Википедија

Атавизам

Во биологијата, атавизмот ― изменување на биолошката структура при што генетската особина на предците повторно се појавува откако била изгубена преку еволутивните промени во претходните генерации.[3] Атавизмите може да се појават на неколку начини,[4] од кои еден е кога гените за претходно постоечките фенотипски особини се зачувани во ДНК, и тие се изразуваат преку мутација што или ги исфрла доминантните гени за новите особини или ги прави старите особини да ги надвладеат новите особини.[3] Голем број на особини може да варираат како резултат на скратување на фетусниот развој на некоја особина (неотенија) или со продолжување на истата. Во таков случај, промената во времето кога е дозволено да биде развиена некоја особина пред да биде поправена, може да доведе до фенотип на предците.[5] Атавизмот често е гледан како доказ за еволуцијата.[6]

Раните зародоци од различни видови покажуваат некои особини на предците, како опашката на овој човечки зародок. Овие особини обично исчезнуваат во подоцнежниот развој, но тоа не може да се случи ако животното има атавизам.[1][2]

Во општествените науки, атавизмот е тежнеење на навраќање. На пример, луѓето во денешното време се враќаат на начините на размислување и дејствување од поранешното време.

Зборот атавизам е изведен од латинскиот збор атавус (atavus) — чукун-чукундедо или, поопшто, предок.

Биологија

уреди

Еволутивните особини кои фенотипски исчезнале не мора да исчезнуваат од ДНК на организмот. Генската секвенца често останува, но е неактивна. Таков неискористен ген може да остане во геномот многу генерации.[4][7] Сè додека генот остане недопрен, дефект во генетската контрола што го потиснува генот може да доведе до негово повторно изразување. Понекогаш, изразувањето на заспаните гени може да биде предизвикано со вештачка стимулација.

Атавизмите се забележани кај луѓето, како на пример кај доенчињата родени со опашки (наречен „кокцигеална постапка“, „кокцигеална проекција“ или „каудален додаток“).[8] Атавизмот може да биде забележан и кај луѓето кои поседуваат големи заби, како оние на другите примати.[9] Дополнително, во медицинската книжевност е забележан и случај на т.н. „змиско срце“, присуство на „коронарна циркулација и миокардна архитектура [кои многу] наликуваат на срцето на влекачот“.[10] Атавизмот, исто така, неодамна бил индуциран кај фетуси од птичји диносауруси за да ги изразат заспаните особини на предците кои не се птичји диносауруси, вклучувајќи ги и забите.[11]

Други примери на забележани атавизми се:

Култура

уреди

Атавизмот е поим во објаснувањето на Јозеф Шумпетер за Првата светска војна во либералната Европа од дваесеттиот век. Тој ја бранел теоријата за либерални меѓународни односи дека меѓународното општество изградено на трговија ќе ја избегне војната поради деструктивноста на војната и споредбената цена. Неговата причина за Првата светска војна е нарекувана „атавизам“, во која тој тврди дека старите влади во Европа (оние на Германската Империја, Руската Империја, Отоманската Империја и Австроунгарската Империја) ја вовлекле либералната Европа во војна, и дека либералните режими на другите континентални сили не го предизвикаа тоа. Тој ја искористил оваа идеја за да каже дека либерализмот и трговијата ќе продолжат да имаат смирувачки ефект во меѓународните односи и дека војната нема да се појави меѓу нациите кои се поврзани со трговски врски.[29] Оваа последна идеја е многу слична со подоцнежната Теорија на златните сводови.

Професорот од Универзитетот во Лондон, Гај Стендинг, идентификувал три различни подгрупи на прекаријатот, од кои едната ја нарекол „атависти“, кои копнеат по она што го гледаат како изгубено минато.[30]

Општествен дарвинизам

уреди

За време на интервалот помеѓу прифаќањето на еволуцијата во средината на 1800-тите и подемот на современото разбирање на генетиката во раните 1900-ти, атавизмот бил користен за да биде објаснето повторното појавување кај поединецот на некоја особина по неколку генерации отсуство - често наречена „навраќање“. Идејата дека атавизмите може да бидат собирани со одбрано размножување или повторно размножување, довело до сорти како што е Хековото говедо. Ова било одгледано од старипредели со избрани примитивни особини, во обид да се „оживеат“ ауроксите, изумрен вид диво говедо. Истите поими за атавизми ги користеле општествените дарвинисти, кои тврделе дека „инфериорните“ раси покажуваат атавистички особини и претставуваат попримитивни особини од другите раси. И теоријата за рекапитулација на атавизмот и на Ернст Хекел се поврзани со еволутивниот напредок, како развој кон поголема сложеност и супериорна способност.

