Википедија

Договор од Сан Франциско

Договор од Сан Франциско (јапонски: サンフランシスコ講和条約), наречен и Мировен договор со Јапонија ― договор за воспоставување мировни односи меѓу Јапонија и сојузничките сили во Втората светска војна. Сојузниците договорот го потпишале во име на Обединетите нации и со него завршила воената состојба во Јапонија која исто така се согласила да исплати репарации за непријателските дејствија пред и за време на Втората светска војна. На 8 септември 1951 година, во Сан Франциско, Калифорнија, САД,[2] договорот го потпишале 49 држави. Италија, Кина и Кореја не биле поканети. Кина не била поканета поради несогласување дали Република Кина или Народна Република Кина би требало да го претставува кинескиот народ. Кореја, исто така, не била поканета поради слично несогласување за тоа дали Јужна Кореја или Северна Кореја го претставуваат корејскиот народ.[3]

Договор од Сан Франциско
Мировен договор со Јапонија
Премиерот на Јапонија Шигеру Јошида го потпишува мировниот договор од Сан Франциско. 8-ми септември 1951 година во Сан Франциско, Калифорнија
Потпишан8 септември 1951; пред 73 години (1951-09-08)
МестоСан Франциско, Калифорнија, САД
На сила од28 април 1952; пред 72 години (1952-04-28)
Странки Јапонија и 48 држави сојузници во Втората светска војна
Јазици
Целосен текст
Treaty of San Francisco на Викиизвор

Договорот стапил на сила на 28 април 1952 година. Со договорот Јапонија престанала да биде империјална сила, им исплатила надомест на сојузничките држави и поранешните воени затвореници кои настрадале од јапонските воени злосторства за време на Втората светска војна, се ставил крај на повоена окупација на Јапонија од страна на сојузниците и на Јапонија ѝ бил вратен целосниот суверенитет. Договорот во голема мера се потпирал на Повелбата на Обединетите нации[4] и Универзалната декларација за човекови права.[5] Според член 11, Јапонија ги прифаќа изречените пресуди од Меѓународниот воен трибунал за Далечниот Исток и од другите судови за воени злосторства, без разлика дали се изречени во или надвор од Јапонија.[6]

Присуство

уреди

Присутни

уреди

Аргентина, Австралија, Белгија, Боливија, Бразил, Камбоџа, Канада, Цејлон (денес Шри Ланка ), Чиле, Колумбија, Костарика, Куба, Чехословачка, Доминиканска Република, Еквадор, Египет, Ел Салвадор, Франција, Грција, Етиопија, Хаити, Хондурас, Индија, Индонезија, Иран, Ирак, Јапонија, Лаос, Либан, Либерија, Луксембург, Мексико, Холандија, Нов Зеланд, Никарагва, Норвешка, Пакистан, Панама, Парагвај, Перу, Саудиска Арабија , Филипини, Јужна Африка, Јужен Виетнам, Советскиот Сојуз, Сирија, Турција, Обединетото Кралство, САД, Уругвај и Венецуела присуствувале на конференцијата.[7]

Отсутни

уреди

Кина не била поканета поради несогласувањето меѓу САД и Велика Британија за тоа дали основаната, но поразена Република Кина (во Тајван) или новоформираната Народна Република Кина (во континентална Кина) го претставува кинескиот народ.[8] Соединетите Американски Држави ја признаа владата на Република Кина, а Велика Британија во 1950 година ја признала НР Кина.[8]

Бурма, Индија и Југославија биле поканети, но не учествувале;[9] Индија сметала дека одредени одредби од договорот претставуваат ограничување на јапонскиот суверенитет и независност.[10] Индија и Јапонија, на 9 јуни 1952 година потпишале посебен мировен договор, Договор за мир помеѓу Јапонија и Индија. Италија не била поканета, и покрај тоа што нејзината влада формално ѝ објавила војна на Јапонија на 14 јули 1945 година, неколку недели пред самиот крај на војната.[11] Не била поканета ни Португалија, која што и покрај тоа што биланеутрална држава за време на војната, нејзината територија во Источен Тимор била нападната од Јапонија. Пакистан, кој не постоел како држава за време на војната, бил поканет затоа што се сметал за држава наследничка на Британска Индија.[12]

Потписници и ратификација

уреди

Од 51 држава кои учествувале на конференцијата, 48 држави го потпишале договорот;[13] Чехословачка, Полска и Советскиот Сојуз одбиле да го сторат тоа.[14]

Филипини го ратификувале Договорот од Сан Франциско на 16 јули 1956 година, по потпишувањето на договорот за репарации меѓу двете земји во мај истата година.[15] Индонезија не го ратификувала мировниот договор од Сан Франциско, и на 20 јануари 1958 година со Јапонија потпишала мировен договор и билатерален договор за репарации.[16] Посебен договор, Договор од Тајпеј, формално познат како Кинеско-јапонски мировен договор, бил потпишан во Тајпеј на 28 април 1952 година, помеѓу Јапонија и Република Кина, само неколку часа пред да стапи на сила Договорот од Сан Франциско.[17][18]

Судбината на Тајван и другите јапонски прекуморски територии

уреди
 
Јошида и членовите на јапонската делегација го потпишуваат Договорот.

Меѓу државите присутни на Мировната конференција во Сан Франциско имало консензус дека, иако правниот статус на островот Тајван е привремено неутврден, тој ќе биде решен подоцна во согласност со принципите на мирно решавање на спорови и самоопределување, идеи кои биле вградени во Повелбата на ОН.[19]

Според потпишаниот документ, Јапонија официјално се откажува од договорните права кои произлегуваат од Боксерскиот протокол од 1901 година и нејзините права на Кореја, Формоза (Тајван) и Пескадори, Хонгконг (тогаш британска колонија), Курилските острови, островите Спретли, Антарктик и Јужен Сахалин.

