Википедија

Кеплерова Супернова

супернова

SN 1604, позната и како Кеплерова Супернова, Кеплерова Нова или Кеплерова Ѕвезда, ― супернова од типот Ia[1][2] што се појавила во Млечниот Пат, во соѕвездието Змијоносец. Појавувајќи се во 1604 година, таа е најновата супернова во галаксијата Млечен Пат која несомнено била забележана со голо око,[3] и се појавува на недалеку од 6 килопарсеци (20.000 светлосни години) од Земјата. Пред усвојувањето на сегашниот систем за именување на супернови, таа била именуванa по Јоханес Кеплер, германскиот астроном кој ја опишал во делото „За новата ѕвезда“ (De Stella Nova).

Кеплерова Супернова
Лажнобојна составена (од ЧРН/Хабл/Спицер) слика на маглината остаток од SN 1604
Други ознаки1ES 1727-21.4, 3C 358, ESO 588-4, GCRV 67121, HR 6515, IRAS 17276-2126, MRC 1727-214, PK 004+06 1, PN G004.5+06.8, 1RXS J173040.4-212836, SN 1604A, IRAS Z17276-2126, SN 1604, AJG 71, CSI-21-17276, CTB 41, Kes 57, MSH 17-2-11, OHIO T -246, PKS 1727-21, PKS 1727-214, PKS J1730-2129, [PBD2003] G004.5+06.8
Вид појаваСупернова Уреди на Википодатоците
Спектрална класаIa[1][2]
Датум8–9 октомври 1604
Ректасцензија17ч 30м &1000000000000004200000042с
Декиланција−21° 29′
ЕпохаJ2000
Галактички координатиG4.5+6.8
ОддалеченостПомалку од 20,000 светлосна годинаs (6.1 кпс)
ОстатокНадворешен слој
ДомаќинМлечен Пат
ПредокБелоџуџест црвеноџински двоен ѕвезден систем
Вид предокСупернова од типот Ia
Боја (B-V)Unknown
ЗабележителностиПоследна набљудувана супернова
во Млечниот во Млечен Пат.
Имало видливост
со голо око 18 месеци.
Најголема привидна величина−2.25 to −2.5
ПретходиSN 1572
СледиКасиопеја A (ненабљудувана, ок. 1680), G1.9+0.3 (ненабљудувана, ок. 1868), SN 1885A (следна набљудувана)
Страница на Ризницата На Ризницата

Набљудување

уреди

Видлива со голо око, Кеплеровата Ѕвезда била посветла на својот врв од која било друга ѕвезда на ноќното небо, со привидна светлинска величина од -2,5. Таа била видлива во текот на денот повеќе од три седмици. Записи за неговото видување постојат во европски, кинески, корејски и арапски извори.[4][5]

 
Изворниот цртеж на Јоханес Кеплер од „За новата ѕвезда“ (1606) кој ја прикажува местоположбата на новата ѕвезда, означена со N (осмиот квадрат од горе, четвртиот од лево)

Таа била втора супернова што била забележана во една генерација (по SN 1572, видена од Тихо Брахе во Касиопеја). Оттогаш, ниту една друга супернова не е забележана со сигурност на Млечниот Пат, иако многу други надвор од галаксијата се видени уште од S Андромеда во 1885 година. SN 1987A во Големиот Магеланов Облак била видлива со голо око.[6]

Постојат докази за две супернови на Млечниот Пат чии сигнали би стигнале до Земјата c. 1680 и 1870 година – Касиопеја A, и G1.9+0.3 соодветно. Не постои историски запис дека било кое било откриено во тие години, веројатно бидејќи примањето од меѓуѕвездената прашина ги направила послаби.[7]

Остатокот од Кеплеровата супернова е сметан за еден од прототипните тела од ваков вид и сè уште е предмет на многу проучување во астрономијата.[8]

Контроверзии

уреди

Астрономите од тоа време (вклучувајќи го и Кеплер) се занимавале со набљудување на коњукцијата на Марс и Јупитер, што тие го гледале како поволна врска поврзана со Витлеемската Ѕвезда. Меѓутоа, облачното време го спречило Кеплер да набљудува. Вилхелм Фабри, Михаел Местлин и Хелисеус Резлин можеле да направат набљудувања на 9 октомври, но не ја запишале суперновата.[9] Првото забележано набљудување во Европа било од Лодовико дел Коломбе во северна Италија на 9 октомври 1604 година.[10] Кеплер можел да ги започне своите набљудувања дури на 17 октомври додека работел на императорскиот двор во Прага за императорот Рудолф II.[11] Суперновата подоцна била именувана по него, иако тој не бил нејзин прв набљудувач, бидејќи неговите набљудувања го следеле тело цела година. Овие набљудувања бил опишани во неговата книга „За новата ѕвезда во стапалото на Змијоносец“ (De Stella nova in pede Serpentarii; Прага, 1606 година).

