Википедија

Верската служба во српската војска

Верската служба во српската војска е организирана активност на традиционалните цркви и верски заедници заснована на вековната традиција[1][2]. Основната задача на верската служба во српската армија е да овозможи остварување на уставното право на слобода на вероисповед на нејзините припадници (војници, офицери и цивили). Една од главните цели на верската служба во Армијата на Србија е зајакнување на духовните и моралните вредности, обликувањето на граѓанската одговорност и негувањето на воените доблести и патриотизмот,[3] што е во функција на развивање, градење, одржување и зголемување на оперативните способности на Српската армија.задачи и нема цел на мисионерските цркви и верските заедници во воената средина.[4]

Еден од верските објекти во српската војска

Вршењето богослужба во Војската на Србија е подетално регулирано со Уредбата за вршење богослужба во Војската на Србија.[5] Дејностите на богослужбата се вршат во воени комплекси, во посебни простории - богослужби уредени и опремени за таа цел.[б 1] [6] Припадниците на српската војска учествуваат во активностите на верската служба по сопствена волја и убедување, почитувајќи ги и строго почитувајќи ги обврските кои произлегуваат од воената служба и се должни строго да ги чуваат во тајност признанијата на членови на одбранбениот систем.[7][8]

Верската служба во Војската на Србија ја вршат свештеници -верски службеници на традиционалните цркви и верски заедници, регистрирани за вршење на овие дејности, во Србија. Свештениците-верски службеници во Армијата на Србија се професионални воени лица со високо образование во статус на офицери на Војската на Србија, кои вршат верски и други верски дејности во согласност со нивните автономни прописи. За разлика од другите припадници на армијата, припадниците на верската служба, односно воените свештеници, нема да носат оружје. Воен свештеник-верски офицер има помошник, професионално воено лице во статус на подофицер на Војската на Србија.

Министерството за одбрана на Република Србија склучило договор со седум цркви и верски заедници во врска со вршењето на богослужбата во Армијата на Србија, со; Српската православна црква, Римокатоличката црква во Србија, Словачката евангелистичка црква, реформираната христијанска црква, евангелистичката христијанска црква, еврејската заедница во Србија, исламската заедница на Србија.[9]

Меѓународни договори, почетна точка за регулирање на верските права во вооружените сили

уреди

Забраната на дискриминација врз основа на религија или верување е еден од основните принципи во меѓународните договори што Србија ги потпишала под покровителство на Обединетите нации (Универзална декларација за човекови права, Меѓународен пакт за граѓански и политички права и Меѓународен пакт за економски, социјални и културни права),[10] но и регионални договори, првенствено Европската конвенција за човекови права,[11] чие толкување води до заклучок дека од државните органи не само што може да се бара да се воздржат од преземање чекори кои би ги попречиле мислите, совеста и религијата на граѓаните, туку и, во одредени околности, да преземат позитивни мерки за негуваат и штитат овие права.

Како секоја поединечна држава ја извршува оваа задача се оценува не само на нормативно ниво, туку и во практиката на државните органи кои треба доследно да го почитуваат принципот дека слободата на вероисповед може да се спроведува не само во граѓанското општество, туку и во војската на Србија, со убедувањето дека може или не може да подлежи на такви ограничувања што се пропишани со Законот за Армијата, а се неопходни за заштита на безбедноста, редот, здравјето или моралот или за заштита на правата и слободите на другите припадници на Армијата.

Термини

уреди

Термините што се користат на оваа страница ги имаат следниве значења:[12]

Верска служба во арми

Тоа е организиран тип на активност на традиционалните цркви и верски заедници во воената средина што опфаќа; богослужба, верски обреди и други религиозни активности.

Богослужба и верски обреди

Богослужбени активности се верски активности кои за сите верници јавно ги извршуваат свештениците, односно верските службеници, во согласност со автономните прописи на нивните традиционални цркви и верски заедници, користејќи литургиски предмети и литургиска литература.

Богослужбен простор

Храмови и други објекти и простори во сопственост на традиционални цркви и верски заедници или специјално определени и опремени простории за богослужба во касарните, воените објекти и други места каде што Армијата на Србија извршува задачи и мисии.

