Дутлија
Дутлија или Горен (грчки: Ελαιώνας, Елеонас; до 1922 г. Ντουτλή, Дутли[2]) — село во Серско, Егејска Македонија, денес во општината Сер на Серскиот округ, Грција. Сè до 1920-тите било населено исклучиво со Македонци,[3] кои денес се половина од населението.
| Дутлија Ελαιώνας | |
|---|---|
 Црквата „Св. Никола“ | |
  Дутлија | |
|
Местоположба во областа   Дутлија | |
| Координати: 41°8.31′N 23°34.51′E / 41.13850° СГШ; 23.57517° ИГД | |
| Земја | Грција |
| Област | Централна Македонија |
| Округ | Серски |
| Општина | Сер |
| Општ. единица | Сер |
| Надм. вис. | 400 м |
| Население (2011)[1] | |
| • Вкупно | 338 |
| Час. појас | EET (UTC+2) |
| • Лето (ЛСВ) | EEST (UTC+3) |
Географија
уредиСелото се наоѓа на јужните падини на планината Шарлија, на 9 км североисточно од Сер. Лежи во долината на реката Серовица, овде оградена со височини и маслинарници.[4]
Историја
уредиВо Отоманското Царство
уредиЦрквата „Св. Никола“ е од XII век.[4]
Според месни преданија старото село Горен се наоѓало во тесната клисура во месноста Стронген, каде бил и манастирот „Св. Богородица“. Во Средновековието селото било чифлик на манастирот „Св. Јован Претеча“.[5] Во 1319 г. се спомнува Горјанци (Γκορεαντζη), имот крај Долна Струма; според Јордан Иванов се работи за ова село, а не за Горенци.[6]
Во XIX век Дутлија било чисто македонско село во Серската каза. Според „Етнографија на вилаетите Адријанопол, Монастир и Салоника“ во 1873 г. во Дутли (Doutli) имало 49 домакинства на 185 жители Македонци.[7][8]
Во 1889 г. Стефан Верковиќ („Топографическо-этнографическій очеркъ Македоніи“) напишал за Дутлија:
| „ | Дутли (Горенци): христијанско село; 1 црква, камена, изградена уште од времето на српскиот крал Стефан Душан. Жителите се Македонци.[7] Во таа епоха било чифлик на манастирот „Свети Претеча“. В селото има многу воденици. Климата е здрава и поради тоа многу серски жители тука го поминуваат летото. Жителите се занимаваат со земјоделство и сточарство; се извезуваат многу маслинки. Селото Дутли е на час и половина од градот.[9] | “ |
Во неговите таблици Верковиќ го бележи Дутли (Горенци) како село со 69 македонски куќи.[7][10]
Во 1891 г. Георги Стрезов напишал за селото:
| „ | Дутли, мало селце на ЈЗ од Раховица. Во ова село има камена црква, најверојатно изградена истовремено со „Св. Јован“ и со митрополијата во Сер. Патот е мошне мачен. Куќи 60, жители 300, само Македонци.[11] Во црквата се служи на грчки.[12] | “ |
Според статистиката на Васил К’нчов („Македонија. Етнографија и статистика“) во 1900 во Дутлија (Горен) имало 430 жители Македонци христијани.[7][13] Дутличани одгледувале многу маслинки — името на селото на турски значи црничево, кои ги продавале необработени во Сер. Дутлиските маслинки биле крупни и со мали семки. Дутличани имале многу воденици покрај реката Серовица.[5]
По Илинденското востание во 1904 г. целото село прешло под врховенството на Бугарската егзархија.[14] и во него работела бугарската пропаганда. По податоци на егзархискиот секретар Димитар Мишев („La Macédoine et sa Population Chrétienne“) во 1905 г. во Дутлија (Doutlia) имало 400 Македонци егзархисти,[7] и во него работело бугарско училиште со 1 учител и 40 ученици.[15] Во 1910 г. инспекторот Константин Георгиев забележал дека во Дутлија имало 52 македонски куќи, учител во него бил С. Апостолов, а самото училиште било старо и брз дисциплина; тука учеле 27 машки и 2 женски ученици.[7][16]
Во Грција