Контроверзност Деле Коломбе-Галилео

уреди

Во 1606 година, Деле Коломбе го објавил „Дискурсот на Лодовико деле Коломбе“ во кој покажува дека „ѕвездата што се појавила во октомври 1604 година не е ниту комета ниту нова ѕвезда“ и каде што го бранел Аристотелскиот поглед на космологијата откако Галилео Галилеј ја искористил приликата на суперновата да го предизвика Аристотеловиот систем.[12] Описот на тврдењата на Галилео е како што следува:

Галилео го објасни значењето и релевантноста на паралаксата, извести дека новата не прикажува ништо, и заклучи, како сигурност, дека лежи надвор од Месечината. Овде тој можеби застанал, откако ја испратил својата единствена стрела. Наместо тоа, тој скицирал теорија која го уништила Аристотеловиот космос: Новата најверојатно се состоела од големо количество воздушен материјал кој излегувал од земјата и сјаел од одбиената сончева светлина, како Аристотеловите комети. Меѓутоа, за разлика од нив, тој би можел да издигне надвор од Месечината. Тоа не само што донесе промени на небото, туку го направи тоа провокативно со внесување на расипливи земјени елементи во чистата квинтесенција. Тоа ги подигна можностите за уништување на небото. Меѓуѕвездениот простор би можел да биде исполнет со нешто слично на нашата атмосфера, како во физиката на стоиците, на која Тихо се осврна во својот долг извештај за Новата од 1572 година. И ако материјалот на сводот личи на материјалот на телата овде долу, теоријата на движење изградена врз искуството со предмети на дофат може да се примени и за небесните области. „Но, не сум толку храбар за да мислам дека работите не можат да се одвиваат поинаку од начинот на кој јас наведов“.[13]

Контроверзност Кеплер-Резлин

уреди

Во „За новата ѕвезда“ на Кеплер (1606), тој го критикувал Резлин во врска со оваа супернова. Кеплер тврдел дека во неговите астролошки прогнози, Резлин ги избрал само двете комети, Големата Комета од 1556 и 1580 година. Релин одговорил во 1609 година дека тоа навистина го направил. Кога Кеплер одговорил подоцна истата година, тој едноставно забележал дека со вклучување на поширок опсег на податоци, Резлин можел да даде подобар аргумент.[14]

Остаток од супернова

уреди
 
Рендгенска слика на SN 1604 од Чандранската рендгенска набљудувачница.

Остатокот од супернова на SN 1604, Кеплеровата Ѕвезда, бил откриен во 1941 година во Вилсонската набљудувачница како слаба маглина со осветленост од 19 величини.[15] Во видлива светлина може да бидат видеин само филаменти, но тоа е силен радио и рендгенски извор. Неговиот пречник е 4 лачни минути. Проценките за далечина го ставаат помеѓу 3 и повеќе од 7 килопарсеци (10.000 до 23.000 светлосни години),[16] со сегашниот консензус да биде растојание од 5 ± 1 килопарсеци, согласно 2021 година.[17]

Достапните докази поддржуваат супернова од типот Ia како извор на овој остаток,[1] што е резултат на јаглеродно-кислородно бело џуџе во заемодејство со придружна ѕвезда.[18] Интегрираниот спектар на рендгенски зраци наликува на остаток од Туховата супернова, супернова од типот Ia. Изобилството на кислород во однос на железото во остатокот од SN 1604 е приближно сончево, додека сценариото за колапс на јадрото треба да произведе многу поголемо изобилство на кислород. Не е идентификуван преживеан главен извор, што е во согласност со настан од типот Ia. Конечно, историските записи за осветленоста на овој настан се во согласност со суперновата од типот Ia.[1]

Постојат докази за заемодејство на исфрлањето на суперновата со кружна ѕвездена материја од ѕвездата-родоначалник, што е неочекувано за типот Ia, но е забележано во некои случаи.[1] Верувано е дека лачен удар сместен северно од овој систем бил создаден од масовно губење пред експлозијата.[16] Набљудувањата на остатокот се во согласност со заемодејството на супернова со двополарна планетарна маглина која припаѓала на едната или на двете родоначалнички ѕвезди.[18] Остатокот не е сферично симетричен, што најверојатно се должи на тоа што родоначалникот е ѕвездобегалски систем. Лачниот потрес е предизвикан од заемодејството на ѕвездениот ветер што напредува со меѓуѕвездената средина. Остатокот богат со азот и силициум покажува дека системот се состоел од бело џуџе со еволуиран придружник кој веројатно веќе поминал низ фазата на асимптотична гранка на џинови.[17]