Овластен достоинственик

Достоинственик е висок припадник на традиционална црква или верска заедница, канонски надлежен за свештениците, односно верските службеници кои вршат верска служба во војската на Србија.

Свештеници-верски министри Воените свештеници, воените капелани, воените имами и воените рабини се верски службеници, чие име зависи од тоа на која традиционална црква или верска заедница припаѓаат.[13]

Помошници на воени свештеници, односно верски службеници

Станува збор за професионални воени лица во статус на подофицери на Војската на Србија, кои се определуваат од редот на припадниците на подофицерскиот кор на Армијата на Србија, по нивна согласност, а по предлог на воени свештеници и верски службеници. Според законот, тие не можат да вршат богослужба.[14] Помошниците на воените свештеници, односно верските службеници, се должни да се грижат за опремата, чистотата и уредноста на верските простории, а за време на богослужбите и верските обреди, врз основа на упатствата од воените свештеници, односно верските службеници, да ги поучуваат другите припадници на српската војска. На кој начин им помагаат на воените свештеници, односно верските службеници. Исто така, тие се одговорни за регулирање на протоколарни прашања и правила на однесување во богослужбениот простор. {Quote frame| 'Должностите што ги извршуваат помошници воени свештеници - т.е. верски службеници кои сами по себе не претставуваат богослужби и верски обреди:'

  • 'Помошниците на воените капелани', за време на богослужбите и верските церемонии, врз основа на упатствата на воените капелани, ќе ги извршуваат должностите на послушници, министри, читатели, толкувачи и пејачи. Ова вклучува подготовка на олтари и литургиски предмети, служење на воени капелани во литургиските прослави како литургиски придружници, причестување и вино, носење ампули и мисали, ѕвонење на ѕвона кога верниците клечат на најважниот дел од мисата, носејќи крстови, евангелисти, свеќи, свеќи и од литургиски книги, пеење одредени мелодии меѓу читањата, делење причест по наредба на воените капелани и давање на потребните појаснувања и упатства на верниците во врска со евхаристиското празнување“.
  • 'Помошниците на воените имами' за време на богослужбите и верските церемонии, врз основа на упатствата на воените имами, ќе ги извршуваат должностите на муезините. Ова вклучува учење на молитви (молитви) во делови од богослужба и религиозни обреди во кои автономните прописи на Исламската заедница на Србија дефинираат дека тие се извршуваат од муезини“.
  • „„Помошниците на воените рабини“ за време на богослужбите и религиозните обреди, а врз основа на упатствата на воените рабини, ќе читаат делови од литургиски книги, ќе пеат одредени мелодии меѓу читањата и ќе им помагаат на воените рабини за време на богослужбите и верските обреди.[15]}}

Претставништво на свештеници-верски службеници

уреди

Застапеноста на свештениците-верски функционери зависи од бројот на верници во вкупниот број на припадници на Војската на Србија.[16]

  • Доколку во вкупниот број припадници на војската на Србија има 100-500 припадници на традиционалната црква, односно верска заедница, богослужбата во војската на Србија ќе ја врши еден воен свештеник, односно верски службеник на таа традиционална црква, т.е. верска заедница.
  • Доколку има 500-1000 верници во вкупниот број на припадници на Војската на Србија на одредена традиционална црква, односно верска заедница, богослужба во војската на Србија ќе ја вршат двајца воени свештеници, односно верски службеници на таа традиционална црква, т.е. верска заедница.
  • На секои следни 1000 припадници на Војската на Србија, верници на одредена традиционална црква, односно верска заедница, богослужба во Армијата на Србија ќе врши друг воен свештеник, односно верски службеник на таа традиционална црква, односно верска заедница.

Историја

уреди

Верска служба во војската на Кнежевството Србија (Кралство Србија)

уреди

За прв пат во српската војска верската служба била законски регулирана на 31 октомври 1839 година, за време на владеењето на кнезот Милош, во војската на Кнежевството Србија (Кралството Србија), која сè уште не била целосно независно, Воениот закон, кој, меѓу другото, ги дефинирал условите под кои се вршела верската служба во Армијата.[б 2] Овој закон ги пропишуваше и должностите на воените свештеници и дисциплинските мерки кои се преземаат за пропусти во верскиот живот.[б 3] [17]

