Евстахиева туба

Евстахиева туба
	Надворешно и средно уво. Евстахиевата туба обележена како аудитивна туба.
	Средното уво со аудитивната туба долу десно
Податоци
Претходник	прв фарингеален џеп
Назнаки
Латински	Tuba auditiva, tuba auditivea, ; tuba auditoria
TA	A15.3.02.073
FMA	FMA:9705
	[уреди на Википодатоците]

Евстахиева туба, слушна туба, аудитивната туба, фарингеален ушен канал (латински: tuba pharyngotympanica, tuba auditiva, tuba auditoria) — цевка која го поврзува голтникот со средното уво. Аналогно на звуководот или надворешниот ушен канал, тубата се состои од два дела, коскен и ’рскавичен. Низ неа поминува воздухот во пневматските шуплини на средното уво така што притисокот во нив е приближно ист како во надворешната средина, што е важно за нормално функционирање на преносниот систем. Името го добила по анатомот Бартоломео Евстахиј (1520 - 1574), италијански професор по анатомија и истражувач, кој го одбележал XVI век, не само на италијанската туку и на светската медицина.

Историја

Бартоломео Евстахиј бил меѓу првите што ја опишал Евстахиевата туба, нејзината структура, насока и односи

Меѓу првите, Евстахиевата туба, нејзината структура, насока и односи ги опишал Бартоломео Евстахиј во познатата книга „Epistole de Auditis Organis“ која била објавена во 1562 година.^[1]

Првото објаснување за функцијата на Евстахиевата туба го дал Верни (Du Verney 1648-1730), кој открил дека тубата не е патека за дишење и слух, туку дека воздухот поминува низ неа во шуплините на средното уво.^[2]

На крајот на 19 век Полицер (Politzer, А.) бил првиот кој утврдил дека Евстахиевата туба анатомски се состои од два дела, коскен и рскавичен.^[3]

Шварцбарт () во 1944 година коскениот дел од цевката го нарекол протимпанон (латински: protympanum).^[4]

Проктор (Proctor, B.) во 1973 година ја означил Евстахиевата туба како една од најсложените структури во човечкото тело. Според него, има многу сложена анатомија, чија физиологија сè уште не е доволно разјаснета, па нејзината микропатологија е предизвик за идни истражувања.^[5]

Кинг (King, F.) во 1979 година истакнал дека анатомијата и функцијата на Евстахиевата туба претставуваат клучно прашање за повеќето состојби и нарушувања на средното уво.^[6]

Анатомија

Доброто познавање на анатомијата на увото е од големо значење во диференцијалната дијагностика на оталгија

Евстахиевата туба е рскавично-коскена цевка со должина од околу 35-36 кај возрасните и од 18 до 20 кај децата, преку која тимпаничната празнина комуницира со носниот дел на голтникот (фаринксот). Цевката се протега од надворешниот ѕид на голтникот (приближно од нивото на долната носна школка) до предниот ѕид на средното уво. Градена е дел од коска, коскениот дел од цевката, а другиот дел, 'рскавичниот дел од цевката, од 'рскавично и фиброзно ткиво. На нивниот спој има стеснување (латински: isthmus) цевка со пењчник од 2, додека цевката се шири на двата краја, иако во долниот дел ѕидовите се залепени заедно.

Коскен дел на тубата

Коскениот дел од тубата (латински: pars osseo tubæ auditivае) или протимпанонот е постеролатералната третина од цевката, со просечна должина од околу 11 со варијации од 7 до 15. Се протега од тимпаничниот отвор до истмусот, спуштајќи се, медијално и напред кон носно-голтничниот (назофарингеалниот) дел. Обликот на протимпанумот, на фронталните делови, може да биде трикратен: неправилен во 45%, четириаголен во 35% и триаголен во 20% од случаите. Коскениот дел од Евстахиевата туба директно комуницира со мезотимпанумот, а преку тимпаничниот истмус и со горниот дел од кавум тимпани, и на него се разликуваат:

Тимпанално устие на тубата

Тимпаналното устие на тубата претставува премин на мезотимпанумот во протимпанумот. Тоа е четириаголен отвор во предниот ѕид на кавум тимпани, кој се наоѓа на околу 4 над дното на хипотимпанумот. Ова растојание е различно во зависност од обликот и димензиите на долниот дел од кавум тимпани. Суперо-инфериорниот пречник или висината на тимпаничниот отвор изнесува од 2 до 7,5 (во просек околу 5). Латеромедијалниот пречник или ширината на овој отвор изнесува од 2,5 до 4,5 (во просек околу 4). Горниот раб на отворот е коскена преграда (септум) за тибијалниот затегнувач (латински: musculus tensoris tympani), и долниот раб, предниот крај на коскениот ѕид на дното на кавум тимпани. Внатрешната граница одговара на коскениот ѕид на лавиринтот, а надворешната граница на тимпаничната коска.

