1983	Џон Максвел Куци	„Животот и времето на Мајкл К.“	Life & Times of Michael K	роман	ЈАР
1984	Анита Брукнер	„Хотел на езерото“	Hotel du Lac	роман	Британија
1985	Кери Хјум	„Народ на коските“	The Bone People	мистериозен роман	Нов Зеланд
1986	Кингсли Ејмис	„Стари ѓаволи“	The Old Devils	хумористичен роман	Британија
1987	Пенелопи Лајвли	„Месечев тигар“	Moon Tiger	роман	Британија
1988	Питер Кери	„Оскар и Лусинда“	Oscar and Lucinda	роман	Австралија
1989	Казуо Ишигуро	„Остатоци од денот“	The Remains of the Day	историски роман	Британија Јапонија
1990	Антонија Сузан Бајат	„Опседнатост“	Possession	роман	Британија
1991	Бен Окри	„Гладниот пат“	The Famished Road	магиски реализам	Нигерија
1992	Мајл Ондатје	„Англискиот пациент“	The English Patient	историографска метапроза	Канада Шри Ланка
1992	Бери Ансворт	„Света глад“	Sacred Hunger	историски роман	Британија
1993	Роди Дојл	„Педи Кларк ха-ха-ха“	Paddy Clarke Ha Ha Ha	роман	Ирска
1994	Џејмс Келман	„Доцна, баш доцна“	How Late It Was, How Late	тек на свеста	Британија
1995	Пет Баркер	„Патот на сеништата“	The Ghost Road	воен роман	Британија
1996	Греам Свифт	Последна заповед	Last Orders	роман	Британија
1997	Арундати Рој	„Богот на малите нешта“	The God of Small Things	роман	Индија
1998	Ијан Мекјуан	„Амстердам“	Amsterdam	роман	Британија
1999	Џон Максвел Куци	„Срам“	Disgrace	роман	ЈАР
2000	Маргарет Атвуд	„Слепиот убиец“	The Blind Assassin	роман	Канада
2001	Питер Кери	„Вистинска приказна за Келиевата банда“	True History of the Kelly Gang	историски роман	Австралија
2002	Јан Мартел	„Живот на Пи“	Life of Pi	фантастичен роман	Канада
2003	Ди Би Си Пјер	„Малиот Бог Вернон“	Vernon God Little	роман	Австралија
2004	Алан Холингхарст	„Линија на убавината“	The Line of Beauty	историски роман	Британија
2005	Џон Бенвил	„Море“	The Sea	роман	Ирска
2006	Киран Десаи	„Наследена загуба“	The Inheritance of Loss	роман	Индија
2007	Ен Енрајт	„Собир“	The Gathering	роман	Ирска
2008	Аравинд Адига	„Белиот тигар“	The White Tiger	роман	Индија
2009	Хилари Мантел	„Волчја аула“	Wolf Hall	историски роман	Британија
2010	Хавард Џејкобсон	„Финклеровото прашање“	The Finkler Question	роман	Британија
2011	Џулијан Барнс	„Насетување на крајот“	The Sense of an Ending	роман	Британија
2012	Хилари Мантел	„Подигнете ги телата“	Bring Up the Bodies	историски роман	Британија
2013	Еленор Катон	„Расветители“	The Luminaries	историски роман	Нов Зеланд
2014	Ричард Фланаган	„Тесниот пат код длабокиот север“	The Narrow Road to the Deep North	историски роман	Австралија
2015	Марлон Џејмс	„Кратка историја на седум убиства“	A Brief History of Seven Killings	историски/експериментален роман	Јамајка
2016	Пол Бити	„Продадена душа“	The Sellout	сатиричен роман	САД
2017	Џоџ Сондерс	„Линколн во бардо“	Lincoln in the Bardo	историски роман	САД
2018	Ана Бернс	„Млекар“	Milkman	роман	Британија
2019	Маргарет Атвуд	„Завети“	The Testaments	роман	Канада
2019	Бернардин Еваристо	„Девојка, жена, друго“	Girl, Woman, Other	експериментален роман	Британија
2020	Даглас Стјуарт	„Шаги Бејн“	Shuggie Bain	роман	Британија САД
2021	Дамон Галгут	„Ветување“	The Promise	роман	ЈАР
2022	Шехан Карунатилака	„Седумте месечини на Мали Алмејда“	The Seven Moons of Maali Almeida	роман	Шри Ланка
2023	Пол Линч	„Песна на пророкот“	Prophet Song	дистописки роман	Ирска
2024	Саманта Харви	„Орбитала“	Orbital	научнофантастичен роман	Британија

Поврзани награди

Во 2005 г. е воведена посебна „Меѓународна Букерова награда“ (Man Booker International Prize) која се доделува на писател од било која земја, на секои две години. Во 1992 г. е воспоставена руска верзија на наградата наречена „Руски Букер“ (Russian Booker, офиц: Booker-Open Russia Literary Prize) Во 2007 г., Man Group ја основале „Мановата азиска книжевна награда“ (Man Asian Literary Prize) за најдобар роман од Азија напишан или преведен на англиски јазик и издаден во претходната календарска година.