Со закон од 31 октомври 1839 година бил дефиниран текстот на воената заклетва и начинот на нејзино полагање. Текстот на заклетвата бил ист за сите припадници на армијата, а заклетвата ја извршил воен свештеник пред знамето на единицата. На покана на свештеникот, сите што дале заклетва ја подигнале десната рака на висина на очите (палецот, показалецот и средниот прст со врвовите заедно, а малите и малите прсти притиснати на дланката) и го кажале текстот на заклетвата, потоа го засенчиле крстот и го бакнале Евангелието. После тоа, свештеникот одржал кратка проповед за значењето на заклетвата, а потоа ќе ги заверил списоците на „регрути положија заклетва за воена служба“. Освен тоа, офицерите ја ставале левата рака на Евангелието кога пцуеле. Правилата за служба на Кралството Србија пропишувале и заклетва на војници од неправославна вероисповед.[18]

За време на владеењето на кралот Милан I Обреновиќ, а на предлог на претседателот на Советот на министри и воениот министер, генерал Сава Грујиќ, на 14 јануари 1888 година била издадена наредба за славење на славата во Армијата и утврдено било слава да имаат сите команди и институции кои имаат знаме. За ден на празнување бил земен важен датум од минатото на единицата или денот на некој српски светец. Заштитник на единицата бил светец кој се празнувал според календарот на денот кога се празнувал, а денот на празнувањето бил објавен во Службен воен весник. Со прописот за празнување на славата на командата и институтот што го донел воениот министер на 6 април 1888 година. година, оваа област била детално регулирана. Воениот свештеник ден пред празнувањето ја осветил водата во канцелариите и воените студентски домови, а се приготвувал и колач, свеќник, кољиво и вино. На денот на празнувањето во касарната се служела литургија и била исечена торта со учество на командантот со старешините на командата и одреден број војници. Сите канцеларии во командата имале икона на патронот со лустери кои се вклучувале во недела и празници.

Веронауката, која била задолжителна за сите нејзини членови, била воведена во војската една година подоцна, со одлука донесена на 23 јануари 1889 година и истата донесена од воениот министер, генерал Коста С. Протик.

„ „Важен сегмент од практикувањето на слободата на вероисповед било и овозможувањето на правото на специфичен начин на исхрана. Министерството е воено, 3. февруари и 1884. година, донело пропис врз основа на кој на припадниците на армијата - верници од неправославна вероисповед им се издаваат пари за храна што ја консумираат во согласност со правилата на нивната вера. Според прописот од 19 февруари 1893 година, во единицата што ја слави славата на членовите и гостите, следувал оброк од 300 грама месо, како и 0,75 децилитри ракија или 1,5 децилитри вино, по лице.[19] “

Во правилата за служба пропишани од кралот Александар I Обреновиќ во 1901 г. година, за прв пат за прашањето на верата елаборирало цело поглавје (поглавје II - Вера и побожност ),[б 4] што е тесно поврзано со содржината на поглавјето III (наречено Воен дух ). Ова поглавје ги опишува воените доблести идентични со оние што се регулирани во современите армии со подзаконски акт познат како код на честа, кој покажува дека моралот (природноста) и честа произлегуваат од верата и побожноста, а не обратно.[20]

Наведените правила го регулирале и учеството на војската на свеченоста по повод празникот Богојавление, како и верските обреди на погребите на припадниците на армијата.

Во Правилникот за служба пропишан од кралот Петар I Караѓорѓевиќ во 1913 година, точките 389 и 390 гласат:

  • Ставка 389:

„Војниците од религијата Мухамедан и Мојсеј, доколку службата дозволува, ќе им биде дозволено да одат на нивните места за богослужба и во тие денови ќе бидат ослободени од службата.

  • Ставка 390:

„Исто така, за секоја црква на Велики петок се поставува стража на Христовиот гроб од труповите што се на место. Силата на овие стражари ќе ја утврдат командирите на местото на барање на црковните старешини. Стражарите околу Христовиот гроб чуваат со оружје и со симнати капи“.

Верска служба во армијата на Кралството Срби, Хрвати и Словенци (Кралство Југославија)

уреди

По обединувањето во 1918 година, Кралството СХС (Кралство Југославија) било држава на слобода и еднаквост на религијата. Новоформираната организација на државата и армијата на принципите на мултиетничност и мултиконфесионализам, наметнала барање решение за верска служба во армијата што ќе одговара на сите во Кралството. Имајќи го ова предвид, Министерскиот совет на седницата одржана на 30 јануари 1920 г. година, донел одлука за воведување на воени свештеници од религијата кои беа признати во Кралството СХС.