Дополнително, концептот на атавизам како дел од индивидуалистичкото објаснување на причините за злосторничкото отстапување, било популаризирано од италијанскиот криминолог Чезаре Ломбросо во 1870-тите.[31] Тој се обидел да ги идентификува физичките особини кои се заеднички за злосторниците и ги означил оние што ги пронашол како атавистички, „повратни“ особини кои го одредуваат „примитивното“ злосторничко однесување. Неговите статистички докази и тесно поврзаната идеја за евгеника одамна биле напуштени од научната заедница, но концептот дека физичките особини можат да влијаат на веројатноста за злосторничко или неетичко однесување кај една личност сè уште има одредена научна поддршка.[32]

Поврзано

уреди

Наводи

уреди
  1. ↑ Uthman, Ed (2014). „Tubal pregnancy with embryo“. WikiJournal of Medicine. 1 (2). doi:10.15347/wjm/2014.007.
  2. ↑ „Multi-cell Organisms“. Universe-review.ca. Посетено на 19 февруари 2024.
  3. ↑ 3,0 3,1 3,2 3,3 3,4 3,5 3,6 3,7 3,8 Brian K. Hall (1984), „Developmental mechanisms underlying the atavisms“, Biological Reviews, 59 (1): 89–124, doi:10.1111/j.1469-185x.1984.tb00402.x, PMID 6367843
  4. ↑ 4,0 4,1 4,2 Tomic, Nenad; Meyer-Rochow, Victor Benno (2011). „Atavisms - medical, genetic, and evolutionary implications“. Perspectives in Biology and Medicine. 54 (3): 332–353. doi:10.1353/pbm.2011.0034. PMID 21857125.
  5. ↑ Held, L. (2009). Quirks of Human Anatomy, an Evo-Devo Look at the Human Body. Cambridge University Press. ISBN 978-0-521-73233-8.
  6. ↑ 6,0 6,1 Brian K. Hall (1995), „Atavisms and atavistic mutations“, Nature Genetics, 10 (2): 126–127, doi:10.1038/ng0695-126, PMID 7663504
  7. ↑ Collin, R.; Cipriani, R. (2003). „Dollo's law and the re-evolution of shell coiling“. Proceedings of the Royal Society B. 270 (1533): 2551–2555. doi:10.1098/rspb.2003.2517. PMC 1691546. PMID 14728776.
  8. ↑ „29+ Evidences for Macroevolution: Part 2“. Архивирано од изворникот на 29 октомври 2006. Посетено на 19 февруари 2024.
  9. ↑ „What our tails tell us“. Los Angeles Times. 2007-02-15. Архивирано од изворникот на 12 март 2009. Посетено на 19 февруари 2024.
  10. ↑ Walia, I.; Arora, H. S.; Barker, E. A.; Delgado R.M., III; Frazier, O. H. (2010). „Snake Heart: A Case of Atavism in a Human Being“. Texas Heart Institute Journal. 37 (6): 687–690. PMC 3014134. PMID 21224948.
  11. ↑ „Dino-Chicken Gets One Step Closer“. Live Science. 19 мај 2015.
  12. ↑ Hiroko Tabuchi (5 ноември 2006), Dolphin May Have 'Remains' of Legs, Livescience.com
  13. ↑ „Skeletal atavism in a miniature horse“. Veterinary Radiology & Ultrasound. 45 (4): 315–7. 2004. doi:10.1111/j.1740-8261.2004.04060.x. PMID 15373256.
  14. ↑ Simpson, G. G. (1951), Horses: The story of the horse family in the modern world and through sixty million years of evolution, Oxford University Press[се бара страница]
  15. ↑ Raynauad, A. (1977), Somites and early morphogenesis in reptile limbs. In Vertebrate Limb and Somite Morphogenesis, Cambridge University Press, London, стр. 373–386
  16. ↑ Katja Domes; и др. (2007), „Reevolution of sexuality breaks Dollo's law“, Proc. Natl. Acad. Sci. U.S.A., 104 (17): 7139–7144, Bibcode:2007PNAS..104.7139D, doi:10.1073/pnas.0700034104, PMC 1855408, PMID 17438282
