Википедија

Ортов Облак

(Пренасочено од Ортовиот Облак)

Ортов Облак[1] — именуван според холандскиот астроном Јан Орт, понекогаш нарекуван и Епик–Ортов Облак,[2] теориски облак претежно составен од ледени планетизимали за кои се верува дека се на растојанија од Сонцето на растојанија од 50,000 and 200,000 ае (0.8 and 3.2 сг).[б 1][3] Поделен е на две области: првата во облик на диск или внатрешен Ортов Облак (или Хилсов Облак) и сферен надворешен Ортоб Облак. Двете области се наоѓаат зад хелиосферата и во меѓуѕвездената средина.[3][4] Кајперовиот Појас и Расеаниот Диск, останатите два извори на Заднептунски тела, се на растојание од една илијадинка од Сонцето колку од Ортовиот Облак.

На оваа графика е прикажано растојанието од Ортовиот Облак до остнатите тела во Сончевиот Систем и две од најблиските ѕвезди измерено во астрономски единици. Размерот е логаритамски, при што секое определено растојание е десет пати подлеку од претходното. Со црвената стрелка се означува местоположбата на Војаџер 1, вселенска сонда која ќе биде во Ортовиот Облак за 300 години.
Уметнички приказ на Ортовиот Облак и Кајперовиот Појас. Големините не се реални, целта е да се има поголема прегледност.

Надворешната граница на Ортовиот Облак ја определува космографската граница на Сончевиот Систем и е продолжение на сончевата Хилова сфера.[5] Надворешниот Ортов Облак е слабо сврзан со Сончевиот Систем, и затоа лесно може да биде под гравитациско влијание на ѕвездите во минување и самиот Млечен Пат. Овие сили понекогаш поместуваат комети од нивните орбити во облакот и ги насочуваат кон внатрешниот Сончев Систем.[3] Засновано на нивните орбити, повеќето од краткопериодичните комети можно е да потекнуваат од расеаниоот диск, нои некопи можно е да потекнуваат од самиот Ортов Облак.[3][6]

Астрономите се сложуваат дека материјалот од кој се состои Ортовиот Облак се создал близу до Сонцето и бил расеан во просторот од гравитациските ефекти на џиновските планети во почетокот на развојот на Сончевиот Систем.[3] Иако не постојат директни потврдни набљудувања на Ортовиот Облак, можно е да е изворот на сите долгопериодични и комети од Халеевиот тип кои навлегуваат во внатрешниот Сончев Систем, и истот така е извор на кентаурите и кометите од Јупитеровото семејство.[6]

Хипотеза

уреди

Постојат два главни видови на комети: краткопериодични комети (наречени и еклиптички комети) и долгопериодични комети (наречени и изотропни комети). Еклиптичките комети имаат релативно мали орбити, под 10 ае, и ја следат еклиптиката, во истата рамнина на која се и планетите. Сите дологопериодични комети имаат многу големи орбити, на растојанија од илијадници ае, и се појавуваат од која било насока на небото.[7]

Ото Лејшнер во 1907 година предложил дека многу од кометите се верува дека имаат параболични орбити, и на тој начин само еднаш минуваат низ сончевиот Систем, а оние кои всушност имаат елиптични орбити и ќе се вратат низ сончевиот Систем по долги временски периоди.[8] Во 1932 година естонискиот астроном Ернст Епик дал хипотеза дека долгопериодичните комети потекнуваат од облак на крајниот раб на Сончевиот Систем.[9] Холандскиот астроном Јан Орт независно ја заживеал идејата во 1950 година како начин за разрешување на еден парадокс:[10]

  • Од самото постоење на Сончевиот Систем, орбитите на кометите се нестабилни и во одреден случај динамиката ќе предизвика кометата или ќе се судри со Сонцето или со планета или пак ќе биде исфрлена од Сончевиот Систем преку растројувања.
  • Дополнително, нивниот волатилен состав значи дека како што тие повторливо се приближуваат кон Сонцето, зрачењето постепено ги изврива волатилите се едодека кометата не се подели или пак развие изолаторска кора која спречува понатамошно одгасување.

На овој начин, Орт размислувал, дека кометата не би се создала во моменталната орбита и најверојатно била во надворешниот резервоар во текот на своето целовремено постоење.[7][10][11] Тој забележал дека постои максимум во бројот на долгопериодични комети во афел (најдалеку од Сонцето) или грубо речено на растојание од 20.000 ае, што наведувало на помислата за постоење на резервоар на тоа растојание со сферна изотропна распределба. Овие ретки комети со орбити од околу 10.000 ае најверојатно минале низ една или повеќе орбити низ Сончевиот Систем и нивните орбити се навлакуваат навнатре кон планетите поради нивното гравитациско влијание.[7]

Структура и состав

уреди
 
Претпоставеното растојание на Ортовиот Облак во споредба со останатиот Сончев Систем.