Во Министерството за војна и морнарица постоело тело кое раководело со свештеничката професија. Имало еден воен свештеник од прва класа за православна, римокатоличка и муслиманска вероисповед. Во штабот на секоја армиско-дивизиска област, полк и гарнизон имало постојан воен свештеник.

Свештениците во војската на Кралството на Србите, Хрватите и Словенците биле поделени на постојани (назначени од кралот со негова уредба) и вонредни (кои по потреба и во соработка со министерот за религија ги назначувал министерот за Армијата и морнарицата). Службата на постојаните воени свештеници била поделена на три класи. На кој од класовите ќе му биде доделен свештеникот зависело од времето поминато во свештенството. Меѓу воените свештеници од првиот клас на православната, римокатоличката и исламската вероисповед бил избран еден, кој бил поставен на функцијата поглавар на свештеничката професија од својата вероисповед. Бил и офицер на министерот за армија и морнарица.

Кралот Александар I Караѓорѓевиќ, 26 јануари 1922 година година, го потпишал Законот за уредување на положбата на воените свештеници, со кој е заменета одлуката на Министерскиот совет од 30 јануари 1920 година, по што министерот за армија и морнарица, генерал Милош Васиќ, 4 мај 1922 година, го пропишаl Правилото за должностите на воените свештеници, според кое должностите на воените свештеници биле поделени на општи и посебни:

  • Општите должности на воените свештеници вклучувале вршење на богослужба и верски обреди и можеле да се вршат исклучиво во согласност со канонските прописи на црквите и верските заедници.
  • Посебните должности на воените свештеници се опишани низ шеснаесет точки, а се насочени кон негување на верската и моралната свест на припадниците на армијата, зајакнување на нивната храброст, издржливост, амбиција, чувство за должност и дисциплина, почитување на претпоставените, пријателство и лојалност и лојалност на кралот и татковината.

Така, според правилата на службата од Кралството Србија, била воспоставена шема дека богослужбата е во функција на развивање на моралот, патриотизмот и воените доблести.[б 5]

Верската служба во современите армии

уреди

Врз основа на истражување спроведено во Европа и Северна Америка, утврдено е дека верска служба постои во вооружените сили на Република Грција, САД, Романија, Сојузна Република Германија, Велика Британија, Канада, Хрватска, Полска, Чешка. Република, Босна и Херцеговина и Италија., Република Унгарија, Австрија и Белгија, Руската Федерација итн. Верска служба не постои во вооружените сили на Република Бугарија, Поранешната Југословенска Република Македонија и Република Црна Гора.[22]

Во сите овие земји се забележани одредени заеднички одлики:

  • Целта на постоењето на свештеничката служба е да ги задоволи верските потреби и да придонесе за духовно и морално образование на членовите, а задача на воените свештеници е да се грижат за духовното и етичкото образование.
  • Сите овие земји (освен Велика Британија и Грција) имаат клаузула во нивните устави со која се дели црквата од државата.
  • Слободата на вероисповед во овие земји е загарантирана и тие имаат воени свештеници во нивните вооружени сили за религиите на кои им припаѓа мнозинството луѓе.
  • Свештениците кои вршат верска служба во вооружените сили имаат статус на стручен воен персонал - офицери за високо образование
  • Воените свештеници се подредени на воените команданти и канонски одговорни пред својата црква, односно верска заедница
  • Богослужбите се одржуваат во верски објекти во касарните
  • Во повеќето земји, во управното тело на верската служба има и свештеници од малцинските религии
  • На сите припадници на другите (малцински) религии им се гарантирани верските права и слободи.

