Тома Здравковиќ

Томислав „Тома“ Здравковиќ (Алексинац, 20 ноември 1938 година — Белград, 30 септември 1991 година) — југословенски и српски фолк-пејач, композитор и поет.

Животопис

Неговите родители, мајката Косара и таткото Душан имале пет деца. Томислав е роден трети по ред, на 20 ноември 1938 година. Кога семејството живеело во Алексинац. Пред почетокот на војната, Душан се вратил со своето семејство во родното село Печењевце, кое се наоѓа во близина на Лесковац. Како многу млад, се преселил во Лесковац поради невработеност. Тој бил боем. Се женел четири пати, имал ќерка Жаклина и син Александар.^[1] Иако алкохолот му бил најголемиот непријател на неговото здравје, тој пиел до последниот ден. Долго се борел со карцином на простата, или не постапувал по медицинските совети. Тој имал тројца браќа: Александар, Иван и Новица, кој исто така бил пејач. Тој имал и една сестра, Мирјана.

Последниот концерт и јавен настап го имал во Белград, во ресторанот „Амбасадор“, во мај 1991 година.^[2]

Тома Здравковиќ бил човек кој еден ден бил исклучително богат, а другиот ден немал ни залеб и млеко. Се верува дека кога умрел, тој немал пари ниту за погребот, бидејќи наводно потрошил сè на пороци. Починал во понеделник на, 30 септември 1991 година. во Белград, во 53 година од животот. Тој бил погребан на Централните гробишта во Белград.

На дваесетгодишнината од неговата смрт, бил откриен споменик во природна големина во Градскиот парк во Лесковац,^[3]^[4] и спомен-плоча во селото Печењевце со натпис: „Јас ти ја дадов душата...“.^[5] Во 2014 година, отворен е ресторанот „ Томина приказна “ во Пежењевац. Во Белград на 28.09.2016 година, се одржал голем концерт во негова чест.^[6]

Кариера

Пејачката кариера ја започнал најпрво во Лесковац, а потоа во Белград, во кафани. На почетокот, тој имал многу мал успех,^[7] но како веќе искусен пејач, тој ја дочекал ерата на масовно производство на плочи и касети, а врвот на својата слава го достигнал во 80-тите години на минатиот век.

Во повеќето од неговите песни, виолината ја дава меланхолична атмосфера. Најчесто самиот ги пишувал текстовите за песните и тие скоро секогаш биле автобиографски. Тоа се кафански, љубовни песни, на кои им дава дополнителен дух неговиот смирувачки глас, во кои најмногу се опејува за невозвратена љубов и страдање.

Зад себе оставил многу песни кои сè уште се одлични хитови: „Дали е можно“, „Еј Бранка, Бранка“, „Данка“, „Го допрев дното на животот“, „Кафана е моја судбина“, „Еве веќе е есен и сè уште не си тука “, „ Проклета недела“, „Тажно лето“, „Ах циганче“, „Свирете вечерва само за неа“, „Останав сам“, „Дожд врнеше“, „За Љиљана“ посветена на глумицата Љиљана Благојевиќ), „Уморен сум од животот“ (го напишал Новица, според сопственото тврдење), „Моите песни“ (напишан од неговиот голем пријател Кемал Монтено).

Неговиот помлад брат Новица Здравковиќ е исто така пејач на народна музика.

На филм

Тома Здравковиќ се појавува во улога на пејач во два филма ( Балкан експрес 1983 и Подобро од бегство 1990 ), како и во последната сцена на филмот „Како пропадна рокенролот“ (1989) и две ТВ серии ( Доктор во село 1982 и Подобар живот 1987). Тој исто така имал краток настап во шпица на ТВ-серијата „Топ листа на надреалисти“ (1990).

Во режија на Драган Бјелогрлиќ за животот на Тома Здравковиќ е снимен филмот Тома (2021). Здравковиќ го глуми Милан Мариќ.