Ортовиот Облак се церува дека зафаќа широк простор накаде меѓу 2.000 до 5000 ае (0,03 до 0,08 сг)[7] па сè до 50.000 ае или 0,79 сг[3] од Сонцето. Некои пресметки го поставуваат нбадворешниот раб на растојание од 100.000 до 200.000 ае (1,58 и 3,16 сг).[7] Областа може да се подели на сферен надворешен Ортов Облак 20.000 до 50.000 ае (0.32–0.79 сг), и торусоиден внатрешен Ортов Облак на растојание од 2.000 до 20.000 ае (0.0–0.3 сг). Надворешниот облак е слабо сврзан со Сонцето и ги обезбедува долгопериодичните (и веројатно Халиеевиот вид) комети до внатешнаѕа орбита на Нептун.[3] Внатрешниот Ортов Облак е исто така познат и како Хилсов Облак, именуван по Џек Хилс, кој го претпоставил неговото постоење во 1981 година.[12] Моделите предвидуваат дека внатрешниот облак треба да има десетици или стотици пати повеќе кометни јадра од надворешниот[12][13][14] се смета за можен извор на нови комети снабдувајќи го слабиот надворешен облак, чиј број на комети постепено се намалува. Хилсовиот Облак го објаснува непрекинатото постоење на Ортовиот Облак по милијарди години.[15]

Надворешниот Ортов Облак можно е да има трилиони тела поголемни од 1 км,[3] и милијарди со апсолутна величина[16] посветла од 11 (што соодвествува приближно на пречник од 20 км), при што соседните тела се на меѓусебни растојанија поголеми и од 10 милиони километри.[6][17] Плимната маса не е позната, но, земајќи дека Халеевата Комета е соодветен урнек за кометите од надворешниот Ортов Облак, грубо пресметана вкупната маса би изнесувала 3⋅1025kg, или петпати поголема од масата на Земјата.[3][18] Порано се сметало дека масата била поголема (до 380 Земјини маси),[19] но подобреното знаење за големината и распределбата на долгопериодичните комети довело да се добијат пониски вредности. Масата на внатрешниот Ортов Обвлак не е определена. Во анализата на кометите како претставници на целината, поголемиот дел од телата во Ортовиот Облак се состојат од воден мраз, метан, етан, јаглерод моноксид и водороден цијанид.[20] Сепак, откривањето на телото 1996 PW, тело кое наизглед наликува на астероид од типот D[21][22] во орбита вообичаена за долгопериодичните комети, довело до теориско истражување кое навело дека телата во Ортовиот Облак се состоим од 1% до 2% астероиди.[23] Анализата на односите на јаглеродните и азотните изотопи кај долгопериодичните и кометите од Јупитеровото семејство покажува сосема мала разлика, покрај големата разлика во областите од кои тие потекнуваат. Ова наведува на фактот дека и двете потекнуваат од првичниот протопланетарен облак,[24] заклучок кој ги потврдува изучувањата на зрнестите комети во Ортовиот Облак[25] и од неодамнешните изучувања добиени од судирот сондата со кометата Темпел 1, припадник на Јупитеровото семејство.[26]

Потекло

уреди

Ортовиот Облак се смета за остаток од првичниот протопланетарен диск кој се создал околу Сонцето приближно пред 4,6 милијарди години.[3] Најшироко прифатена хипотеза е дека телата од Ортовиот Облак се спојуваат многу поблиску до Сонцето како дел од истиот процес кој ги создал планетите и астероидите, но гравитациското заемодејство со младите гасовити џинови ги исфрлило телата во крајно долги елиптични или параболични патеки.[3][27] Неодамнешните истражувања од НАСА, претпоставувајќи дека поголем број од телата од Ортовиот Облак се производ на размената на материјал меѓу Сонцето и неговите сродни ѕвезди како што тие се создале и се оддалечиле една од друга, и се верува дека големиот дел од телата во Ортовиот Облак не се создале во близина на Сонцето.[28] Симулациите поврзани со развојот на Ортовиот Облак од почетоците на Сончевиот Систем до денес наведуваат дека масата на облакот го достигнала максимумот околу 800 милиони години по создавањето на истиот, како што судирите и кружното движење се намалиле со што започнало намалувањето на доставата на нов материјал и преовладува намалувањето на масата.[3]