Според член 3 од договорот, Бонинските Острови, Вулканските Острови (вклучувајќи ја и Иво Џима ) и Островите Рјукју во чиј склоп е Окинава и архипелазите Амами, Мијако и Јаејама, се доверуваат на управување на ОН. Овој член не бил спроведен. Островите Амами на 25 декември 1953 година биле приклучени кон Јапонија, а Бонинските и Вулканските Острови ѝ биле вратени на Јапонија на 5 април 1968 година.[20] По американско-јапонските преговори, во 1972 година островите Рјукјуи и соседните Острови Сенкаку ѝ биле вратени на Јапонија.[21] Народна Република Кина и Република Кина тврдат дека овој договор не го одредува крајниот суверенитет на островите Сенкаку.

Договорот од Тајпеј помеѓу Јапонија и Република Кина наведува дека сите жители од Тајван и Пескадори се сметаат за државјани на Република Кина.[22] Сепак, овој договор нема формулација која вели дека Јапонија признава дека територијалниот суверенитет на Тајван е префрлен на Република Кина.[23]

Поврзано

уреди

Наводи

уреди
  1. ↑ Article 27
  2. ↑ San Francisco Peace Conference
  3. ↑ „San Francisco Peace Conference“.
  4. ↑ Preamble and Article 5
  5. ↑ Preamble
  6. ↑ Treaty of Peace with Japan (with two declarations). Signed at San Francisco, on 8 September 1951
  7. ↑ „Treaty of Peace with Japan (including transcript with signatories: Source attributed : United Nations Treaty Series 1952 (reg. no. 1832), vol. 136, pp. 45–164.)“. Taiwan Documents Project. Архивирано од изворникот на 2001-02-21. Посетено на 2008-11-13.
  8. ↑ 8,0 8,1 Mitter, Rana (2020). China's good war : how World War II is shaping a new nationalism. Cambridge, Massachusetts: The Belknap of Harvard University Press. стр. 60. ISBN 978-0-674-98426-4. OCLC 1141442704.
  9. ↑ Social Studies: History for Middle School. 7–2. Japan's Path and World Events p.2, Teikoku Shoin „архивски примерок“ (PDF). Архивирано од изворникот на 2005-12-24. Посетено на 2023-02-11.CS1-одржување: бот: непознат статус на изворната URL (link)
  10. ↑ „Nehru and Non-alignment“. P.V. Narasimha Rao. Mainstream Weekly. 2009-06-02. Посетено на 2009-10-31.
  11. ↑ „The World at War - Diplomatic Timeline 1939-1945“. worldatwar.net. Посетено на 2018-11-23.
  12. ↑ „The Prime Minister of Japan extends congratulations on the day of 70th anniversary of the establishment of diplomatic relations between Japan and Pakistan. JICA also celebrates with anniversary video "A story of Friendship and Assistance"“. Ministry of Foreign Affairs of Japan (англиски). Посетено на 2022-05-06.
  13. ↑ Peace Treaties after World War II: Peace treaty signed in San Francisco, September 8, 1951. The History Channel „архивски примерок“. Архивирано од изворникот на 2006-03-14. Посетено на 2023-02-11.CS1-одржување: бот: непознат статус на изворната URL (link)
  14. ↑ Foreign Office Files for Japan and the Far East 1951: September, Adam Matthew Publications „архивски примерок“. Архивирано од изворникот на 2007-10-12. Посетено на 2023-02-11.CS1-одржување: бот: непознат статус на изворната URL (link)
  15. ↑ Indai Lourdes Sajor, "Military Sexual Slavery: Crimes against humanity", in Gurcharan Singh Bhatia (ed), Peace, justice and freedom: human rights challenges for the new millennium Alberta University Press, 2000, p.177
  16. ↑ Ken'ichi Goto, Paul H. Kratoska, Tensions of empire: Japan and Southeast Asia in the colonial and postcolonial world, NUS Press, 2003, p.260
  17. ↑ Matsumura, Masahiro (13 October 2013). „San Francisco Treaty and the South China Sea“. The Japan Times. Посетено на 1 December 2017.
  18. ↑ „Treaty of Peace between the Republic of China and Japan (Treaty of Taipei) 1952“. USC U.S.-China. Посетено на 1 December 2017.
  19. ↑ Chen, Lung-chu (2016). The U.S.-Taiwan-China Relationship in International Law and Policy. Oxford: Oxford University Press. стр. 80. ISBN 978-0190601126.
  20. ↑ Agreement between Japan and the United States of America Concerning Nanpo Shoto and Other Islands, 5 April 1968
  21. ↑ Agreement between Japan and the United States of America Concerning the Ryukyu Islands and the Daito Islands, 17 June 1971
  22. ↑ JP Alsford, Niki; Griffith, Ed (2020-07-14). „China is Becoming Increasingly Assertive“. www.indrastra.com. IndraStra Global. ISSN 2381-3652. Посетено на 2020-07-19.CS1-одржување: датум и година (link)
  23. ↑ Lin Cheng-jung (September 10, 2001). „The San Francisco Peace Treaty and the lack of conclusions on Taiwan's international status“. Taiwan Historical Association. Архивирано од изворникот на March 13, 2015. Посетено на December 31, 2019.

Надворешни врски

уреди
Преземено од „https://mk.wikipedia.org/w/index.php?title=Договор_од_Сан_Франциско&oldid=5229695“