Дискографија

Синглови

Essagerata (1964) (Дискос)
Дан по дан пролази (1965) (Дискос)
Кад зора заруди (дуетска плоча со Милина Стефановиќ) (1967) (Дискос)
Детелина с' четир' листа (дуетска плоча со Милина Стефановиќ) (1967) (Дискос)
Циганка (1968) (Југотон)
Ја немам баш нигде никог на овом свету (1968) (Југотон)
Рогоња (1968) (Југотон)
Док тебе нисам срео (1969) (Југотон)
Одлази, одлази (1969) (Југотон)
Неџмија (1969) (Југотон)
Кад се воли, што се растаје (1970) (Југотон)
Боли, боли, боли (1970) (Југотон)
Слику твоју љубим (1970) (Југотон)
Дете улице (1970) (Југотон)
Што те вечерас нема (1971) (Југотон)
Последње писмо (1971) (Југотон)
Песма о Kitty Swan (1971) (Југотон)
Живораде (1972) (Југотон)
Ноћас сам тужан, Циганко моја (1972) (Југотон)
Стојане, сине (1973) (Дискотон)
Проклета недеља (1973) (Дискотон)
Сутра се враћам кући (1974) (Југотон)
Југославијо (1978) (Југотон)
О, мајко, врати се (1979) (ПГП РТБ)
Уморан сам од живота (1980) (Југотон)
Збогом, моја младости (1980) (Сарајево-диск)
Мирјана (1980) (Југотон)
Свирајте, цигани (промо сингл) (1988) (Југотон)

Албуми

Тома Здравковић (1971) (Југотон)
Тома Здравковић (1973) (РТВ Љубљана)
Никад нећу да те заборавим (1976) (Југотон)
Тома Здравковић (1979) (РТВ Љубљана)
Чекај ме... (1981) (Југотон)
Два смо света различита (1983) (Југотон)
Тома Здравковић (1984) (Југотон)
Е, мој брате (1986) (Југодиск)
Да л' је могуће (1987) (Југотон)
Ево ме опет (1988) (Југотон)
Кафана је моја истина (1990) (Југотон)

Фестивали

1969. Београдско пролеће - Док тебе нисам срео
1969. Илиџа - Одлази, одлази (II награда публике)
1970. Београдски сабор - Слику твоју љубим
1970. Илиџа - Боли, боли, боли
1971. Београдски сабор - Последње писмо (III награда)
1971. Песма лета - Што те вечерас нема (II награда публике)
1972. Куп певача (VIII место)
1979. Хит лета
1979. Хит парада - О, мајко, врати се
1984. МЕСАМ - Дотак'о сам дно живота
1986. Вогошћа, Сарајево - Фатима
1987. МЕСАМ - Ана, не пиши писма (Годишња награда најбољем певачу)
1988. Вогошћа, Сарајево - Осмице

Песни компонирани за колеги пејачи

Александар Аца Трандафиловиќ : Руле, руленце
Василија Радојчиќ : Зоран, Зоран
Мехо Пузиќ : Ах мајка, мајка
Силвана Арменулиќ : Што ќе ми е животот, Дожду, дожду тивко паѓај, Среќо моја, немам право никого да сакам, мила моја

Користена литература

Надворешни врски

[1] Прошло је 29 година од смрти ТОМЕ ЗДРАВКОВИЋА: Овако изгледају НАСЛЕДНИЦИ легендарног певача (Бли жена, 1. октобар 2020)

[2] „Toma Zdravković: 68 Neispričanih priča“ | Scena | Novosti.rs

[3] Споменик Томи Здравковићу у центру Лесковца („Курир“, 22. септембар 2011)

[4] Тому Здравковића селе поред реке („Политика“, 27. јун 2015)

[5] Лесковац: Сећање на Тому Здравковића Архивирано на 10 декември 2011 г., Посетено на 25. 4. 2013.

[6] Концерт у славу Томе Здравковића („Политика”, 28. септембар 2016)

[7] Мрежно место на обожавателите на Тома Здравковиќ: Биографија, Пристапено 25. 4. 2013.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]