Моделите на Хулио Фернандес предвидуваат дека Расеаниот Диск, кој е главниот извор на периодичните комети во Сончевиот Систем, можно е да биде и првичниот извор за телата од Ортовиот Облак. Според моделите, половина од расеаните тела патуваат кон Ортовиот Облак, додека пак четвртина се насочени кон Јупитеровата орбита, и четвртина се исфрлени во хиперболични орбити. Расеаниот Диск сè уште го снабдува со материјал Ортовиот Облак.[29] Третина од телата на Расеаниот Диск најверојатно ќе се најде во Ортовиот Облак по 2,5 милијрди години.[30]

Компјутерските модели предвидуваат дека судирите на кометарниот отпад за време на периодот на создавање одиграле поголема улога отколку што порано се мислело. Според овие модели, бројот на судирите во почетокот на Сончевиот Систем бил толку голем што поголемиот број од кометитите биле уништени пред да стигнат до Ортовиот Облак. Затоа, моменталната збирна маса на Ортовиот Облак е далеку помала од онаа која се очекувала.[31] Проценетата маса на облакот е само мал дел од 50 до 100-те Земјини маси, исфрлен материјал.[3]

Гравитациското заемодејство со блиските ѕвезди и галактичката плимна сила ги изменилаорбитите на кометите правејќи ги да повеќе да наликуваат на кружници. На овој начин се објаснува скоро сферниот облик на надворешниот Ортов Облак.[3] Од друга страна, Хилсовиот Облак, које посилно сврзан со Сонцето, не поседува сферен облик. Неодамнешните изучувања покажале дека создавањето на Ортовиот Облак, нашироко соодвествува со хипотезата дека Сончевиот Систем се создал како дел од сврзаното јато од 200–400 ѕвезди. Овие млади ѕвезди имале улога во создавањето на облакот, бидејќи бројот на блиските ѕвездени минувања во јатото бил поголем од денешниот, што доведувало до голем број на растројувања.[32]

Во јуни 2010 година Харолд Левисон и останатите предвиделе дека врз основа на засилените сметачки симулации, Сонцето „зафатило комети од другите ѕвезди доека се наоѓало во родното јато“. Нивните резултати наведуваат дека „значаен дел од кометите во Ортовиот Облак, повеќе и од 90%, се од протопланетарните дискови на соседните ѕвезди“.[33][34]

Комети

уреди
 
Хејл-Боповата комета, вообичаена комета од Ортовиот Облак.

За кометите се смета дека имаат две поединечни области од каде потекнуваат во Сончевиот Систем. Краткопериодичните комети (оние со орбити до 200 години) вообичаено се смета дека потекнуваат или од Кајперовиот Појас или од Расеаниот Диск, кои се всушност два рамни дискови на ледени остатоци зад Нептуновата орбита на 30 ае и се протегаат сè до 100 ае од Сонцето. Долгопериодичните комети, како што е Хејл-Боповата комета, чии орбити се траат и по илијадници години, се смета дека потекнуваат од Ортовиот Облак. Орбитите во внатрешноста на Кајперовиот Појас се релативно стабилни, и многу мал број на комети се смета дека потекнуваат од тој појас. Расеаниот Диск, сепак, е динамички активен, и е далеку поверопјатно да е местото од кое потекнуваат кометите.[7] Кометите минуваат низ Расеаниот Диск и навлегуваат во областа во која владеат надворешните планети, станувајќи кентаури.[35] Овие кентаури подоцна се испратени подлабоко во внатрешноста и стануваат краткопериодични комети.[36]

Постојат два вида на краткопериодични комети: комети од Јупитеровото семејство (оние со големи полуоски помали од 5 ае) и комети од Халеевото семејство. Кометите од Халеевото семејство, именувани по нивниот урнек, Халеевата Комета, е невообичаено да се сметаат за краткопериодични комети, се претпоставуваа дека нивното првичнно потекло е во Ортовиот Облак, но не во Расеаниот Диск. Засновано на нивните орбити, се мисли дека истите биле долгопериодични комети кој биле заробени гравитациски од џиновските планети и биле насочени кон во внатрешниот Сончев Систем.[11] Овие процеси можно е исто така да ги создале денешните орбити на значаен дел од кометите од Јупитеровото семејство, иако за поголемиот број од тие комети се смета дека потекнуваат од Расеаниот Диск.[6]

Орт забележал дека поголем број од повратните комети бил значително помал од предвидувањата на неговиот модел, и оваа загонетка, позната како „кометарно бледнеење“, допртва треба да се разреши. Не постојат динамички процеси кои се познати дека можат да го објаснат малиот број на набљудувани комети од бројот претпоставен од страна на Орт. Претпоставките за ова отстапување го вклучуваат и уништувањето на кометите поради плимните стресови, судири или загревање, загубата на сите волатили, дел од кометите ги прави да бидат невидливи, односно и создавањето на неволатилна кора на површината може да биде причина за невидливоста.[37] Динамичките изучувања на претпоставените комети од Ортовиот Облак процениле дека нивното појавување во областа на надворешните планети ќе биде неколкукратно поголема од планетите од внатрешниот Сончев Систем. Отстапувањата можно е да се предизвикани поради гравитациското привлекување на Јупитер, кој дејствува како препрека, заробувајќи ги кометите и насочувајќи ги да се судрат со него, како што беше случајот со кометата Шумејкер-Ливи 9 во 1994 година.[38]