Верата и моралот во армијата

уреди

Поимите на вера и духовност не смеат да бидат подредени на поимите на моралот или етиката. Верата не може да биде една од содржините на моралот на армијата, туку напротив, мора да се има предвид дека побожноста и онтолошката етика на верниците на војската на Србија ги црпат нивните воени доблести, кои треба да се усогласат со основните вредности на воената професија.[23]

За припадник на војската на Србија основните вредности се: лојалност кон татковината, посветеност на професијата, лојалност, храброст, дисциплина, солидарност, хуманост, достоинство, пожртвуваност и почит.[24]

Затоа, кога станува збор за организациски одлуки на органите на верската служба, единственото можно решение е воените свештеници, односно верските службеници, да бидат директно подредени на командантите (началниците, директорите), во статус на нивните советници, а никогаш во составот на морални тела, ресурси на човечки тела, тела за односи со јавноста итн.[23]

Важно е да се истакне дека секој евентуален напор да се постави морален закон над Бога не би бил ништо повеќе од негирање на Бога. Со други зборови, за припадник на војската на Србија - верник, секој институционален обид да се стави неспоивиот Бог во која било ограничена рамка, вклучително и морално право, би довело до губење на смислата на слободата на вероисповед.[25]

Богослужбени активности

уреди

Богослужбите и верските обреди во Војската на Србија се вршат начелно на богослужбени места или посебни простории уредени за таа цел, со можност за извршување во одредени ситуации и со посебно одобрение надвор од богослужбите, но и надвор од воени комплекси.

Богослужбите и верските обреди во војската на Србија, аналогно на Законот за цркви и верски заедници, можат да бидат постојани, повремени и соодветни.[26]

Постојано богослужение и верски обреди

Постојаното богослужение и религиозните обреди, како што сугерира името, се вршат секојдневно и може да се класифицираат на следниов начин:

  • Утрински и вечерни богослужби и ритуали (служени од воени свештеници),
  • Молитви на часовници (служени од воени капелани),
  • Молитви (водени од воени имами)
  • Молитви (служени од воени рабини)
Повремени богослужби и верски обреди

Овие активности на верските заедници се вршат повремено и може да се класифицираат на следниов начин:

  • Светите литургии (служат воени свештеници),
  • Свети миси (служени од воени капелани)
  • Молитви (водени од воени имами)
  • Молитви (служени од воени рабини)

Од практични причини, повремените богослужби и верски обреди се вршат во неделите, како и во деновите кои со автономни прописи на традиционалните цркви и верски заедници или нивните календари се веќе обележани како празници, но и на празниците на кои е посветен просторот за богослужба. Овие богослужби ќе се вршат на државни и воени празници, како и за време на полагањето заклетва. Важно е да се истакне дека засега оптималното решение во Армијата на Србија би било одбележувањето на државните и воените празници и полагање заклетва, од една страна, и богослужбите и верските обреди, од друга страна, посебно.[27]

Повремени богослужби и верски обреди

Соодветните верски активности се вршат на барање на припадниците на војската на Србија или на предлог на воени свештеници, односно верски службеници врз основа на специфични потреби. Повремените богослужби и религиозните обреди на воените свештеници вклучуваат;[28][29]

  • Вршење на Светите Тајни (крштевање, миропомазание, исповед, причест, свадба и осветување)
  • Служење молитви, молби, молитви
  • Благослов,
  • Благодарам
  • Освежување, погребни услуги, помен
  • Литиум

Ден на верските служби - 12 ноември

уреди

Денот на богослужбата, кој се слави секоја година на 12 ноември, во вооружените сили се слави во знак на сеќавање на 12 ноември 1839 година. година, кога со донесувањето на првиот воен закон се регулирала работата и дејноста на воените свештеници во Армијата на Кнежевството Србија.

Број на верски објекти (2020)

уреди

Според изјавата на началникот на Одделот за веронаука во Генералштабот, полковник д-р Саша Милутовиќ ... на почетокот на воведувањето на верската служба во вооружените сили, долгорочен план за развој на верските Беше извршена служба, која вклучува 50 богослужби. Досега се отворени 44, но и 5 молитвени простори, а верска служба е извршена и на членовите на Мировните мисии.[30]

