Википедија

Вештачко размножување

Вештачко размножување ― повторно создавање на живот со други средства освен природни средства и природни причини. Тоа вклучува изградба на нов живот следејќи ги човечките планови и проекти. Примери севештачка селекција, вештачко оплодување, ин витро оплодување, вештачка утроба, вештачко клонирање и кинематска репликација.

Вештачкото размножување е еден од аспектите на вештачкиот живот. Вештачкото размножување следи во две класи според нејзиниот капацитет да биде самодоволно: непомошната размножувачка технологија и помошната размножувачка технологија.

Резниците на стеблата на растенијата и нивното ставање во компост е облик на „помошно“ вештачко размножување, ксеноботите се пример за поавтономен вид на размножување, додека вештачката утроба претставена во филмот „Матрица“ илустрира „непомошна“ хипотетичка технологија. Идејата за вештачко размножува доведе до различни технологии.

Теологија

уреди

Луѓето се стремат да создадат живот уште од памтивек. Повеќето теологии и религии ја замислиле оваа можност како исклучива на божества. Христијанските религии ја сметаат можноста за вештачко размножување, во повеќето случаи, како еретичка и грешна.

Филозофија

уреди

Иако старогрчката филозофија ја покренала можноста човекот да го имитира творечниот капацитет на природата, било сметано дека ако е можно, човечките суштества ќе ги размножуваат работите како што тоа го прави природата, и обратно, природата ќе ги прави работите што ги прави човекот на ист начин. Аристотел, на пример, напишал дека ако природата направи маси, ќе ги направи исто како што прават луѓето. Со други зборови, Аристотел рекол дека ако природата создаде маса, таквата маса ќе изгледа како маса направена од човекот. Слично на тоа, Декарт го замислил човечкото тело и природата како машина. Декартовската филозофија не престанува да гледа совршено огледало помеѓу природата и вештачкото.

Сепак, Кант ја револуционизирал оваа стара идеја критикувајќи го таквиот натурализам. Кант педагошки напишал:

„Разумот, за да биде поучен од природата, мора да ѝ пристапи на природата со нејзините начела во едната рака, според кои согласноста меѓу појавите може да бидат сметани за закони, а од друга страна, опитот осмислен во согласност со овие начела - за да биде поучен од природата не како ученик, кој му рецитирал што сака наставникот да му каже, туку како назначен судија кој ги принудува сведоците да одговорат на прашањата што тој им ги поставува“.


Луѓето не се поучени од природата, туку ја користат природата како суровина за измислување; без оглед на природните ограничувања наметнати од природните закони, луѓето наоѓаат алтернативи, така што природата не мора да биде пресликувана. Во согласност со Кант (и спротивно на она што мислел Аристотел) Карл Маркс, Алфред Вајтхед,[1] Жак Дерида и Хуан Дејвид Гарсија Бака забележале дека природата не е способна да размножува маси; или авиони, или подморници или сметачи.[2] Кога природата би се обидела да направи авиони, ќе излезат птици. Кога природата би се обидела да создаде подморници, би добила риби. Кога природата би се обидела да создаде сметачи, мозокот би растел. И ако природата се обиде да создаде човек, современиот човек, мајмуните ќе се развиваат. Според Вајтхед, ако бараме нешто природно во вештачкиот живот, во најтешките случаи, ако ништо друго, само атомите остануваат природни.

Хуан Давид Гарсија Бака сумирал:

„Нема да излезе од дрво, нема да се роди, галија; од глина, сад; од лен, фустан; од железо, лост,...Од природно, вештачко. Во вештачкото, природното се сведува на едноставна суровина, иако е совршено специфицирано со природна спецификација. Вештачкото е вистинска, позитивна и оригинална негација на природното: на видот, на родот и на суштината. Така, нејзината онтологија е супериорна во однос на природната онтологија. И токму поради оваа причина Маркс не му придава никакво значење на Дарвин, чиј еволуционизам е ограничен на природниот поредок: да се менува, најмногу, од сорта во сорта, од вид во вид... природен. Од истата причина, природата нема дијалектика, иако може да биде случена постојана еволуција и селекција. Дијалектиката не може да произлезе од природното, од подлабоки причини отколку, користејќи ги денешните поими, од птица, не може да се појави авион; од риба, подморница; од уши, телефон; од очите, телевизор; од мозок, дигитален сметач; од нозе, автомобил; од раце, мотор; од Евклид,

Декарт; од Аристотел, Њутн; од Платон, Маркс“.


Според Гарсија Бака, главната разлика помеѓу природните причини и вештачките причини е тоа што природата нема планови и проекти, додека луѓето ги дизајнираат работите следејќи ги плановите и проектите.

Спротивно на тоа, други влијателни автори како Мајкл Бихи, сметајќи дека природните причини отстапуваат од плановите и проектите, го прикажале концептот и ја промовираа идејата за природен интелигентен дизајн, поим што предизвикало неколку сомнежи и жестоки контроверзи. Претходните идеи кои исто така давале позитивна „смисла“ за природното размножување се ортогенезата, синтропијата, оргонот и морфичната резонанција, меѓу другото. Иако овие идеи биле историски маргинализирани и честопати наречени псевдонаука, неодамна биосемиотичарите преиспитуваат некои од нив под симболични пристапи.