Плимни ефекти

уреди
Главна статија: Галактичка плимна сила

Повеќето од кометите кои можат да се видат во близина на Спонцето, најверојатно ја постигнале својата местоположба преку гравитациски растројувања во Ортовиот Облак поради плимната сила на Млечниот Пат. Како што плимната сила на Месечината ги деформира океаните, предизвикувајќи го растот и падот на морското ниво, галактичката плимна сила на ист начин ги поместува орбитите на телата во надворешниот Сончев Систем. Во истражените области на Сончевиот Систем, овие ефекти се незначителни споредбено со гравитацијата на Сонцето, но во крајните делови на системот, гравитацијата на Сонцето е послаба и јачината на гравитациското поле на Млечниот Пат има значителни ефекти. Галактичките плимни сили го развлекуваат облакот на оска насочена кон галактичкото јадро и го натиснуваат во односна другите две оски, овие мали растројувања можат да ги променат орбитите во Ортовиот Облак за да ги доближат телата до Сонцето.[39] Точката во која гравитацијата на Сонцето е послаба од влијанието на галактичката плимна сила се нарекува плимен премински полупречник. Се наоѓа на полупречник од 100.000 до 200.000 ае, и ја означува надворешната граница на Ортовиот Облак.[7]

Некои научници теоретизирале дека галактичките плимни сили можно е да придонеле за создавањето на Ортовиот Облак преку зголемувањето на перихелот (најкусото растојание до Сонцето) на планетезимали со големи ахели (најудолгото растојание од Сонцето).[40] Ефектите на галактичката плимна сила се доста сложени и зависат строго на однесувањето на поединечните тела во планетарниот систем. Кумулативно сепак, ефектот може да биде значителен скоро 90% од кометите кои потекнуваат од Ортовиот Облак можно е да се поттикнати од галактичката плимна сила.[41] Статистичките модели на набљудуваните орбити на долгопериодичните комети се во корист на идејата дека галактичките плимни сили се главниот начин на кој нивните орбити се насочени кон внатрешниот Сончев Систем.[42]

Ѕвездени растројувања и претпоставка за ѕвездени содружници

уреди

Покрај галактичката плимна сила, главниот поттикнувач кој ги пренасочува кометите кон внатрешниот Сончев Систем е заемодејството помеѓу Сончевиот Ортов Облак и гравитациските полиња на блиските ѕвезди[3] или пак џиновските молекуларни облаци.[38] Орбитата на Сонцето низ рамнината на Млечниот Пат понекогаш го носи во близина со другите ѕвездени системи. На пример, се претпоставува дека пред 70 илијади години, можно е Шолцовата ѕвезда минала низ надворешниот Ортов Облак (сепак нејзината мала маса и висока релативна брзина ги ограничиле ефектите).[43] Во текот на следните 10 милиони години позната ѕвезда со најголема можност за предизвикување на гравитациски растројувања во Ортовиот Облак е Глизе 710.[44] Овој процес можно е исто така да расее тела од Ортовиот Облак надвор од еклиптиката и на тој начин да се објасни сферната распределба.[44][45]

Во 1984, физичарот Ричард Милер претпосатавил дека Сонцето има досега неоткриен содружник, кој најверојатно е кафеаво џуџе или пак црвено џуџе, во елиптична орбита во самиот Ортов Облак. Ова тело, познато како Немеза, се претпоставува дека минува низ дел од Ортовиот Облак приближно на секои 26 милиони години, бомбардирајќи го внатрешниот Сончев Систем со комети. Сепак, до денес не е најден ниту еден доказ дека постои Немеза во Ортовиот Облак, и многу други докази (како што се броењата на кратери), ги намалуваат шансите за нејзиното постоење.[46][47] Неодамнешните научни истражувања повеќе не ја поддржуваат идејата дека масовните истребувања на Земјата се случуваат на точно определени повторувачки периоди.[48] Па така, претпоставката за Немеза не е потребна за да се објаснат моментните замисли.[48]

