Хајнрих Вилхелм Олберс
Хајнрих Вилхелм Матијас Олберс (германски: Heinrich Wilhelm Matthias Olbers; 11 октомври 1758 – 2 март 1840) — германски астроном. Пронашол добар метод за пресметувањето на орбитите на кометите, а во 1802 и 1807 г. ги открил вториот и четвртиот астероид — Палада и Веста.
| Хајнрих Вилхелм Матијас Олберс Heinrich Wilhelm Matthias Olbers | |
|---|---|
 Хајнрих Олберс | |
| Роден(а) | 11 октомври 1758 Арберген, Свето Римско Царство |
| Починал(а) | 2 март 1840 (возр. 81) Бремен, Германски Сојуз |
| Националност | Германец |
| Полиња | медицина астрономија |
| Познат по | Олберсов парадокс Палада Веста |
.jpg)
Живот и кариера
уредиОлберс е роден во Арберген, Германија, денес дел од градот Бремен. Учел за лекар на Гетингенскиот универзитет (1777–80). Таму учел математика заедно со Абрахам Готхелф Кестнер. Во 1779 г. додека негувал болен колега, го осмислил првиот задоволителен метод за пресметка на орбитите на комети.[1] Откако дипломирал во 1780 г. почнал да се занимава со медицина во Бремен. Вечерите ги поминувал во астрономски набљудувања од горниот кат на куќата, кој го претворил во опсерваторија.
Во 1800 г. Олберс бил меѓу 24-те астрономи поканети да учествуваат во т.н. „небесна полиција“, посветена на наоѓање на нови планети во Сончевиот Систем. На 28 март 1802 г. го открил и именувал астероидот Палада. Пет години подоцна, на 29 март 1807 г. го открил и астероидот Веста, а честа за неговото именување му ја дал на Карл Фридрих Гаус. Бидејќи зборот „астероид“ сè уште не постоел, тогашната литература ги нарекувала овие мали тела „планти“ сами по себе. Предложил дека астероидниот појас во кој се наоѓале овие тела, е остаток од уништена планета. Денес се смета дека плимните ефекти од планетата Јупитер ја пореметиле планетообразбата во астероидниот појас. На 6 март 1815 г. Олберс открил периодична комета, денес наречена по него (13P/Олберс). Олберсовиот парадокс, кој го опишал во 1823 г. (а потоа преработил во 1826 г.), вели дека темнината на вечерното небо се коси со претпоставката за бесконечна и вечна статична вселена.
Во јули 1804 г. младиот Фридрих Бесел му се обратил на Олберс за мислење за неговата раправа за пресметката на орбитите според Халеевата Комета. Олберс го забележал извонредниот квалитет на овој труд и уредил да биде објавен.
Во 1804 г. е избран за член на Кралското друштво во Лондон,[2] а во 1809 г. за странски дописен член на Кралскиот институт на Холандија[3] Во 1822 г. станал странски почесен член на Американската академија на уметностите и науките,[4] а во 1827 г. и странски член на Кралската шведска академика на науките.
Олберс добил полномоштво од неговите сограѓани да помага во крштевката францускиот владетел Наполеон II на 9 јуни 1811 г. Членувал во законодавниот кор во Париз во 1812–13 г. Починал во Бремен на возраст од 81 година. Се женел двапати, и имал деца, но само еден син го надживеал.[1]
Почести
уредиВо чест на Олберс се наречени следниве небесни образби:
- Периодичната комета 13P/Олберс
- Астероидот 1002 Олберсија
- Месечевиот кратер Олберс
- Албедната образба Олберс на површината на Веста
Дела
уреди
- „Расправа за најлесниот и најзгодниот метод на пресметка на орбитата на една комета“ (Abhandlung über die leichteste und bequemste Methode die Bahn eines Cometen zu berechnen, 1797 г.)
Поврзано
уредиНаводи
уреди- ↑ 1,0 1,1 One or more of the preceding sentences вклучува текст од објавено дело кое сега е јавна сопственост: Chisholm, Hugh, уред. (1911). . Encyclopædia Britannica. 20 (11. изд.). Cambridge University Press. стр. 63.
- ↑ „Library and archive catalogue“. Royal Society. Посетено на 6 март 2012.
- ↑ „Heinrich Wilhelm Matthias Olbers (1758–1840)“. Royal Netherlands Academy of Arts and Sciences. Архивирано од изворникот на 13 јуни 2020.
- ↑ „Book of Members, 1780–2010: Chapter B“ (PDF). American Academy of Arts and Sciences. Посетено на 7 август 2014.
Надворешни врски
уреди
Хајнрих Вилхелм Олберс на Ризницата ?- Литература од или за Хајнрих Вилхелм Олберс во каталогот на Германската национална библиотека (германски)
- Олберс, Вилхелм — Хрватска енциклопедија (хрватски)
- Олберс, Вилхелм на Кругосвет (руски)