уредиЗа време на Првата балканска војна селото е окупирано од бугарска војска, а во Втората балканска војна во 1913 г. Дутлија е разорена и опожарена од грчката војска.[17] Дел од населението се иселило во Пиринска Македонија, населувајќи се претежно во Неврокоп, каде создале Дутлиско Маало.[18] Поради ова, на пописот од истата година населението спаднало на 110 жители, но во 1920 г. се накачило на 282 лица.[3]
Во 1922 г. името на селото е преведено на грчки во Елеон (маслинка). Под притисок на власта во 1924 г. се иселиле уште 59 лица[3] Власти тука довеле неколку грчки колонисти. Во 1928 г. Дутлија е претставена како село со 317 жители, меѓу кои, според Тодор Симовски, само 5 лица (1 семејство) биле грчки дојденци.[3] Други извори велат дека до 1928 г. сите Македонци ја имале напуштено Дутлија, и дека таа година селото било чисто дојденско со 117 жители (28 семејства).[19]
Пред Втората светска војна во Дутлија се доселиле жителите на Раховица.[20]
| Име | Грчки | Ново име | Грчки | Опис |
|---|---|---|---|---|
| Али Баба[21] | Άλή Μπαμπά | Патереја Рема | Πατέρα Ρέμα[22] | река, десна притока на Серовица[21] |
| Долно Ољче[23] или Долно Олче[21] | Κάτω Όλτσα | Като Мосхари | Κάτω Μοσχάρι[22] | дол[23] на З од Дутлија;[21] |
| Велишка Скала[21][24] | Βελίσκα Σκάλα | Скала | Σκάλα[22] | самотна карпа на ЈЈЗ од Дутлија (546 м),[21] на чие подножје било селото Велиште[24] |
| Малево[21] | Μάλεβο | Корфула | Κορφούλα[22] | возвишение на Ј од Дутлија[21] |
| Могила[21] | Μουγκίλας | Трапезоидес | Τραπεζοειδές[22] | возвишение на ЈИ од Дутлија (604,3 м)[21] |
| Горно Ољче[23] или Горно Олче[21] | Άνω Όλτσα | Ано Мосхари | Άνω Μοσχάρι[22] | дол[23] на З од Дутлија;[21] |
| Градишта[21] | Γραντίτσα | Фрурио | Φρούριο[22] | врв на СИ од Дутлија (817 м)[21][21] |
| Лајца[21] | Λιάϊτσα | Кутали | Κουτάλι[22] | возвишение на С од Дутлија[21] |
| Бојмичото[25] | Μρεμίσοτο | Фортома | Φόρτωμα[22] | врв на СИ од Горно Метох (601 м)[25] |
| Буси Греки | Μπούσι Γραίκι | Стани | Στάνη[22] | |
| Рамница[21] | Ράμνιτσα | Дихало | Δίχαλο[22] | месност на ССИ од Раховица[21] |
| Караули | Καραούλι | Филагма | Φύλαγμα[22] | |
| Липово | Λίποβα | Мити | Μύτη[22] | |
| Капакли | Καπακλή | Скепасма | Σκέπασμα[22] | врв на СИ од Раховица (1032 м)[21] |
| Каришка Скала | Καρίσκο Σκάλα | Скала | Σκάλα[22] | |
| Насузик[21] | Νασουζίκ | Петромата | Πετρώματα[22] | месност на СИ од Раховица[21] |
| Углеш[21][26] | Ούγγλις | Продрому Рема | Προδρόμου Ρέμα[22] | река на СИ од Дутлија, ляв приток на Дурвица,[21] извира од висорамнината Углеш меѓу Долно и Горно Броди; по личното име Углеш; според едно предание на него била лятната резиденциха на Јован Углеша[26] |
| Гарнова Скала[21] | Γκάρνοβα Σκάλα | Питари | Πιθάρι[22] | возвишение на СИ од Фраштани на десниот брег на Дурвица[21] |
| Шумеко[21] | Σούμεκο | Филострома | Φυλλόστρωμα[22] | месност на СИ од Фраштани[21] |
| Циклата[21] | Τσικλούτα | Римно Рема | Γυμνό Ρέμα[22] | името на Серовица во нејзиното горно течение[21] |
| Олак[21] | Όλακας | Кацикаки | Κατσικάκι[22] | возвишение на СИ од Баница[21] |
| Дурвица[21] | Ντούρβιτσα | Дјаволу Рема | Διαβόλου Ρέμα[22] | река на СИ од Дутлија (Бродска Река)[21] |
| Кутел Бар[21] | Κούτελι Μπάρ | Епимикес | Έπίμηκες[22] | врв на СИ од Фраштани (1275 м)[21] |
| Картал[21] | Καρτά Λόφος | Гераки | Γεράκι[22] | врв на СИ отД Фраштани[21] |
| Саријар[21] | Σεριγιάρι | Китринотопос | Κιτρινότοπος[22] | месност на ССИ од Фраштани, по горното течение на Циклата[21] |