Налик слична претпоставка била предложена и од Џон Матис од Луизијанскиот универзитет Лафајет во 2002 го9дина. Тој тврди дека многу поголем број на комети пристигнуваат во внатрешниот Сончев Систем од една особена област од Ортовиот Облак, од она што би се очекувало од галактичката плимна сила или пак само од ѕвездените растројувања, и дека причината за ваквите случувања најверојатно е тело со Јупитерова маса во некоја далечна орбита.[49] Овој претпоставен гасовит џин бил наречен Тихо. Според мисијата ВИСЕ, односно астроносмки преглед кој користи паралаксични мерења во обид да ги подобри резултатите за растојанијата на месните ѕвезди, и постои можност за докажување и негирање на претпоставката за постоењето на планетата Тихо.[48] Во 2014 година, НАСА објави дека мисијата ВИСЕ го исклучува постоењето на какво и да е тело кое претходно било дефинирано од нивна страна.[50]

Идни истражувања

уреди
 
Уметнички приказ на вселенското летало ТАУ.

Вселенските сонди сè уште не се стигнати до Ортовиот Облак. Војаџер 1, најбрзата[51] и најдалечнта[52][53] од меѓупланетарните вселенски сонди моментално го напушта Сончевиот Систем ќе пристигне во Ортовиот Облак за 300 години[4][54] и же и бидат потребни 30.000 година на сондата да ги мине низ облакот.[55][56] Сепак, околу 2025 година, радиоизотопниот термоелектричен генератор на Војаџер 1 нема повеќе да ја снабдува сондата со енергија за да функционираат нејзините мерни инструменти, со што че престане истражувачката мисија на Војаџер 1. Останатите четири сонди кои во моментот го напуштаат Сончевиот Систем или се веќе нефункционални или пак ќе бидат нефункционални кога ќе пристигнат во Ортовиот Облак, сепак можно е да пресретната тела кои биле исфрлени од Ортовиот Облак кон внатрешниот Сончев Систем.

Во 1980-ите постоела идеја за сонда која ќе изминела 1.000 ае за 50 години наречена ТАУ, една од нејзините мисии би била и потрагата по Отовиот Облак.[57]

Во 2014 година при објавувањето на Опјуртунити како дел од програмата Дискавери, било предложено создавањето на опсерваторија за детектирање на тела од Ортовиот Облак (и Кајперовиот Појас) наречена „Випл“.[58] Таа ќе ги счлледи далечните ѕвезди со фотометар, во потрага на премини кои се нарасојанија до 10.000 ае.[58] Мисијата е предложено да биде во орбита околу L2 и да има траење од 5 години.[58] Предложено е дека и мисијата Кеплер може исто така да забележи тела во ортовиот Облак.[59]