Сегашната метафизика на науката всушност препознава дека вештачките начини на размножување се различни од природата, т.е. неприродни, антиприродни или натприродни. Бидејќи биосемиотиката не се насочува на „функцијата“ на животот, туку на неговото „значење“, таа има подобро разбирање за вештачката отколку класичната биологија.

Наука

уреди

Биологијата, како проучување на клеточниот живот, се осврнува на размножувањето во смисла на раст и клеточна поделба (т.е. бинарна фисија, митоза и мејоза); сепак, науката за вештачко размножување не е ограничена со пресликувањето на овие природни постапки. Науката за вештачкото размножување всушност ги надминува природните облици и природните правила на размножувањето. На пример, ксеноботите ја редефинирале класичната концепција за размножување. Иако ксеноботите се направени од еукариотски клетки, тие не се размножуваат со митоза, туку со кинематска репликација. Таквата конструктивна репликација не вклучува „растење“, туку „градење“.

Помошни размножувачки технологии

уреди

Целта на помошната размножувачка технологија е да помогне во развојот на човечки ембрион, најчесто поради медицински проблеми поради ограничувањата на плодноста.

Непомошни размножувачки технологии

уреди

Непомошните размножувачки технологии би можеле да имаат медицински мотивации, но главно се водени од поширока хетеротопска амбиција. Иако овие технологии се првично дизајнирани од луѓе, тие се програмирани да станат независни од луѓето во релативна или апсолутна мера. Џејмс Лавлок предложил дека таквите новитети можат да ги надминат луѓето.[3][4]

Вештачко клонирање

уреди

Клонирањето е клеточна размножувачка постапка каде се создавани два или повеќе генетски идентични организми, било со природни или вештачки средства. Вештачкото клонирање обично вклучува уредување на генетскиот код, јадрен пренос на соматски клетки и 3Д биопечатење.

Непомошна вештачка утроба

уреди

Непомошната вештачка утроба или вештачка матка е уред кој овозможува ектогенеза или екстракорпорална бременост со растење на ембрионален облик надвор од телото на организмот (која вообичаено би го носела ембрионот до крај) без никаква човечка помош. Аспектот на немање помош е клучната разлика помеѓу сегашната технологија за вештачка утроба во современите медицински истражувања, кои сè уште се потпираат на човечка помош. Со оваа хипотетичка технологија без помош, зигот или матични клетки се користени за да биде создаден ембрион кој потоа е инкубиран и следен со вештачка интелигенција во комора составена од биокомпатибилен материјал. Вештачката интелигенција ги одржува неопходните услови за ембрионот да биде развиван и да напредува, продолжувајќи да имитира органска работа и породување со цел најдобро да му помогне на ембрионот да се прилагоди на надворешниот свет.[5][6]

Ектогенезата како бременост, прикажана во научно-фантастичниот филм „Матрица“, е стварност што брзо се приближува. Овој вид на иновации однапред претпоставува дека утробите на 'рбетниците не се единствениот начин за носење луѓе или други слични облици на живот.[7]

Кинематска репликација

уреди

Може да биде постигната саморепликација без бинарна фисија, мејоза, митоза (или која било друг облик на клеточно размножување која вклучува поделба и растење). Ксеноботите се пример за кинематска репликација.[8] Тие се биоботи, именувани по африканската канџеста жаба (Xenopus laevis). Ксеноботите се клеточни облици на живот дизајнирани со користење на вештачка интелигенција за да изградат повеќе од себе со комбинирање на клетки од жаба во течен медиум.[9][10][11][12][13]

Поимот кинематска репликација обично е резервиран за биомолекули (на пр. ДНК, РНК, приони, итн.) и вештачки дизајнирани клеточни облици (на пр. ксеноботи).

Машинска конструктивна репликација

уреди

Машинската конструктивна репликација го имитира човечкото традиционално производство, но е целосно самоавтоматизирана. Таквата конструктивна репликација е поопшт облик на кинематска репликација, која не мора да вклучува биомолекуларни или клеточни облици. Оваа технологија вклучува и неоргански облици на живот како роботи, киборзи и размножување со вештачка интелигенција.[14] Конструктивната репликација, како кинематска репликација, не вклучува растење.[15] Во природата, растењето е потребно за клеточна размножување, каде што клетката расте пред да се подели на две ќерки ќерки. Примери за клеточна поделба се проста делба, митоза и мејоза; овие природни размножувачки постапки бараат растење, но конструктивната репликација не бара растење, туку нечовечки субјект кој врши изградба на повеќе од себе со користење на достапни суровини.

Во сметачка смисла, конструктивната репликација е подразбирано како постапка со повеќе чекори кој вклучува алгоритми за самостојно учење за склопување машини,[16] и може да вклучи машини кои собираат ресурси.[17] Секоја машина е создадена со „мозок“ на невронска мрежа што може да учи и да се прилагодува врз основа на информациите што ги собира. Целта на таа машина е тогаш да произведе повеќе од себе на најдобар начин што може да го добие.

