Дутлија

(Пренасочено од Дутли)

Дутлија или Горен (грчки: Ελαιώνας, Елеонас; до 1922 г. Ντουτλή, Дутли[2]) — село во Серско, Егејска Македонија, денес во општината Сер на Серскиот округ, Грција. Сè до 1920-тите било населено исклучиво со Македонци,[3] кои денес се половина од населението.

Дутлија
Ελαιώνας
Црквата „Св. Никола“
Црквата „Св. Никола
Дутлија is located in Грција
Дутлија
Дутлија
Местоположба во областа
Дутлија во рамките на Сер (општина)
Дутлија
Местоположба на Дутлија во Серскиот округ и областа Централна Македонија
Координати: 41°8.31′N 23°34.51′E / 41.13850° СГШ; 23.57517° ИГД / 41.13850; 23.57517
ЗемјаГрција
ОбластЦентрална Македонија
ОкругСерски
ОпштинаСер
Општ. единицаСер
Надм. вис.&10000000000000400000000400 м
Население (2011)[1]
 • Вкупно338
Час. појасEET (UTC+2)
 • Лето (ЛСВ)EEST (UTC+3)

Географија

уреди

Селото се наоѓа на јужните падини на планината Шарлија, на 9 км североисточно од Сер. Лежи во долината на реката Серовица, овде оградена со височини и маслинарници.[4]

Историја

уреди

Во Отоманското Царство

уреди

Црквата „Св. Никола“ е од XII век.[4]

Според месни преданија старото село Горен се наоѓало во тесната клисура во месноста Стронген, каде бил и манастирот „Св. Богородица“. Во Средновековието селото било чифлик на манастирот „Св. Јован Претеча“.[5] Во 1319 г. се спомнува Горјанци (Γκορεαντζη), имот крај Долна Струма; според Јордан Иванов се работи за ова село, а не за Горенци.[6]

Во XIX век Дутлија било чисто македонско село во Серската каза. Според „Етнографија на вилаетите Адријанопол, Монастир и Салоника“ во 1873 г. во Дутли (Doutli) имало 49 домакинства на 185 жители Македонци.[7][8]

Во 1889 г. Стефан Верковиќ („Топографическо-этнографическій очеркъ Македоніи“) напишал за Дутлија:

Дутли (Горенци): христијанско село; 1 црква, камена, изградена уште од времето на српскиот крал Стефан Душан. Жителите се Македонци.[7] Во таа епоха било чифлик на манастирот „Свети Претеча“. В селото има многу воденици. Климата е здрава и поради тоа многу серски жители тука го поминуваат летото. Жителите се занимаваат со земјоделство и сточарство; се извезуваат многу маслинки. Селото Дутли е на час и половина од градот.[9]

Во неговите таблици Верковиќ го бележи Дутли (Горенци) како село со 69 македонски куќи.[7][10]

Во 1891 г. Георги Стрезов напишал за селото:

Дутли, мало селце на ЈЗ од Раховица. Во ова село има камена црква, најверојатно изградена истовремено со „Св. Јован“ и со митрополијата во Сер. Патот е мошне мачен. Куќи 60, жители 300, само Македонци.[11] Во црквата се служи на грчки.[12]

Според статистиката на Васил К’нчов („Македонија. Етнографија и статистика“) во 1900 во Дутлија (Горен) имало 430 жители Македонци христијани.[7][13] Дутличани одгледувале многу маслинки — името на селото на турски значи црничево, кои ги продавале необработени во Сер. Дутлиските маслинки биле крупни и со мали семки. Дутличани имале многу воденици покрај реката Серовица.[5]

По Илинденското востание во 1904 г. целото село прешло под врховенството на Бугарската егзархија.[14] и во него работела бугарската пропаганда. По податоци на егзархискиот секретар Димитар Мишев („La Macédoine et sa Population Chrétienne“) во 1905 г. во Дутлија (Doutlia) имало 400 Македонци егзархисти,[7] и во него работело бугарско училиште со 1 учител и 40 ученици.[15] Во 1910 г. инспекторот Константин Георгиев забележал дека во Дутлија имало 52 македонски куќи, учител во него бил С. Апостолов, а самото училиште било старо и брз дисциплина; тука учеле 27 машки и 2 женски ученици.[7][16]