Поврзано

уреди


Белешки

уреди

Наводи

уреди
  1. ↑ „Oort“, Oxford English Dictionary (3rd. изд.), Oxford University Press, September 2005 Invalid |mode=CS1 (help) (бара Претплата или членство во британска јавна библиотека .)
  2. ↑ Whipple, F. L.; Turner, G.; McDonnell, J. A. M.; Wallis, M. K. (1987-09-30). „A Review of Cometary Sciences“. Philosophical Transactions of the Royal Society A. Royal Society Publishing. 323 (1572): 339–347 [341]. Bibcode:1987RSPTA.323..339W. doi:10.1098/rsta.1987.0090.
  3. ↑ 3,00 3,01 3,02 3,03 3,04 3,05 3,06 3,07 3,08 3,09 3,10 3,11 3,12 3,13 3,14 Alessandro Morbidelli (2006). „Origin and dynamical evolution of comets and their reservoirs of water ammonia and methane“. arXiv:astro-ph/0512256 |class= е занемарено (help).
  4. ↑ 4,0 4,1 „Catalog Page for PIA17046“. Photo Journal. NASA. Посетено на April 27, 2014.
  5. ↑ „Kuiper Belt & Oort Cloud“. NASA Solar System Exploration web site. NASA. Архивирано од изворникот на 2013-06-05. Посетено на 2011-08-08.
  6. ↑ 6,0 6,1 6,2 6,3 V. V. Emelyanenko; D. J. Asher; M. E. Bailey (2007). „The fundamental role of the Oort Cloud in determining the flux of comets through the planetary system“. Monthly Notices of the Royal Astronomical Society. 381 (2): 779–789. Bibcode:2007MNRAS.381..779E. CiteSeerX 10.1.1.558.9946. doi:10.1111/j.1365-2966.2007.12269.x.
  7. ↑ 7,0 7,1 7,2 7,3 7,4 7,5 7,6 Harold F. Levison; Luke Donnes (2007). „Comet Populations and Cometary Dynamics“. Во Lucy Ann Adams McFadden; Lucy-Ann Adams; Paul Robert Weissman; Torrence V. Johnson (уред.). Encyclopedia of the Solar System (2. изд.). Amsterdam; Boston: Academic Press. стр. 575–588. ISBN 0-12-088589-1.
  8. ↑ Ley, Willy (April 1967). „The Orbits of the Comets“. For Your Information. Galaxy Science Fiction. стр. 55–63.
  9. ↑ Ernst Julius Öpik (1932). „Note on Stellar Perturbations of Nearby Parabolic Orbits“. Proceedings of the American Academy of Arts and Sciences. 67 (6): 169–182. doi:10.2307/20022899. JSTOR 20022899.
  10. ↑ 10,0 10,1 Jan Oort (1950). „The structure of the cloud of comets surrounding the Solar System and a hypothesis concerning its origin“. Bulletin of the Astronomical Institutes of the Netherlands. 11: 91–110. Bibcode:1950BAN....11...91O.
  11. ↑ 11,0 11,1 David C. Jewitt (2001). „From Kuiper Belt to Cometary Nucleus: The Missing Ultrared Matter“. Astronomical Journal. 123 (2): 1039–1049. Bibcode:2002AJ....123.1039J. doi:10.1086/338692.
  12. ↑ 12,0 12,1 Jack G. Hills (1981). „Comet showers and the steady-state infall of comets from the Oort Cloud“. Astronomical Journal. 86: 1730–1740. Bibcode:1981AJ.....86.1730H. doi:10.1086/113058.
  13. ↑ Harold F. Levison; Luke Dones; Martin J. Duncan (2001). „The Origin of Halley-Type Comets: Probing the Inner Oort Cloud“. Astronomical Journal. 121 (4): 2253–2267. Bibcode:2001AJ....121.2253L. doi:10.1086/319943.
  14. ↑ Thomas M. Donahue, уред. (1991). Planetary Sciences: American and Soviet Research, Proceedings from the U.S.–U.S.S.R. Workshop on Planetary Sciences. Kathleen Kearney Trivers, and David M. Abramson. National Academy Press. стр. 251. ISBN 0-309-04333-6. Посетено на 2008-03-18.
  15. ↑ Julio A. Fernéndez (1997). „The Formation of the Oort Cloud and the Primitive Galactic Environment“ (PDF). Icarus (journal). 219: 106–119. Bibcode:1997Icar..129..106F. doi:10.1006/icar.1997.5754. Архивирано од изворникот (PDF) на 2012-07-24. Посетено на 2008-03-18.
  16. ↑ Absolute magnitude is a measure of how bright an object would be if it were 1 ае from the Sun and Earth; as opposed to apparent magnitude, which measures how bright an object appears from Earth. Because all measurements of absolute magnitude assume the same distance, absolute magnitude is in effect a measurement of an object's brightness. The lower an object's absolute magnitude, the brighter it is.
  17. ↑ Paul R. Weissman (1998). „The Oort Cloud“. Scientific American. Посетено на 2007-05-26.
  18. ↑ Paul R. Weissman (1983). „The mass of the Oort Cloud“. Astronomy and Astrophysics. 118 (1): 90–94. Bibcode:1983A&A...118...90W.
  19. ↑ Sebastian Buhai. „On the Origin of the Long Period Comets: Competing theories“ (PDF). Utrecht University College. Архивирано од изворникот (PDF) на 2006-09-30. Посетено на 2008-03-29.