Белешки

уреди
  1. ↑ Војни свештеници биће распоређени у Генералштабу Војске Србије, командама оперативног нивоа, командама бригада и батаљона, Војној академији и војноздравственим установама.
  2. ↑ У члану 8. глава II, било је одређено „У војеном логору служба Божиа да се тачно по уставима црквенимсврши.
  3. ↑ Било је прописано да за непоштовање свештеника, немарност и изостајање са службе и сличне пропусте следују строге дисциплинске мере. Официр би био затворен уколико би на молитву дошао пијан, а ако би се то поновило још два пута био би лишен чина. Војник би за исти преступ био кажњен блажом мером, а трећи пут ишибан. Свештеници су били у обавези да речима и личним примером делују на припаднике војске, а у случају да прекрше Закон такође су биле предвиђене санкције. Уколико би се утврдило да војни свештеник живи нечасним животом био би предан Духовном суду.
  4. ↑ У поменутој глави поред осталог се каже: „Сваки треба да зна, да је живот уопште подељен на два дела: на привремени овде на земљи, на вечни горе на небу“. Још се каже: „Сем тога, помишљајући на Бога и призивајући га у помоћ у свакој опасности и тегоби и полажући увек надежду на њега, лако ће сваки војник сносити све тегобе земаљског живота“.
  5. ↑ Таква веза је успостављена и у данашње време између Уредбе о вршењу верске службе у Војсци Србије и Кодекса части припадника Војске Србије. Она своје корене има у традицији српске и југословенске војске из друге половине 19. и прве половине 20. века и огледа се, пре свега, у чињеници да вера припадника војне професије има важну улогу у изградњи њихових војничких врлина, самим тим и вредности војне професије.[21]

Извори

уреди
  1. ↑ М. Милкић, „Правно регулисање положаја војносвештеничке струке у Војсци Краљевине СХС/Југолавије“, Војноисторијски гласник, 1–2/2005.. стр. 136–146.
  2. ↑ М. Милкић, „Униформа војних свештеника у српској и југословенској војсци 1839–1941“, Војноисторијски гласник 2/2009.. стр. 9–29.
  3. ↑ „Закон о војсци Србије“, Службени гласник РС, бр. 116/07 и 88/09.
  4. ↑ Стевица С. Карапанџин, „Верска служба у Војсци Србије”, Војно дело, зима 2011, Медија центар „Одбрана”, Београд, 2011, стр. 271.
  5. ↑ „Уредба о вршењу верске службе у Војсци Србије“, Службени гласник РС, бр. 22/11.
  6. ↑ Члан 26. „Уредбе о вршењу верске службе у Војсци Србије“ (Службени гласник РС, број 22/11).
  7. ↑ „Кодекс части припадника Војске Србије“ (Службени војни лист, број 29/10).
  8. ↑ Стевица С. Карапанџин, „Делатности верке службе у Војсци Србије, Остале верске делатности”, Војно дело, јесен 2012, Медија центар „Одбрана”, Београд, 2012, стр. 350.
  9. ↑ Верска служба у Војсци Србије, Информација МО Војске Србије. Посећено: 17.7.2013
  10. ↑ Zakon o ratifikaciji Međunarodnog pakta o građanskim i političkim pravima, Službeni list SFRJ, br. 7/71; Zakon o potvrđivanju Fakultativnog protokola uz Pakt o građanskim i političkim pravima, Službeni glasnik SRJ – Međunarodni ugovori, broj 4/01.
  11. ↑ Zakon o ratifikaciji Evropske konvencije za zaštitu ljudskih prava i osnovnih sloboda (s protokolima uz Konvenciju), Službeni list SCG – Međunarodni ugovori, br. 9/2003, 5/2005.
  12. ↑ Члан 2, Уводне одредбе, У: Уредба о вршењу верске службе у Војсци Србије "Сл гласнику РС", бр. 22 од 31. марта 2011
  13. ↑ Члан 8, 4. Војни свештеници, односно верски службеници, У: Уредба о вршењу верске службе у Војсци Србије "Сл гласнику РС", бр. 22 од 31. марта 2011
  14. ↑ Члан 9, 4. Војни свештеници, односно верски службеници, У: Уредба о вршењу верске службе у Војсци Србије "Сл гласнику РС", бр. 22 од 31. марта 2011
  15. ↑ Стевица С. Карапанџин, „Делатности верске службе у Војсци Србије”, Војно дело, јесен 2012, Медија центар „Одбрана”, Београд, 2012, стр. 347.
  16. ↑ Члан 11, 5. Принцип заступљености, У: Уредба о вршењу верске службе у Војсци Србије "Сл гласнику РС", бр. 22 од 31. марта 2011
  17. ↑ Миљан Милкић, „Неколико специфичности верског живота у војсци Кнежевине/Краљевине Србије”, Војно дело, 1-2003, НИЦ Војска, Београд, 2003, стр. 170.
  18. ↑ Стевица С. Карапанџин, „Верска служба у Војсци Србије”, Војно дело, зима 2011, Медија центар „Одбрана”, Београд, 2011, стр. 273.
  19. ↑ Миљан Милкић, „Државни и верски празници у Војсци Кнежевине и Краљевине Србије”, Војноисторијски гласник, бр. 1–2/2007, Институт за стратегијска истраживања, Београд, 2007, стр. 7–20.
  20. ↑ Стевица С. Карапанџин, „Верска служба у Војсци Србије”, Војно дело, зима 2011, Медија центар „Одбрана”, Београд, 2011, стр. 275.
  21. ↑ Стевица С. Карапанџин, „Верска служба у Војсци Србије”, Војно дело, зима 2011, Медија центар „Одбрана”, Београд, 2011, стр. 283.
  22. ↑ Стевица С. Карапанџин, „Верска служба у Војсци Србије”, Војно дело, зима 2011, Медија центар „Одбрана”, Београд, 2011, стр. 282.
  23. ↑ 23,0 23,1 Стевица С. Карапанџин, „Верска служба у Војсци Србије”, Војно дело, зима 2011, Медија центар „Одбрана”, Београд, 2011, стр. 289.
  24. ↑ Члан 4. Кодекса части припадника Војске Србије,
  25. ↑ Стевица С. Карапанџин, „Верска служба у Војсци Србије”, Војно дело, зима 2011, Медија центар „Одбрана”, Београд, 2011, стр. 288-289.
  26. ↑ Стевица С. Карапанџин, „Делатности верске службе у Војсци Србије”, Војно дело, јесен 2012, Медија центар „Одбрана”, Београд, 2012, стр. 343.
  27. ↑ Стевица С. Карапанџин, „Делатности верке службе у Војсци Србије, Остале верске делатности”, Војно дело, јесен 2012, Медија центар „Одбрана”, Београд, 2012, стр. 343–348.
  28. ↑ Велики требник (превод архимандрита Јустина Поповића), Епархија рашко-призренска, Призрен, 1993.
  29. ↑ Мали требник (превод архимандрита Јустина Поповића), Епархија рашко-призренска, Призрен, 1994
  30. ↑ Топаловић, Игор. „Верска служба у Војсци Србије – три религије које се поштују“. www.rts.rs, 22. 11. 2020. Посетено на 22 ноември 2020.

