Холандски фолклор

Фолклорот на Холандија вклучува епови, легенди, бајки и усна традиција. Традиционално овој фолклор е напишан и говорен нахоландски јазик.

„Холандски поговорки“ од Питер Бројгел Постариот (1559, со селски сцени кои прикажуваат над 100 поговорки.

Народни песни

Најстарите холандски народни песни (наречена балади, популарни песни или романси) се многу стари и потекнуваат од древни приказни и легенди. Всушност, освен древните приказни вградени во холандските народни песни од 13 век, и некои докази на келтска и германска митологија во именувањето на деновите од неделата и топонимијата (на пример натпис за божицата Вагдаверкустис од 2 век), народните приказни на старите Холанѓани не биле запишани во првата пишана литература од 12, па на тој начин, се изгубени.

Една од постарите народни приказни што ја има како песна е Хер Халевејн (позната и како Песна за господин Халевејн). Таа е една од најстарите холандски народни песни и датира од 13-от век. Истата е прототип на приказната за Сината брада. Оваа песна содржи елементи митеми на германска легенда, односно, тоа е "магична песна" во рамки на песна, и се споредува со песната на скандинавскиот Никс (strömkarlen), машки воден дух, кој свири волшебни песни на виолина, мамејќи ги жените и децата, за да се удават.

Другите народни песни од Холандија со различно потекло се:

• Снежнобелата птица,
• Фајвелгоер божиќна песна,
• Кој ќе дојде со мене во Вјеринген и др.

Фолклорот од Средниот Век

Во народните приказни

Елементи од претхристијанската холандска митологија со малку помалку свети форми останало и во приказните од средновековниот фолклор, на пример белите дами (witte wieven), вилениците, кабутер, митот за Водан и оној за Дивиот лов.

Холандските народни приказни од Средниот Век се приказни за поплавени градови и за морето. Постојат легенди за потонатите градови во огромните поплави во Холандија. Од поплавата Света Елизабета во 1421, потекнува легендата за Киндердајк за едно бебе и една мачка кои биле пронајдени како лебдат во колевка по поплава во градот. Мачката ја држела колевката да не потоне. Тие биле единствените кои ја преживеале поплавата. Местото каде што колевката стигнала на брегот се нарекло Киндердајк.

Сифтингската легенда вели дека некогаш славниот град бил поплавен и уништен од морето поради поплавата Сите светци во 1584. Поради тоа дека некоја сирена била заробена и малтретирана, а се вели дека оттогаш уште се слуша како ѕвони камбанаријата. Ова е многу слично на приказната за сирената од Западна Шелда која исто така се однесува на малтретирана сирена, проследено со клетва и поплави. Во некои легенди за поплави, црковните ѕвона или камбани на потонатите градови сè уште можат да се слушнат дека ѕвонат под водата.

Морскиот фолклор ја вклучува легендата за Брендан а подоцна легендата за Ставоренската дама која раскажува за уништениот пристаништен град Ставорен.

Безумната Грета, слика од Питер Бројгел Постариот, околу 1562

Сликите на Питер Бројгел Постариот покажуваат многу други народни приказни, како што се легендата за Безумната Грета (Лудата Мег), 1562.

Првата литература

Првиот пишан фолклор на Холандија не е конкретно изведен од францускиот фолклор. Во оваа класа се епските поеми на Каролинзите кои обично се однесуваат на Карло Велики ("Карел" на холандски). Холандскиот фолклор, исто така, се однесува на христијанските светци и на британски теми за витештвото и подвизите на кралот Артур:

Епска поезија

Карел и Елегаст 

Карел и Елегаст е оригинална холандска песна за која некои тврдат дека била напишана на крајот на 12 век, или пак во 13 век. Тоа е франкиска романса за Карло Велики ("Карел") како примерен христијански крал и неговиот пријател Елегаст, чие име значи „виленички дух“ или „виленички гостин“. Елегаст имал натприродни моќи, како што е способноста да зборува со животни и веројатно е виленик. Тој живее во шумата како крадец. Двајцата заминуваат на една авантура и го откриваат Егерик, како предавник на Карло Велики.

Патувањето на Свети Брендан 

Патувањето на Свети Брендан е вид христијанизирана Одисеја, напишана во 12. век, која ја опишува легендата на Свети Брендан, монах од Голвеј, и неговото патување околу светот за девет години. Научниците веруваат дека холандската легенда потекнува од сега изгубена средногорногермански текст во комбинација со келтски елементи од Ирска која ги комбинира христијанските елементи со оние на бајките. Патувањето започнало како казна од ангел. Ангелот видeл дека Брендан не поверувал во вистината на книга за чудата на создавањето и како истата ја фрла во огнот. Ангелот му рекол дека вистината е уништена и го казнил со патување. На патувањата Брендан се сретнал со чудата и ужасите на светот, луѓе од далечни земји со свински глави, кучешки нозе и волчји заби кои носеле лакови и стрели, и огромна риба која го опкружила бродот држејќи ја својата опашка в уста. Англиска поема Животот на Свети Брендан е англиски дериват на истата приказна.