Поврзано

уреди

Наводи

уреди
  1. ↑ 1,0 1,1 1,2 1,3 1,4 „Chandra X-Ray Observatory“. Kepler's Supernova Remnant: A Star's Death Comes to Life. Посетено на 14 септември 2024.
  2. ↑ 2,0 2,1 Reynolds, S. P.; Borkowski, K. J.; Hwang, U.; Hughes, J. P.; Badenes, C.; Laming, J. M.; Blondin, J. M. (2 октомври 2007). „A Deep Chandra Observation of Kepler's Supernova Remnant: A Type Ia Event with Circumstellar Interaction“. The Astrophysical Journal. 668 (2): L135–L138. arXiv:0708.3858. Bibcode:2007ApJ...668L.135R. doi:10.1086/522830.
  3. ↑ „APOD: 2013 May 15 – Kepler's Supernova Remnant in X-Rays“. NASA.gov. Архивирано од изворникот на 10 април 2019. Посетено на 14 септември 2024.
  4. ↑ Stephenson, F. Richard & Green, David A., Historical Supernovae and their Remnants, Oxford, Clarendon Press, 2002, pp. 60–71.
  5. ↑ Neuhäuser, Ralph; Rada, Wafiq; Kunitzsch, Paul; Neuhäuser, Dagmar L. (2016). „Arabic Reports about Supernovae 1604 and 1572 in Rawḥ al-Rūḥ by cĪsā b. Luṭf Allāh from Yemen“. Journal for the History of Astronomy. 47 (4): 359–374. Bibcode:2016JHA....47..359N. doi:10.1177/0021828616669894.
  6. ↑ „SN1987A in the Large Magellanic Cloud“. ESO.org. Европска јужна набљудувачница. 27 февруари 2019. Посетено на 14 септември 2024.
  7. ↑ „Chandra X-Ray Observatory“. Discovery of Most Recent Supernova in Our Galaxy. 14 мај 2008. Посетено на 14 септември 2024.
  8. ↑ „Chandra :: Photo Album :: Kepler's Supernova Remnant :: September 11, 2012“. chandra.harvard.edu. Посетено на 14 септември 2024.
  9. ↑ Burke-Gaffney, W. (1937). „Kelper and the Star of Bethlehem“ (PDF). Journal of the Royal Astronomical Society of Canada. 31: 417–425. Bibcode:1937JRASC..31..417B. Посетено на 14 септември 2024.
  10. ↑ Delle Colombe L., Discorso di Lodovico Delle Colombe nel quale si dimostra che la nuova Stella apparita l'Ottobre passato 1604 nel Sagittario non è Cometa, ne stella generata, ò creata di nuovo, ne apparente: ma una di quelle che furono da principio nel cielo; e ciò esser conforme alla vera Filosofia, Teologia, e Astronomiche dimostrazioni, Firenze, Giunti, 1606.
  11. ↑ „Bill Blair's Kepler's Supernova Remnant Page“. Архивирано од изворникот на 16 март 2016. Посетено на 14 септември 2024.
  12. ↑ delle Colombe, Lodovico (1606). Discorso di Lodovico delle Colombe (италијански).
  13. ↑ Heilbron, John L. (2010).
  14. ↑ Fritz, Gerd. „Dialogical Structures in 17th Century Controversies“ (PDF). www.festschrift-gerd-fritz.de. Gerd fritz. Архивирано од изворникот (PDF) на 2022-10-09. Посетено на 14 септември 2024.
  15. ↑ Baade, W. (1943). „Nova Ophiuchi of 1604 AS a Supernova“. The Astrophysical Journal. 97: 119. Bibcode:1943ApJ....97..119B. doi:10.1086/144505.
  16. ↑ 16,0 16,1 Patnaude, Daniel J.; Badenes, Carles; Park, Sangwook; Laming, J. Martin (2012). „The Origin of Kepler's Supernova Remnant“. The Astrophysical Journal. 756 (1): 6. arXiv:1206.6799. Bibcode:2012ApJ...756....6P. doi:10.1088/0004-637X/756/1/6.
  17. ↑ 17,0 17,1 Kasuga, Tomoaki; Vink, Jacco; Katsuda, Satoru; Uchida, Hiroyuki; Bamba, Aya; Sato, Toshiki; Hughes, John P. (јули 2021). „Spatially Resolved RGS Analysis of Kepler's Supernova Remnant“. The Astrophysical Journal. 915 (1): 42. arXiv:2105.04235. Bibcode:2021ApJ...915...42K. doi:10.3847/1538-4357/abff4f. 42.
  18. ↑ 18,0 18,1 Chiotellis, A.; Boumis, P.; Spetsieri, Z. T. (мај 2020). „The Interaction of Type Ia Supernovae with Planetary Nebulae: The Case of Kepler's Supernova Remnant“. Galaxies. 8 (2): 38. arXiv:2004.14493. Bibcode:2020Galax...8...38C. doi:10.3390/galaxies8020038.

Дополнителна книжевност

уреди

Надворешни врски

уреди

Координати:   &1000000000000001700000017ч &1000000000000003000000030м &1000000000000038500000038,5с, −&1000000000000002100000021° &1000000000000002800000028′ &1000000000000004800000048″

Преземено од „https://mk.wikipedia.org/w/index.php?title=Кеплерова_Супернова&oldid=5271649“