Литература

уреди
  • Стевица С. Карапанџин, „ Верска служба во српската армија “, Воена работа, зима 2011 година, Медиумски центар „Одбрана“, Белград, 2011 година. PDF книга
  • Стевица С. Карапанџин, „Активности на верска служба во српската војска“, Војно дело, есен 2012 година, Медиумски центар „Одбрана“, Белград, 2012 година.
  • Стевица С. Карапанџин, Верска служба во Армијата на Србија, Влијание врз операциите на Армијата, Медиумски центар „Одбрана“ / Православен богословски факултет, Белград 2015 г.
  • Предлог политика за подобрување на учеството на црквите и верските заедници во општествениот и политичкиот живот на Србија, Центар за истражување на религијата, Отворено училиште во Белград, Белград 2010 година.
  • Армијата и религијата, Зборник на трудови од тркалезната маса на тема „Регулирање на верските прашања во југословенската армија“, Армија на НИЦ, Белград 2001 г.
  • Спекторски, Е .: Христијанска етика, Братство на свети Симеон Миронски, Врњачка Бања, 1999 г.
  • Саборност, весник на Браничевската епархија, бр. 1–4, година IX, Пожаревац, 2003 г.
  • Пузовић, Предраг (2013). „Улога свештенства у Балканским ратовима“ (PDF). Богословље: Часопис Православног богословског факултета у Београду. 72 (1): 93–111. Архивирано од изворникот (PDF) на 2020-06-05. Посетено на 2022-02-12.CS1-одржување: ref=harv (link)
Преземено од „https://mk.wikipedia.org/w/index.php?title=Верската_служба_во_српската_војска&oldid=5241703“