Декан (соединение)

Декан
	Претпочитано име по МСЧПХ: декан
	Други називи децил хидрид
Назнаки
CAS-бр.	124-18-5
Бајлштајн	1696981
ChEBI	CHEBI:41808
ChEMBL	ChEMBL134537
ChemSpider	14840
DrugBank	DB02826
EC-број	204-686-4
	МХН InChI=1S/C10H22/c1-3-5-7-9-10-8-6-4-2/h3-10H2,1-2H3 ; Key: DIOQZVSQGTUSAI-UHFFFAOYSA-N ;
3Д-модел (Jmol)	Слика
MeSH	декан
PubChem	15600
RTECS-бр.	HD6550000
	SMILES CCCCCCCCCC ;
UNII	NK85062OIY
ОН-бр.	2247
Својства
Хемиска формула
Моларна маса	0 g mol−1
Изглед	безбојна течност
Мирис	бензински (во висока концентрација)
Густина	0,730 г мл−1
Точка на топење
Точка на вриење
log P	5,802
Парен притисок	195 Pa
Хенриева константа (kH)	2,1 нмол Pa−1 кг−1
Магнетна чувствителност (χ)	-119,74·10−6 см3/мол
Топлинска спроводливост	0,1381 W m−1 K−1 (300 K)
Показател на прекршување (nD)	1,411–1,412
Вискозност	0,850 mPa·s (25 °C); 0,920 mPa·s (20 °C);
Термохемија
Ст. енталпија на; формирање ΔfHo298	−302,1–−299,9 kJ мол−1
Ст. енталпија на; согорување ΔcHo298	−6779,21–−6777,45 kJ мол−1
Стандардна моларна; ентропија So298	425,89 J K−1 мол−1
Специфичен топлински капацитет, C	315,46 J K−1 мол−1
Опасност
	Безбедност при работа:
Главни опасности	Flammable, moderately toxic
	GHS-ознаки:
Пиктограми
Сигнални зборови	ОПАСНОСТ
Изјави за опасност	H226, H302, H304, H305
Изјави за претпазливост	P301+P310, P331
NFPA 704	1 2 0
Температура на запалување	{{{value}}}
Температура на; самозапалување	2,100 °C (3,810 °F; 2,370 K)
Граници на запалливост	0,8–2,6 %
	Смртоносна доза или концентрација:
LD50 (средна доза)	>2 г кг−1 (кожно, зајак); 601 мг/кг−1 (усно, стаорец);
Безбедносен лист	hazard.com
Дополнителни податоци
	(што е ова?) (провери); Освен ако не е поинаку укажано, податоците се однесуваат на материјалите во нивната стандардна состојба (25 °C, 100 kPa)
	Наводи

Оваа статија се однесува на хемиско соединение. За академската функција, погл. Декан.

Декан — алкански јаглеводород со хемиска формула C₁₀H₂₂. Иако за деканот се можни 75 структурни изомери, поимот обично се однесува на нормалниот декан (n-декан), чија формула е CH₃(CH₂)₈CH₃. Меѓутоа, сите изомери покажуваат слични својства и не се обраќа многу внимание на составот.^[5] Овие изомери се запаливи течности. Деканот е присутен во мали количеста (под 1 %) во нафтата и керозинот.^[6]^[7] Како и другите алкани, тој е неполарен растворувач, не се раствора во вода и лесно гори. Иако е составен дел од горивата, деканот нема важност како хемиска суровина, за разлика од неколку други алкани.^[8]

Реакции уреди

Деканот согорува исто како другите алкани. Во присуство на доволно кислород согорува и образува вода и јаглерод диоксид.

2 C₁₀H₂₂ + 31 O₂ → 20 CO₂ + 22 H₂O

При недоволно кислород се добива и јаглерод моноксид.

Други својства уреди

Деканот има површински напон од 0,0238 N·m⁻¹.^[9]

Поврзано уреди

Алкани

Наводи уреди

↑ „decane - Compound Summary“. PubChem Compound. USA: National Center for Biotechnology Information. 16 September 2004. Identification and Related Records. Посетено на 5 January 2012.
↑ Yaws, Carl L. (1999). Chemical Properties Handbook. New York: McGraw-Hill. стр. 159–179. ISBN 0-07-073401-1.
↑ Touloukian, Y.S., Liley, P.E., and Saxena, S.C. Thermophysical properties of matter - the TPRC data series. Volume 3. Thermal conductivity - nonmetallic liquids and gases. Data book. 1970.
↑ Dymond, J. H.; Oye, H. A. (1994). „Viscosity of Selected Liquid n‐Alkanes“. Journal of Physical and Chemical Reference Data. 23 (1): 41–53. doi:10.1063/1.555943. ISSN 0047-2689.
↑ „75 Isomers of Decane“. The Third Millennium Online! (латински). Посетено на 26 јули 2021.
↑ „Petroleum - Chemistry Encyclopedia - reaction, water, uses, elements, examples, gas, number, name“. www.chemistryexplained.com. Посетено на 28 јануари 2016.
↑ „n-Decane (Annotation)“. Hazardous Substances Data Bank (HSDB) (англиски). National Center for Biotechnology Information. Посетено на 7 јули 2022.
↑ Griesbaum, Karl; Behr, Arno; Biedenkapp, Dieter; Voges, Heinz-Werner; Garbe, Dorothea; Paetz, Christian; Collin, Gerd; Mayer, Dieter; Höke, Hartmut (15 јуни 2000), „Hydrocarbons“, Ullmann's Encyclopedia of Industrial Chemistry, Weinheim, Germany: Wiley-VCH Verlag GmbH & Co. KGaA, doi:10.1002/14356007.a13_227, ISBN 3527306730
↑ Website of Krüss Архивирано на 1 декември 2013. (8 ноември 2009)

Надворешни врски уреди

{{рвр}Decane}}
Material Safety Data Sheet for Decane Архивирано на 23 јануари 2011.
CHEMINFO Decane Архивирано на 5 ноември 2006.