| Кутел[21] | Κούτελι | Куцуремени | Κουτσουρεμένη[22] | врв на СИ од Фраштани (1413,6 м)[21] |
Население
уредиЕве преглед на населението во сите пописни години, од 1940 г. до денес:
| Година | 1940 | 1951 | 1961 | 1971 | 1981 | 1991 | 2001 | 2011 | 2021 |
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Население | 479 | 297 | 365 | 275 | 257 | 310 | 300 | 338 |
- Извор за 1940-1991 г.: Т. Симовски, Населените места во Егејска Македонија
Личности
уреди- Димитар Сотиров — доброволец во четата на Иван Атанасов – Инџето за време на Српско-бугарската војна во 1885 г.[27]
- Илија Георгиев (1893 – ?) — македоно-одрински опълченец, четата на Георги Занков, Първа рота на Единадесета сярска дружина[28]
- Стефан Урдев (1883 – 1923) — деец на ВМОРО и БЗНС
- Стојо Љондев (1910 – 1936) — деец на ВМОРО (обединена)
- Стојан Пандуров (? – 1925) — деец на БЗНС, убиен од ВМРО[29]
- Христо Разбојников (1881 – 1925) — револуционер, деец на ВМОРО, борец во МОО, деец на БЗНС
Културни и природни знаменитости
уреди- Црква „Св. Никола“ од XII век, прогласена за споменик на културата
Наводи
уреди- ↑ „Попис на населението од 2011 г. Трајно население“. Државен завод за статистика на Грција.
- ↑ „Μετονομασίες των Οικισμών της Ελλάδας“. Πανδέκτης: Name Changes of Settlements in Greece. Посетено на 12 април 2021.
- ↑ 3,0 3,1 3,2 3,3 Симовски, Тодор Христов (1998). Населените места во Егеjска Македониjа (PDF). II дел. Скопjе: Здружение на децата-бегалци од Егејскиот дел на Македонија, Печатница „Гоце Делчев“. стр. 253. ISBN 9989-9819-6-5.
- ↑ 4,0 4,1 „Βυζαντινά μνημεία των περιχώρων των Σερρών“. Βιβλιοθήκη Σερρών. Архивирано од изворникот на 12 мај 2014. Посетено на 12 мај 2014. На
|first=му недостасува|last=(help) - ↑ 5,0 5,1 Иванов, Йордан Н (1982). Местните имена между долна Струма и долна Места : принос към проучването на българската топонимия в Беломорието. София: Издателство на Българската академия на науките. стр. 21.
- ↑ Иванов, Йордан Н (1982). Местните имена между долна Струма и долна Места : принос към проучването на българската топонимия в Беломорието. София: Издателство на Българската академия на науките. стр. 101.
- ↑ 7,0 7,1 7,2 7,3 7,4 7,5 Како што е општопознато, Македонците во бугарските извори се присвојуваат и водат како Бугари, и покрај признанието дека самите се изјаснувале како Македонци.
- ↑ Македония и Одринско : Статистика на населението от 1873 г. София: Македонски научен институт – София, Македонска библиотека № 33. 1995. стр. 122–123. ISBN 954-8187-21-3.
- ↑ Верковичъ, Стефанъ (1889). Топографическо-этнографическій очеркъ Македоніи (PDF). С. Петербургъ: Военная Типографія (въ зданіи Главнаго Штаба). стр. 61.
- ↑ Верковичъ, Стефанъ (1889). Топографическо-этнографическій очеркъ Македоніи (PDF). С. Петербургъ: Военная Типографія (въ зданіи Главнаго Штаба). стр. 228–229.
- ↑ Нарекувајќи ги „Бугари“ под влијание на бугарската пропаганда.
- ↑ Стрезов, Георги (1891). „Два санджака отъ Источна Македония“ (PDF). Периодическо списание на Българското книжовно дружество въ Средѣцъ. Средѣцъ: Държавна печатница. Година Седма (XXXVI): 837.
- ↑ Кѫнчовъ, Василъ (1900). Македония. Етнография и статистика. София: Българското книжовно дружество. стр. 176. ISBN 954430424X.
- ↑ Силяновъ, Христо (1943). Освободителнитѣ борби на Македония (PDF). II. Следъ Илинденското възстание. София: Издание на Илинденската Организация. стр. 126.