Поврзано

Пулицерова награда
Нобелова награда за литература
Гонкурова награда
Костина награда (порано „Витбредова награда“)

Наводи

↑ „Букерова награда: Правила“. bookerprize.com. Посетено на 3 септември 2009. (англиски)
↑ „„Изненадување и ризик": Реакции на пресвртот во наградувањето“. BBC. 18 септември 2013. Посетено на 19 септември 2013. (англиски)
↑ „Големата експлозија на Букер“. New Statesman. 9 октомври 2008. Посетено на 3 септември 2009. (англиски)
↑ „Букерова награда: историја на контроверзности, критики и великани на книжевноста“. The Guardian. Guardian Media Group. 18 октомври 2011. Посетено на 18 октомври 2011. (англиски)
↑ Davies, Caroline (27 јануари 2019). „Booker prize trustees search for new sponsor after Man Group exit“. The Guardian. Посетено на 27 јануари 2019.
↑ Flood, Alison (28 февруари 2019). „Booker Prize: Silicon Valley Billionaire Takes Over as New Sponsor“. The Guardian. Посетено на 28 февруари 2019.
↑ „Букерова награда: Правни информации“. bookerprize.com. Посетено на 3 септември 2009. (англиски)
↑ Малан, Џон (12 јули 2008). „Животи и дела, Каде се сега?“. The Guardian. Guardian Media Group. Посетено на 11 септември 2011. (англиски)
↑ „Најдоброто од Букер“. The Guardian. Guardian Media Group. 21 февруари 2008. Посетено на 3 септември 2009. (англиски)
↑ „Ружди ја доби наградата „Најдоброто од Букер"“. БиБиСи Вести. БиБиСи. 10 јули 2008. Посетено на 3 септември 2009. (англиски)
↑ Во 1971 г. е решено да се наградува дело издадено истата, наместо претходната година, па затоа наградата не ја добило ниедно дело издадено во 1970 г. Во 2010 г. е одлучено таа награда да се додели ретроспективно, под називот „Изгубената Букерова награда“ ("Lost Man Booker Prize"), и тоа на романот „Неволји“ од Џејмс Гордон Фарел.
↑ Мелверн, Џек (20 мај 2010). „Џ.Г. Фарел доби Букерова награда за 1970 г, 30 години откако е починат“. The Times. Архивирано од изворникот на 2018-12-26. Посетено на 23 декември 2010. (англиски)

Надворешни врски

Букерова награда (англиски)
Архив на Букеровата награда Архивирано на 4 септември 2009 г. — Универзитет „Оксфорд Брукс“ (англиски)

[1] „Букерова награда: Правила“. bookerprize.com. Посетено на 3 септември 2009. (англиски)

[BBC_rulechange2-2] „„Изненадување и ризик": Реакции на пресвртот во наградувањето“. BBC. 18 септември 2013. Посетено на 19 септември 2013. (англиски)

[3] „Големата експлозија на Букер“. New Statesman. 9 октомври 2008. Посетено на 3 септември 2009. (англиски)

[history-4] „Букерова награда: историја на контроверзности, критики и великани на книжевноста“. The Guardian. Guardian Media Group. 18 октомври 2011. Посетено на 18 октомври 2011. (англиски)

[5] Davies, Caroline (27 јануари 2019). „Booker prize trustees search for new sponsor after Man Group exit“. The Guardian. Посетено на 27 јануари 2019.

[6] Flood, Alison (28 февруари 2019). „Booker Prize: Silicon Valley Billionaire Takes Over as New Sponsor“. The Guardian. Посетено на 28 февруари 2019.

[7] „Букерова награда: Правни информации“. bookerprize.com. Посетено на 3 септември 2009. (англиски)

[8] Малан, Џон (12 јули 2008). „Животи и дела, Каде се сега?“. The Guardian. Guardian Media Group. Посетено на 11 септември 2011. (англиски)

[9] „Најдоброто од Букер“. The Guardian. Guardian Media Group. 21 февруари 2008. Посетено на 3 септември 2009. (англиски)

[10] „Ружди ја доби наградата „Најдоброто од Букер"“. БиБиСи Вести. БиБиСи. 10 јули 2008. Посетено на 3 септември 2009. (англиски)

[11] Во 1971 г. е решено да се наградува дело издадено истата, наместо претходната година, па затоа наградата не ја добило ниедно дело издадено во 1970 г. Во 2010 г. е одлучено таа награда да се додели ретроспективно, под називот „Изгубената Букерова награда“ ("Lost Man Booker Prize"), и тоа на романот „Неволји“ од Џејмс Гордон Фарел.

[12] Мелверн, Џек (20 мај 2010). „Џ.Г. Фарел доби Букерова награда за 1970 г, 30 години откако е починат“. The Times. Архивирано од изворникот на 2018-12-26. Посетено на 23 декември 2010. (англиски)

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

[11]

[12]