Во Грција

уреди

За време на Првата балканска војна селото е окупирано од бугарска војска, а во Втората балканска војна во 1913 г. Дутлија е разорена и опожарена од грчката војска.[17] Дел од населението се иселило во Пиринска Македонија, населувајќи се претежно во Неврокоп, каде создале Дутлиско Маало.[18] Поради ова, на пописот од истата година населението спаднало на 110 жители, но во 1920 г. се накачило на 282 лица.[3]

Во 1922 г. името на селото е преведено на грчки во Елеон (маслинка). Под притисок на власта во 1924 г. се иселиле уште 59 лица[3] Власти тука довеле неколку грчки колонисти. Во 1928 г. Дутлија е претставена како село со 317 жители, меѓу кои, според Тодор Симовски, само 5 лица (1 семејство) биле грчки дојденци.[3] Други извори велат дека до 1928 г. сите Македонци ја имале напуштено Дутлија, и дека таа година селото било чисто дојденско со 117 жители (28 семејства).[19]

Пред Втората светска војна во Дутлија се доселиле жителите на Раховица.[20]

Месности во Дутлија преименувани со службен указ на 6 јули 1968 г.
Име Грчки Ново име Грчки Опис
Али Баба[21] Άλή Μπαμπά Патереја Рема Πατέρα Ρέμα[22] река, десна притока на Серовица[21]
Долно Ољче[23] или Долно Олче[21] Κάτω Όλτσα Като Мосхари Κάτω Μοσχάρι[22] дол[23] на З од Дутлија;[21]
Велишка Скала[21][24] Βελίσκα Σκάλα Скала Σκάλα[22] самотна карпа на ЈЈЗ од Дутлија (546 м),[21] на чие подножје било селото Велиште[24]
Малево[21] Μάλεβο Корфула Κορφούλα[22] возвишение на Ј од Дутлија[21]
Могила[21] Μουγκίλας Трапезоидес Τραπεζοειδές[22] возвишение на ЈИ од Дутлија (604,3 м)[21]
Горно Ољче[23] или Горно Олче[21] Άνω Όλτσα Ано Мосхари Άνω Μοσχάρι[22] дол[23] на З од Дутлија;[21]
Градишта[21] Γραντίτσα Фрурио Φρούριο[22] врв на СИ од Дутлија (817 м)[21][21]
Лајца[21] Λιάϊτσα Кутали Κουτάλι[22] возвишение на С од Дутлија[21]
Бојмичото[25] Μρεμίσοτο Фортома Φόρτωμα[22] врв на СИ од Горно Метох (601 м)[25]
Буси Греки Μπούσι Γραίκι Стани Στάνη[22]
Рамница[21] Ράμνιτσα Дихало Δίχαλο[22] месност на ССИ од Раховица[21]
Караули Καραούλι Филагма Φύλαγμα[22]
Липово Λίποβα Мити Μύτη[22]
Капакли Καπακλή Скепасма Σκέπασμα[22] врв на СИ од Раховица (1032 м)[21]
Каришка Скала Καρίσκο Σκάλα Скала Σκάλα[22]
Насузик[21] Νασουζίκ Петромата Πετρώματα[22] месност на СИ од Раховица[21]
Углеш[21][26] Ούγγλις Продрому Рема Προδρόμου Ρέμα[22] река на СИ од Дутлија, ляв приток на Дурвица,[21] извира од висорамнината Углеш меѓу Долно и Горно Броди; по личното име Углеш; според едно предание на него била лятната резиденциха на Јован Углеша[26]
Гарнова Скала[21] Γκάρνοβα Σκάλα Питари Πιθάρι[22] возвишение на СИ од Фраштани на десниот брег на Дурвица[21]
Шумеко[21] Σούμεκο Филострома Φυλλόστρωμα[22] месност на СИ од Фраштани[21]
Циклата[21] Τσικλούτα Римно Рема Γυμνό Ρέμα[22] името на Серовица во нејзиното горно течение[21]
Олак[21] Όλακας Кацикаки Κατσικάκι[22] возвишение на СИ од Баница[21]
Дурвица[21] Ντούρβιτσα Дјаволу Рема Διαβόλου Ρέμα[22] река на СИ од Дутлија (Бродска Река)[21]
Кутел Бар[21] Κούτελι Μπάρ Епимикес Έπίμηκες[22] врв на СИ од Фраштани (1275 м)[21]
Картал[21] Καρτά Λόφος Гераки Γεράκι[22] врв на СИ отД Фраштани[21]
Саријар[21] Σεριγιάρι Китринотопос Κιτρινότοπος[22] месност на ССИ од Фраштани, по горното течение на Циклата[21]
Кутел[21] Κούτελι Куцуремени Κουτσουρεμένη[22] врв на СИ од Фраштани (1413,6 м)[21]