  20. ↑ E. L. Gibb; M. J. Mumma; N. Dello Russo; M. A. DiSanti & K. Magee-Sauer (2003). „Methane in Oort Cloud comets“. Icarus (journal). 165 (2): 391–406. Bibcode:2003Icar..165..391G. doi:10.1016/S0019-1035(03)00201-X.
  21. ↑ Rabinowitz, D. L. (August 1996). „1996 PW“. IAU Circular. International Astronomical Union. 6466: 2. Bibcode:1996IAUC.6466....2R.
  22. ↑ Davies, John K.; McBride, Neil; Green, Simon F.; Mottola, Stefano; и др. (April 1998). „The Lightcurve and Colors of Unusual Minor Planet 1996 PW“. Icarus (journal). Elsevier. 132 (2): 418–430. Bibcode:1998Icar..132..418D. doi:10.1006/icar.1998.5888.
  23. ↑ Paul R. Weissman; Harold F. Levison (1997). „Origin and Evolution of the Unusual Object 1996 PW: Asteroids from the Oort Cloud?“. Astrophysical Journal. 488 (2): L133–L136. Bibcode:1997ApJ...488L.133W. doi:10.1086/310940.
  24. ↑ D. Hutsemekers; J. Manfroid; E. Jehin; C. Arpigny; A. Cochran; R. Schulz; J.A. Stüwe & J.M. Zucconi (2005). „Isotopic abundances of carbon and nitrogen in Jupiter-family and Oort Cloud comets“. Astronomy and Astrophysics. 440 (2): L21–L24. arXiv:astro-ph/0508033. Bibcode:2005A&A...440L..21H. doi:10.1051/0004-6361:200500160.
  25. ↑ Takafumi Ootsubo; Jun-ichi Watanabe; Hideyo Kawakita; Mitsuhiko Honda & Reiko Furusho (2007). „Grain properties of Oort Cloud comets: Modeling the mineralogical composition of cometary dust from mid-infrared emission features“. Highlights in Planetary Science, 2nd General Assembly of Asia Oceania Geophysical Society. 55 (9): 1044–1049. Bibcode:2007P&SS...55.1044O. doi:10.1016/j.pss.2006.11.012.
  26. ↑ Michael J. Mumma; Michael A. DiSanti; Karen Magee-Sauer; и др. (2005). „Parent Volatiles in Comet 9P/Tempel 1: Before and After Impact“. Science (journal). 310 (5746): 270–274. Bibcode:2005Sci...310..270M. doi:10.1126/science.1119337. PMID 16166477.
  27. ↑ „Oort Cloud & Sol b?“. SolStation. Посетено на 2007-05-26.
  28. ↑ „The Sun Steals Comets from Other Stars“. NASA. 2010. Архивирано од изворникот на 2021-01-25. Посетено на 12 јуни 2018.
  29. ↑ Julio A. Fernández; Tabaré Gallardo & Adrián Brunini (2004). „The scattered disc population as a source of Oort Cloud comets: evaluation of its current and past role in populating the Oort Cloud“. Icarus (journal). 172 (2): 372–381. Bibcode:2004Icar..172..372F. doi:10.1016/j.icarus.2004.07.023.
  30. ↑ Davies, J. K.; Barrera, L. H. (2004). The First Decadal Review of the Edgeworth-Kuiper Belt. Kluwer Academic Publishers. ISBN 978-1-4020-1781-0.
  31. ↑ S. Alan Stern; Paul R. Weissman (2001). „Rapid collisional evolution of comets during the formation of the Oort Cloud“. Nature (journal). 409 (6820): 589–591. Bibcode:2001Natur.409..589S. doi:10.1038/35054508. PMID 11214311.
  32. ↑ R. Brasser; M. J. Duncan; H.F. Levison (2006). „Embedded star clusters and the formation of the Oort Cloud“. Icarus (journal). 184 (1): 59–82. Bibcode:2006Icar..184...59B. doi:10.1016/j.icarus.2006.04.010.
  33. ↑ Levison, Harold; и др. (10 June 2010). „Capture of the Sun's Oort Cloud from Stars in Its Birth Cluster“. Science. 329 (5988): 187–190. Bibcode:2010Sci...329..187L. doi:10.1126/science.1187535. PMID 20538912.
  34. ↑ „Many famous comets originally formed in other solar systems“. Southwest Research Institute® (SwRI®) News. 10 June 2010. Архивирано од изворникот на 5 June 2013.
  35. ↑ Harold E. Levison & Luke Dones (2007). „Comet Populations and Cometary dynamics“. Encyclopedia of the Solar System: 575–588. Bibcode:2007ess..book..575L. doi:10.1016/B978-012088589-3/50035-9. ISBN 978-0-12-088589-3.
  36. ↑ J Horner; NW Evans; ME Bailey; DJ Asher (2003). „The Populations of Comet-like Bodies in the Solar System“ (PDF). Архивирано од изворникот (PDF) на 2013-06-01. Посетено на 2007-06-29.
  37. ↑ Luke Dones; Paul R Weissman; Harold F Levison; Martin J Duncan (2004). „Oort Cloud Formation and Dynamics“. Во Michel C. Festou; H. Uwe Keller; Harold A. Weaver (уред.). Comets II. University of Arizona Press. стр. 153–173. Архивирано од изворникот (PDF) на 2017-08-24. Посетено на 2008-03-22.