Таквата автоматизирана конструктивна репликација вклучува поим за наследување и задачи за учење, бидејќи машините создаваат точна копија од себе преку нацрт што им е предаден.[18] Секоја машина потоа учи со текот на времето, правејќи изменувања на својот софтвер и својот план за хардверот на идните машини. Потоа го пренесува тој изменет план на машините што ги создава или помага во создавањето.

Засилување на свеста

уреди

Засилувањето на постоечката свест е хипотетичка технологија.[19] Оваа идеја вдахнала неколку филмови.[20][21] Размножувањето со вештачката интелигенција моментално е дел од иновативен човечки проект,[22] кој вклучува код и засилување на тој код. Со други зборови, размножувањето би можело да дојде од информациите што вештачката интелигенција ги собрала преку интернет.

Поврзано

уреди

Наводи

уреди
  1. ↑ Whitehead, Alfred (1920). The concept of nature. Cambridge: University Press.
  2. ↑ García Bacca, JD (1963) Metafísica - natural estabilizada y problemática - metafísica espontánea. México: Fondo de Cultura Económica.
  3. ↑ Clarke, Bruce (2021), „Lynn Margulis, Autopoietic Gaia, and the Novacene: James Lovelock, Novacene: The Coming Age of Hyperintelligence (2019)“, Schlüsselwerke der Systemtheorie, Wiesbaden: Springer Fachmedien Wiesbaden: 269–276, doi:10.1007/978-3-658-33415-4_22, ISBN 978-3-658-33414-7, Посетено на 15 февруари 2024
  4. ↑ Lovelock, James (2022). Novacene (англиски).
  5. ↑ ROMANIS, E. C. Artificial Womb Technology and Clinical Translation: Innovative Treatment or Medical Research? Bioethics, [s. l.], v. 34, n. 4, p. 392–402, 2020. Disponível em: https://discovery.ebsco.com/linkprocessor/plink?id=9e76a8a8-4fe5-3381-b934-4bac5fda0534. Пристапено на 15 февруари 2024
  6. ↑ Bulletti, C., Palagiano, A., Pace, C., Cerni, A., Borini, A., & De Ziegler, D. (2011). The artificial womb. Annals of the New York Academy of Sciences, 1221(1), 124-128.
  7. ↑ Murphy, J. S. (1989). Is pregnancy necessary? Feminist concerns about ectogenesis. Hypatia, 4(3), 66-84.
  8. ↑ Kriegman, S., Blackiston, D., Levin, M., & Bongard, J. (2021). Kinematic self-replication in reconfigurable organisms. Proceedings of the National Academy of Sciences, 118(49), e2112672118.
  9. ↑ Kriegman, Sam; Blackiston, Douglas; Levin, Michael; Bongard, Josh (13 јануари 2020). „A scalable pipeline for designing reconfigurable organisms“. Proceedings of the National Academy of Sciences (англиски). 117 (4): 1853–1859. Bibcode:2020PNAS..117.1853K. doi:10.1073/pnas.1910837117. ISSN 0027-8424. PMC 6994979. PMID 31932426.
  10. ↑ Sokol, Joshua (2020-04-03). „Meet the Xenobots: Virtual Creatures Brought to Life“. The New York Times.
  11. ↑ Sample, Ian (2020-01-13). „Scientists use stem cells from frogs to build first living robots“. The Guardian.
  12. ↑ Yeung, Jessie (2020-01-13). „Scientists have built the world's first living, self-healing robots“. CNN.
  13. ↑ „A research team builds robots from living cells“. The Economist (англиски).
  14. ↑ Heaven 2021 https://www.technologyreview.com/2021/05/27/1025453/artificial-intelligence-learning-create-itself-agi/
  15. ↑ Bongard, J., & Levin, M. (2023). There’s plenty of room right here: Biological systems as evolved, overloaded, multi-scale machines. Biomimetics, 8(1), 110.
  16. ↑ Shuying W., Junsheng Y. (2021). Assembly Machines. ScienceDirect. https://www.sciencedirect.com/topics/engineering/assembly-machines
  17. ↑ (2023). NASA’s Perseverance Rover Shows Off Collection of Mars Samples. Jet Propulsion Laboratory. https://www.jpl.nasa.gov/news/nasas-perseverance-rover-shows-off-collection-of-mars-samples
  18. ↑ „Researchers build a robot that can reproduce | Cornell Chronicle“.
  19. ↑ Hildt, Elizabeth (2019-07-02),Hildt, E. (2019). Artificial Intelligence: Does Consciousness Matter? Frontiers in Psychology, 10, 464281. https://doi.org/10.3389/fpsyg.2019.01535
  20. ↑ Пример е филмот „Чепи“.
  21. ↑ Пример е филмот „Детриот: Постани човек“
  22. ↑ Dhou, K., & Cruzen, C. (2019). An innovative chain coding technique for compression based on the concept of biological reproduction: an agent-based modeling approach. IEEE Internet of Things Journal, 6(6), 9308-9315.

Надворешни врски

уреди
Преземено од „https://mk.wikipedia.org/w/index.php?title=Вештачко_размножување&oldid=5240261“