- ↑ Brancoff, D. M (1905). La Macédoine et sa Population Chrétienne : Avec deux cartes etnographiques (PDF). Paris: Librarie Plon, Plon-Nourrit et Cie, Imprimeurs-Éditeurs. стр. 198–199.
- ↑ Галчев, Илия. „Българската просвета в Солунския вилает“, УИ, 2005, София, стр. 140.
- ↑ Иванов, Йордан. „Населението в югоизточна Македония (Сярско, Драмско и Кавалско)“. София, 1917, стр.22-23.
- ↑ Иванов, Йордан Н (1982). Местните имена между долна Струма и долна Места : принос към проучването на българската топонимия в Беломорието. София: Издателство на Българската академия на науките. стр. 21–22.
- ↑ Κατάλογος των προσφυγικών συνοικισμών της Μακεδονίας σύμφωνα με τα στοιχεία της Επιτροπής Αποκαταστάσεως Προσφύγων (ΕΑΠ) έτος 1928, Архивирано од изворникот на 30 јуни 2012, Посетено на 30 јуни 2012
- ↑ Симовски, Тодор Христов (1998). Населените места во Егеjска Македониjа (PDF). II дел. Скопjе: Здружение на децата-бегалци од Егејскиот дел на Македонија, Печатница „Гоце Делчев“. стр. 263. ISBN 9989-9819-6-5.
- ↑ 21,00 21,01 21,02 21,03 21,04 21,05 21,06 21,07 21,08 21,09 21,10 21,11 21,12 21,13 21,14 21,15 21,16 21,17 21,18 21,19 21,20 21,21 21,22 21,23 21,24 21,25 21,26 21,27 21,28 21,29 21,30 21,31 21,32 21,33 21,34 21,35 21,36 21,37 21,38 21,39 21,40 21,41 По топографска карта М1:50 000, издание 1980-1985 „Генеральный штаб“
- ↑ 22,00 22,01 22,02 22,03 22,04 22,05 22,06 22,07 22,08 22,09 22,10 22,11 22,12 22,13 22,14 22,15 22,16 22,17 22,18 22,19 22,20 22,21 22,22 22,23 22,24 22,25 „Β. Διάταγμα ΥΠ' Αριθ. 427. Περὶ μετονομασίας συνοικισμὤν, κοινοτήτων καὶ θέσεων“ (PDF). Εφημερίς της Κυβερνήσεως του Βασιλείου της Ελλάδος. Εν Αθήναις: Ἐκ τοῦ Εθνικού Τυπογραφείου. Τεύχος Πρώτον (Αριθμός Φύλλου 146): 1042. 1968. Занемарен непознатиот параметар
|month=(help) - ↑ 23,0 23,1 23,2 23,3 Иванов, Йордан Н (1982). Местните имена между долна Струма и долна Места : принос към проучването на българската топонимия в Беломорието. София: Издателство на Българската академия на науките. стр. 103.
- ↑ 24,0 24,1 Иванов, Йордан Н (1982). Местните имена между долна Струма и долна Места : принос към проучването на българската топонимия в Беломорието. София: Издателство на Българската академия на науките. стр. 89.
- ↑ 25,0 25,1 Serrai GSGS (Series); 4439. 1st ed. Lambert conical orthomorphic spheroid Bessel proj. Prime meridians: Greenwich and Athens. "Reproduced from M.D.R. London: War Office. 1944. Text "610/10395." In collections: Greece 1:100k Topographic Maps. Digital Archive McMaster University " ignored (help)
- ↑ 26,0 26,1 Иванов, Йордан Н (1982). Местните имена между долна Струма и долна Места : принос към проучването на българската топонимия в Беломорието. София: Издателство на Българската академия на науките. стр. 200.
- ↑ Македонцитѣ въ културно-политическия животъ на България: Анкета отъ Изпълнителния комитетъ на Македонскитѣ братства (PDF). София: Книгоиздателство Ал. Паскалевъ и С-ие, Държавна печатница. 1918. стр. 46.
- ↑ Македоно-одринското опълчение 1912-1913 г. : Личен състав по документи на Дирекция „Централен военен архив“ (PDF). София: Главно управление на архивите, Дирекция „Централен военен архив“ В. Търново, Архивни справочници № 9. 2006. стр. 156. ISBN 954-9800-52-0.
- ↑ Гаджев, Иван, „Иван Михайлов (отвъд легендите)“, Том I, София 2007, Университетско издателство „Свети Климент Охридски“, стр. 805.