Ѕидови на коскениот дел од тубата

Ѕидовите на коскениот дел од тубата се надворешни, внатрешни, горни и долни, во зависност од конфигурацијата на луменот на протимпанумот.

Надворешен ѕид

Овој ѕид е дел од тимпаничната коска, која може да биде компактна или пневматизирана. На овој ѕид може да се најдат различни коскени структури во облик на ламели, кои понекогаш го преградуваат луменот на цевката.

Внатрешен (медијален) ѕид

Се состои од два дела, постеролатерален и антеромедијален. Неговиот постеролатерален дел го образува коскениот ѕид на лавиринтот, а антеромедијалниот дел одговара на ѕидот на коскениот канал на внатрешната каротидна артерија. Обликот и големината на постеролатералниот дел се променливи и зависат од растојанието на внатрешната каротидна артерија (латински: a. carotis internae) од тимпаничниот отвор на тубата. Овој дел од ѕидот обично се издигнува косо нагоре, почнувајќи од дното на протимпанумот и обично е малку испакнат во луменот на тубата, а е крајно конкавен. Неговата дебелина се движи од 0,5 до 6 (во просек 2,5). Обликот на лавиринтскиот дел може да биде или триаголен или четириаголен. Во случаи кога внатрешната каротидна артерија се наоѓа директно на нивото на долниот агол на тимпаничниот отвор на тубата, лавиринтскиот дел од ѕидот е во триаголен облик со врвот свртен надолу. Ако внатрешната каротидна артерија е подалеку од тимпаничниот отвор на тубата, лавиринтскиот дел од медијалниот ѕид на тубата има четириаголен облик со различни димензии.

Горен ѕид или покрив на протимпанумот

Изграден е во два дела, внатрешен и надворешен. Внатрешниот дел се состои од коскена преграда, која го одделува луменот на тубата од затегнувачкиот тимпаничен мускул и, по правило, се јавува бочно во луменот на тубата. Надворешниот дел од ѕидот ја претставува тегмен тимпани, кој го наткрива луменот на тубата и кој обично е вдлабен кон луменот на тубата. На спојот на овие два дела од горниот ѕид на тубата може да се најде малку изразен жлеб, а поретко се присутни коскени боцки или ламели.

Долен ѕид на протимпанумот

Овој ѕид одговара на плиток жлеб на спојот на неговите надворешни и внатрешни ѕидови. Овој ѕид е јасно видлив само во околу 20% од случаите и поминува во долниот ѕид на хипотимпанумот во мал лак. Често содржи пневматски клетки кои се протегаат во хипотимпаничниот пневматски тракт.

'Рскавичен дел на тубата

'Рскавичниот дел на тубата (латински: pars cartilaginea tubæ auditivае) со својата еластичност овозможува затворање и отворање на каналот на тубата. За време на голтање, проѕевање или зборување, мускулите на вратот познати како „дилататори на тубата“ ги затвораат или одвојуваат ѕидовите на тубата, што овозможува правилен проток на воздух.

Пресек преку надворешното и средното уво.
Хоризонтален пресек низ левата горна половина на увото.
Пресек преку средното уво и Евстахиевата туба

Хистологија и анатомски односи

Тубата е обложена со цилиндричен епител со цилии, или респираторен епител, како и целиот горен респираторен тракт кому му припаѓа, движењето на цилиите е насочено кон носно-голтничниот (назофарингеалниот) дел. Во нормални услови, ова спречува продор на инфекција во средното уво. Кај децата тубата е поширока, пократка и похоризонтално поставена, па затоа нејзината заштитна функција е значително послаба.^[7]

Непосредно до ѕидот проаѓа внатрешната каротидна артерија (латински: a. carotis internae), кој може да биде повредена при хируршки манипулации на тубата.

Функција

Евстахиевата туба му обезбедува на средното уво вентилација и изедначување на атмосферскиот притисок. Со зголемувањето на притисокот на воздухот во средното уво на околу 15, се отвора фарингеалниот дел од тубата, со што се овозможува евакуација на вишокот воздух во пределот на голтникот (фаринксот) и изедначување на притисокот. Само во случај кога притисокот на воздухот од двете страни на тапанчето е еднаков, створени се оптимални услови за негово правилно осцилирање, при што притисокот на воздухот не смее да биде истовремено на надворешната и внатрешната страна на тапанчето. Затоа тубата мора да биде затворена така што воздушниот притисок да делува на тапанчето само преку надворешниот ушен канал. Доколку е затворен подолго време, воздухот се ресорбира од средното уво преку неговиот епител, воздушниот притисок се намалува и тимпаничната мембрана се притиска на внатрешното уво, што доведува до губење на слухот, појава на звуци во увото и почеток на болест . Експериментално е докажано дека за околу 2 часа, воздушниот притисок во средното уво станува едвај мерлив со манометар (создавање вакуум). Вообичаено, тубата е затворена, но со секоја промена на атмосферскиот притисок се отвора за да се изедначи притисокот во средното уво, што се постигнува со движење на мускулите на вратот при голтање и проѕевање. За нормално функционирање на тапанчето, слушните ковчиња и отстранување на секретот насобран во средното уво, од големо значење е проодноста на Евстахиевата туба.^[8]