Население

уреди

Еве преглед на населението во сите пописни години, од 1940 г. до денес:

Година 1940 1951 1961 1971 1981 1991 2001 2011 2021
Население 479 297 365 275 257 310 300 338
Извор за 1940-1991 г.: Т. Симовски, Населените места во Егејска Македонија

Личности

уреди

Културни и природни знаменитости

уреди

Наводи

уреди
  1. „Попис на населението од 2011 г. Трајно население“. Државен завод за статистика на Грција.
  2. „Μετονομασίες των Οικισμών της Ελλάδας“. Πανδέκτης: Name Changes of Settlements in Greece. Посетено на 12 април 2021.
  3. 3,0 3,1 3,2 3,3 Симовски, Тодор Христов (1998). Населените места во Егеjска Македониjа (PDF). II дел. Скопjе: Здружение на децата-бегалци од Егејскиот дел на Македонија, Печатница „Гоце Делчев“. стр. 253. ISBN 9989-9819-6-5.
  4. 4,0 4,1 „Βυζαντινά μνημεία των περιχώρων των Σερρών“. Βιβλιοθήκη Σερρών. Архивирано од изворникот на 12 мај 2014. Посетено на 12 мај 2014. На |first= му недостасува |last= (help)
  5. 5,0 5,1 Иванов, Йордан Н (1982). Местните имена между долна Струма и долна Места : принос към проучването на българската топонимия в Беломорието. София: Издателство на Българската академия на науките. стр. 21.
  6. Иванов, Йордан Н (1982). Местните имена между долна Струма и долна Места : принос към проучването на българската топонимия в Беломорието. София: Издателство на Българската академия на науките. стр. 101.
  7. 7,0 7,1 7,2 7,3 7,4 7,5 Како што е општопознато, Македонците во бугарските извори се присвојуваат и водат како Бугари, и покрај признанието дека самите се изјаснувале како Македонци.
  8. Македония и Одринско : Статистика на населението от 1873 г. София: Македонски научен институт – София, Македонска библиотека № 33. 1995. стр. 122–123. ISBN 954-8187-21-3.
  9. Верковичъ, Стефанъ (1889). Топографическо-этнографическій очеркъ Македоніи (PDF). С. Петербургъ: Военная Типографія (въ зданіи Главнаго Штаба). стр. 61.
  10. Верковичъ, Стефанъ (1889). Топографическо-этнографическій очеркъ Македоніи (PDF). С. Петербургъ: Военная Типографія (въ зданіи Главнаго Штаба). стр. 228–229.
  11. Нарекувајќи ги „Бугари“ под влијание на бугарската пропаганда.
  12. Стрезов, Георги (1891). „Два санджака отъ Источна Македония“ (PDF). Периодическо списание на Българското книжовно дружество въ Средѣцъ. Средѣцъ: Държавна печатница. Година Седма (XXXVI): 837.
  13. Кѫнчовъ, Василъ (1900). Македония. Етнография и статистика. София: Българското книжовно дружество. стр. 176. ISBN 954430424X.
  14. Силяновъ, Христо (1943). Освободителнитѣ борби на Македония (PDF). II. Следъ Илинденското възстание. София: Издание на Илинденската Организация. стр. 126.
  15. Brancoff, D. M (1905). La Macédoine et sa Population Chrétienne : Avec deux cartes etnographiques (PDF). Paris: Librarie Plon, Plon-Nourrit et Cie, Imprimeurs-Éditeurs. стр. 198–199.
  16. Галчев, Илия. „Българската просвета в Солунския вилает“, УИ, 2005, София, стр. 140.
  17. Иванов, Йордан. „Населението в югоизточна Македония (Сярско, Драмско и Кавалско)“. София, 1917, стр.22-23.