Приказни на светци и чуда

Биографиите на христијанските светци и приказните за христијанските чуда биле важен жанр во Средниот Век. Оригинални холандски дела на жанрот се:

• Животот на Свети Серватиј (холандски Het Leven van Sint Servaes), е песна напишана околу 1160-1170 од страна на Хендрик ван Велдеке, благородник од Лимбург и една од најстарите книжевни дела напишани во Холандија. Тоа е адаптација на латинското дело, Живот и чуда (латински: Vita et Miracula).
• Седум начини на љубов (холандски: Seven Manieren van Minnen), од Беатриса Назаретска, калуѓерка од 13-от век. Ова дело ги опишува седумте фази на љубовно прочистување и трансформација во христијанската мистика.
• Беатриса (холандски: Beatrijs), е дело напишано во последната четвртина од 13 век, веројатно од Дједерик ван Асенеде и раскажува за калуѓерката која го напуштила манастирот заради љубовта на некој човек. Таа живеела со него седум години и имала две деца. Кога тој ја напуштил, станала проститутка за да ги издржува децата. Потоа, дознала дека Марија (мајката на Исус) ја заменувала во манастирот и дека може да се врати без никој да знае за нејзиното отсуство. Оваа легенда е холандска адаптација на латинските дела Чудесен дијалог (латински: Dialogus Miraculorum) од 1223 и Книги за осумте чуда (Libri Octo Miraculorum) од 1237.
• Марика од Најмеген (холандски: Mariken van Nieumeghen)  е холандски текст од почетокот на 16 век, кој ја раскажува приказната на Марика кој била заведена од ѓаволот. Тој ѝ ветил дека ќе ја научи да зборува на сите јазици на светот и 7 уметности (музика, аритметика, геометрија, астрономија, граматика, логиката и реторика). Подоцна таа се покајала и правела дела на искупништво.

Артурски легенди

• Валвејн е оригиналната песна напишана во холандски, од страна на двајца автори Пенинг и Питер Востерт и е приказна за Валвејн (холандски за "Гавејн"), еден од витезите на кралот Артур во серија на потраги да се пронајде магична шаховската табла за кралот Артур.
• Ланселот е превод од британската легенда за Артур.
• Персевал е превод.
• Потрага по гралот Graalqueeste (холандски: Graalqueeste ) е превод на британската легенда.
• Смртта на Артур Arthurs Dood (холандски: Arthurs Dood ) е превод.

Животински басни и потсмешливи епови

• За лисицата Рејнард (холандски: Van den Vos Reinaerde) е холандска верзија на приказната на Ренард лисицата од страна на Вилем пред 1200, која потекнува од француската поема Романот за лисицата. Сепак, првите фрагменти од приказната биле пронајдени напишани во Белгија. Тоа е антропоморфна басна за итрата лисица. Холандската верзија се смета за ремек-дело и се однесува на обидите на животните да го однесат Ренард на суд кај кралот Нобел. Лисицата итра избегнала да биде обесени на бесилка. Животните во холандската верзија се:
  • Рејнард (Лисица)
  • Брун (Мечка)
  • Тиберт (Мачка)
  • Гримберт (Јазовец)

Бајки

Бајките на Грим од 19 век

Следните приказни биле собрани од страна на браќата Грим :

• Карл Кац - слична бајка била прераскажана од страна на Вашингтон Ирвинг како приказна за Рип Ван Винкл.

Лангова бајкозбирка 1890

• Копачот на коприва (англиски The Nettle Spinner ) - објавена од страна на Ендру Ланг во Црвената бајкозбирка (1890).

Колекцијата на Грифис од 1918

Следните бајките прераскажани на англиски јазик во 1918 година се засновани на холандски легенди и собрани во книгата, Холандски бајки за деца, 1918, составени од страна на Вилијам Елиот Грифис:

• Заплетканата сирена
• Момчето кое сакаше повеќе сирење
• Мачката и Лулката
• Принцот Врти Глава и госпоѓицата Снежана
• Вепар со златни влакна
• Мразовниот крал и неговиот прекрасен внук
• Кабутери и ѕвона
• Жената со триста шеесет и шест деца
• На Опеннет на Неговите Патувања
• Легендата за дрвениот чевел
• Лавот со кадравата опашка
• Брабо и џинот
• Фармата која побегнала и се вратила
• Гоблини претворени во камен
• Златен шлем
• Кога се работи за пченица - Ова е верзија за Ставоренската дама, или Најскапоценото нешто во светот
• Зошто штркот ја сака Холандија