Нарушувања

Нарушувањата на функцијата на Евстахиевата туба (вентилациски, дренажни и заштитни) се важни фактори, не само за појава на воспалителни процеси на средното уво, туку и за успехот на хируршкиот третман на овие болести. Појавата на секреторен отитис е поврзана со дисфункција на тубата, која може да биде предиспонирана од нејзината морфолошка структура, како макроскопска, така и микроскопска.^[9]

Меѓу најчестите болести, предизвикани од дисфункција на тубата спаѓаат;

Акутните инфекции на горниот респираторен тракт се една од најчестите причини за дисфункција на тубата. Како резултат на инфекцијата доаѓа до оток на слузокожата на назофаринксот, што делумно или целосно ја стеснува фарингеалната устие на тубата, а најчесто доведува до оток по целата нејзина должина, што резултира со делумно или целосно прекинување на вентилација на средното уво.^[10]
Баротрауматски нарушувања на увото се јавуваат при ненадејно искачување или спуштање со авион, искачување или спуштање од рид, за време на престој и третман во хипо- и хипербарични барокомори итн. Овие активности доведуваат до нарушувања во изедначувањето на притисокот во средното уво. Ако овие промени се случуваат постепено, под претпоставка дека функцијата на тубата не е нарушена од болести, по неколку чинови на голтање ова нарушување ќе се нормализира. Во спротивно, во случај на ненадејни промени на барометрискиот притисок или во услови на нарушена функција на тубата, може да дојде до баротрауматски воспаление на увото и пукање на тапанчето.

Поврзано

Наводи

↑ Eustachius, B. (1562). Epistola de Auditus organis.(Rome, 1562)
↑ Du Vernay, G. (1683). Traite de l'organe de I'ouile. Michellet. Paris.
↑ Politzer,A. (1926). Politzer's Textbook of Disease of the Ear. Lea and Febiger. New York.
↑ Schwartzbart, A. (1944). New otological view. J. Laryngol., 29, 47-47.
↑ Proctor, B. (1973). Anatomy of the Eustachian tube. Arch. Otolaryngol., 97, 2-10
↑ King, F. (1979). The Eustahius lube and its significant in flight. J. Laryngol., 95, 659-663.
↑ Martin Ch, Magnan J, Bebear JP, Bobin S. La trompe auditive (la trompe d'Eustache). Arnette Blackwell; Paris: 1996.
↑ Dragoslava ĐERIĆ i Miodrag DINIĆ MORFOLOŠKA STRUKTURA KOŠTANOG DELA EUSTAHIJEVE TUBE I NJEN KLINIČKI I HIRURŠKI ZNAČAJ Acta medica Medianae (2000) 4 5 - 14 Архивски примерок на Семрежниот архив (англиски)
↑ Đerić, D., Dimitrijevic, B., Stefanović, P. i sar. (1999). Primena hidroksiapatita u obliteraciji koštanog dela Eustahijeve tube. Acta medica Medianae, 4, 23-28.
↑ Bluestone CD. Eustachian tube function: physiology, pathophysiology, and role of allergy in pathogenesis of otitis media. J Allergy Clin Immunol 1983; 72(3): 242–51.

[1] Eustachius, B. (1562). Epistola de Auditus organis.(Rome, 1562)

[2] Du Vernay, G. (1683). Traite de l'organe de I'ouile. Michellet. Paris.

[3] Politzer,A. (1926). Politzer's Textbook of Disease of the Ear. Lea and Febiger. New York.

[4] Schwartzbart, A. (1944). New otological view. J. Laryngol., 29, 47-47.

[5] Proctor, B. (1973). Anatomy of the Eustachian tube. Arch. Otolaryngol., 97, 2-10

[6] King, F. (1979). The Eustahius lube and its significant in flight. J. Laryngol., 95, 659-663.

[7] Martin Ch, Magnan J, Bebear JP, Bobin S. La trompe auditive (la trompe d'Eustache). Arnette Blackwell; Paris: 1996.

[8] Dragoslava ĐERIĆ i Miodrag DINIĆ MORFOLOŠKA STRUKTURA KOŠTANOG DELA EUSTAHIJEVE TUBE I NJEN KLINIČKI I HIRURŠKI ZNAČAJ Acta medica Medianae (2000) 4 5 - 14 Архивски примерок на Семрежниот архив (англиски)

[9] Đerić, D., Dimitrijevic, B., Stefanović, P. i sar. (1999). Primena hidroksiapatita u obliteraciji koštanog dela Eustahijeve tube. Acta medica Medianae, 4, 23-28.

[10] Bluestone CD. Eustachian tube function: physiology, pathophysiology, and role of allergy in pathogenesis of otitis media. J Allergy Clin Immunol 1983; 72(3): 242–51.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]