  38. ↑ 38,0 38,1 Julio A. Fernández (2000). „Long-Period Comets and the Oort Cloud“. Earth, Moon, and Planets. 89 (1–4): 325–343. Bibcode:2002EM&P...89..325F. doi:10.1023/A:1021571108658.
  39. ↑ Marc Fouchard; Christiane Froeschlé; Giovanni Valsecchi; Hans Rickman (2006). „Long-term effects of the galactic tide on cometary dynamics“. Celestial Mechanics and Dynamical Astronomy. 95 (1–4): 299–326. Bibcode:2006CeMDA..95..299F. doi:10.1007/s10569-006-9027-8.
  40. ↑ Higuchi A.; Kokubo E. & Mukai, T. (2005). „Orbital Evolution of Planetesimals by the Galactic Tide“. Bulletin of the American Astronomical Society. 37: 521. Bibcode:2005DDA....36.0205H.
  41. ↑ Nurmi P.; Valtonen M.J.; Zheng J.Q. (2001). „Periodic variation of Oort Cloud flux and cometary impacts on the Earth and Jupiter“. Monthly Notices of the Royal Astronomical Society. 327 (4): 1367–1376. Bibcode:2001MNRAS.327.1367N. doi:10.1046/j.1365-8711.2001.04854.x.
  42. ↑ John J. Matese & Jack J. Lissauer (2004). „Perihelion evolution of observed new comets implies the dominance of the galactic tide in making Oort Cloud comets discernible“. Icarus (journal). 170 (2): 508–513. Bibcode:2004Icar..170..508M. CiteSeerX 10.1.1.535.1013. doi:10.1016/j.icarus.2004.03.019.
  43. ↑ Mamajek, Eric E.; Barenfeld, Scott A.; Ivanov, Valentin D. (2015). „The Closest Known Flyby of a Star to the Solar System“. The Astrophysical Journal. 800 (1): L17. arXiv:1502.04655. Bibcode:2015ApJ...800L..17M. doi:10.1088/2041-8205/800/1/L17.
  44. ↑ 44,0 44,1 L. A. Molnar; R. L. Mutel (1997). Close Approaches of Stars to the Oort Cloud: Algol and Gliese 710. American Astronomical Society 191st meeting. American Astronomical Society. Bibcode:1997AAS...191.6906M.
  45. ↑ A. Higuchi; E. Kokubo & T. Mukai (2006). „Scattering of Planetesimals by a Planet: Formation of Comet Cloud Candidates“ (PDF). Astronomical Journal. 131 (2): 1119–1129. Bibcode:2006AJ....131.1119H. doi:10.1086/498892.
  46. ↑ J. G. Hills (1984). „Dynamical constraints on the mass and perihelion distance of Nemesis and the stability of its orbit“. Nature (journal). 311 (5987): 636–638. Bibcode:1984Natur.311..636H. doi:10.1038/311636a0.
  47. ↑ „Nemesis is a myth“. Max Planck Institute. 2011. Посетено на 2011-08-11.
  48. ↑ 48,0 48,1 48,2 „Can WISE Find the Hypothetical 'Tyche'?“. NASA/JPL. February 18, 2011. Архивирано од изворникот на 2012-01-17. Посетено на 2011-06-15.
  49. ↑ John J. Matese & Jack J. Lissauer (2002-05-06). „Continuing Evidence of an Impulsive Component of Oort Cloud Cometary Flux“ (PDF). University of Louisiana at Lafayette, and NASA Ames Research Center. Посетено на 2008-03-21.
  50. ↑ K. L., Luhman (7 March 2014). „A Search For A Distant Companion To The Sun With The Wide-field Infrared Survey Explorer“. The Astrophysical Journal. 781 (1): 4. Bibcode:2014ApJ...781....4L. doi:10.1088/0004-637X/781/1/4. Посетено на 20 March 2014.
  51. ↑ „New Horizons Salutes Voyager“. New Horizons. August 17, 2006. Архивирано од изворникот на March 9, 2011. Посетено на November 3, 2009.
  52. ↑ Clark, Stuart (September 13, 2013). „Voyager 1 leaving solar system matches feats of great human explorers“. The Guardian.
  53. ↑ „Voyagers are leaving the Solar System“. Space Today. 2011. Посетено на May 29, 2014.
  54. ↑ „It's Official: Voyager 1 Is Now In Interstellar Space“. UniverseToday. Посетено на April 27, 2014.
  55. ↑ Ghose, Tia (September 13, 2013). „Voyager 1 Really Is In Interstellar Space: How NASA Knows“. Space.com. TechMedia Network. Посетено на September 14, 2013.
  56. ↑ Cook, J.-R (September 12, 2013). „How Do We Know When Voyager Reaches Interstellar Space?“. NASA / Jet Propulsion Lab. Посетено на September 15, 2013.
  57. ↑ TAU (Thousand Astronomical Unit) mission
  58. ↑ 58,0 58,1 58,2 „Архивиран примерок“ (PDF). Архивирано од изворникот (PDF) на 2015-11-17. Посетено на 2015-11-12.
  59. ↑ Scientific American – Kepler Spacecraft May Be Able to Spot Elusive Oort Cloud Objects – 2010

Надворешни врски

уреди

Предлошка:Комети


Грешка во наводот: Има ознаки <ref> за група именувана како „б“, но нема соодветна ознака <references group="б"/>.

Преземено од „https://mk.wikipedia.org/w/index.php?title=Ортов_Облак&oldid=5271413“