  18. Иванов, Йордан Н (1982). Местните имена между долна Струма и долна Места : принос към проучването на българската топонимия в Беломорието. София: Издателство на Българската академия на науките. стр. 21–22.
  19. Κατάλογος των προσφυγικών συνοικισμών της Μακεδονίας σύμφωνα με τα στοιχεία της Επιτροπής Αποκαταστάσεως Προσφύγων (ΕΑΠ) έτος 1928, Архивирано од изворникот на 30 јуни 2012, Посетено на 30 јуни 2012
  20. Симовски, Тодор Христов (1998). Населените места во Егеjска Македониjа (PDF). II дел. Скопjе: Здружение на децата-бегалци од Егејскиот дел на Македонија, Печатница „Гоце Делчев“. стр. 263. ISBN 9989-9819-6-5.
  21. 21,00 21,01 21,02 21,03 21,04 21,05 21,06 21,07 21,08 21,09 21,10 21,11 21,12 21,13 21,14 21,15 21,16 21,17 21,18 21,19 21,20 21,21 21,22 21,23 21,24 21,25 21,26 21,27 21,28 21,29 21,30 21,31 21,32 21,33 21,34 21,35 21,36 21,37 21,38 21,39 21,40 21,41 По топографска карта М1:50 000, издание 1980-1985 „Генеральный штаб“
  22. 22,00 22,01 22,02 22,03 22,04 22,05 22,06 22,07 22,08 22,09 22,10 22,11 22,12 22,13 22,14 22,15 22,16 22,17 22,18 22,19 22,20 22,21 22,22 22,23 22,24 22,25 „Β. Διάταγμα ΥΠ' Αριθ. 427. Περὶ μετονομασίας συνοικισμὤν, κοινοτήτων καὶ θέσεων“ (PDF). Εφημερίς της Κυβερνήσεως του Βασιλείου της Ελλάδος. Εν Αθήναις: Ἐκ τοῦ Εθνικού Τυπογραφείου. Τεύχος Πρώτον (Αριθμός Φύλλου 146): 1042. 1968. Занемарен непознатиот параметар |month= (help)
  23. 23,0 23,1 23,2 23,3 Иванов, Йордан Н (1982). Местните имена между долна Струма и долна Места : принос към проучването на българската топонимия в Беломорието. София: Издателство на Българската академия на науките. стр. 103.
  24. 24,0 24,1 Иванов, Йордан Н (1982). Местните имена между долна Струма и долна Места : принос към проучването на българската топонимия в Беломорието. София: Издателство на Българската академия на науките. стр. 89.
  25. 25,0 25,1 Serrai GSGS (Series); 4439. 1st ed. Lambert conical orthomorphic spheroid Bessel proj. Prime meridians: Greenwich and Athens. "Reproduced from M.D.R. London: War Office. 1944. Text "610/10395." In collections: Greece 1:100k Topographic Maps. Digital Archive McMaster University " ignored (help)
  26. 26,0 26,1 Иванов, Йордан Н (1982). Местните имена между долна Струма и долна Места : принос към проучването на българската топонимия в Беломорието. София: Издателство на Българската академия на науките. стр. 200.
  27. Македонцитѣ въ културно-политическия животъ на България: Анкета отъ Изпълнителния комитетъ на Македонскитѣ братства (PDF). София: Книгоиздателство Ал. Паскалевъ и С-ие, Държавна печатница. 1918. стр. 46.
  28. Македоно-одринското опълчение 1912-1913 г. : Личен състав по документи на Дирекция „Централен военен архив“ (PDF). София: Главно управление на архивите, Дирекция „Централен военен архив“ В. Търново, Архивни справочници № 9. 2006. стр. 156. ISBN 954-9800-52-0.
  29. Гаджев, Иван, „Иван Михайлов (отвъд легендите)“, Том I, София 2007, Университетско издателство „Свети Климент Охридски“, стр. 805.