  17. ↑ Matthew P. Harris; и др. (2006), „The Development of Archosaurian First-Generation Teeth in a Chicken Mutant“, Current Biology, 16 (4): 371–377, doi:10.1016/j.cub.2005.12.047, PMID 16488870
  18. ↑ Elias-Neto, Moysés; Belles, Xavier (3 август 2016). „Tergal and pleural structures contribute to the formation of ectopic prothoracic wings in cockroaches“. Royal Society Open Science. 3 (8): 160347. Bibcode:2016RSOS....360347E. doi:10.1098/rsos.160347. PMC 5108966. PMID 27853616.
  19. ↑ Kukalová-Peck, Jarmila (11 март 2008). „Phylogeny of Higher Taxa in Insecta: Finding Synapomorphies in the Extant Fauna and Separating Them from Homoplasies“. Evolutionary Biology. 35 (1): 4–51. doi:10.1007/s11692-007-9013-4.
  20. ↑ Michael F. Whiting; и др. (2003), „Loss and recovery of wings in stick insects“, Nature, 421 (6920): 264–267, Bibcode:2003Natur.421..264W, doi:10.1038/nature01313, PMID 12529642
  21. ↑ 21,0 21,1 Robert J. Raikow; и др. (1979), „The evolutionary re-establishment of a lost ancestral muscle in the bowerbird assemblage.“, Condor, 81 (2): 203–206, doi:10.2307/1367290, JSTOR 1367290
  22. ↑ Robert J. Raikow (1975), „The evolutionary reappearance of ancestral muscles as developmental anomalies in two species of birds“, Condor, 77 (4): 514–517, doi:10.2307/1366113, JSTOR 1366113
  23. ↑ E. Evansh (1959), „Hyoid muscle anomalies in the dog (Canis familiaris)“, Anatomical Record, 133 (2): 145–162, doi:10.1002/ar.1091330204, PMID 13670435
  24. ↑ William E. Castle (1906), The origin of a polydactylous race of guinea-pigs (49. изд.), Carnegie Institution of Washington
  25. ↑ Domes, K.; Norton, R. A.; Maraun, M.; Scheu, S. (2007). „Reevolution of sexuality breaks Dollo's law“. Proceedings of the National Academy of Sciences. 104 (17): 7139–7144. Bibcode:2007PNAS..104.7139D. doi:10.1073/pnas.0700034104. PMC 1855408. PMID 17438282.
  26. ↑ Meyer-Rochow, Victor Benno (1989). „A report of webbed feet in a mature axolotl Siredon mexicanum and remarks on webbed feet in Urodela generally“. Amphibia-Reptilia. 10: 89–92. doi:10.1163/156853889x00340.
  27. ↑ Anh H. Dao; Martin G. Netsky (1984), „Human tails and pseudotails“, Human Pathology, 15 (5): 449–453, doi:10.1016/S0046-8177(84)80079-9, PMID 6373560
  28. ↑ Byrne, Alex; Hilbert, David R. (2010). „How do Things Look to the Color-Blind?“. Color Ontology and Color Science. стр. 258–290. doi:10.7551/mitpress/9780262013857.003.0012. ISBN 978-0-262-01385-7.
  29. ↑ Joseph Schumpeter (1969). „Imperialism and Capitalism“. Imperialism and Social Classes. Cleveland: The World Publishing Company.
  30. ↑ Guy Standing (2016-11-09). „Meet the precariat, the new global class fuelling the rise of populism“. World Economic Forum.
  31. ↑ „Lombroso and the pathological perspective can be traced back to the 19th century following a history of demonic and classical perspectives“. Criminology.fsu.edu. 2000-11-27. Архивирано од изворникот на 2013-09-23. Посетено на 19 февруари 2024.
  32. ↑ Haselhuhn, M. P.; Wong, E. M. (2011). „Bad to the bone: Facial structure predicts unethical behaviour“. Proceedings of the Royal Society B. 279 (1728): 571–576. doi:10.1098/rspb.2011.1193. PMC 3234568. PMID 21733897.

Надворешни врски

уреди
Преземено од „https://mk.wikipedia.org/w/index.php?title=Атавизам&oldid=5233715“