Легендарни луѓе

Слика на Пјер Герлофс Дониа, 7.5 метри висок борец за слобода

• Арумската црна дружина (холандски: Arumer Zwarte Hoop), одбрана група на високо специјализирани и легендарни воини, предводени од Пјер Герлофс Дониа
• Беатриса - заталкана калуѓерка наводно за да биде спасена од страна на Марија (мајката на Исус). 
• Брендан - монах од Голвеј, чие патување околу светот траело 9 години (епска поезија).
• Безумната Грета (Лудата Мег) - легендарна луда жена
• Војвотката Мари од Брабант, Геневјева Брабантска
• Фин (Фризиец) - Фризиски господар, син на Фолквалд
• Летечкиот Холанѓанец - пират и неговиот дух брод кој никогаш не може да оди дома, туку е осудена да плови по "седумте мориња" засекогаш. Оваа легенда потекнува од Англискиот театар. Според некои извори, холандскиот капетан од 17 век Бернард Фоке е моделот за капетанот.
• Јан ван Ханкс - Наводно холандски пират чија душа била земена од страна на ѓаволот, откако го победил ѓаволот во  натпревар во пушење луле на Столна планина и Ѓаволски врв (Кејптаун), Јужна Африка. Секогаш кога облакот ќе се појави на Столна Планина се вели дека Ван Ханкс и ѓаволот се повторно таму и пушат лулиња.
• Кобус ван дер Шкосен, лик налик на Робин Худ
• Ставоренската дама - горда жена, морска легенда
• Св. Мартин од Турс
• Пјер Герлофс Дониа "Груте Пјер" - Фризиски пират и борец за слобода (познат дека користел 2.15 метарски меч кој можел да се заколи неколку непријатели во исто време), кој бил околу 7.5 метри во височина.
• Свети Радбуд - епископ на Утрехт од 900 да 917, внук на последниот Крал на Фризијците.
• Синтеклас (холандски за Св. Никола, односно, Дедо Мраз)
• Валвејн (холандски за "Гавајн") - витез во артурската легенда.
• Цварте Пит (холандски за Црниот Пит) - помошникот на Свети Никола (Синтеклас).

Легендарни суштества

Брабо и џиновската рака; скулптура во Гроте Маркт, Антверпен

• Антигон - џинот од Брабо и џинот
• Елегаст ("Крал на вилениците.") Елегаст може да успива луѓето магично, да отвора брави без клуч, и има магична билка која кога ќе ја стави во устата може да разговарате со животни.
• Боеман - плашило на Холандија
• Џуџиња - краток, крупен хуманоидни суштество
• Гноми - џуџести суштества кои ги подучуваат кабутерите на коваштво и градежништвото. Нивен е дизајнот на првиот каријони (групи на ѕвона) на Холандија - од Кабутерите и Ѕвоната
• Гоблини - Гоблините се претвораат во Камен,
• Клаас Ваак (холандски верзија на "Песочен човек")
• Марк - ноќен демон на валонските области на границите на Белгија и Фландрија.
• Мара - од скандинавските земји, жена која предизвикува кошмари.
• Мов Maidens - кој може да се направи остава личеше на ништо, од Џуџиња и Нивните Ѓаволиите
• Кошмари - женски коњи кои седат на стомакот на луѓето во текот на ноќта. Тие се женски гоблини

Митолошки божества

Од античките регионални митологија, имиња на античките богови и божици во овој регион потекнуваат од римски, келтски и германски корени.

Легендарни места

• Земја Дембелија (холандски: Luilekkerland) - земјата на "мрзливите", "земја на изобилство".
• Сифтинг
• Легендата за преминот Св. Готард или сказна за Ѓаволскиот мост.

Друг фолклор

• Мртви колачи (холандски Doed-koecks) - храна тесно поврзана со фолклорот на погребот и погребните обичаи.
• Државни празници во Холандија
• Велеризам

Поврзано

• Средновековна холандска книжевност

Извори

• Encyclopedia Mythica.
• Griffis, William Elliot. Dutch Fairy Tales For Young Folks. New York: Thomas Y. Crowell Co., 1918. (English). Available online by SurLaLane Fairy Tales. File retrieved 1-17-2007.
• Karpeles, Maud, editor. Folk Songs of Europe. New York: Oak Publications, 1964.
• Meder, Theo. 'Dutch folk narrative. Meertens Instituut, Amsterdam. File retrieved 3-11-2007.
• Meijer, Reinder. Literature of the Low Countries: A Short History of Dutch Literature in the Netherlands and Belgium. New York: Twayne Publishers, Inc., 1971.