Лапонија (Шведска)
Лапонија (од лат. Lapponia) или Лапланд (швед. Lappland) е покраина во крајниот северен дел на Шведска. Се граничи со покраините Јемтланд, Онгерманланд, Вестерботен, Норботен, како и Норвешка и Финска. Зазема околу 1⁄4 од површината на Шведска.
| Лапонија Lappland | ||
|---|---|---|
| ||
 | ||
| Земја | Шведска | |
| Крај | Норланд | |
| Окрузи | Вестерботен Норботен Јемтланд | |
| Површина | ||
| • Вкупна | 109,702 км2 (42,356 ми2) | |
| Население (2009)[1] | ||
| • Вкупно | 94,350 | |
| • Густина | 0,86/км2 (2,2/ми2) | |
| Народ | ||
| • Јазик | шведски | |
| Култура | ||
| • Цвет | снежник | |
| • Животно | поларна лисица | |
| • Птица | синовратка | |
| • Риба | пастрмка | |
| Час. појас | CET (UTC+1) | |
| • Лето (ЛСВ) | CEST (UTC+2) | |
Историската област Лапонија во прво време се протегала и на исток. Меѓутоа во 1809 Русија го презела источниот дел од шведска Лапонија, така создавајќи го Големото Кнежевство Финска. Од таа причина и денес Лапонија се дели на шведска и финска.
Управа
уредиТрадиционалните покраини во Шведска немаат административна и политичка улога, туку претставуваат чисто културно-историски целини. Административно Лапонија спаѓа под окрузите Норботен (север) и Вестерботен (југ).
Граѓаните од лапонско потекло можат да гласаат и да се кандидираат на изборите за Лапонското собрание, што важи и за Лапонците било каде во Шведска. Лапонскиот има службен малцински статус во општините Кируна, Јеливаре, Јокмок и Арјеплуг.
Население
уредиНа 31 декември 2009, шведска Лапонија имала 94.350 жители.[1] Заедно со остатокот од историската област Лапонија, населението брои вкупно 125.000 жители.[2] Најголем град е Кируна (18.154 жители).[3]
Географија
уредиДелови од Лапонија наречени „Лапонска област“ се прогласени за светско наследство на УНЕСКО. Во покраината се наоѓа еден од најстарите и највпечатливите национални паркови во Европа, Сарек (осн. 1909). Лапонија зафаќа површина од 109.702 км², речиси колку Португалија.
Национални паркови
уредиИсторија
уредиИсторијата на Лапонија во голема мера е поврзан со историјата на Норботен и Вестерботен, бидејќи Лапонија е историскиот регион на овие подрачја. Во Средиот век, Лапонија се сметала за ничија земја. Во неа всушност живееле номадските Лапонци (Сами), на кои подоцна им се придружиле шведски, фински и норвешки доселеници (особено во крајбрежните предели и покрај големите реки). Шведските кралеви правеле напори да ја колонизираат и христијанизираат областа, но ова потрајало доста долго време. Дури и денес локалните малцинства ја имаат задржано својата култура и обичаи.
Ова не е случај со религијата. Во XVII и XVIII век Лапонците го напуштиле домородниот шаманизам и го примиле лутеранското христијанство. Во XIX век навлегло лестадијанското лутеранство.
Природните ресурси (хидроенергијата, дрвената граѓа и рудите, особено железото) на Норботен одиграле клучна улога во индустријализацијата на Шведска во текот на XX век, што предизвикало масовни преселби на населението од север кон југ и обратно. Меѓутоа, во последните децении поради значителната невработеност младите се селат од родниот крај во крајбрежните и јужните делови на Шведска.
Поврзано
уреди- Лапонија - културно-историска област
- Финска Лапонија
- Сапми - крај на Лапонците (Сами)
Наводи
уреди- ↑ 1,0 1,1 Статистички податоци - Централна статистичка служба (шведски)
- ↑ Се вбројуваат финските општини: Енонтекие, Инари, Утсјоки, Муонио, Китила и Соданкилa.
- ↑ Лапонија - Централна статистичка служба (31 декември 2005)
Надворешни врски
уреди- Шведска Лапонија - Туристички одредишта, БиБиСи (англиски)
- Арвидсјаур Архивирано на 27 февруари 2009 г. - Арвидсјаур, срцето на шведска Лапонија (англиски)