[1] „decane - Compound Summary“. PubChem Compound. USA: National Center for Biotechnology Information. 16 September 2004. Identification and Related Records. Посетено на 5 January 2012.

[Yaws-2] Yaws, Carl L. (1999). Chemical Properties Handbook. New York: McGraw-Hill. стр. 159–179. ISBN 0-07-073401-1.

[3] Touloukian, Y.S., Liley, P.E., and Saxena, S.C. Thermophysical properties of matter - the TPRC data series. Volume 3. Thermal conductivity - nonmetallic liquids and gases. Data book. 1970.

[Dymond1994-4] Dymond, J. H.; Oye, H. A. (1994). „Viscosity of Selected Liquid n‐Alkanes“. Journal of Physical and Chemical Reference Data. 23 (1): 41–53. doi:10.1063/1.555943. ISSN 0047-2689.

[Isomers-5] „75 Isomers of Decane“. The Third Millennium Online! (латински). Посетено на 26 јули 2021.

[6] „Petroleum - Chemistry Encyclopedia - reaction, water, uses, elements, examples, gas, number, name“. www.chemistryexplained.com. Посетено на 28 јануари 2016.

[7] „n-Decane (Annotation)“. Hazardous Substances Data Bank (HSDB) (англиски). National Center for Biotechnology Information. Посетено на 7 јули 2022.

[Griesbaum-8] Griesbaum, Karl; Behr, Arno; Biedenkapp, Dieter; Voges, Heinz-Werner; Garbe, Dorothea; Paetz, Christian; Collin, Gerd; Mayer, Dieter; Höke, Hartmut (15 јуни 2000), „Hydrocarbons“, Ullmann's Encyclopedia of Industrial Chemistry, Weinheim, Germany: Wiley-VCH Verlag GmbH & Co. KGaA, doi:10.1002/14356007.a13_227, ISBN 3527306730

[KRÜSS-9] Website of Krüss Архивирано на 1 декември 2013. (8 ноември 2009)

[5]

[6]

[7]

[8]

[1]

[2]

[3]

[4]

[9]

Назнаки



Претпочитано име по МСЧПХ: декан^[1]
Други називи децил хидрид
CAS-бр.	124-18-5^Ок
Бајлштајн	1696981
ChEBI	CHEBI:41808^Ок
ChEMBL	ChEMBL134537^Ок
ChemSpider	14840^Ок
DrugBank	DB02826^Ок
EC-број	204-686-4
МХН InChI=1S/C10H22/c1-3-5-7-9-10-8-6-4-2/h3-10H2,1-2H3^Ок Key: DIOQZVSQGTUSAI-UHFFFAOYSA-N^Ок
3Д-модел (Jmol)	Слика
MeSH	декан
PubChem	15600
RTECS-бр.	HD6550000
SMILES CCCCCCCCCC
UNII	NK85062OIY^Ок
ОН-бр.	2247
Својства
Хемиска формула
Моларна маса	0 g mol⁻¹
Изглед	безбојна течност
Мирис	бензински (во висока концентрација)
Густина	0,730 г мл⁻¹
Точка на топење
Точка на вриење
log P	5,802
Парен притисок	195 Pa^[2]
Хенриева константа (k_H)	2,1 нмол Pa⁻¹ кг⁻¹
Магнетна чувствителност (χ)	-119,74·10⁻⁶ см³/мол
Топлинска спроводливост	0,1381 W m⁻¹ K⁻¹ (300 K)^[3]
Показател на прекршување (n_D)	1,411–1,412
Вискозност	0,850 mPa·s (25 °C)^[4] 0,920 mPa·s (20 °C)
Термохемија
Ст. енталпија на формирање Δ_fH^o₂₉₈	−302,1–−299,9 kJ мол⁻¹
Ст. енталпија на согорување Δ_cH^o₂₉₈	−6779,21–−6777,45 kJ мол⁻¹
Стандардна моларна ентропија S^o₂₉₈	425,89 J K⁻¹ мол⁻¹
Специфичен топлински капацитет, C	315,46 J K⁻¹ мол⁻¹
Опасност
Безбедност при работа:
Главни опасности	Flammable, moderately toxic
GHS-ознаки:
Пиктограми
Сигнални зборови	ОПАСНОСТ
Изјави за опасност	H226, H302, H304, H305
Изјави за претпазливост	P301+P310, P331
NFPA 704	1 2 0
Температура на запалување	{{{value}}}
Температура на самозапалување	2,100 °C (3,810 °F; 2,370 K)
Граници на запалливост	0,8–2,6 %
Смртоносна доза или концентрација:
LD₅₀ (средна доза)	>2 г кг⁻¹ (кожно, зајак) 601 мг/кг⁻¹ (усно, стаорец)
Безбедносен лист	hazard.com
Дополнителни податоци

Ок(што е ова?) (провери) Освен ако не е поинаку укажано, податоците се однесуваат на материјалите во нивната стандардна состојба (25 °C, 100 kPa)
Наводи